Zhou Zuoren (1885-1967)
S-RO EROSXENKO

1
S-ro Erosxencxjo forveturis de Pekino je la 3-a tago [ndt. julio 1922]. Cifoje por cxeesti la 14-an Universalan Kongreson de Esperanto en Finnlando. Cxar lauxdire li revenos al ni en septembro, tial liaj gitaro [ndt. lauxlitere: bivo], botoj kaj litajxoj, anstataux esti forportitaj, ankoraux restas en Cxinio. Tamen, estas malfacile konfirmi, cxu la vaganta poeto finfine povos trankvile vivi sur la granda dezerto Cxinio, axu la sorto finfine kondukos lin al alia longa pilgrima vojo, tial, antaux ol li vere revenas, portempe ni vole-nevole devas aserti ke li forveturis de Cxinio adiauxe.

S-ro Erosxencxjo estas homarano. Tamen li havas fortan nostalgion pri lia hejmloko delonge nevidita. Kvankam tio je la unua minuto sxajnas kontrauxdira, tamen igas nin havi profundan senton de homa mondo. Li havis nur ordinaran interrilaton kun siaj gefratoj, kaj, dum cxifoja veturo li rajtas portempe resti en Moskvo nur por tre mallonga tempo, sen eblo vojagxi al lia hejmvilagxo; dume liaj gefratoj ankaux ne havis la eblon libere veni por intervidigxi kun li. Tamen, nostalgio de s-ro Erosxencxjo cxiam estis tre forta. Li ofte volas foje kisi la Rusan Panjon delonge neviditan. Post semajnoj da penado, sub helpoj far lia samlokano s-ro B, li sukcese plenumis la respondojn al pli ol 20 demandoj kaj fine ecx akiris la sankcion kaj permeson de la reprezentanto de Soveta Rusio en Pekino, por eniri Rusion. Cxar nun trafiko de la Pekino-Fengtian-a fervojo ne estas libera, li decidis cxirkauxveturi tra Dalian al Fengtian. Sed tio vekis alian skrupulon cxu la japana registaro cxikane malhelpus. Felicxe, dank' al klopodo far s-ro Simizu en Pekino, kiu sukcese petakiris subskribon de japana konsulo permesi lin traveturi regionon cxirkaux Dalian kaj Changchun kc. Ankaux la formalajxo por UK estis jam plenumita. Mankas do nur cxina pasporto, kiu laux nia intersento estos transsendata al Harbin por lia uzo. Cxio preta. Sekve li ekveturis je la 3-a de la orienta stacio de Pekino.

La trajno sur Pekino-Tianjin-a Fervojo ankoraux estis lauxkutime homplena. S-ro Erosxencxjo kaj liaj du amikoj kunvojagxantoj pro iometa malfruigxo, fakte ankoraux je 50 minutoj antaux la trajna ekveturo, jam ne povis trovi por si sidlokon. Felicxe en la antauxa vagono, komplete luita de la Eduk-reforma Asocio por veturi al Jinan, estis iu s-ro Yin, iom konata de ni. Ni do petis kaj sukcesis akiri lian helpon, tiel ke s-ro Erosxencxjo havis sidlokon gxis Tianjin. Ho vere dankinda favoro! Veninte al Tianjin, ni renkontis s-ron Chen Dabei, kiu ankaux multe helpis. Tial la veturo de Pekino al Tianjin por s-ro Erosxencxjo fine estis glata.

Li ekveturis de Tianjin pere de la sxipo Changping je la 4-a tago, kaj atingis Dalian je la sekvtaga posttagmezo. Laux raporto el Dalian far la Matena Jxurnalo de la 11-a tago, tiam lin trafis "malgranda misfortuno". Kiam la sxipo atingis kajon, li kaj s-ro Simuzu, la amiko el Sxanhajo ambaux estis forkondukitaj al japana policejo prijugxi. S-ro Simizu tuj enkarcerigxis, dume li "post malliberigo de duona tago" fine estis reliberigita. Laux-onidire, ekde Tianjin japana civilvestita spiono jam kasxe sekvis ilin. Ecx post lia reliberigxo, la spiono ankoraux postsekvis lin gxis Harbin. Cxar li havas la oficialan paperon de japana plenrajtigita konsulo, tial lia malliberigo en Dalian dauxris nur duonan tagon. Ho, versxjne hazarda bonsxanco! Tamen tiu s-ro Simizu estis enkarcerigita por 3 tagoj. Nur nokte de la 7-a tago li estis permesata veturi al Harbin, nature ankaux sub gvatado de policanoj. Kiam ili venis al Harbin? Kio okazis survoje kaj en Harbin? Pri tio mi ricevis nenian informon kaj nur senkauze bondeziras al li la sekurecon!

