9. Tajdas flugpensoj cxinstilaj

Verkoj de Dante kreigxis kvankam en tempo malnova, loko transmara kaj kun enhavo fremdlanda pri eventoj malproksimaj. Tamen, post profunda legado, kun miro ni trovis tute malajn impresojn: ke gxi trajtas kvazaux en tempo nuna, loko antaux niaj okuloj, kun enhavo pri kurantaj eventoj en cxina socio.

Kvankam en la Dia Komedio legigxas neniom da skribo pri Cxinio, tamen dum nia legado facile aperadis spontaneaj liberaj flugpensoj rilate al cxinaj aferoj.

9.1.
Legante pri la naskigxo de Dante, mi ekpensas pri Li Bai（701-762）.
Antaux sia akusxo foje la patrino de Dante havis songxon, ke sxi venis sub alta lauxro sur verda herbo-tapisxo. Sxi ekvidis ke infano grimpis sur la lauxron, mangxis la frukton kaj deprenis lauxrajn foliojn kaj trinkis klaran fonton. Tamen, la infano ekfalis desur lauxro, transformigxis en pasxtiston. Dum palpebrumo la pasxtisto transformigxis en belan pavon. La patrino de Dante vekigxis surprizite kaj sxi naskis Dante.
En Cxinio ankaux cirkulis la legendo ke la patrino de Li Bai havis mirsongxon ke Venuso falis en sxian sinon kaj poste sxi naskis Li Bai.

9.2.
Legante pri la ellaborigxo de la Dia Komedio, mi ekpensas pri la fama diro ke "en ekzilo Qu Yuan versis sian Lisaon".
Pro politikaj konfliktoj Dante estis ekzilita ekde 1302 kaj poste li neniam povis reveni sian hejmurbon Florenco. En ekzilo de pli ol 20 jaroj Dante kreis la senmortan poemon La Dia Komedio.
Qu Yuan(cx.340-278 a.K.) estis la unua poeto en historio de cxina literaturo. Ankaux en sia ekzilo li kreis majstran poemon Lisao.

Vi spertos, kiom havas da amaro
  la fremda pan', kaj kiel dura vojo
  estas pasxadi per fremdul-sxtuparo!
（Paradizo 17:55-60)

9.3.
Legante la versojn de Dante, mi ekmemoris pri la similaj versoj de Du Fu（712-770）.
En jaroj de sia ekzilo Dante suferis de humiligaj travivajxoj kaj poste li versis tion en La Dia Komedio:
Vi spertos, kiom havas da amaro
  la fremda pan', kaj kiel dura vojo
  estas pasxadi per fremdul-sxtuparo!
（Paradizo 17:55-60)

Similajn versojn ankaux Du Fu skribis pri sia sximado en la cxefurbo Chang'an:
Matene lordajn pordojn frapas  
Mi, nokte post cxeval' en polvo  
Vagas, al frid' regala gapas,   
Kaj sinkas en amara volvo.
(el Al Ministro Wei.Trad. Shi Chengtai. en la unua kolekto de eLibro Poemoj de Du Fu)

9.4.
Legante la suban strofon de Dante:
Kaj plu:"Fabrico, en bezonkondicxo,
  plu multe havi virton vi deziris,
  ol malvirtecon kun granda ricxo".
(Purg.20:25-27)
mi ekpensis pri la konduto de cxina konfuceanismo, ke
Ricxajxoj kaj honoro maljuste akiritaj estus por mi kiel flosantaj nuboj.
(Analektoj de Konfuceo.VII.16)

9.5.
Legante la versojn de Dante pri la nostalgia sonorado en vespero, ke
Estis la hor', ke hejmsopirajn pikojn
  maristoj sentas, kun kortusx' memoras
  la tagon de l' forlaso la amikojn;
kaj l' fresxan elmigrinton ekdoloras
  la son' de malproksima sonorilo,
  kiu pro l' tag' mortanta sxajne ploras;...
（Purg.8:1-6)
mi facile pensis pri la famaj versoj de poetoj en Tang-dinastio, ekz-e:
Vespere, mi ne povas vidi la hejmlokon.
Ho, kiel min cxagrenas en nebul' rivero!
(el Cui Hao, 704?-754?)

