Ivan Bunin

RUSJA

Post la deka horo vespere rapida trajno Moskvo-Sebastopolo haltis en eta stacio post Podolsk, kie ĝi ne devus halti, kaj ion atendis sur la dua trako. En la trajno al malfermita fenestro de unuaklasa vagono venis sinjoro kaj sinjorino. Konduktoro kun ruĝa lanterno en la pendanta mano estis transpaŝanta la relojn, kaj la sinjorino demandis:

— Diru, kial ni staras?

La konduktoro respondis, ke la alidirekta ekspresa trajno malfruas.

En la stacio estis mallume kaj triste. Jam delonge krepuskiĝis, sed okcidente, post la stacio, post la nigraj arboplenaj kampoj, plu mortece lumis longa somera moskva ĉielruĝo. Al la fenestro fluis humida marĉa odoro. En la silento de ie aŭdiĝis monotona kaj kvazaŭ same humida knaro de krekso.

Li apogis sin al la fenestro, ŝi — al lia ŝultro.

— Foje mi loĝis ĉi tie dum ferioj, — li diris. — Mi estis repetitoro en bieno proksimume kvin verstojn de ĉi tie. Enuiga regiono. Maldensa arbaro, pigoj, kuloj kaj libeloj. Ĉie mankis ajna spektinda pejzaĝo. En la bieno oni povis ĝui la horizonton nur de la mezanino. La domo estis, certe, en la rusa biena stilo, sed tute senprizorga — la mastroj estis malriĉiĝintaj — malantaŭ la domo estis similaĵo de ĝardeno, malantaŭ la ĝardeno estis iu lago aŭ marĉo superkovrita per skirpoj kaj nimfeoj; kaj estis neevitebla platfunda boato ĉe la marĉa bordo.

— Kaj, certe, enuanta biena fraŭlino, kiun vi veturigis sur la marĉo.

— Jes, ĉio estis kiel devis esti. Sed la fraŭlino ne estis enuanta. Mi veturigis ŝin plej ofte dum noktoj, kaj eĉ rezultis poeziece. La tutajn noktojn la ĉielo okcidente estis verdeta, travidebla, kaj tie ĉe la horizonto, samkiel nun io bruletis, bruletis… Troviĝis nur unu remilo, kiu similis fosilon, kaj mi remis per ĝi kvazaŭ sovaĝulo — jen dekstraflanke, jen maldekstraflanke. La alia bordo estis malhela pro la maldensa arbaro, sed malantaŭ ĝi tiu stranga duonlumo restis la tutan nokton. Kaj ĉie estis neimagebla silento — nur kuloj ĝemis kaj libeloj flugis. Mi neniam pensis ke ili flugas nokte, sed evidentiĝis ke ili iucele flugas. Eĉ estis terure.

Finfine la alidirekta trajno ekbruis, tondre kaj vente alflugis, kunfluiĝinte je ora strio da lumigitaj fenestroj, kaj preterimpetis. La vagono tuj removiĝis. La konduktoro eniris la kupeon, lumigis ĝin kaj komencis pretigi la litojn.

— Do kion vi havis kun tiu fraŭlino? Ĉu veran amhistorion? Ial vi neniam rakontis al mi pri ŝi. Kia ŝi estis?

— Maldika, alta. Ŝi surhavis flavan indienan sarafanon, kaj sur ŝiaj nudaj piedoj estis kamparanaj ŝuoj plektitaj el iu bunta lano.

— Ankaŭ, do, en la rusa stilo?

— Mi pensas ke plej verŝajne en la malriĉeca stilo. Mankis kion surmeti, do estis sarafano. Krome, ŝi estis pentristino, studis en pentro-lernejo de Stroganov. Ankaŭ ŝi mem estis pitoreska, eĉ ikon-aspekta. Longa nigra harligo laŭlonge de la dorso, brunhaŭta vizaĝo kun la etaj malhelaj nevusoj, mallarĝa senĝiba nazo, nigraj okuloj, nigraj brovoj… La haroj estis sekaj kaj akraj, iom bukliĝintaj. Ĉio ĉi tre bele distingiĝis fone de la flava sarafano kaj muslinaj manikoj de l' ĉemizo. Kaj ŝiaj maleoloj kaj la piedoj en la plektitaj ŝuoj estis sekaj, kun la ostoj elstarantaj sub la delikata bruna haŭto.

