La belulino kaj la besto

Originale de Madame de VILLENEUVE

elangligis Donald J. HARLOW

el La blua felibro de Andrew LANG

Iam, en tre fora lando, vivis komercisto, kiu tiel bonŝancis en ĉiuj siaj entreprenoj, ke li estis eksterordinare riĉa. Ĉar li tamen havis ses filojn kaj ses filinojn, li trovis, ke lia mono ne estas tro multe por permesi, ke ili ĉiuj havu ĉion, kiun ili deziris, kion ili kutimis fari.

Sed unu tagon tute neatendita malbonŝanco trafis ilin. Ilia domo ekbrulis kaj rapide bruliĝis ĝis la tero, kun ĉiuj splendoraj mebloj, libroj, bildoj, oro, arĝento kaj karaj havaĵoj, kiujn ĝi entenis; kaj jen nur la komenco de iliaj problemoj. Ilia patro, kiu ĝis tiu momento ĉiel prosperis, subite perdis ĉiun ŝipon, kiun li havis sur la maro, aŭ pro piratoj, paneoj aŭ fajroj. Tiam li aŭdis, ke liaj komizoj en foraj landoj, kiujn li entute fidis, montriĝis nefidelaj; kaj finfine el granda riĉeco li falis en plej profundan malriĉecon.

Restis al li nur dometo en dezerta loko almenaŭ cent leŭgojn de la urbo, en kiu li vivis, kaj al tiu li devis retreti kun siaj gefiloj, kiuj malesperis pri la ideo vivi tiel alian vivon. La filinoj ja en la komenco esperis, ke iliaj geamikoj, tiel multenombraj dum ili estis riĉaj, insistos, ke ili restu en iliaj domoj nun kiam ili ne plu havas propran. Sed ili baldaŭ eltrovis, ke ili estas solaj, kaj ke iliaj antaŭaj geamikoj eĉ kulpigas ilian ekstravagancon pri iliaj malbonŝancoj, kaj tute ne intencas proponi al ili helpon. Do nenio restis por ili sed foriri al la dometo, kiu staris meze de senluma arbaro, kaj ŝajnis la plej malgaja loko sur la tero. Ĉar ili estis tro malriĉaj por havi servistojn, la knabinoj devis forte labori, kiel kamparanoj, kaj la filoj siavice kulturis la kampojn por vivteni sin. Malglate vestitaj, kaj plej simple vivante, la knabinoj senĉese bedaŭris la luksaĵojn kaj amuzaĵojn de la antaŭa vivo; nur la plej juna provis estis kuraĝa kaj gaja. Ŝi estis same trista kiel ĉiu kiam malbonŝanco trafis la patron, sed, baldaŭ regajninte sian naturan gajecon, ŝi eklaboris por vivi kiel eble plej bone, por amuzi siajn patron kaj fratojn kiel eble plej multe, kaj por provi persvadi siajn fratinojn esti kun ŝi en dancado kaj kantado. Sed ili rifuzis fari ion tian, kaj ĉar ŝi ne estis tiel plendema kiel ili, ili deklaris, ke nur por tiu mizera vivo ŝi taŭgis. Sed ŝi efektive estis multe pli bela kaj lerta ol ili; efektive, ŝi estis tiel bela, ke oni ĉiam nomis ŝin Bela. Post du jaroj, kiam ili ĉiuj komencis kutimiĝi al sia nova vivo, io okazis por perturbi ilian trankvilecon. Ilia patro ricevis novaĵon, ke unu el liaj ŝipoj, kiun li kredis perdita, sekure atingis la havenon kun riĉa kargo. Ĉiuj gefiloj tuj ekkredis, ke finiĝis ilia malriĉeco, kaj volis tuj ekiri al la urbo; sed ilia patro, kiu estis pli prudenta, petis, ke ili atendu iomete, kaj, kvankam estis la rikolta tempo kaj oni nur malbone povis funkcii sen li, mem determinis iri, por fari demandojn. Nur la plej juna filino dubetis, ke ili estos tiel riĉaj kiel antaŭe, aŭ almenaŭ sufiĉe riĉaj por komforte vivi en iu urbo kie ili ankoraŭfoje trovos amuzaĵojn kaj gajajn kunulojn. Ili do ĉiuj ŝarĝis sian patron de komisioj por juveloj kaj roboj kies aĉeto postulus fortunon; nur Bela, certa ke tio ne utilos, petis nenion. Ŝia patro, rimarkinte ŝian silentecon, diris: "Kaj kion mi alportu por vi, Bela?"

"Mi nur deziras, ke vi sekure revenu hejmen," ŝi respondis.

Sed tio nur kolerigis ŝiajn fratinojn, kiuj imagis, ke ŝi kulpigas ilin pro tio, ke ili petis tiajn multekostaĵojn. Tio tamen plaĉis al ŝia patro, sed ĉar li pensis, ke je sia aĝo ŝi certe devus ŝati belajn donacojn, li diris, ke ŝi elektu ion.

