Attila Erõss

VORTICO

tradukis: László Balázs

            Li sidis en la fotelo - pala kaj anime rompita - kvazaª li malliberißadus tie de eternaj tempoj.

            Iu sonorigis.

            Jes... Iu sonorigis.

            Kaj denove...

            - Maleblas! Diable! Kiu estas tiu...?!

            Lia amiko staris ¤e la sojlo.

            - Mi jam pensis tion, ke mi ne trovos vin hejme... - li ridetis, sed lia rigardo subite rigidißis,

kaj mane li premegis la klinkon tiel forte, kvazaª ßi estus alfrostißinta tien.

            Kaj li silentis. Post iom da tempo ßi ne plu estis daªrigebla.

            - Ne gapu min tiel... li Ùovis la fotelon iom flanken - mi estas nek murdisto, nek frenezulo.

            La gasto ne movißis.

            Tiam lia vizaßo ekkonvulsiis.

            - Nu jes, ankaª frenezulo povus aserti tion pri si. Disinjoro! Kiom absurda situacio!

            Li levis sian manon al sia frunto. Liaj fingroj tremetis.

            - Sed... eble vi komprenos min. Mi scias, ke vi komprenos min! - kaj li subite kaptis la manon de la gasto. - Jam delonge vi ne vizitis min... Kiam ßi okazis...?! Ne... Mi ne memoras. Sed nun estas freneza¢o demandi tion... Ne! Ne rigardu tien! La viktimo estas mi... Ãu vi ne kredas tion?

            La rigardo  de la gasto ektremetis.

            - La Ùajno... Jes, la Ùajno... Kiel mi klarigu tion al vi? Ïin neeblas per unu vorto! Okazis io. Definitive kaj neÙanßeble. La fato... La mano de la fato! Sed kio kaÙißas malantaª ßi...? Kaj kio okazos poste...? Jes. Jen estas la demando, oldulo mia... Ïi. Kaj nur tiom.

            La gasto lozigis la kolumon ¤irkaª sia kolo. Lia vizaßo Ùancelißis, kiel pala elektra lampo. Li volis ekparoli, sed nur liaj lipoj movißis.

            - Ãu vi diris ion? Ãu ne...?! Dankon. Tiam do... Jes. ¥us... Kion mi volis diri? Jes... Antaªnelonge li ankoraª staris antaª mi. Miaj okuloj ankoraª gardas lian vizaßon... mi aªdas lian vo¤on. E¤ nun ¤irkaªas min la narkoto de surprizo. Kaj jen! Li ne plu ekzistas...! Kapute! Ãu vi komprenas?! Kapute! - kaj li larße disetendis siajn brakojn. - Nekredeble!... Nekredeble!

            Poste li interplektis siajn fingrojn, kiel knabeto, unuafoje komuniißanta.

            - Ne! Diru nenion! Disinjoro! Kial?! Kial?!  Kaj mi nur sidas... sidas kaj gapas...!

            - Pro amo de Dio! Kio okazis? - ßeme demandis Ia gasto per raªka vo¤o. - Ni devas fari ion... Tion ne eblas... ! - li falis en la fotelon, kies brakapogilon li forte tenis ßis nun.

            - Ne! Ankoraª ne! Unue vi devas aªskulti min... Sankta Dio! Kie mi komencu ßin? Malproksime... De malproksime. Mi estas kvardek jara...  Iom pli juna ol vi. Ãu ßi estas multa... aª malmulta? Mi ne scias. Foje jes, foje ne. Eblas, ke mi eraras, sed mi e¤ nun sentas min juna. Kaj mi vidas tion ankaª en la spegulo. Jes... E¤ nun. Rigardu min! Tiel. Sed kial tremetas via rigardo? Mi komprenas... Sed jen, rigardu: Mia hararo estas nigra kiel ebono, la ¤emizo stre¤ißas sur miaj Ùultroj... en miaj okuloj ankoraª flagras la malnova fajro, kaj oni pririgardas, rimarkas min. Kvankam mi ne meritas tion... Mil foje ne...! Sed decidu tion, vi mem. E§! Stulta¢o! Kia situacio...?!

            La fotelo ekkraketis sub la gasto.

            - Ne! Ne lasu min ¤i tie! Fine ja mi devas rakonti tion al iu... kaj... kaj mi opinias, ke nur vi komprenos min! Ne! Ne movißu... Mi petegas! Mi malfacile povas vorti miajn pensojn, tamen mi devas paroli.

            Promeninte al la fenestro, li rigardis la straton el malantaª la kurteno.

            - La jaroj preterkuris min tiel, kiel telefonstangoj preter la fenestroj de trajno. Kial nei tion? Fine ja mi efektivigis nenion el miaj planoj, kvankam mi persiste laboras ekde mia infanaßo... Mia kariero rompißis... Ke mi havas iom da Ùparita mono, kaj tiun ¤i etloßejon en la urbocentro? Ba! Ïi ne estas multa, absolute ne multa. Eble mi povus havi e¤ pli, sed kial? Superflue! Vi ja scias... Mi ne havas familion. Mi neniam havis ßin. Tio ¤iam estis prokrastita. Mi ne havis kuraßon al tio. Ãu eble mia konscienco...?! Mi ne scias! E¤ tio povas esti, ke mi neniam volis vivi alimaniere, kiel mi vivis. La homo estas stranga esta¢o... Kelkfoje li ne konfesas la veron e¤ al si mem. Ãu ßi estas tiel? Kiel vi vidas tion? Sed kiarajte mi demandas vin? Mi devas konfesi nun... Kaj vi surprizißos. Tamen mi pensas tiel... mi devas edzißi. Jen estas la lasta okazo. Antaª kelkaj horoj mi almenaª pensis tion... Mi nur tiel povas fußi de antaª mia ßisnuna vivo, de antaª la kureganta tempo, kiu baldaª frapfermos la pordon antaª mia nazo. Kaj mi ankoraª Ùatus vivi. Sen tim-tremo, kun levita kapo, pli libere, ol ßis nun mi vivis. Ãu vi komprenas...?! Ãu vi atentas min? Dankon...

            Li residis en la fotelon.

            - Kial alimaniere? Estas malfacile koncepti tion... Kaj ßuste nun. Nun kiam... Sed ni lasu tion. Mi petas iom da pacienco. Ridinde. Ja estas ridinde... Ãiu sopiras feli¤on. Ankaª mi Ùatus ßin, se oni komprenus kaj akceptus min tia, kia mi estas. Sed nun, liberißinte la duan fojon el la prizono, mi nur nun scias vere, ke mi ¤iam flosis super vorticoj. Kaj kial? Kial?

            Li ekbruligis cigaredon. La flamo tremetis en lia mano.