— Mi konas tiun tipon. En la kurso mi havis la saman amikinon. Verŝajne ŝi estis histeriulino.

— Probable. Des pli, ke vizaĝe ŝi similis la patrinon, kaj la patrino, kiu estis el la gento de iuj orient-sangaj princoj, suferis ion similan al nigra melankolio. Ŝi vidigis sin nur ĉe tablo. Ŝi venis, sidiĝis kaj silentis, tusetis sen levi la okulojn, kaj konstante movis jen tranĉilon, jen forkon. Sed se ŝi estis ekparolanta, do tiel subite kaj laŭte, ke oni tremeris.

— Kaj la patro?

— Ankaŭ silentema kaj seka, alta; eksarmeano. Nur ilia knabo, kiun mi instruis, estis simpla kaj ĉarma.

La konduktoro eliris el la kupeo dirinte, ke la litoj estas pretaj, kaj deziris bonan nokton.

— Kiun nomon ŝi havis?

— Rusja.

— Kio estas tiu nomo?

— Tute simpla — Marusja.

— Ĉu vi do tre amis ŝin?

— Certe, ŝajnis ke terure amis.

— Sed ŝi?

Li iom silentis kaj seke respondis:

— Probable ankaŭ ŝi same pensis. Sed ni dormu. Mi ege laciĝis dum la tago.

— Tre ĉarme! Vi ja interesis min. Nu, rakontu almenaŭ per kelkaj vortoj, kiel kaj per kio via amhistorio finiĝis.

— Neniel. Mi forveturis, jen fin' de l' afer'.

— Kial vi ne edzinigis ŝin?

— Evidente mi antaŭsentis renkonti vin.

— Ne, serioze?

— Nu, ĉar mi mortpafis min, kaj ŝi mortpikis sin per ponardo…

Ili lavis sin, brosis la dentojn kaj fermiĝis en la estiĝinta mallarĝeco de la kupeo, senvestiĝis kaj kun la vojaĝa ĝojo kuŝiĝis sub la freŝan glacean littukan tolon kaj sur la samajn kusenojn, kiuj konstante glitis de la levita kap-apogilo.

Bluviola superporda trueto kviete rigardis en la mallumon. Ŝi baldaŭ ekdormis, sed li ne dormis, li kuŝis, fumis kaj enpense rigardis al tiu somero…

Ankaŭ ŝia korpo estis kovrita per multaj malhelaj nevusoj — ĉi tiu eco estis rava. Ĉar ŝiaj ŝuoj estis molaj, sen kalkanumoj, ŝia tuta korpo malkvietis sub la flava sarafano. La sarafano estis larĝa, leĝera, kaj ŝia longa knabina korpo fartis en ĝi libere. Foje dum pluvo ŝi malsekigis la piedojn, enkuris el la ĝardeno en la salonon, kaj li impetis senŝuigi kaj kisi ŝiajn malsekajn stretajn plandojn — tian feliĉon li neniam spertis en la vivo. La freŝa odoranta pluvo bruis pli rapide kaj pli dense post la pordo malfermita al la balkono; en la senlumiĝinta domo ĉiuj dormis post la tagmanĝo — kaj terure timigis lin kaj ŝin nigra koko kun metal-verda rebrilo, kun granda flamanta kresto, ankaŭ enkurinta el la ĝardeno frapante per la ungoj la plankon ĝuste en tiu varma minuto, kiam ili tute forgesis la singardemon. Vidinte ilin saltstariĝi de sur la sofo, ĝi haste kaj kliniĝinte, kvazaŭ pro delikateco, kuris reen sub la pluvon mallevinte la brilantan voston…

Unuatempe ŝi daŭre observis lin; kiam li parolis al ŝi, ŝi malhele ruĝiĝis kaj respondis per moka murmurado; ĉetable ŝi ofte moketis lin laŭte parolante al la patro:

— Ne regalu lin, paĉjo, estas senutile. Li ne ŝatas varenikojn. Cetere, li ankaŭ kvas-supon ne ŝatas, kaj nudelon ne ŝatas, kaj acidlakton neglektas, kaj kazeon abomenas.

