Sed la “Proleta Kurso de Esperanto” bedauxrinde ne aperis tiel frue kiel mi atendis. Mi do tuj acxetis popularan eldonon（普及版） de la memlernilo titolita “Modela Memlernilo de Esperanto” (japane 模範エスペラン独習), kiu bonsxance gxuste tiam aperis kun malkara prezo 1 eno, dum gxia plifrua eldono kostis 2 enojn, do acxetebla ankaux por mi. Kvankam mi mem nomis min proleto pro tio, ke mi laboris en malgranda ludil-fabriko en Tokio kiel simpla laboristo, gxis mi eksuferis ftizon, mi finstudis 5-jaran mezlernejon（旧制中学）, kie mi ellernis la anglan lingvon tiomgrade, ke mi ecx kapablis tralegi la anglalingvan tradukon de la mondfama romano de Dostojevskij “Krimo kaj puno” kaj krom tio kvankam nur unu trimestron frekventis la 3-jaran Fremdlingvan Kolegion de Osako（大阪外語）, kie mi ellernis la fundamenton de la franca lingvo, tiel ke ellerno de Esperanto estis por mi, sen troigo kvazaux ludo, laux japana popoldiro laboreto antaux matenmangxo（朝飯前の仕事）kaj ellernis la fundamenton de Esperanto nur en unu semajno, ankaux sentroige. Restis por mi nur trastudo de unu libreto kun dulingvaj tekstoj（対訳本）: la esperanta kaj gxia japanlingva traduko, por ke mi povu jam tralegi libreton skribitan nur en Esperanto libreton, kvankam ankoraux helpate de vortaro esperanta-japana.
遗憾的是，《普罗世界语讲座》并没有像我所盼望的那样尽早出版。于是我就另外买了一本更普及的《模范世界语自修课本》。幸运的是，这普及版那时定价很便宜，只有1日元（它早先的版本定价是2日元），这样一来，我也就买得起了。尽管我因为在东京的一家小玩具厂当普工而称自己为无产者，一直到我害肺病时，我只在旧制中学里读过五年书。我学过一点英语，程度为可以读世界名著陀斯托耶夫斯基《罪与罚》的英译本。此外，我还在三年制大坂外专学过三个月，在那里学了一点法语的基础知识。这样一来，学习世界语，对我而言，不是夸口的话，就像日本俗话说的：小菜一碟而已。也不是夸口，我只用了一个星期，就学会了世界语的基础。接下来的事情，就是要读完一本世日对照的双语读物，以便我能够在世日词典的帮助下、直接阅读全世界语的册子。

  Poste mi jam povis korespondi per Esperanto kun eksterlandano, juna rusa laboristo Lembergskij, kies adreson mi trovis en la fino de tiu artikolo “Proletoj kaj Esperanto”.
后来我已经可以用世界语和外国人通信了。那是一个名叫Lembergskij的俄罗斯工人。他的地址我是从那篇《无产者与世界语》文章的末尾找到的。
Baldaux mi ricevis de li entuziasman respondon plenan de revolucia romantismo. En gxi li nomis sin discxiplo de KATAYAMA Sen, kiu reprezentis en Kominterno la Japanan Komunistan Partion. Lia letero estis la unua, kiun mi ricevis de eksterlandano. Kompreneble gxi ege min gxojigis. De tiam internacia korespondado per Esperanto farigxis mia pasio（熱愛の対象），kio restas gxis nun.
过了不多久我就收到了他的回信，充满了革命浪漫主义。他在信中称自己是日K在Kominterno中的代表片山潜（KATAYAMA Sen）的弟子。这是我收到的第一封外国信件，当然令我高兴非常。从那时起，用世界语进行国际通信就成为了我最强的爱好，一直到今天。
   Mi do farigxis esperantisto, cxar mi jam estis komunisto. Kia paradokso do estas, ke mi cxesis esti komunisto, gxuste dank’al Esperanto simile al Lanti, jam menciita, kvankam nur post la milito. Nu, tio okazis jene：
我于是成为了世界语者，因为我已经是komunisto了。多么奇特的事情是：也正因为世界语之助，我和前面谈到的Lanti相似，后来不再是komunisto，尽管这是战后的事情了。喏，事情是这样发展的。