Kiam Erosxencxjo estis en Cxinio, la registaro ne donis al li apartan atenton. Tio estis vere sagxa konduto. Kvankam "s-ro B" de Seminov-kliko kaj alia malplimulto oponis lin, fakte li nenial estis dangxera homo. Tion oni ja povas vidi de liaj verkoj, paroloj kaj agoj.
Kun amo al homaro kaj lamento pri socio, li ofte verkis, per malvarmaj vortoj kaj varma sento, lian amon kaj malamon. Kvankan tio vekis antipation de fremdlandaj registaroj de kapitalistoj, tamen la antipatio ja venas el manko de ilia memfido. Finfine li estas poeto.
Lia laboro nur estas veki la amon al homaro kaj lamenton pri socio en koro de homoj, sed neniam gvidi homojn ribeli aux partopreni en aliaj politikaj movadoj. Lia mondo estas mirlando simila al fabelo, sed nenia socio de komunismo aux anarkiismo. Li konfesis, ke la furorantaj ismoj ne certe suficxe realigxos, kaj ke per klasbatalo oni malfacile solvos cxiujn problemojn. Sed li pro tio ankoraux ne konsekvence agnoskis la nunan socian sistemon. Per troiga malkontento pri nuntempo li faris al si troigan revon pri estonteco --- tiu lia mondo de amo, same kiel la aliaj mondoj de aliaj ismoj, ankaux ne povos realigxi, cxar lia ja pli superis ilin. Vulturo, kiu volas flugi en la sunon, kanario, kiu aspiras pri ideala libero, kaj marmoto, kiu volas veni sur la teron, cxiuj estas reprezentantoj de aspirantoj pri utopio de poezio. La utopia penso de poeto, kompare kun la praktiko kaj propagando de ia socia reformado, nature ne estas dangxera. Kaj, juste dirite, tia penso havas suficxe da morala valoro, kiu estas ankoraux pli utila por hodiauxa socio kun renversita moralo. Ecxe se gxi ne povas konkuri pri arta beleco kun Tolstoj, tamen ni ankaux povas tiel diri, ke ili estas riveroj el sama fonto.

    La supreskribita estas mia persona penso, preterdirita. Mi esperas ke mia tiu cxi mallonga artikolo servu nur kiel rememoro pri lia vojagxo al Finnlando. Kaj, en auxtuno li revenu al ni, ludante gitaron sur la dezerto, kantante pri la forto de printempo, por ke ni rehavu la sxancon auxskulti lian kantadon.

 Iu el miaj amikoj foje diris al mi, ke liaopinie la nomo Erosxencxjo sonas iom nekonvena. Tamen, cxar ni jam kutime tiel nomis lin en ordinaraj tagoj, tial nun mi ankoraux tiel uzas herede.
La 14-an de julio, 1922

1922年7月14日作，载7月17日《晨报副镌》，收入《泽泻集》时，改题为《爱罗先珂君(一)》

http://web721041.web112.hzfwq.com/dispbbs.asp?boardID=10&ID=657&page=1
http://www.mypcera.com/book/new/qing/zhouzhuoren/075.htm
周作人精选散文集

爱罗先珂君
一
    爱罗君于三日出京了。他这口是往芬兰赴第十四次万国世界语大会去的，九月里还
要口来，所以他的琵琶长靴以及被褥都留在中国，没有带走。但是这飘泊的诗人能否在
中国的大沙漠上安住，是否运命不指示他去上别的巡礼的长途，觉得难以断定，所以我
们在他回来以前不得不暂且认他是别中国而去。   
　　①爱罗先珂（B·R·Epomehk，1889－1952），俄国诗人、童话作家。童年时
因病双目失明。25岁离开俄国本士，先后在暹罗（今泰国）、缅旬、印度、日本等地漂
泊。1921年日参加“五一”游行，被日本当局驱逐，来到中国。1922年2月，在鲁迅、周
作人推动下，经蔡元培特聘，来北京大学教授世界语，借住在周氏兄弟八道湾住宅里。
周作人多次陪同爱罗先珂到北京各校讲同，并作翻译。

