La Kvara Mesagxo

2.4. Mezuro
Ni jam sciis (de §2.1.) ke mezuro estas la difinita nombro de silaboj, el kiuj konsistas verso.
Kiom da silaboj estas en unu verso? Ho, la respondo estas suficxe libera!
Cxar en Esp-a poezio ekzistas tia regulo: Se vi ne povas fin-skribi frazon en unu(a) verso, vi rajtas dauxrigi en la sekvanta: en la dua; kaj, se vi ankoraux ne povas fin-skribi la frazon en la dua verso, vi rajtas dauxrigi en la tria......; kaj, se vi ne povas fin-skribi frazon en unu(a) strofo, vi rajtas dauxrigi en la sekvanta strofo. Tiu regulo skribi trans versoj kaj strofoj estas termine nomata “transpasxo”. Ekz-e la suba frazo estas skribita en kvar versoj:

Estas cxiam
pli kaj pli
da regxinoj
cxirkaux mi.

Tio farigxis kompleta kvarversa strofo.
Cxar en Esp-a poezio la fina vokalo de la substantivo (kaj de la artikolo) povas esti forlasata kaj anstatauxigata per apostrofo, kaj ekzistas la eblo de“transpasxo”, tial, la plej mallonga verso povas esti el unu silabo. Kaj, sperta poeto ecx povas verki normalan poemon el tiuj unusilabaj versoj. Ni legu ekz-e la soneton <Mateno>, versitan de Sylla Chaves, brazila Esp-poeto. La soneto kantis pri la gaja humoro de juna paro sub maja suno:

Nun
maj'
kaj
sun

Kun
gaj'
kaj
jun'.

Cxi—
ni
du,

Do
ho
gxu'

Tiel mirinda soneto estas neimagebla ekz-e en la cxina poezio. Alia ekzemplo tre similas al la "pagoda poemo" en la cxina, kies versoj estas lauxvice kun pli kaj pli multigxantaj silaboj.

Nun
la lun'
mortpale
al vandale
freneza tacxment'
de l' fulma element'…

Tamen, versoj kun malpli ol 5 aux pli ol 14 silaboj montrigxas neoportunaj en praktika versado. Kaj, en Esp-a poezio, la plej ofte uzataj versoj estas kun 11 kaj 14 silaboj, ekz-e:

> Jen sidas sxi kun lipoj kunpremitaj (11 silaboj)
> ankoraux fresxe floras la versorozoj ravaj (14 silaboj)

La Kvina Mesagxo
 
2.5. Rimo

2.5.1 Laux rimo Esp-aj poemoj estas dividitaj en du specoj: kun-rima kaj sen-rima.
Senrima poemo konsistas el "blankaj versoj". Multaj dramoj de Sxekspiro (ekz-e Hamleto, Otelo... kc) estas verkitaj en tiaj blankaj versoj. Tamen, pli multaj poemoj estas kun rimoj.

2.5.2.En cxina poezio, la rimoj sidas je lasta ideogramo de rimitaj versoj. Tamen en Esp-a poezio, la rimoj cxiam sidas je "antauxlasta" silabo (nome, la gramatika akcento) de rimitaj vortoj en interrimitaj versoj. Atentu, ke Esp-aj versoj neniam interrimigxas per la lasta silabo (nome, la gramatikaj finajxoj -o,-a,-as... ks) de la rimitaj vortoj. Ekz-e en la unua strofo de <La Espero>, la unua kaj tria versoj interrimigxas per "sento/ vento", kaj, la dua kaj kvara versoj per "voko/ loko".

Tamen, kiel ni jam konis, ke en Esp-a poezio, la fina vokalo de la substantivo (kaj de la artikolo) povas esti forlasata kaj anstatauxigata per apostrofo. Ekz-e "sento" tiam farigxis "sent'". Sed la loko de la gramatika akcento ne sxangxigxis pro la apostrofo. La akcento ankoraux sidas je la silabo "sent'". Do okazas versxajna interrimigxo per tia "lasta silabo". Por forigo de miskompreno, en Esp-a poezio oni nomas diference per du malsamaj fakaj terminoj pri ili.