"Nu, kara patro," ŝi diris, "ĉar vi insistas pri tio, mi petas, ke vi alportu al mi rozon. Mi ne vidis rozon ekde kiam ni venis ĉi tien, kaj mi tiom amas ilin."

La komercisto do ekiris kaj kiel eble plej rapide atingis la urbon, sed nur por trovi, ke liaj antaŭaj kunuloj, supozante lin mortinta, dividis inter si la varojn, kiujn la ŝipo alportis; kaj post ses monatoj de laboro kaj elspezoj li trovis sin tiel malriĉa, kiel je la komenco, ĉar li povis rehavigi al si ĝuste tiom por pagi la koston de la vojaĝo. Tiom pli malbone, li devis forlasi la urbon en la plej terura vetero, kaj kiam li atingis distancon de kelkaj leŭgoj de la hejmo li estis preskaŭ elĉerpita pro malvarmego kaj lacecego. Kvankam li sciis, ke necesos kelkaj horoj por trairi la arbaron, li tamen estis tiel entuziasma atingi la finon de la vojaĝo, ke li decidis pluiri; sed nokto trafis lin, kaj la profunda neĝo kaj amara frostego malebligis, ke lia ĉevalo plu portu lin. Eĉ ne dometo videblis; la sola ŝirmo, kiun li povis trovi, estis la kava trunko de arbego, kaj tie li kaŭris la tutan nokton, kiu ŝajnis al li la plej longa, kiun li iam konis. Malgraŭ lia laceco, la hurlado de la lupoj tenis lin maldorma, kaj eĉ kiam finfine tagiĝis li ne estis en pli bona stato, ĉar la falinta neĝo kovris ĉiun vojon, kaj li ne sciis, kien turni sin.

Fine li konstatis ian vojeton, kaj kvankam en la komenco ĝi estis tiel malglata kaj glita, ke li falis pli ol unu fojon, ĝi tamen baldaŭ fariĝis pli facila, kaj kondukis lin al arboavenuo, kiu finiĝis ĉe belega kastelo. Ŝajnis tre stranga al la komercisto, ke neniom da neĝo falis sur la avenuo, kiun entute komponis oranĝarboj, kovritaj de floroj kaj fruktoj. Kiam li atingis la unuan korton de la kastelo, li vidis antaŭ si agatan ŝtuparon, kaj iris supren laŭ ĝi, kaj trairis kelkajn belege meblitaj ĉambroj. La plaĉa varmeco de la aero revivigis lin, kaj li sentis sin tre malsata; sed ŝajnis esti neniu, de kiu li povis peti manĝaĵon, en tiu tuta vasta kaj belega palaco. Profunda silento ĉie regnis, kaj finfine, enua pri vagado tra malplenaj ĉambroj kaj galerioj, li haltis en ĉambro malpli granda ol la ceteraj, kie brulis klara fajro kun kanapo etendita proksime al ĝi. Supozante, ke tio estas pretigita por iu atendita, li sidiĝis por atendi ĝis tiu venos, kaj baldaŭ falis en dolĉan dormon.

Kiam lia ekstrema malsato vekis lin post kelkaj horoj, li ankoraŭ estis sola; sed tableto, sur kiu troviĝis bona vespermanĝo, estis metita apud li, kaj, ĉar li manĝis nenion dum dudek-kvar horoj, li tuj komencis manĝi, esperante, ke li baldaŭ havos okazon danki sian bonkoran regalanton, kiu ajn tiu estis. Sed neniu aperis, kaj eĉ post alia longa dormo, de kiu li vekiĝis tute freŝa, mankis spuro de iu ajn, kvankam nova manĝo de kuketoj kaj fruktoj estis pretigitaj sur la tableto apud lia kubuto. Nature timema, li komencis teruriĝi pro la silento, kaj li decidis ankoraŭfoje traserĉadi ĉiujn ĉambrojn; sed tio ne utilis. Eĉ ne servisto estis videbla; mankis spuro de vivo en la palaco! Li komencis scivoli, kion li faru, kaj amuzis sin pretekstante ke ĉiuj vidataj trezoroj estas liaj, kaj scivolante, kiel li dividos ilin inter siaj gefiloj. Tiam li iris malsupren al la ĝardeno, kaj kvankam en ĉiu alia loko estis vintro, ĉi tie brilis la suno, kaj kantis la birdoj, kaj floris la floroj, kaj la aero estis mola kaj dolĉa. La komercisto, ekstaza pro ĉio, kion li vidis kaj aŭdis, diris al si:

"Ĉio ĉi tio estas certe por mi. Mi tuj iros kaj venigos miajn gefilojn por dividi ĉi ĉiujn ĝojojn."