            - Vi konas min ekde mia infanaßo. Internulejo... sporto... muziko. Poste niaj vojoj disißis. Dum jaroj ni ne vidis unu la alian. Ni renkontißis denove tiam, kiam mi implikißis en malagrablan situacion. Vi scias multe pri mi, sed ne ¤ion, kaj nun jam estus sensence sekreti kion ajn antaª vi... Absolute nenion. Mi ¤iam admiris vin. De malproksime... kun respekto. Ne! Ne protestu! Vi meritis, ke mi alte taksu vin. Vi ¤iam estis “iu” Kaj mi...? Sed kial beligi la veron? Mi ne estas sanktulo. Ãu efektive ekzistas sanktuloj inter ni? Ke ie, iam kaj iel ankaª mi malobservis regulon, kiun oni konsideras peko, alterne en spaco kaj tempo, aª nur homa eraro, mi ne neas tion. Sed laª tiu filozofio oni povus malliberigi la pli multon de la homaro - pro io. Mia kulpo estas tio, ke mi ne povas trapasi mian ombron... prinei... £anßi ßin. Sed kiu povas fari tion?! Ãu ni povas demeti niajn denaskajn naturon, instinktojn, sopirojn, animon tiel facile, kiel nian ¤emizon? Je komandvorto? Laª ies pla¤o? Ne. Mi ne kredas. Mi tiom ofte provis fari, sed vane. Tial mi restis tio, kio mi estas...

            La gasto rigardis lin sulkißinta siajn brovojn, kun atendemo.

            - Mi ne scias, ¤u vi atentas min?

            - Mi aªkultas vin. Kompreneble... !

            - Tiu monologo estos longa... Pardonu min. Mi estas tre sola. Mi ¢etißadas  tien-reen sen kompaso. Mi ser¤as la respondon inter miaj memoroj. Kie mi rulißis sur sak-trakon? Kiu kulpas pro tio, ¤u efektive ekzistas tiu kulpo?! Kion signifas la vorto “kulpo”?!

            Kaj li atendis la respondon. Sed li ne ricevis ßin. Li avide enspiris la cigaredfumon, kvazaª li tiel dezirintus solvi la pulsantan stre¤itecon en sia cerbo.

            - Mia patro havis du edzinojn. Samtempe. Li vivis en leßa geedzeco kun mia patrino, kiu naskis tri gefilojn krom mi. Poste miaj gepatroj leße divorcis, kaj mia patro edzißis al alia virino. Baldaª li forlasis ankaª Ùin kaj revenis al mia patrino. Tiel okazis, ke mi naskißis en la sama jaro, en la sama monato, en la sama tago, kun kelkhora diferenco, kiel la filo de lia alia edzino. Li farißis leßa, kaj mi ekstergeedzißa infano. Tute ridinde, sed ankaª tio apartenas al mi. Poste mia patro divorcis de sia dua edzino, sed li ne edzißis denove al mia patrino. Tiel mi farißis kaj restis poreterne senpatra bastardo. Kion mi diru? Ïi estas idiota situacio. Humiliga. Kaj ne ekzistas indulgo. Ïi afliktas... tre afliktas min. Tiu konscio ¤iam turmentis min. E¤ nun... Jes. Ankaª nun, kiam... sed ne pri tio mi volas paroli al vi. Stulta¢o! Malgraª tio mi povintus esti feli¤a. Temas pri alia... pri tute alia afero... kaj li morne rigardis antaª sin.

            - Vi ne konis Ùin. Mia patrino estis bela virino. Sed nur tiom... La familio de mia patro estis bonhavaj bienuloj. Ili havis sep¤ambran nobeldomon kaj bone lukrantan muelejon. Sed kiam miaj geavoj mortis, dekunu gefratoj devis dividi ßin inter si. Tial ni farißis malri¤aj kamparanoj de unu tago al la alia, ¤ar neniu el ni estis sperta pri io alia, ol la terkulturado, e¤ ne pri la muelejo. Nekredeble, kiom naivaj ili estis! Tial mi devis lerni labori, akiri vivpanon, kiel dekjarulo. Nun mi ne deziras lacigi vin per ia plorinda historio, simila al tiu de Dickens. Tute ne temas pri tio! Sed por kompreni ßin, mi devas rakonti ankaª tion. Dio scias kial, sed nun, subite ¤io venas en mian kapon... La milito tiam trapasis nin, kaj oni forrabis ¤ion de ni. Mi paÙtis bovinojn sur la kampo. Alies bovinojn. Nudpiede, en ununura ¤emizo kaj pantalono. Miaj kompanoj - adoleskaj knabinoj - ¤antaßis amon de mi... Ili asertis, ke mi estas la plej bela knabo en la vilaßo. Nudiginte min, ili preskaª disÙiris min kaj Ùrikadis pro la plezuro. Nu jes... Tiel ßi komencißis. Sed eble ne tio gravas...

            Momenton li pensadis.

            - Mi estis bone lernanta, ¤iam la unua en la klaso. Mi havis dekdu jarojn, kiam mia patro - kiel jam tiom foje - denove ekbatis mian patrinon. Tiam mi intervenis la unuan fojon por defendi Ùin, kiun mi amis pli ol, kiun ajn en la mondo. Kaj mia patro devis retirißi. Sed de tiam li ne plu povis  toleri min. E¤ ßis nun mi estis nur “forvaginta filo” por mia patro, sed tiam mi devis forlasi lian domon. Tiel mi venis en la urbon, kiel stipendiulo. Unue mi vizitis metilernejon, ¤ar mia instruisto opiniis tion la plej konvena al mi, kiu aranßis miajn aferojn, poste propravole mi vizitis artistan lernejon, la fakultaton de fortepiano kaj §orestro, kion mi sopiris kore-anime. Sed unue mi aktivadis en la filharmonia rondo de la urbo, kie mi konatißis kun vi... Ãu vi rememoras min?

            La gasto respondis nur per sia rigardo.

            - Vi memoras... Certe vi memoras. Vi devas memori. Sed kial mi mencias tion? Ne miru! Se mi preterlasas e¤ unu ¤eneron, tiam ¤io Ùirißos je pecoj, ruinißos, farißos nekomprenebla. Tial.

            - Mi aªskultas vin... - kaj sur la vizaßo de la gasto aperis la rememoro.

            - Dankon... - kaj la ekardanta cigaredo kolorigis liajn okulojn rußaj.