Matene li instruis la knabon, ŝi estis okupita pri la mastrumado — ŝi prizorgis la tutan domon. La tagmanĝo okazis je la unua horo posttagmeze, post la manĝo ŝi iris al sia mezanino aŭ, se ne pluvis, en la ĝardenon, kie ĉe betulo staris ŝia pentrostablo, kaj ŝi, svinge defendante sin de la kuloj, pentris la naturon. Kelkan tempon poste ŝi komencis vizitadi la balkonon kie li posttagmanĝe sidis kun libro en kurba kana fotelo; ŝi staris, interplektinte la manojn post sia dorso, kaj rigardis lin svage ridetante:

— Ĉu eblas ekscii, kiajn saĝaĵojn vi bonvolas pristudi?

— Historion de la Franca revolucio.

— Aĥ, Dio mia! Mi ne sciis, ke en nia domo aperis revoluciulo!

— Sed kial vi forgesis vian pentradon?

— Tuj-tuj mi entute forgesos. Mi konvinkiĝis pri la propra sentalenteco.

— Sed montru al mi ion el viaj pentraĵoj.

— Ĉu vi opinias ke vi iel kompetentas pri la pentroarto?

— Vi estas ege memama.

— Jes, mi pekas pri tio…

Finfine ŝi proponis al li promeni sur la lago; subite ŝi firme diris:

— Ŝajne, en nia tropika loko la pluvema periodo finiĝis. Ni amuziĝu. Kvankam nia boataĉo estas sufiĉe putra kaj ĝia fundo estas truigita, sed mi kaj Peĉjo ŝtopis ĉiujn truojn per skirpoj…

La tago estis varma, vaporplena; ĉeborda herbo, buntigita de flavaj ranunkoloj, estis sufoke varmigita de la humida varmo, kaj super la herbo malalte svarmis sennombraj pal-verdaj papilioj.

Li ellernis ŝian konstante rikanan parolon, kaj diris veninte al la boato:

— Finfine vi degnis proksimiĝi al mi!

— Finfine vi kolektis la pensojn por respondi al mi! — vigle ŝi respondis kaj saltis sur la boatan pruon, timiginte ranojn kiuj de ĉiuj flankoj ekplaŭdis en la akvon; sed subite ŝi akute jelpis kaj stamfante levis la sarafanon ĝis la genuoj:

— Kolubro! Kolubro!

Li pretere vidis la brilan brunecon de ŝiaj nudaj kruroj, kaptis de la pruo la remilon, frapis la surfunde serpentumantan kolubron, subkroĉis ĝin, kaj malproksime forĵetis en la akvon.

Ŝi estis pala je iu hindeca palo, la nevusoj sur ŝia vizaĝo pli malheliĝis, la nigreco de la haroj kaj okuloj kvazaŭ plinigriĝus. Ŝi faciligite respiris:

— Kia abomenaĵo! Ja ne vane la vorto “hororo” devenas de “kolubro”. La kolubroj ĉe ni estas ĉie, kaj en la ĝardeno, kaj sub la domo… Kaj Peĉjo, imagu, prenas ilin per la manoj!

La unuan fojon ŝi ekparolis kun li simple, kaj la unuan fojon ili rigardis unu la alian rekte en la okulojn.

— Sed kia bravulo vi estas! Vi tre bone frapis ĝin!

Ŝi tute rekonsciiĝis, ridetis kaj, kurinte de la pruo al la poŭpo, gaje sidiĝis. En sia timo ŝi konsternis lin per la beleco, kaj nun li tenere pensis: ja ŝi ankoraŭ estas knabineto! Sed ŝajniginte indiferentan mienon, li zorgoplene eniris la boaton kaj, puŝinte la remilon al la gelateneca fundo, turnis la boatan pruon antaŭen kaj ektrenis ĝin tra la interplektita densaĵo de subakvaj herboj direkte al verdaj skirpaj brosoj kaj florantaj nimfeoj, ĉion antaŭe kovrantaj per la sentrua tavolo da sia dika ronda foliaro; li kondukis la boaton al la akvo kaj sidiĝis sur mezan benketon, remante jen dekstraflanke, jen maldekstraflanke.