（1）Ina rimo：la rimita vorto skribigxas sen apostrofo, ekz-e "sento", la akcento ankoraux sidas je antauxlasta silabo "sen-".

（2）Vira rimo：la rimita vorto estas sen origine lasta silabo, ekz-e "sent'", tiam la akcento sidas je tiu "lasta" silabo.

Poemoj en la fama serio de <Sekretaj Sonetoj> cxiuj estas versitaj per interplektitaj versoj de ina kaj vira rimoj. Ni legu la unuan strofon de la oka soneto ( cxiuj versoj enhavas 5 piedojn jambajn):

Ho, sopirata horo rendevua
en maja bosko ! Kaj dum la promen'
en kasxa loko trema cxirkauxpren'
kaj longa, longa, longa kis' unua.

La unua kaj kvara versoj interrimigxas per ina rimo "rendevua/ unua"；

La dua kaj tria versoj interrimigxas per vira rimo "promen'/ cxirkauxpren'"

2.5.3. Poetoj en la unua tempo de Esp-a poezio estis senspertaj. Ili aldonis al nerimitaj vort(radik)oj ( ekz-e; amas, iras) saman sufikson -ad-, kiu gxuste sidas je la "antauxlasta silabo" (gramatika akcento), kaj tiel realigis interrimigon "amadas/ iradas".
Kun maturigxo de Esp-a poezio, oni ne plu aprobas tiel facilaniman rimigon, kaj ecx donis al gxi specialan nomon "adasismo".
Nuntempe, Esp-aj poetoj inklinas al tia regulo, ke, en la paro da interrimitaj versoj, estas aldoni sufikson nur al unu verso, dume la alia verso devas rimigxi per radiko. Ekz-e
zumi/ okulumi, spado/ irado, bona/ duona ，

tiam la skriboj "um,ad,on" en la unua(j) vorto(j) fakte ne estas gramatikaj sufiksoj.

2.5.4.La plej ideala rimo estas tia：ekde la akcenta vokalo, cxiuj sekvaj literoj estas tute samaj. Ekz-e
 abio/ krio, kara/ amara, sendi/ pendi, ventro/ pentro….
Gxi estas nomata “pura rimo”.
Tamen, se ni katenus nin cxiam per tiu "pura" regulo, okazos konsekvence domagxa limigo al la nombroj de uzeblaj rimoj.
Por plimultigi uzeblajn rimojn, Esp-aj poetoj trovis helpajn rimedojn, ekz-e permesi uzi konsonantojn, kies prononcoj estas parencaj, ekz-e

bo-po, do-to, gxo-cxo, go-ko, ro-lo, vo-fo, zo-so, jxo-sxo

Dank' al tiu permeso, la sekvaj vort-paroj ankaux sukcesas rimigxi.
kabo/ kapo, nodo/ noto, logxi/ dibocxi, ege/ seke, kuras/ lulas, naiva/ soifa, kazo/ kaso, ajxo/kasxo

Tio estas rimigo per“rimoidoj”. Estas pli multaj "rimoidoj" ol la supremenciita.

La Sesa Mesagxo

§ 3. Strofo

3.1. Strofo konsistas el iom da vesroj. Nombro de verso(j) en unu strofo povas esti minimune nur unu, sed maksimune gxis senlima, t.e. la tuta poemo en unu strofo.
Plej ofte uzataj strofoj estas: triversa, kvarversa, kvinversa, sesversa, okversa...ktp.
Se en unu poemo estas pluraj strofoj, skribe ili estu dividitaj per vaka linio. Ekz-e, en <La Espero> estas kvarversaj strofoj, dividitaj de vaka linio inter najbaraj strofoj.