            - Memoroj... Kiel mi povus forgesi la filharmonian rondon, la du junajn muzikinstruistojn. Ãu vi pensas ankoraª pri ili? Mi ofte... tre ofte... e¤ nun. Kiom da klasikaj gramofondiskoj ili prezentis al ni. Kiom da ¤efkompona¢oj ili interpretis sur violono kaj violon¤elo! Ãu vi memoras? Ili enkondukis nin ankaª en la sekretojn de la instrumentado... Tiam mi interkonatißis kun tiuj plenkreskuloj, kiuj konsideris min homo, kiuj volis instrui, levi min. Precipe la personeco de la pli juna instruisto estis simpatia al mi. Mi ne scias, ¤u vi memoras, mi petis lin por helpi min eniri en la muzikan mezlernejon. Kaj li helpis. Mi lernis de li la bazajn muzikajn konojn, kaj la sekretojn de la fortepiano. Li estis kontenta pri mi. Li instigis min fari la diferenc-ekzamenon, kaj ßi sukcesis. Mi estis neesprimeble feli¤a, kaj mi pensas, ke ankaª li. Li flegis belajn esperojn rilate min... Li opiniis min talenta kaj diligenta. Ne! Ne prenu tion fanfaronado! Mi altestime rigardis lin, kiel antikvan di-statuon, kaj post iom da tempo mi jam ne povis imagi mian vivon sen li. Mi Ùatintus esti ¤iam en lia proksimo. Kion diri...? Nun jam mi povas konfesi ankaª al vi.... Tiam ßi estis la sekreto de sekretoj... Mi enamißis al li. Regule, kiel oni kutimas diri. Freneze kaj malespere. Timißinte de mia pasio, kiun mi ne povis venki, kvankam estis evidente, kiun mi sopiras, ßi estas absurda¢o. Neeblas... neeblas... neeblas! Li estas mia instruisto! Kaj viro! Ãu vi povas kompreni tion...?!

            Li estingis la cigaredon. Liaj fingroj tremetis. Ili preskaª dancis.

            - Tamen mi konfesis tion al li. Balbutante... stult-honeste. Vi povas imagi! Unue li surprizißis, poste rußißis. Kaj mi tremetis... Tutkorpe mi tremetis. Ia stranga febro kaptis min. Mi perdis mian memregon. “Ankaª mi Ùatas vin - li diris mallaªte. - Mi akceptis vin, kiel amikon. Sed alia afero estas la amikeco kaj la amo... Ser¤u amon ¤e la knabinoj...” Jes. Li rifuzis min. Mi komprenis. Mi sciis, ke ßi povas esti la sola respondo. Kaj tamen... io ruinißis en mi. Se tio neeblas, de kie fontas tiu sopiro?! Kiel ßi povas okazi al mi? Ploro strangolis mian gorßon, miaj okuloj plenißis per larmoj. Mi Ùatintus sinki, sed ne pro la honto! Ne! Plie pro la ¤agreno, pro doloro... pro ekkonsciißo. Li komprenis tion. “La kapon supren, amiko mia... - li brakumis min milde. - Ïi jam okazis ankaª al aliaj samaßuloj, kiel vi. Kredu min, morgaª tio jam pasos... Venos knabino, kaj vi forgesos min... mi tutcerte asertas ßin. Sed sendepende de tio, mi ¤iam restos via bona amiko, se ankaª vi deziras tiel. Ãu vi promesas?” - kaj li ser¤is mian rigardon. “Poreterne!” - mi respondis kaj ekploris. Mi opinias, ke lastfoje tiam. Mi havis dekses jarojn...

            Ili silentis. Memoroj kirlißadis. Delonge forgesitaj bildoj aperis kaj ricevis klarigon.

            - Vi priridintus min kiel studento. Nun, eble vi komprenas min, kiel pli ol kvardek jarulo. Jes. Tiel komencißis mia kalvario. Ãu mi enuigas vin? Ãu ne? Dankon. Tiutempe mi estis invitita al geedzißfesto. Belvizaßa, blonda junulo sidis apud mi. Li vere povis amuzißi, kvankam li ne estis pli ol dudek jara. Eble nek tiom... Mi enviis lin pro tio, kaj mia rigardo konstante falis sur lin, malgraª tio, ke la knabinoj plie ampetolis kun mi, ol kun li. Ili estis belaj, junaj, pla¤aspektaj, sed neniu el ili ekflamigis mian sangon. La fajro tiam altenlevißis en mi, kiam la knabo ¤irkaªbrakumis min dum parolado, poste li tenis min malproksime de si, preskaª mireganta pri mi kaj laªte ekridis. “Vi! Fe-reßido! Kion vi ser¤as inter la teraj mortemuloj?” Kaj li kisis min je la buÙo. Kion mi diru? E¤ nun mi sentas la guston de tiu kiso... Ïi estis Ùlosilo al sekreta pordo, kion mi neniam plu povis fermi. De tiam mi ne vidis lin... Kvankam estis tempo, kiam mi donintus mian vivon por li. Li malaperis el mia vivo, eble estis pli bone tiel... Sed mi restis tie, anime taªzita, ebriißinta. Volupta elektrofrapo trakuris mian korpon, kaj la arda sopiro de la daªrigo de la kiso. Kompatinda knabeto... Vi povas imagi, kia tempesto dibo¤is tiam en mi. Mi timißis. Kio ßi estis...?! Pli frue la instruisto, kaj nun tiu knabo... Kaj mi kaÙißis de antaª la okuloj de la homoj, kvazaª mi estus portanta sur mia frunto la sigelon de la malbenitoj. La rekono turmentis min dum semajnoj, ke mi estas lam-anima, ne plen-valora homo. Ke ßi okazis tiel, mi nur nun scias vere. Sed nun jam estas egale... Tute egale. Sed tiam... tiam ßi estis tute alia. Tiutempe mi ankoraª esperis ian miraklon.

            Poste li nur fingrumadis la tablokovrilon. Li aranßadis la faldojn de la manlabora¢o tiel, kvazaª li volus gladi sian vivon glata.

            - La sorto indulgis vin de ¤io ¤i. Tial vi povas senti nur kompaton al mi. Sed tiuj, kiuj vidas nur la supra¢on, malestimas... evitas min. Ili estas la plimulto. Iliaflanke ne estas indulgo. Jes. E¤ tiam mi sentis tiel. Ãar kiu estus kompreninta mian panikon? Kun kiu mi povintus dividi mian sekreton? Mi ne povis paroli pri tio kun mia patrino... Mia patro estis fremda por mi. Miaj amikoj estus primokintaj min. Mia amata instruisto jam sciis ¤ion, sed li ne prenis ßin serioza afero. Li opiniis tion adoleska, efemera fenomeno. Kion mi povintus fari? Mi ne havis animan gvidanton. La pastroj estis eskluditaj el la lernejoj. Mi do atentis min. Miajn sentojn... sopirojn... miajn rilatojn al la virinoj kaj al la viroj. Mi klopodis kaÙe priaªskulti junulojn kaj maljunulojn por orientißi en la ßangalo de sekseco. Mi konsideris ¤iun ekvibron de mia animo, baton de mia koro, kaj mi farißis ¤iam pli senkonsila, perdinta la ßustan direkton. Mi volis lukti kontraª tio, kio falis sur min kiel malbeno, kion mi kunportis el la utero de mia patrino, kio esence estas tiom natura, sed en la aperformo, tiom timiga.

            Komforte dors-apogißinte en la fotelo, li fermis siajn okulojn.

            - Mi ne komprenas... E¤  nun mi ne komprenas. Kial ßi estas tiel? Ãu vi povus diri ion pli saßan pri tio? - kaj li klinißis antaªen, kvazaª atendanta absolvon de la alia homo, sed nur ties brovoj kuntirißis iomete.