Malgraŭ tio, ke li estis tiel malvarma kaj laca kiam li atingis la kastelon, li kondukis sian ĉevalon al la ĉevalejo kaj manĝigis ĝin. Nun li intencis seli ĝin por sia hejmenira vojaĝo, kaj li turnis sin laŭ la vojo, kiu kondukis al la ĉevalejo. Tiu vojeto havis ambaŭflanke rozheĝon, kaj la komercisto pensis, ke li neniam vidis aŭ flaris tiel eskvizitajn florojn. Ili rememorigis lin pri lia promeso al Bela, kaj li haltis kaj ĵus plukis unu por porti al ŝi kiam lin surprizegis stranga bruo malantaŭ li. Turnante sin, li ekvidis teruran Beston, kiu ŝajnis tre kolera kaj diris, per terura voĉo:

"Kiu rajtigis vin pluki miajn rozojn? Ĉu ne sufiĉis, ke mi permesis al vi esti en mia palaco, kaj estis bonkonduta al vi? Jen kiel vi montras vian dankon, ŝtelante miajn florojn! Sed via malrespekto ne restos nepunita." La komercisto, terurita de tiuj furiozaj vortoj, faligis la fatalan rozon, kaj, ĵetinte sin sur siajn genuojn, elkriis: "Pardonu min, nobla sinjoro. Mi vere estas danka al vi pro via gastamo, kiu estis tiel bonega, ke mi ne povis supozi, ke vin ofendus mia pluko de aĵo tiel eta kiel rozo." Sed la koleron de la Besto ne malpliigis tiu parolado.

"Vi estas tute preta kun senkulpigoj kaj flatado," li kriis; "sed tio ne savos vin de la morto, kiun vi meritas."

"Ve!" pensis la komercisto, "se mia filino povus nur scii, en kian danĝeron ŝia rozo kondukis min!"

Kaj li senespere komencis diri al la Besto ĉiujn siajn malbonŝancojn, kaj la kialon de lia vojaĝo, ne forgesante mencii la peton de Bela.

"La elaĉetmono por reĝo preskaŭ ne havigus ĉion, kion miaj aliaj filinoj petis," li diris: "sed mi supozis, ke mi povos almenaŭ porti al Bela ŝian rozon. Mi pardonpetas vin, ĉar vi vidas, ke mi ne intencis malutilon."

La Besto momenton pripensis, kaj tiam li diris, kun malpli furioza tono:

"Mi pardonos vin je unu kondiĉo — tio estas, ke vi donu al mi unu el viaj filinoj."

"Ha!" kriis la komercisto, "se mi estus sufiĉe kruela por aĉeti la propran vivon je la kosto de unu el miaj gefiloj, kian pretekston mi povus inventi por venigi ŝin ĉi tien?"

"Ne necesus preteksto," respondis la Besto. "Se ŝi entute venos, ŝi devos veni laŭvole. Je neniu alia kondiĉo mi akceptos ŝin. Vidu, ĉu iu ajn el ili estas sufiĉe kuraĝa, kaj sufiĉe kore amas vin, por veni kaj savi al vi la vivon. Vi ŝajnas honestulo, do mi fidos al vi iri hejmen. Mi donos al vi monaton por vidi, ĉu iu ajn el viaj filinoj revenos kun vi kaj restos ĉi tie, por liberigi vin. Se neniu el ili volos, vi devos veni sola, adiaŭinte ilin por ĉiam, ĉar tiam vi apartenos al mi. Kaj ne supozu, ke vi povos kaŝi vin de mi, ĉar se vi ne obeos vian promeson, mi venos kaj prenos vin!" malafable diris la Besto.

La komercisto akceptis tiun proponon, kvankam li ne vere supozis, ke iu ajn el liaj filinoj estos persvadebla veni. Li promesis reveni je la menciita tempo, kaj tiam, dezirante eskapi de la proksimeco de la Besto, li petis permeson tuj ekiri. Sed la Besto respondis, ke li ne povos iri ĝis la venonta tago.

"Tiam vi trovos ĉevalon pretan por vi," li diris. "Nun iru kaj vespermanĝu, kaj atendu miajn ordonojn."

La kompatinda komercisto, pli mortinta ol vivanta, reiris al sia ĉambro, kie la plej bongusta vespermanĝo estis jam surmetita sur la tableto, kiu staris antaŭ flameganta fajro. Sed li estis tro terurita por manĝi, kaj nur gustumis kelkajn el la pladoj, timante, ke la Besto koleros se li ne obeos ties ordonojn. Finmanĝinte, li aŭdis grandan bruon en la apuda ĉambro, kio, li sciis, signifis, ke la Besto venas. Ĉar li povis fari nenion por eskapi de la vizito, restis nur ŝajni kiel eble plej malmulte tima; do kiam la Besto aperis kaj raŭke demandis, ĉu li bone manĝis, la komercisto humile respondis, ke jes, dank' al la afableco de la gastiganto. Tiam la Besto avertis, ke li memoru ilian interkonsenton, kaj ke li pretigu sian filinon precize por tio, kion ŝi devos atendi.