— Ĉu vere bone? — ŝi kriis.

— Tre! — li respondis, demetante la kaskedon, kaj turniĝis al ŝi: — bonvolu ĵeti ĝin apud vi, alie mi forsvingos ĝin en ĉi trogon kiu, mi pardonpetas, tamen enlasas akvon kaj plenas je hirudoj.

Ŝi metis la kaskedon sur siajn genuojn.

— Vi ne zorgu, ĵetu ĝin ien ajn.

Ŝi alpremis la kaskedon al la brusto:

— Ne, mi gardos ĝin!

Denove lia koro tenere tremis, sed li denove returniĝis kaj komencis forte ŝovi la remilon en la akvon, brilantan inter la skirpoj kaj nimfeoj.

Kuloj gluiĝis al la vizaĝo kaj manoj, ĉio ĉirkaŭe blindigis per varma arĝento: vapora aero, ŝancela sunlumo, bukla blankeco de nuboj, milde brilantaj en la ĉielo kaj en malplenejoj inter la insuloj de skirpoj kaj nimfeoj; ĉie estis tre malprofunde kaj videblis la fundo kun la subakvaj herboj, sed ĝi iel ne malhelpis la senfundan profundegon, en kiun plonĝis la respegulata ĉielo kun la nuboj. Subite ŝi denove jelpis, kaj la boato kliniĝis flanken: ŝi ŝovis de l' poŭpo la manon en la akvon kaj, kaptinte la nimfean tigon, tiel abrupte tiris ĝin al si, ke kliniĝis kune kun la boato — li apenaŭ sukcesis ekstari kaj kapti ŝin je la akseloj. Ŝi ekridis kaj, dorse falinte sur la poŭpon, ŝprucis per la malseka mano akvogutojn rekte en liajn okulojn. Tiam li denove kaptis ŝin kaj, ne komprenante kion li faras, kisis la ridantajn lipojn. Ŝi rapide brakumis lian kolon kaj mallerte kisis lian vangon…

De tiam ili flosis dum noktoj. La sekvan tagon post la tagmanĝo ŝi vokis lin en la ĝardenon kaj demandis:

— Ĉu vi amas min?

Li arde respondis, memorante la hieraŭajn kisojn en la boato:

— Ekde la unua tago de nia renkontiĝo!

— Ankaŭ mi, — ŝi diris. — Ne. Komence mi malamegis vin — ŝajnis al mi ke vi tute ne rimarkas min. Sed, dank' al Dio, tio jam estas en la pasinteco. Ĉi-vespere, kiam ĉiuj enlitiĝos, venu tien denove kaj atendu min. Sed eliru el la hejmo laŭeble plej atenteme — la panjo observas ĉiun mian paŝon, ŝi estas aliene ĵaluza.

Nokte ŝi venis al la bordo kun plejdo surbrake. Pro la ĝojo li renkontis ŝin konfuzite, nur demandinte:

— Por kio la plejdo?

— Stulta! Ja por ni estos malvarme. Nu, rapide sidiĝu kaj remu al la alia bordo…

La tutan vojon ili silentis. Kiam ili alflosis al la aliflanka arbaro, ŝi diris:

— Nu jen. Nun venu al mi. Kie estas la plejdo? Aĥ, ĝi estas sub mi. Kovru min, mi frostiĝis, kaj sidiĝu. Jen tiel… Ne, atendu, hieraŭ ni interkisiĝis iel sencele, nun mi mem unue kisu vin, sed nur milde, milde… Kaj vi brakumu min… ĉie…

Sub la sarafano ŝi havis nur ĉemizon. Ŝi tenere, apenaŭ tuŝante, kisis la randojn de liaj lipoj… Li kun la malklariĝinta kapo ĵetis ŝin sur la poŭpon. Ŝi pasie brakumis lin…

Iom kuŝinte pro senfortiĝo, ŝi leviĝis kaj diris kun la rideto de feliĉa laco kaj ankoraŭ neestingiĝinta doloro:

— Nun ni estas geedzoj. La panjo diras ke ŝi ne eltenos mian edziniĝon, sed mi nun ne volas pensi pri tio… Sciu, ke mi volas baniĝi, mi ŝategas tion fari nokte…

Ŝi senvestiĝis trans la kapon, ŝia tuta longa korpo ekblankis en la obskuro, kaj ŝi komencis ĉirkaŭigi la kapon per la harligo, levinte la manojn, montrante la malhelajn akselojn kaj la leviĝintajn mamojn, ne hontante sian nudecon kaj la malhelan triangulon sub la ventro. Ĉirkaŭliginte, ŝi rapide kisis lin, saltstariĝis, tutkorpe falis en la akvon, malantaŭeniginte la kapon, kaj ekbruis per la piedoj.

Poste li haste helpis ŝin vestiĝi kaj kovriĝi per la plejdo. En la obskuro fabele vidiĝis ŝiaj nigraj okuloj kaj nigraj haroj zonitaj per la harligo. Li ne plu kuraĝis tuŝi ŝin, nur kisis ŝiajn manojn kaj silentis pro la neeltenebla feliĉo. Daŭre ŝajnis ke iu estas en la mallumo de la ĉeborda arbaro, kie diversloke sensone lumetis lampiroj — iu staras kaj aŭskultas. Fojfoje tie io singarde susuris. Ŝi levis la kapon:

— Haltu, kio estas?

— Ne timu, tio estas, verŝajne, rano elrampanta al la bordo. Aŭ erinaco en la arbaro…

— Sed se kaprikorno?

— Kiu kaprikorno?

— Mi ne scias. Sed nur imagu: el la arbaro eliras iu kaprikorno, staras kaj aŭskultas… Mi tre bone fartas, mi volas babili terurajn stultaĵojn!

Kaj li denove premis al la lipoj ŝiajn manojn, fojfoje kiel ion sanktan li kisis ŝiajn malvarmajn mamojn. Ŝi fariĝis tute nova estaĵo por li! Kaj restis sen estingiĝi la verdeta duonlumo malantaŭ la nigreco de la malalta arbaro, apenaŭ respeguliĝanta malproksime en la plate blankanta akvo; akre odoris, kiel celerio, rosoplenaj ĉebordaj kreskaĵoj, mistere kaj kaĵole ĝemis kuloj; kaj flugis, flugadis teruraj sendormaj libeloj, mallaŭte knarante super la boato kaj plu, super la noktece brilanta akvo. Kaj konstante ie io susuris, rampis, penetris…

Post unu semajno li estis malbelege, kun malhonoro forpelita el la hejmo, konsternita pro terureco de la absolute neatendita disiĝo.

Iam post tagmanĝo ili sidis en la salono kaj, tuŝante unu la alian per la kapoj, rigardis bildojn en malnovaj kajeroj de “Niva”.

— Ĉu vi ankoraŭ ne ĉesis ami min?

— Stulta. Terure stulta! — ŝi flustris.

Subite aŭdiĝis la milde kurantaj paŝoj — kaj sur la sojlo aperis ŝia duonfreneza panjo en nigra silka malordigita negliĝo kaj forfrotitaj marokenaj pantofloj. Ŝiaj nigraj okuloj tragike brilis. Ŝi enkuris kvazaŭ al scenejo, kaj kriis:

— Mi komprenis ĉion! Mi antaŭsentis, mi observis! Fripono, ŝi ne estos via!

Kaj, suprenĵetinte la manon en la longa maniko, ŝi surdige pafis el antikva pistolo, per kiu Peĉjo timigis paserojn ŝargante ĝin nur per pulvo. Li, kovrita de fumo, impetis al ŝi, kaptis ŝian persistan manon. Ŝi liberiĝis, frapis per la pistolo lian frunton, sange vundinte lian brovon, ĵetis la pistolon al li kaj, aŭdinte ke en la domo oni kuras direkte al la krioj kaj pafo, kriis:

— Nur se mi mortos ŝi venos al vi! Se ŝi fuĝos kun vi, mi tiutage pendumos min aŭ saltos de sur la tegmento! Fripono, for el mia hejmo! Maria Viktorovna, elektu: panjo aŭ li!