            - Ne... Nek vi komprenas. Kion vi povus diri... ? Sed kie mi interrompis ßin? Jes... Tiam vi jam konis min. Mi diligente lernis, multe legis, sisteme ekzercis sur la fortepiano, kaj kompreneble mi sportis. Mi klopodis okupi min kaj havi tempon por ¤io. Eble vi ankoraª memoras, ke knaboj, knabinoj volonte amikißis kun mi. Niaj instruistoj distingis nin per ilia fido. Nun jam mi nur povas rideti pri tio, kian bonan merit-leteron mi havis en tiuj postmilitaj, klas-batalaj tempoj... “Malri¤a kamparano!” Preskaª proletaro! Ãar neniu sciis jam pri la hava¢o de mia avo. Sed ¤iu vidis mian almozulan pansaketon. Krome mi estis belvizaßa, bone lernanta kaj atleto! Nu... Sed ni lasu tion. Azena¢o! Envere mi baraktis, afliktißis en la fundo de mia animo. Tiam kaj poste, e¤ nun. Kvankam mi jam ne estas tiu, kiu mi estis iam... Kien malaperis la tiama infano...?!  Sed suferi ankaª nun mi suferas same, kiel tiam... Jes. Nur nun mi  jam povas plori sen larmoj.

            Li elprenis cigaredon el la duone plena paketo.          

            - Foje mi vicostaris por a¤eti refreÙigilon ¤e la kiosko, apud la studenthejmo. Nun jam tiu budo ne trovißas tie... sed tiam ßi staris tie, vi ja scias tion. Ni ¤iuj vizitis ßin... La suno jam estis subiranta, kaj la urbo rußis malantaª la tilioj. Interese... mi poreterne encerbigis tiun biblian pejzaßon, kaj tion, kio okazis tiam. Mi ankoraª al neniu diris tion. Nun mi devas rakonti ßin, por ke la bildo estu plena, por ke vi povu sekvi min sur la vojo, kiu kondukis ¤i tien. Ãi tien, kie mi estas nun. Idiota situacio... jes, ßi estas tio. Sed kiu kulpas pri tio? Ãu mi... aª la vivo mem?I Ãu tiu sordida vivo?! Mi ne scias... Sed cetere! Estas egale. La ondoj frapißis super mia kapo. Se vi ne estus veninta ¤i tien, nun mi diskutus kun mi mem, ¤ar mi ser¤as la respondon, pri kiu mi scias, ke ßi ne estas kaj neniam estos... Ãu mi daªrigu?

            - Bonvolu, mi petas...

            - Vi pravas. Mi povus fari nenion alian. Nu jes... Elegante vestita tridek-jarulo staris antaª mi. Kelkfoje li rerigardis al mi, kvankam mi vere ne estis trudißema. Mi ne havis kaªzon rapidi. Poste li etendis sian manon malantaªen sen ¤iu enkonduko... En la unua momento mi ne sciis, kion li volas? Sed kiam li komencis fingre paIpadi min, mi ekmiris. Ãu do ekzistas ankaª tia¢o? Sed mi ne retirißis. Mi atendis, kio okazos plu, ¤ar la temo estis tiom nova por mi. Post kelkaj momentoj mi estis la sekva ¤e la bufedo, kaj ni disißis unu de la alia. Trinkinte nian refreÙigilon, li haltis kelkajn paÙojn malproksime de mi kaj atendis. Kiam mi preteriris lin, li leßer-vo¤e salutis min, kvazaª ni estus malnovaj konatoj... “Saluton, fra¤jo... Ãu vi venos kun mi al la virinoj?” Jes. Li diris tion. Al ... la virinoj. Mi surprizißis. Kaj... agrable. Jen estas la vere bona okazo - mi pensis subite. - Fine mi povas provi min mem. Iam mi devas komenci la veran vivon... E¤ se li ne superruzos min? Aª kiu scias, kion li volas? - ßi trafulmis mian kapon. - Fine ja li estas nekonato. Mi ekzakte pririgardis lin. Li Ùajnis ßentilulo... li estis bel-aspekta, sed iom malfortika ol mi. Ba! - mi pensis. - mi povas defendi min, se necese, mi draÙos lin duonmorta. Kaj mi diris: jes, ¤ar ankaª mia instruisto sendis min al la knabinoj. Kvankam li parolis pri amo, kaj ne pri tia¢o... Nu, sed tiam mi ankoraª ne sciis, kie estas la limo. Mia sango juktikle ekbolis. Mi sekvis lin senvorte. Nia vojo kondukis tra la parko. La krepusko jam Ùtelißis inter la arbojn, sed la vesperaj promenantoj ankoraª ne aperis, kaj ankaª la malplenaj benkoj sin proponis al ni. La viro subite turnißis vizaß-al-vizaße al mi. Liaj okuloj brilis strange. “Se vi volas, ni povas aranßi tion inter ni... Ïi estas samtiel bona, kiel kun la virinoj...” - kaj lia spiro estis varmega. Nun jam mi sciis, ke li trompis min. Mi nur gapis lin, kiel Ùlemilo. “Nu, kion vi atendas?” - li ekparolis per mallaªtißinta vo¤o. “Nenion...” - mi balbuta¤is stulte. “E§! Ne estu naiva! Vi ja volas la samon, kiel mi!” - kaj li tuj ekagis. Nu jes. Tiel ßi okazis... Ãu mi ridetu aª ploru? E§! Prijußu tion vi mem. Mi jam povas nek plori, nek ridi pri tio. Ïi okazis, kaj fino! “Se vi volas, ni povos renkontißi ankaª alifoje...” - li diris post kiam ni disißis... “Ne... Mi ne volas!” - kaj mi denove farißis timida knabo. RetropaÙinte, mi malproksimißis de li, poste mi fußis en mian studenthejmon timißinta. Pardonu min... Mi devas trinki gluton da akvo...

            Li iris en la ban¤ambron kaj longe plaªd-fluigis la akvon.

            - Estas bonÙance, ke mi ne renkontis vin tiam... li residis en la fotelon. - Mi sentis min tre malpura... Tiam vi jam estis lastajara studento, preparißanta al la abiturienta ekzameno. Dume mi... sed ni lasu tion. Tiun nokton mi ne fermis miajn okulojn. Mi decidis, ke ¤iumaniere mi ser¤os virinon por mi. Kaj... ßi okazis. Nun jam mi povas rakonti tion. Nia ¤ambr-estro sendis min al fiakristo, ke li veturigos min tien, kien la viroj kutimas viziti. Tiam ankoraª ekzistis tia instituto... Poste oni fermis tiujn. Mi ne scias, ¤u ßi estis bona decido, aª ne?

            La memoro kvazaª estus vekinta rideton sur lia vizaßo.