3.2. Strofo el blankaj versoj vidigxas sen rimaj trajtoj. Tamen, strofoj el rimaj versoj kolorricxas pro la malsamaj rimarangxoj. Ni signu tian rimarangxon per minuskloj, el kiuj la litero x signas senrima. La plej ofte uzataj estas jenaj.

1. Duona rimo, nur duono de la versoj estas rimaj, ekz-e: x a x a.

Mi gxis nun vivas
en plena sano,
neniel pensas
pri la nirvano.

2. Kontinua rimo, laux rimarangxo de aaaa, bbbb, cccc ...

Magda Carlsson(1896-)

RIMEKZERCO PRI MALNOVA TEMO

Sub sorcxolerta luno sidi,
Tenere kisi, mole ridi,
al nupto flame ekavidi,
Sin pene bridi.

Post duonjar' - en hejmo kuna,
Felicxo suna, lit' komuna !
Amludo kun malsperto juna,
Ekstaz' plenuma !

Jardek pasis. Rare ridi,
En cxiutaga ted' acidi,
Cxe l' radiofono triste fridi,
Rutinkoiti.

3. Para rimo, laux rimarangxo de aa, bb, cc, dd...

La suno for.
Silenta hor'.

En vento, sub
Pelata nub'.

Vagadas nun
La reva lun',

Kiele sur
Ruina mur'…

4. Krucrimo, laux rimarangxo de a b a b

Vd ekz-e <La Espero>

5. Ringa rimo , laux rimarangxo de a b b a

N.Kurzens

PRO KIO

Pro kio mi estu afabla
kaj kial mi penu rideti,
cxe l' koro la manon surmeti
kaj diri, ke cxio - agrabla ?

Se l' kor' pro indigno sangbolas,
do kial sen fin' hipokriti ?
Dissxiri la Decon kaj spiti,
kaj esti malbona mi volas.

(6) Robaja rimo, laux rimarangxo de a a x a, kiu tre similas al tiu en la cxina verskvaro.

Li Bai (701-762)

NOKTA PENSO

Antaux lito blanke brila luno floras,
Super tero kvazaux prujno blankkoloras,
Kapolevo: brilan lunon mi rigardas,
Kapoklino: naskvilagxon mi memoras.
(trad. Kalocsay)

3.3. Krom la kvarversaj strofonoj, ofte vidigxas ankaux la subaj (sen rimarangxaj ekzemploj)

1. Duversaj strofoj, laux rimarangxo de aa,bb,cc…

2. Triversaj strofoj, laux rimarangxoj de "aaa,bbb,ccc…" aux "axa", aux  "xaa", aux  "aax".

3. Kvinversaj strofoj, laux rimarangxoj de  "ababa", aux "ababb", aux "abbaa", aux "abbab", aux "abaab".

4. Sesversaj strofoj, laux rimarangxoj de "aabccb", aux "aabbcc", aux "ababab", aux "abccba".

5. Okversaj strofoj, laux rimarangxoj de "ababbcbc", aux "ababcccb", aux "abababcc".

3.4. En unu strofo la versoj ritme povas esti aux samaj aux diversaj. Sed，kontrolate, cxiu unuopa verso devas obei postulojn de ritmo en poezio. Gxi ne estu sendiferenca ol frazo en ordinara prozo.

第四讲

2.4. 音节数 mezuro
每一个世界语诗行内的音节数目，是相当自由的。这得益于世界语诗歌内的一条规定：一句话，如果在一个诗行内写不完，可以继续写进下一行；如果第二行还写不完，可以继续写入第三行…，甚至于，如果在一个诗段内写不完，可以写进下一个诗段去。这种跨行、跨段的书写法，谓之“过transpasxo”。如下面这一句话

Estas cxiam
pli kaj pli
da regxinoj
cxirkaux mi.

写成了四个诗行，成为一个完整的四行诗段。由于世界语的名词可以省略词尾，又有了“过”的可能，于是，最短的世界语诗行可以只有一个音节。而且用这种一个音节的诗行，可以写出正规的世界语诗歌来。如下面的这首巴西世界语诗人Sylla Chaves写的“十四行诗Mateno”，写出了在五月明媚阳光下一对青年人的快乐心情：

Nun
maj'
kaj
sun

Kun
gaj'
kaj
jun'.