Ŝi flustris:

— Vi, vi, panjo…

Li rekonsciiĝis, malfermis la okulojn — daŭre same persiste, mistere, tombece la blu-viola superporda trueto rigardis al li el la nigra mallumo, kaj la vagono kuregis kun la sama persiste antaŭen impetanta rapideco, pendolante kaj ŝanceliĝante. Jam malproksime, malproksime restis tiu trista stacio. Kaj jam antaŭ dudek jaroj estis ĉio ĉi: arbaretoj, pigoj, marĉoj, nimfeoj, kolubroj, gruoj… Jes, ja ankaŭ gruoj estis — kiel li povis forgesi ilin! Ĉio estis stranga dum tiu mirinda somero, stranga estis ankaŭ paro da gruoj, de tempo al tempo alflugantaj de ie al la marĉa bordo, stranga estis ankaŭ tio ke nur ŝin solan ili lasis al si kaj, kurbigante la subtilajn longajn kolojn, kun tre rigora sed favora scivolemo rigardis al ŝi desupre kiam ŝi, milde kaj leĝere kurante al ili en siaj buntaj ŝuoj, subite kaŭris antaŭ ili, disvolvinte sian flavan sarafanon, kaj kiam ŝi infanece verve rigardis al iliaj belegaj kaj minacaj nigraj pupiloj strete ĉirkaŭigitaj de la malhele griza ringo, simila al tiu de rajok. Li rigardis al ŝi kaj al ili de malproksime, per binoklo, kaj klare vidis iliajn etajn brilantajn kapetojn — eĉ iliajn ostajn naztruojn, fendojn de la fortikaj grandaj bekoj, per kiuj ili unubate mortigis kolubrojn. Iliaj mallongaj korpoj kun la lanugaj vostaj faskoj estis streĉe tegitaj per ŝtalkolora plumaro; skvamaj bastonetoj de la kruroj estis enorme longaj kaj subtilaj — unu havis tute nigrajn, la alia verdetajn krurojn. Foje ili plurajn horojn staris sur unu kruro en la nekomprenebla senmoveco, foje ili senkaŭze saltetis, etendante la grandegajn flugilojn; kaj foje ili gravaspekte promenis, paŝante lante, ritme, levante la krurojn, bule kunmetante tri siajn fingrojn, kaj mallevis la krurojn malbuligante la fingrojn, dismovante ilin kvazaŭ rabulajn ungojn, kaj ili konstante balancis la kapojn… Kvankam, kiam ŝi estis alkuranta al ili, li ne plu pensis pri io kaj nenion vidis — li vidis nur ŝian disvolviĝintan sarafanon, mortvolupte tremante ĉe la penso pri ŝia brunhaŭta korpo sub la sarafano, pri la malhelaj nevusoj sur ŝia korpo. Kaj en ilia lasta tago, dum ilia lasta apudsidado en la salono sur la sofo, kun kajero de malnova “Niva” ŝi same tenis enmane lian kaskedon, premante ĝin al la brusto, samkiel iam ŝi faris en la boato, kaj parolis, brilanta al liaj okuloj per siaj ĝojaj nigre-spegulecaj okuloj:

— Mi tre amas vin nun, kaj mankas al mi io pli kara ol eĉ tiu odoro ene de la kaskedo, la odoro de via kapo, kaj de via aĉa kolonja akvo!

———

Post Kursk, en restoracia vagono, kiam post matenmanĝo li trinkis kafon kun konjako, la edzino diris al li:

— Kial vi tiom multe trinkas? Estas, ŝajne, jam la kvina pokaleto! Ĉu vi plu sopiras, rememorante vian bienan fraŭlinon kun la ostozaj plandoj?

— Sopiras, sopiras, — li respondis, malagrable ridetante. — La biena fraŭlino… Amata nobis quantum amabitur nulla!

— Ĉu latine? Kion tio signifas?

— Tion vi ne bezonas scii.

— Vi estas tre malafabla, — ŝi diris, senzorge spirinte, kaj komencis rigardi post la sunplenan fenestron.

(1940)

Tradukis Grigori Arosev