            - La afero estis nekredeble simpla. Subite mi rimarkis nur tion, ke blonda, diketa virino okulmezuradas min. £i fumis superlongan cigaredon, kaj Ùia rußa, satena neglißo lasis vidigi Ùiajn mamojn kaj graciajn gambojn. Vi povas imagi... Mi estis multe pli embarasita, ol kun tiu viro en la parko. Kial? Diablo scias. Eble, ¤ar la “servico” estis tiom bonega... Eblas. “Ãu vi havas monon, belulo?” - Ùi demandis, elturnante miajn poÙojn. “Mi havas...” - mi balbutis. “Montru, ke mi vidu ßin! Mi bone konas tiaspeculojn, kiel vi! Vi rapide kontentißas kaj provas foriri senpage. Kaj mi povas kapti nur viajn spurojn. Vi devas pagi antaªe, junsinjoro!” - kaj Ùi pete etendis sian manon. Mi pagis. “En ordo...” - mildißis Ùia vo¤o, kaj la neglißo glitis de sur Ùiaj Ùultroj...

            La cigaredo estis en lia mano, sed li ne ekfumis.

            - Mi rikoltis sukceson. £i laªdis min kaj senpage donis al mi ripeton. Vi ridetas... Nu jes. Ankaª mi farus same, se mi ne estus en tiu ¤i idiota situacio. Atendu... atendu ankoraª iom. Ãio sekvos en vicordo... Mi diris, ke mia rakonto estos longa, ¤ar nun jam nenio urßas min. Nenio, en tiu ¤i mondo. La fino estos nur tio... Mi havas botelon da konjako. Mi pensas, ke bonvenus kelkaj glasoj da drinka¢o por ni ambaª. Kiel vi opinias pri tio? Ãu bone?

            La gasto kapjesis kaj sentis nur nun, kiom sekißis lia gorßo.

            - Bone... Nur momenton! - kaj li etendis sian manon sub la tablon, kie trovißis botelo da konjako kaj ankaª du glasoj. - Bone... Jen! Bonvolu! Je viaj ¢urnalistaj sukcesoj! Kaj mi daªrigos...  Mi do trankvilißis. Sed nur mia korpo. Ãar en mia animo faªkis grandega abismo, kvankam tiam mi ankoraª ne sciis, ke la amorado sen sentoj estas nur banala biologia kontakto. De tiam mi ne vizitis tian instituton. Eble... ßi estintus pli bona. Diablo forportu! Nun jam estas superflue mediti pri tio. Je via sano! - kaj li denove levis sian glason por tintigi ßin. - Sed kia estas la vivo? Kaj kiaj estas ni, homoj?... Iun vesperon mi denove laboris ¤e la stacidomo... Mi bezonis monon. De hejme mi ne ofte ricevis ßin. Subite aperis de ie tiu viro kioska. Mi salutis lin, preskaª senintence, sed li ne akceptis tion, kio koleris min. “Jen vidu” - levißis la sango en mian kapon. – “Antaª nelonge li flut-midzis min, kaj nun li kondutas tiel, kvazaª li neniam estus vidinta min!” - kaj mi staris antaª lin... “Ãu vi ne rekonas min?” - mi demandis. “Kompreneble jes!” - li respondis. – “Sed vi diris tion, ke vi ne plu deziras renkontißi kun mi... Ãu vi nun havus emon al tio?” Mi hezitis momenton... “Jes...” - mi respondis, kaj strange, sed tiu ideo jam ne naªzis min. Nun mi opinias, ke mi volis provi miajn sentojn denove. Sed kiam ßi okazis, mi ne plu deziris renkonti lin. Mia animo malplene vakis, kiel skatolo, senigita de ßia enhavo. Jes. Tiel ßi okazis. E¤ nun mi malamas tiun homon...

            - Nu jes...

            Li diris tiom kaj eltrinkis la konjakon.

            - Antaª Kristnasko mi veturis hejmen por ferii ¤e miaj gepatroj, sed netrovinte mian lokon, mi fartis malbone nek en la domo, nek en la vilaßo. Mi ne scias... ¤u vi vivis vilaße?

            - Mi estas urbano. Mi ne tro bone konas la vilaßon...

            - Tiam do, eble vi pli bone komprenos min... Estis malvarmo, koto ßisgenua, kaj senlima enuo. Kolektiva mastrumado... §aoso... ¤iuspecaj despotoj... ekardonta, subpremita eksciteco. Apatio... senperspektiveco kaj Ùtelado. Ãar ankaª la kamparanoj devis vivi el io. Mia patro tute ignoris min. Li e¤ nun ne povis pardoni min. Li apenaª toleris min en la domo. BonÙance, Iiaj negocaj aferoj okupis lin. Tiutempe li brutkomercis pri ¤evaloj kaj bovinoj, li vizitis foirojn kaj kompreneble drinkadis. Sed li ne molestis mian patrinon. Ili maljunißis, li ne havis kaªzon ¢aluzi. Mia pli aßa fratino edzinißis, ankaª miaj du frategoj forlasis la gepatran domon, nur mia fratineto restis hejme, ¤ar Ùi ankoraª estis lernantino, kiu pasigis sian libertempon ¤e siaj amikinoj. Post du tagoj la paroltemo el¤erpißis ankaª kun mia patrino. Mi opinias, ke Ùi amis min plej bone el siaj infanoj, ¤ar nur mi similis al Ùi, kaj ne nur aspekte, sed ankaª laª la naturo. Sed Ùi jam ne povis dorloti min sur sia sino. Mi farißis plenkreskulo. Mi iris sur mia propra vojo, pri kiu Ùi sciis tute nenion. Mi ßisatendis la Sanktan Vesperon, poste mi revenis en la urbon, en la studenthejmon. Tie estis varme. La muzik¤ambroj estis malfermitaj. Mi aªskultis radioprogramojn kaj klasikajn gramofondiskojn, mi legis romanojn kaj ski-ekskursis. Apenaª kelkaj lernantoj svarmetis en la kolegio. La plimulto, kiel ankaª vi, feriis ¤e la gepatroj. Mi enviis vin, kaj mi sentis min tre orfa...

            Ekbruliginte cigaredon li rigardis la blue ekflagrantan flamon.

            - Iun vesperon mi promenis al la korso. Nur pro enuo. Neßis, scintilis la lampoj sur la stratoj, kaj neßeroj blovfrapißis en mian vizaßon. Estis festo. Kvankam oficiale oni ne rajtis festi, sed la homoj ne rezignis la Kristnaskon. Ili sekrete ekbruligis kandelojn sur la Kristnaskaj arboj, kies lumo tamen elbrilis el malantaª la kurtenoj. Mi ne komprenis la tuton, sed neeblis paroli pri ßi. Oni povintus elimini min ankaª el la lernejo pro tio. Vi ja bone scias ßin... Nu, sed mi volas paroli ne pri tio... Mi do vagadis sur la neßkovritaj stratoj, placoj, haltante antaª la montrofenestroj. Mi ßuste rigardis peltjakon kun plezuro, kiam eleganta, juna viro preteriris min, kaj post kelkaj paÙoj li plurfoje rerigardis. Niaj okuloj renkontißis... Momenton ni silente gapis unu la alian, poste li turnißis kaj venis al mi. “Pardonu...” - li vortgalopis. – “Ãu vi povus diri, de kie ekveturos aªtobuso al la fervoja stacidomo? Mi estas fremdulo... “Li parolis tiel rapide, ke mi apenaª komprenis, kion li volas efektive? En lia aspekto, vo¤o, en lia tuta memo estis io atentoveka. “Nun jam la aªtobusoj trafikas nur ¤iuhore” - mi respondis