 
    爱罗君是世界主义者，他对于久别的故乡却怀着十分迫切的恋慕，这虽然一见似乎
是矛盾，却很能使我们感到深厚的人间味。他与家中的兄姊感情本极平常，而且这回只
在莫恩科暂时逗留，不能够下乡去，他们也没有出来相会的自由，然而他的乡愁总是很
强，总想去一亲他的久别的“俄罗斯母亲”。他费了几礼拜之力，又得他的乡人柏君的
帮助，二十几条的策问总算及格，居然得到了在北京的苏俄代表的许可，可以进俄国去
了。又因京奉铁道不通，改从大连绕道赴奉天，恐怕日本政府又要麻烦，因了在北京的
清水君的尽力，请日本公使在旅行券上签字，准其通过大连长春一带。赴世界语大会的
证明书也已办妥，只有中国护照尚未发下，议定随后给他寄往哈尔滨备用，诸事都已妥
帖，他遂于三日由东站出京了。
    京津车是照例的拥挤，爱罗君和同行的两个友人因为迟到了一点，－－其实还在开
车五十分前，已经得不到一个座位了。幸而前面有一辆教育改进社赴济南的包车，其中
有一位尹君，我们有点认识，便去和他商量，承他答应，于是爱罗君有了安坐的地方，
得以安抵天津，这是很可感谢的。到了天津之后，又遇见陈大悲君，得到许多照应，这
京津一路在爱罗君总可说是幸运的旅行了。
    他于四日乘长平丸从天津出发，次日下午抵大连。据十一日《晨报》上大连通讯，
他却在那时遇着一点“小厄”。当船到埠的时候，他和同行友人上海的清水君，一并被
带往日本警察署审间。清水君即被监禁，他只“拘留半日”，总算释放了。听说从天津
起便已有日本便衣警察一路跟着他，释放以后也仍然跟着一直到哈尔滨去。他拿着日本
全权公使的通过许可，所以在大连只被拘留半日，大约还是很侥幸的罢！清水君便监禁
了三天，至七日夜里才准他往哈尔滨去，--当然也被警察跟着。他们几时到哈尔滨、路
上和在那里是什么情形，我还没有得到信息，只能凭空的愿望他的平安罢。
    爱罗君在中国的时候，政府不曾特别注意，这实在是很聪明的处置，虽然谢米诺夫
派的“B老爷”以及少数的人颇反对他。其实他决不是什么危险人物，这是从他作品谈话
行动上可以看出来的。他怀着对于人类的爱与对于社会的悲，常以冷隽的言词，热烈的
情调，写出他的爱与憎，固此遭外国资本家政府之忌，但这不过是他们心虚罢了。他毕
竟还是诗人，他的工作只是唤起人们胸中的人类的爱与社会的悲，并不是指挥人去行暴
动或别的政治运动；他的世界是童话似的梦的奇境，并不是共产或无政府的社会。他承
认现代流行的几种主义未必能充分的实现，阶级争斗难以彻底解决一切问题，但是他并
不因此而承认现社会制度，他以过大的对于现在的不平，造成他过大的对于未来的希望，
－－这个爱的世界正与别的主义各各的世界一样的不能实现，因为更超过了他们了。想
到太阳里去的雕，求理想的自由的金丝雀，想到地面上来的土拨鼠，都是向往于诗的乌
托邦的代表者。诗人的空想与一种社会改革的实行宣传不同，当然没有什么危险，而且
正当的说来，这种思想很有道德的价值，于现今道德颠倒的社会尤极有用，即使艺术上
不能与托尔斯泰比美，也可以说是同一源泉的河流罢。
    以上是我个人的感想，顺便说及。我希望这篇小文只作为他的芬兰旅行的纪念，到
了秋天，他回来沙漠上弹琵琶，歌咏春天的力量，使我们有再听他歌声的机会。
    爱罗君这个名称，一个朋友曾对我说以为不妥，但我们平常叫他都是如此，所以现
在仍旧沿用了。
    　　　　　　　　　　　　　　　　 一九二二年七月十四日。