"Morgaŭ ne ellitiĝu," li aldonis, "ĝis vi vidos la sunon kaj aŭdos la sonoron de ora sonorilo. Tiam vi trovos vian matenmanĝon atendanta vin ĉi tie, kaj la ĉevalo, kiun vi rajdos, estos preta sur la korto. Li ankaŭ reportos vin kiam vi venos kun via filino post monato. Adiaŭ. Portu rozon al Bela, kaj memoru vian promeson!"

La komercisto estis nur tro feliĉa kiam la Besto foriris, kaj kvankam pro tristeco li ne povis dormi, li kuŝis ĝis la sunleviĝo. Tiam, post rapida matenmanĝo, li iris por pluki la rozon por Bela, kaj suriris la ĉevalon, kiu tiel rapide forportis lin, ke post momenteto li ne plu vidis la palacon, kaj li restis ankoraŭ volvita en malgajaj pensoj kiam ĝi haltis antaŭ la pordo de la dometo.

Liaj gefiloj, kiuj estis maltrankvilaj pro lia longa foresto, rapidis renkonti lin, avide scivolante pri la rezulto de lia vojaĝo, kiun ili supozis favora, vidante lin rajdanta sur belega ĉevalo kaj volvita en riĉa mantelo. Komence li kaŝis de ili la veron, nur malĝoje dirante al Bela kiam li donis al ŝi la rozo:

"Jen, kion vi petis, ke mi portu al vi; vi eble ne scias, kiom ĝi kostis."

Sed tio tiom ekscitis ilian scivolemon, ke li baldaŭ rakontis al ili ĉiujn siajn aventurojn de komenco ĝis fino, kaj tiam ili ĉiuj estis tre malkontentaj. La knabinoj laŭte lamentis pri siaj perditaj esperoj, kaj la filoj deklaris, ke ilia patro ne reiru al tiu terura kastelo, kaj komencis plani mortigi la Beston se ĝi venos por forpreni lin. Sed li rememorigis ilin, ke li promesis reiri. Tiam la knabinoj tre koleris kontraŭ Bela, kaj diris, ke ŝi tute kulpis, kaj se ŝi estus petinta ion saĝan la afero neniam okazus, kaj amare plendis, ke ili devos suferi pro ŝia stulteco.

Kompatinda Bela, tre malfeliĉa, diris al ili:

"Mi ja estigis ĉi tiun misŝancon, sed mi certigas vin, ke mi senkulpe faris tion. Kiu povus diveni, ke somermeze peti rozon estigus tiom da mizero? Sed ĉar mi mem fuŝis, estas nur juste, ke mi suferu pro tio. Mi do reiros kun mia patro por plenumi lian promeson."

Komence, neniu pretis akcepti tiun aranĝon, kaj ŝiaj patro kaj fratoj, kiuj kore amis ŝin, deklaris, ke nenio igos al ili lasi ŝin iri; sed Bela restis firma. Kiam la horo proksimiĝis ŝi disdonis siajn posedaĵetojn al siaj fratinoj, kaj adiaŭis ĉion, kion ŝi amis, kaj kiam alvenis la fatala tago ŝi instigis kaj feliĉigis la patron kiam ili kune suriris la ĉevalon, kiu antaŭe reportis lin. Ĝi ŝajnis flugi, ne galopi, sed tiel glate, ke Bela ne timis; ŝi ja ĝuus la vojaĝon se ŝi ne timus, kio okazos al ŝi fine de ĝi. Ŝia patro ankoraŭ provis persvadi al ŝi reiri, sed vane. Dum ili parolis, noktiĝis, kaj tiam, surprizege por ili, mirindaj kolorlumoj komencis brili ĉie, kaj belegaj piroteknikaĵoj ekflamis antaŭ ili; ili iluminis la tutan arbaron, kiu eĉ sentiĝis plaĉe varmeta, kvankam antaŭe estis amare frostega. Tio daŭris ĝis ili atingis la avenuon de oranĝarboj, kie statuoj tenis flamantajn torĉojn, kaj kiam ili proksimiĝis al la palaco, ili vidis, ke ĝi estas iluminata de tegmento ĝis tero, kaj ke muziko mallaŭte sonas el la korto. "La Besto certe estas tre malsata," diris Bela, provante ridi, "se li tiom ĝojas pri la alveno de sia predo."

Sed malgraŭ sia maltrankvileco, ŝi ne povis ne admiri ĉiujn mirindaĵojn, kiujn ŝi vidis.