kaj pensis preskaª mirante e¤ antaª mi mem, ke mi ¤iam sopiris tian amikon. “Malagrable...” - li daªrigis kaj ne movißis. – “Tiam do nur morgaª mi elprenos mian valizon el la paka¢gardejo... Estas bonÙance, ke mi ricevis ¤ambron en la hotelo... Vi povas imagi, kion signifas esti sola ßuste nun en fremda urbo. Mi havas neniun, kun kiu mi povus intersanßi vorton. Diru... ¤u vi deziras vespermanßi kun mi?” - kaj li profunde rigardis en miajn okulojn. Mi devas rideti, kvankam nun mi ne estas agordita al tio. Ãu vi povas imagi, de tiam kiom multe da homoj, kaj kiom foje faris la saman proponon al mi? Mi komprenis lin. Post la afero, okazinta ¤e la kiosko, mi senteme reagis ¤iujn tiajn invitojn. Sed nun la tento estis granda. Tiu homo estis tre simpatia por mi... Magnete alloga. Tamen mi venkis ßin. “Dankon... - mi diris - tio estas tre afabla de vi, sed mi devas reiri en la kolegion... Mi estas studento... Nokte mi ne rajtas foresti de tie...” Lia rigardo ekvibris. Li havis belajn, brunajn okulojn, silkajn, ravajn okulharojn, virecan, flegitan vizaßon. Mi scias... ke tio nenion signifas por vi. Kaj ßi estas bona tiel... Almenaª, la opinio de la pli multo estas la sama... Supoze, se ili estas sinceraj. Dio scias. Ãar mi jam travivis tiom multe da aferoj. Nu ja, la escepto firmigas la regulon. Mi ne Ùatus, se vi miskomprenus min. Do... por mi... tiam... tiu viro... Sed kial detali tion, estas superflue...

            Lia cigaredo ekardis, kaj la bluo de ßia fumo Ùvebis inter ili, kiel simbola demarkacia linio.

            “Mi pensis vin pli aßa - li diris embarasita. - Vi estas tre simpatia por mi... Vi vere fascinis min...” Jes. Li diris ion similan. E§! Stulta¢o! Sed mi sentis, ke mi rußißas, kaj e¤ nun mi preskaª rußißas. Diable! Ekzistas memoroj, kies ravo akompanas min dum mia tuta vivo. “Ho, ne... - mi balbuta¤is. - Mi tute ne estas eksterordinara!. Trovißas miliono kaj unu tiuloj kiel mi...” - kaj mi konfuzißis tiom, kiel ankoraª neniam. “Vi eraras! - viglißis lia vo¤o - Mi ne vidis pli afablan knabon ol vi. Mi volonte estus via amiko. Ni interkonatißu...!” - kaj li prezentißis. Li estis kemia inßeniero en la ¤efurbo, kaj li venis en nian urbon pro oficvojaßo. “Se vi permesas, mi akompanos vin ßis la studenthejmo... Ãu eblas? Dankon!” Mi precize memoras liajn ¤iujn vortojn... - kaj li plenigis la glasojn. “Je ßia reßa moÙto, je la Gazetaro!”

            Acerba rideto eksidis sur lian vizaßon. Li levis la glason al siaj lipoj, sed tiuj apenaª tuÙis la trinka¢on.

            - Ni promenis en la neßado ßis noktomezo. Li estis inteligenta junulo, multe vidinta en la mondo, ne pli ol tridek jara. Sed minimume duoble pli aßa, ol mi. Vi povas imagi, kiom li imponis al mi. Mi volonte aªskultis lin, kaj kun iom da admiro. Li elradiis ne nur delikatecon, sed ian purecon  kaj bonecon. Grandegan homaranecon... humanecon, same, kiel la renesancaj majstroj, aª la praklasikuloj. Mi estas nek prozisto, nek poeto... mi ne povas priskribi, koncepti per vortoj , kia li estis efektive. Neniam plu mi renkontißis kun tia homo. Li estis mirinda alojo de anima kaj korpa belo. Mi jam tiam estis adoranto de belo. Kaj... li invitis min al si en la ¤efurbon, por kune pasigi la Silvestron. “Mi pagos vian vojaßkoston - li diris. - Mi scias, ke ßi signifus problemon por vi kiel studento. Mi gastigos vin. Mi estas fraªlo. Vi ßenos neniun.” Kion mi diru? Mi akceptis la inviton senhezite. E¤ pli...! Mi estis tre feli¤a. Ãu vi prijußas min pro tio? Eble. Egalas. Ïis tiam mi vivis deksep Kristnaskojn. Mi ankoraª estis preskaª infano. Ba! Eventuale mi ne devintus fari tiun paÙon. Eblas. Sed mi neniam pentis tion... Kiel Edith Piaf kantis tiutempe, ie en Parizo: “Non, je ne regretten rien”... Jes. Mi ¤iam volonte aªskultas tiun raªkvo¤an virinon e¤ nun, kiu estis tiom senlime sincera ankaª en la plej profundaj profundoj. Sed kial mi mencias tion? Ãu mi enuigas vin? Ne. Mi tuj finos ßin...

            La rigardo de la gasto preskaª senintence forvagis.

            - Ne! Ne rigardu tien! - li eksplodis malpacience. - Estas egale! Tute egale! Mi klarigos tion! Ni povas fari nenion... Kapute!

            La vizaßo de la gasto ekkonvusiis.

            - Mi opinias... Ke alvenis la tempo...

            - Tio ne koncernas vin... ßi estas mia afero. Mi ankoraª ne rakontis ¤ion... Eble nek la duonon, el kio vi povus kompreni, kio okazis efektive. Idiota situacio ! Mi scias... Sed lasu min daªrigi tion.

            Kaj li duone eltrinkis la konjakon el sia glaso.

            - E¤ nun mi rememoras nian amikecon kun nostalgio, kiu komencißis tiam, kaj ßi daªris precize dek tutajn jarojn. Neniu alia interesis min plu en la mondo, e¤ tiam ne, kiam mi eksciis, ke ne mi estas lia sola amiko...

            Kaj li kvazaª estus forviÙantan perfidan larmoguton el sia okulangulo. Ãu eble tio estis nur la cigaredfumo?... Kiu scias?

            - Ïi estas tiel... Strange, ¤u ne? Aª nekompreneble, ¤ar ßi estas demando de gusto... Sed momenton mi ne koleretis lin. Kaj estas agrabla sento e¤ nun rememori lin, kiam mi denove trovißas en senelirejo, kaj la ondoj frapißas super mia kapo... Ne. Li ne estas kulpa. Pro nenio. Sed e¤ tiel, mi ne rakontis ¤ion... - li levis la glason al siaj lipoj kaj restis silenta por iom da tempo.