Cxi—
ni
du,

Do
ho
gxu'

这在汉语中几乎是不可思议的。下面这首诗歌，每一行的音节数目很像汉语中的“宝塔诗”（逐行增加）。

Nun
la lun'
mortpale
al vandale
freneza tacxment'
de l' fulma element'…

不过，小于5个音节和大于14个音节的诗行，用起来都不大方便。世界语中最常用的诗行，是11个和14个音节的诗行。如

Jen sidas sxi kun lipoj kunpremitaj (11个音节)
ankoraux fresxe floras la versorozoj ravaj (14个音节)

第五讲
 
2.5. 韵脚 rimo

2.5.1世界语诗歌按是否押韵可以分为有韵和无韵的两种。
无韵的诗歌被称为blanka verso （素体诗)，如莎士比亚的许多诗剧(Hamleto, Otelo…等)都是用这种素体诗写成的。但是更多的诗歌都讲究押韵。

2.5.2.汉语诗歌中的韵脚位于诗行的最后一个汉字处，而世界语诗歌中的韵脚，讲究的是从“倒数第二个音节”（即语法重音）起（而不是以倒数第一个音节即语法词尾-o,-a,-as来）押韵。如《希望歌》第一段中，第一、三行的sento/ vento，第二、四行的voko/ loko。

可是，世界语的名词在诗歌中是可以省去词尾的，如sento可以变成sent' 的形式。但是这个词的重音位置并不会因此而改变，重音还在sent' 上，这时似乎以“倒数第一个音节”来押韵了。为此，有两个专门的诗歌术语来称呼和区别它们。

（1）阴韵(ina rimo)：韵脚没有省略词尾，重音在倒数第二个音节上，如sento。
（2）阳韵(vira rimo)：韵脚省略了词尾，重音在“倒数第一个音节”上，如sent'。

著名的Sekretaj Sonetoj通篇都是用互相交缠着的阴韵和阳韵诗行写成的。下面是其第八首的第一个诗段（每行都是五个音步，轻重格）：
Ho, sopirata horo rendevua 啊，令人盼望的幽会时分！
en maja bosko ! Kaj dum la promen' 五月的林中漫步真个销魂。
en kasxa loko trema cxirkauxpren' 在隐密的地方颤抖的拥抱，
kaj longa, longa, longa kis' unua. 以及长久、长久、长久的初吻。

第一行和第四行为阴韵，押rendevua/ unua；

第二行和第三行为阳韵，押promen'/ cxirkauxpren'

2.5.3.早期的世界语诗人们没有经验，他们把并不押韵的词根（如amas, iras）加上相同的后缀，这后缀恰好位于倒数第二个音节（语法重音）处，于是就押了韵(amadas/iradas)。随着世界语诗艺的成熟，人们不再赞成这种轻率的做法，并给它取了一个专门的名字adasismo。现在的倾向是，互相押韵的一对词中，只允许其中的一个使用后缀，而另一个必需是以词根来相押。如zumi/ okulumi, spado/ irado, bona/ duona ，前一个词中的um,ad,on并不是语法上的后缀。

2.5.4.最理想的韵脚是：从倒数第二个音节的母音起，往后的字母完全相同。如 abio/ krio, kara/ amara, sendi/ pendi, ventro/ pentro…。这种韵脚被称之为“纯韵pura rimo”。但若完全拘泥这条规定，则韵脚的数目势必受到局限。为了扩大韵脚数，诗人们又找出了变通的办法，让一些在发音上有对应关系的辅音也能列入押韵的范畴。如

bo-po, do-to, gxo-cxo, go-ko, ro-lo, vo-fo, zo-so, jxo-sxo

这样一来，下面这些对韵脚也就都得以成立了。
kabo/ kapo, nodo/ noto, logxi/ dibocxi, ege/ seke, kuras/ lulas, naiva/ soifa, kazo/ kaso, ajxo/kasxo