Venas sonorad' noktmeza al boato.
(el Zhang Ji,cx.753)

9.6.
La bildo sur la kovrilo de la Esperanta eldono de la Purgatorio estas pri Pia en la kvina kanto.
Pri mi memoru, kiu estas _Pia_.
  Min naskis _Siena_ kaj _Marem'_ estingis
(Purg.5:130-136)
Nur du versoj kaj du lokaj nomoj jam rakontis kortusxan tragedion de Pia. Tia lakonismo vekis mian penson pri la sama stilo en la Strangajxoj de Liaozhai far Pu Songling(1644-1715).

9.7.
Anstataux en latina lingvo Dante verkis sian Dian Komedion per la vulgara lingvo por ke gxi estu komprenata ankaux de virineto. Tio vekis mian memoron pri la legendo de Bai Juyi（772-846） ke li pruvis la facilan alireblecon de siaj poemoj per tio cxu maljunulino povas kompreni.

9.8.
Multlokaj kaj longaj komentarioj en la versoj de Dante memorigas min pri la cxinaj poemoj de Song-dinastio(960-1279) kun enhavo de argumentoj.

Nature, la plej ofta pens(ig)o estas pri la nuntempa reala socio. Cxie inundas korupto, malversacio, perversaj dekadencoj kaj gangrenigxoj, pli draste ol en la epoko de Dante antaux sep jarcentoj.

Sentencoj el verkoj de Dante estas furore famkonataj en Cxinio, ekz-e

Postvenu min! La gento diri povas.
  Vi firmu, kiel turo ne sinskua
  per sia pinto, kvankam vento blovas; (Purgatorio 5:13-15)

En iu korto de oficejo sen rilata al literaturo mi ecx trovis monumenton kun versoj de Dante: [noto 12]

  Danke mi sxuldas forton kaj favoron,
Vi el servuton min al libereco
  tiris per cxiuj vojoj kaj rimedoj.
  (Traduko de Giovanni Peterlongo)
Tio montris kiom grandan amon Dante gxuas de cxinaj popolanoj.

Tial, unu post aliaj generacioj da cxinaj kleruloj havis senkomparan admiron al verkoj de Dante, kiun ili esprimis ne nur en Cxinio skribe, sed ankaux en Italio vid-al-vide.

Kiel ni scias ke en la urbo Ravenna, kie forpasis Dante, okazas cxiujare kunsido por deklami poemojn de Dante.
Kaj en septembro 1998, en iu pregxejo de Ravenna, cxinaj eruditoj kaj poetoj, kiuj pilgrime venis al Italio, deklamis en cxina kaj itala lingvoj la 26-an kanton de Infero: Vojagxo de Ulysses(Odysseus).

Kiam okazas en la 91-a UK en la fama urbo Florenco, hejmloko de Dante, cxina esp-isto povas doni prelegon pri Dante, tio estas nova rekordo.
Tiu rekordo, estas nek unika, nek sen-precedenca inter cxinoj, kaj mi kredas, ke gxi estu dauxrigota estonte.

此主题相关图片如下：

9. 中式联想翩翩来。

但丁的作品，时间为古，空间为外，内容为洋，距离为远；然而只要你深入读之，就会惊奇地有着相反的发现：虽古而今，虽外而内，虽洋而中，虽远而近。
尽管《神曲》字面上没有提到中国。然而我在阅读之中很容易产生与中国有关的种种联想。

9.1.读但丁之出生，联想到李白（701-762）。
但丁的妈妈怀孕临近分娩的时候，有一天梦见自己在高高的月桂树下，四周是翠绿的草坪，看到一个小孩儿爬上桂树吃果子，还去摘桂树叶子，又喝清沏的泉水。但是，这个小孩忽然摔下來，变成了一个牧羊人，再一眨眼这个牧羊人又变成了一只美丽的孔雀。但丁的母亲吃了一惊就醒來了。沒过多久，她生下了但丁。
在中国也有李白的母亲长庚入梦而生李白的传说。

9.2.读但丁《神曲》之产生，联想到“屈原放逐，乃有离骚。”
但丁因政治原因，从1302年起被流放，达二十年，再也没有能够回到佛罗伦萨。在流放期间写了不朽的神曲。
屈原(cx.340-278 a.K.)是中国第一位诗人，也被流放，处逆境中写下《离骚》。