            - Post kelkaj tagoj li vokis min telefone, kiel ni priparolis tion pli frue, kaj sekvonttage alvenis ankaª la mono, sendita telegrame. Mi a¤etis bileton por la rapidtrajno, veturonta al la ¤efurbo. Kion mi diru? E¤ tio estis nova¢o... La tutan nokton mi kuÙis en la dormovagono kun  malfermitaj okuloj, tiom ekscitite, ke ankaª mia nazo eksangis. Mi apenaª povis ¤esigi ßin per naztuko, trempita en malvarman akvon. Tamen mi iom sangomakulis min. Sed mi tute ne zorgis pri tio! Matene li atendis min  ¤e la stacidomo. Ni salutis unu la alian kiel malnovaj amikoj, kaj ni veturis per taksio al lia loßejo, en elegantan vilao-kvartalon. La bela domo brilis pro la kristala neßtavolo, kaj ¤e la pordego juna betolo balancis siajn glaciperlajn bran¤ojn. Mi vidas... E¤ nun mi vidas tiun bildon. Tiaj fotoj trovißas en okcidentaj magazinoj, sed tiuj ¤iam Ùajnas ki¤aj... sed ßi  estis vera, aªtentika. Kiel ¤io, en tiu unuetaßa loßejo. Bonhavo, delikata gusto... elektemo. Vera sinjora domo. Se mi komparas tion kun mia fraªla loßejo... Nek ßi estas malbona, vi ja vidas? Arkitekto planis tion por si mem, baldaª li vendis ßin kaj kaÙelmigris eksterlanden. Tiel mi akiris ßin. Sed kiom diferencas mia loßejo tiun loßejon? Tamen ßi estas kara por mi... Tre kara. Sed kiu scias, kiom longe ßi apartenos al mi...?

            Li estingis sian cigaredon.

            - Afabla, maljuna virino akceptis min, lia patrino, kiu vivis province, sed nun Ùi neatendite vizitis sian filon en la ¤efurbo, kunportinte la Kristnaskajn donacojn. £i demandis nenion. £ajnis, ke Ùi devas respekti tiun, kiu estas la amiko de sia filo. £i invitis nin matenmanßi, baldaª mi ekiris kun Ùia filo vagadi en la urbo. Foje piedirante, foje per tramo aª per taksio. Mia amiko volis montri ¤ion, kion li opiniis vidinda. Ni tagmanßis en eleganta restoracio, posttagmeze ni ripozis iom, kaj vespere ni vizitis la operdomon. Oni prezentis enlandan teatra¢on, baleton. Ïi estis mezkvalita verko de moderna komponisto, kiun de tiam la mondo jam longe forgesis. Mi tuj konstatis ßin, kiel muzikema konservatoriano, kaj mi diris tion al mia amiko inter du oscedoj. Li konsentis kun mi, sed - kiel mi divenis tion nur post du jaroj - ne la baleto estis grava por li, plie prezenti min al sia societo kaj fanfaroni pri mi. Jes... £ajnis, ke ßi estis lia malforta flanko. Nu, sed kiu estas perfekta en tiu ¤i mondo? Cetere tiam mi ankoraª ne sciis, ke ßi estas kutimo... Simile, kiel en la romanoj de Balzac, kiam la dandoj enkondukis siajn novajn amantinojn en la societon. Nu jes. Se mi sciintus tion, e¤ tiam ßi ne interesus min. Mi estis obsedato de la momento. Mi atendis miraklon. Mi esperis savon... aª nur iom da homa feli¤o. Mi ricevis ßin. Jes...  Mi ricevis ßin. Kaj mi estis feli¤a tiam... tie...  kun li... Vi ja ne komprenas tion. Ãu eble jes?

            Sed la gasto ne respondis.

            - Ni alvenis hejmen malfru-nokte, port la Silvestra vespermanßo. VerÙajne jam aªroris. E¤! Certe, kiel la bildo nun aperas anta¤ mi... La laktoblanka lumo penetris en la ¤ambron tra la fendoj de la mallevita rulÙutro, kie vasta, franca lito proponis sin. Preskaª grandega! Kvar personoj facile povis kuÙi sur ßi. Kaj... en ties angulo... dormis lia patrino. Vi povas imagi! Mi embarasißis, kvankam mi ne estis tute sobra. Mia amiko rimarkis tion. “Ne maltrankvilißu... - li kuraßigis min - mia patrino estas surda kiel Ùtipo. Ãu vi ankoraª ne rimarkis tion? £i dormas profunde... Cetere, Ùi estas naiva animo, konjektanta nenion... £i estas ege bonfida. Ni ne Ùaltos la elektran lampon. Nu! Ãu vi eble ne forkuros...!?” Mi... ne forkuris. Estis neeble kien. Sed subite mi sobrißis. Ïi estintus neimagebla en nia kamparana mondo. Ãar mi sciis, kio sekvos, kaj mi ne volis havi atestulinon...

            Li plenigis la glasojn per trinka¢o.

            - Je viaj ¢urnalistaj sukcesoj!

            - Mi dankas... - kaj ankaª la gasto etendis sian manon por preni sian glason.