这种变通了的韵脚，被称之为“半韵rimoidoj”。半韵的种类不止上述的一种。

第六讲

§ 3. 诗段Strofo

3.1. 诗段由若干个诗行组成。一个诗段内诗行的数目，最少的，可以只有一行；多的，上不封顶，即全篇不分诗段。常用的诗行数，有三行、四行、五行、六行、八行等。一首诗歌中若有一个以上的诗段，书写时诗段之间用一个空行隔开，十分醒目。如《希望歌》使用的是四行诗段，各个诗段之间都有一个空行。

3.2. 不用韵的诗段，没什么特点。押韵的诗段，在诗行数目相同的情况下，韵脚的安排有种种不同的变化，多姿多彩。我们可用小写字母来作标记，其中若用到x，则表示这一行不押韵。常见的有

1.    半数韵duona rimo 只有一半的诗行用韵，如 xaxa式

Mi gxis nun vivas
en plena sano,
neniel pensas
pri la nirvano.

2.    连续韵kontinua rimo 押aaaa, bbbb,cccc式韵

Magda Carlsson(1896-)

RIMEKZERCO PRI MALNOVA TEMO

Sub sorcxolerta luno sidi,
Tenere kisi, mole ridi,
al nupto flame ekavidi,
Sin pene bridi.

Post duonjar' - en hejmo kuna,
Felicxo suna, lit' komuna !
Amludo kun malsperto juna,
Ekstaz' plenuma !

Jardek pasis. Rare ridi,
En cxiutaga ted' acidi,
Cxe l' radiofono triste fridi,
Rutinkoiti.

3.    成双韵para rimo 押aa,bb,cc,dd…式韵

La suno for.
Silenta hor'.

En vento, sub
Pelata nub'.

Vagadas nun
La reva lun',

Kiele sur
Ruina mur'…

4.    交叉韵krucrimo 押abab式韵

如《希望歌》

5.    环韵ringa rimo 押abba式韵

N.Kurzens

PRO KIO为什么

Pro kio mi estu afabla 我为什么要态度和好
kaj kial mi penu rideti, 又为什么要强颜欢笑
cxe l' koro la manon surmeti 把手儿放在胸前
kaj diri, ke cxio - agrabla ?硬说"一切都好，都好！" ？

Se l' kor' pro indigno sangbolas, 如果心里是气愤填赝
do kial sen fin' hipokriti ? 为什么却要假话不停？
Dissxiri la Decon kaj spiti, 我要把一切"规矩"撕个粉碎
kaj esti malbona mi volas. 干脆做个不赦的恶人。

(6) 三行韵robaja rimo 押aaxa式韵，很像汉语中的"绝句"押韵方式。

Li Bai 李白(701-762)

NOKTA PENSO静夜思

Antaux lito blanke brila luno floras, 床前明月光，
Super tero kvazaux prujno blankkoloras, 疑是地上霜。
Kapolevo: brilan lunon mi rigardas, 举头望明月，
Kapoklino: naskvilagxon mi memoras. 低头思故乡。
(trad. Kalocsay)

3.3.除了上面介绍的四行诗段以外，还有以下常用诗段（举例从略）

1.    两行诗段，押韵方式为aa,bb,cc…

2.    三行诗段，押韵方式为aaa,bbb,ccc…或axa,或 xaa,或 aax

3.    五行诗段，押韵方式为ababa, 或ababb, 或abbaa, 或abbab, 或abaab,

4.    六行诗段，押韵方式为aabccb, 或aabbcc, 或ababab, 或abccba

5.    八行诗段，押韵方式为ababbcbc, 或ababcccb, 或abababcc

3.4.组成诗段的各个诗行，其节奏可以相同或不同。但是，在以一个诗行为单位进行检查的时候，应当符合节奏的要求，不容混同于一般的散文句子。