9.3.读但丁之诗句，联想到杜甫（712-770）。
但丁对自己在流放中寄人篱下的生活，后来在《神曲》里用这样两句诗来形容：“登别人的楼梯多么艰难，吃别人家的面包多么辛酸。”
中国唐代大诗人杜甫也有同样的诗句，写自己在首都长安的沦落：
Matene lordajn pordojn frapas 朝扣富儿门，  
Mi, nokte post cxeval' en polvo暮随肥马尘。   
Vagas, al frid' regala gapas,残杯与冷炙，   
Kaj sinkas en amara volvo.到处潜悲辛。
(见电子书《杜甫诗选》第一辑第10首“奉赠韦左承丈二十二韵 AL MINISTRO WEI”（成泰世译） )

9.4.
读但丁“你宁可贫寒而有美德，也不愿巨富而犯罪”的诗句
 想起中国儒家对此的态度：“不义而富且贵，于我如浮云。”(论语·述而第七）

9.5.
读但丁之日暮晚钟，联想到唐诗“日暮乡关何处是”和“夜半钟声到客船”
崔灏(704?-754?) 的诗句：
Vespere, mi ne povas vidi la hejmlokon.
Ho, kiel min cxagrenas en nebul' rivero!
张继(cx.753)的诗句：
Venas sonorad' noktmeza al boato.

9.6.
《炼狱》世译本的封面图画是第五章的比娅：
Pri mi memoru, kiu estas _Pia_.
  Min naskis _Siena_ kaj _Marem'_ estingis
(Purg.5:130-136)
仅用了两行诗句，两个地名，就说完了Pia动人的故事。如此之简练，令人想起聊斋作者蒲松龄（1644-1715）的惜墨如金。

9.7.
但丁不用拉丁文而用俗语写神曲，追求妇女也能够懂，使人写起白居易（772-846）“老妪解诗”的传说。

9.8.
但丁大段落的议论，使人想起“以文为诗”的中国宋代诗歌。

当然，最强烈的联想是当今社会现实。泛滥成灾的腐败、无耻、邪恶，较七百年前但丁笔下的有过之而无不及。

但丁的格言在中国非常流行。如[“走自己的路，让人家去说吧！”（炼狱5：11-13）]

你跟着我走
　　让人们去说吧
　　你要像坚塔一样屹立着
　　《神曲·炼狱》第5章

在一个并非文学机关的院子里我甚至发现了“但丁诗碑”
中国科学院成都生物研究所“但丁诗碑”
碑文
    但丁（Daute Alighieri）(1265～1321)

     “走尽了一切道路，用尽了一切方法，
       把我从奴役状态引到了自由的境界。”
　　　　　　       　——神曲·天堂篇(Paradizo 31:84~86)

      “You have led me from my bondage and set me free
　    　by all those roads, by all those loving means…”
　　　　　　　            ——Divina Commedia: Paradiso
  Danke mi sxuldas forton kaj favoron,
    Vi el servuton min al libereco
    tiris per cxiuj vojoj kaj rimedoj.
  (Traduko de Giovanni Peterlongo: http://www.cilea.it/~bottoni/eo/dk/e31-3.htm)
这表明了伟大的但丁，在中国人民之中，是多么深受爱戴。

所以一代又一代的中国学人，对但丁作品表现了无上的景仰。不仅在中国，不仅在书面，而且要在意大利，而且要在当面。

我们知道，在但丁的去世地Ravenna拉韦纳，每年都要举行但丁诗歌朗诵会。
而1998年9月，在拉韦纳的一座教堂里，中国的学者、诗人，以朝圣般的心情，来到意大利，用中文和意大利文朗诵了地狱篇的第26章：尤里斯的航行。

当91届UK在但丁故乡佛罗伦萨名城召开之际，来自东方的中国世界语者，能够在IKU讲坛上讲但丁，这是一个新的纪录。
这一纪录，作为中国人的，并不空前；作为中国世界语者的，应该不会绝后。

Veinde ke ne realigxis la bondeziro ke

当91届UK在但丁故乡佛罗伦萨名城召开之际，来自东方的中国世界语者，能够在IKU讲坛上讲但丁，这是一个新的纪录。

Kvankam mi, Guozhu, jam faris cxion kiun mi povis fari per mia propra forto.