            - Mi tute ne rimarkis, kiam forflugis la jaroj. Mi ne scias, kiel vi travivis tion? Ni finis la muzik-art-mezlernejon. Vi elektis la ¢urnalistan profesion... Mi ¤iam legis kun intereso viajn muzikajn raporta¢oj, interjuvojn kun famaj muzikistoj. Mi eniris en la konservatorion... Mi akiris diplomon. Muzikinstruistan diplomon. Mia malnova deziro plenumißis. Mi farißis muzik-pedagogo. Mi dedi¤is mian tutan tempon al infan§oro, kaj ne malsukcese. Oni ekatentis min... Tiel mi vizitis la najbarajn landojn por Ùanßi spertojn. Tiutempe ßi estis modo... Eble mi aßis dudek kvin jarojn. Miaj kolegoj, konatoj ofte demandis, kial mi ne farißis filmaktoro? Kaj ili menciis la nomon de Clark Gable, kiun mi vidis nur multe pli poste en la filmo “Forblovis la vento”, kies ludo tute ne entuziasmigis mian koron. Mia idealo estis Gerard Philippe, kiun mi opiniis multe pli talenta kaj ßisosta viro. Ãu farißi filmaktoro? Mi neniam pensis pri tio. Al tio estus bezonata ankaª talento - mi respondis al ili - kaj mi ne havas tiajn kapablojn. Cetere... La muziko estas mia vivo. Kial mi ne farißis muzikinterpretisto? Kion diri...? Mi ¤iam havis tiom da memkritiko, por  konsideri, ke estas tro malfrue... Mi sidis la unuan fojon al la fortepiano, kiam mi havis dekkvin jarojn. EbIe... se ßi sukcesintus pli frue. Mi ne scias. Sed ni lasu tion. Jes... Tie, kaj tiam mi ricevis inviton de konservatoria profesoro por partopreni vesperfeston. Mi devis elegante vesti min, kion mi ne tre Ùatis. Ïinzo... jako... pulovro... ¤emizo kun malbutonumita kolumo. Mi ne multe zorgis pri mia ekstera¢o. Dio benis aª malbenis min per tio. Sed nun mi bele vestis min. Smokingo... blanka ¤emizo...nigra bantkravato. LakÙuoj, kaj ia diskreta franca parfumo. Ãu tiuj multaj delaloj ne enuigas vin? Bedaªrinde ankaª ßi apartenas al mia historio. Mi do... trovis interesan societon ¤e li. Escepte tre belan, junan virinon, nur junaj viroj ¤eestis. El tuta Eªropo. Ili parolis france, kion ¤iu sciis pli-malpli bone. Komence ili ne zorgis pri mi. Ilia plimulto estis malnovaj konatoj, tiel ili daªrigis sian konversacion, iam interrompitan. Dume mi ekzakte povis ¤irkaªrigardi en la eleganta loßejo. Mi tuj rimarkis ankaª tion, ke la atmosfero estas tre familiara, e¤, pli ol intima, preskaª frivola. Kaj tio ßenis min. Mi neniam preferis la nihilismon... la sinmontrantan neglektemon. Mi ¤iam estis protestanta kamparano, kaj mi restis tio... En oportuna momento mi demande rigardis al la dommastro, kiu flirtis kun la juna virino. Li komprenis min. “Ne ßenu vin pro Adriena... £i apartenas al ni... - li alridetis min. - Vidu, tiu bela angla knabo kiom interesißas pri vi...” - li montris al la  koktelejo. Kaj vere. La anglo jam venis. Prezentinte sin... brak-en-brako li akompanis min al la koktelejo. Li torturis la francan lingvon. Li estis violonartisto. Belvizaßa, agrabla persono, sed nur tiom... Kaj li tuj faris amkomfeson al mi, tie. Unue mi nur ridis pri li... poste... ankaª mi partoprenis la ludon. Post tiom da jaroj la unuan fojon. Diablo scias kial? Sinceredire... la knabo ekpla¤is al mi, tamen li ne estis la vera. Li ne povis tuÙi mian animon. Li ¤irkaªbrakumis min kaj alklinißis tiel, ke mi sentis lian ardan spiron en mia vizaßo. Li ser¤is miajn lipojn... “Nu, ne! Ïi tamen ne eblas! - mi rifuzis lin kun maksimala mildeco, atendebla de mi. - Neniokaze ¤i tie...” Sed li ¤iumaniere volis konvinki min, ke baldaª okazos e¤ pli surprizaj aferoj ¤ar mi obstinis plu, kiel ia provinculino, li akompanis min al vasta ¤ambro, kie trovißis nur sofoj krom la murspeguloj, kaj regis mistera duonlumo. Ses sofoj, kaj kvin jam estis okupitaj... Sed mi ne detalas tion. La sesa sofo atendis nin... Ne! E¤ unu vorton ne diru! Mi scias, kion vi opinias pri tio! Mi legas ßin de sur via vizaßo... el via rigardo. Sed ekzistas ankaª tia¢o. Jes. Ekzistas tia¢o. Kaj neniu scias ankoraª kio, pri kio e¤ mi ne scias... C'est de la boue dans un bas de soie... jes, “koto en la silkaj Ùtrumpoj” kiel diris markizo De Lauderdale pri Talleyrand. Mi pensas, ke mi bone memoras... Jes. Li diris tion...

            Li nervoze forigis fingre la cigaredcindron de sur sia pantalono, kvazaª naªzante la malpurecon.

            - De tiam mi ne partoprenis tiajn kunvenojn. Ãar alia estas la amo, e¤ se ßi estas neregula, kaj alia estas la kolektiva amorado, la obscena sinmontrado, kio cetere jam estas ßenerale akceptita multloke. Ãirkaªrigardu! Libroj... magazinoj... filmoj... vidbendoj... e¤, publikaj prezentadoj en homplenaj amfiteatroj! Ne, tion ne eblas fari! Ïi humiligas la homon. Sed mi daªrigos... Sekvonttage li telefonvokis min. Li petis alian rendevuon, sed mi rifuzis lin ßentile. E¤ tiam mi amis mian kemiistan, inßenieran amikon. Tamen... baldaª mi farißis viktimo de malagrabla historio. Sed jam ankaª vi scias tion. Li estis mia instruist-kolego. Patro de du infanoj. Altrudema tipo, kiun neeblas rifuzi, ¢aluza kaj agresema. Ãar ekzistas ankaª tiuloj. Sovaßuloj. E¤ mi mem ne scias, kiel mi falis en lian reton. Sed li ¤askaptis kaj malsanigis min. Mi devis viziti la kuraciston. Post pridemandado li tempofiksis la regulan terapion kaj informis la moran policon. Disinjoro, kio okazis pro tio! Tiam mi petis vian helpon... Ãu vi memoras? Jes, vi certe memoras! Mi ne deziras plu ekspliki tion... Sed kial vi ne trinkas? Mi bone komprenas...! Tiu ¤i situacio ßenas vin...! - kaj nun li rigardis tien, kien li ne devintus. Kien li ne volis...

            - Fine ja vi estas ¢urnaIisto?! E¤ se ne kriminala riportero! Ãu vi vidas tia¢on la unuan fojon? Tiam do, kion mi diru...?! Mi estas anime rompita pro tio... ßi estas la pura vero! Tial mi rakontas! Rakontas! Rakontas! Ãar mi devas diri tion... al iu, kiu kredos ßin... la veron. Jes. La veron!

            Li klinis sian kapon inter siajn manplatojn.       

            - Sciu... tiam kaj ankaª poste mi ofte faris animan memkontrolon. Mi ne povis akcepti, kial mi estas facile kulpißema? Mi neniam iniciatis ion. E¤! Mi fußis de antaª la prezentißontaj okazoj. Sed mi ne ¤iam povis kontraªstari la tenton. Iafoje mi stumblis, falis. Sed mi ne restis sur la planko. Nove-denove mi ¤iam ekstaris. Kvankam estas malpli facila afero venki nin mem, ol niajn malamikojn...

            Li ser¤is la rigardon de la gasto.

            - Mi ne scias, ¤u vi jam spertis, kie ajn en la mondo, se vi pasigis pli ol unu momenton antaª la pisujo de publika necesejo, ¤irkaªrigardinte, vole-nevole vi tuj farißis membro de nevidebla legio, kiu sin proponas al vi?! Unue heziteme, baldaª sen inhibicio, kelkfoje sen pudoro. Ili faras tion instinkte, aª ßuste pro financaj motivoj, sed nek tio estes malofta, ke helpokrio sidas en la okuloj. Tiuj estas la plej mizeraj, ¤ar neniu deziras estigi rilaton kun ili. Se vi ne fußas, ili paÙas pli proksimen kaj etendas siajn manojn por tuÙi vin. Unu post la aliaj. Ãu ßi estas groteska? Kontraªnatura? Aª ¤iumaniere naªza?! Foje tio... foje ¤i tio. Sed mi diras ion al vi... Eble la komparo estas iom primitiva. Ekzistas iuj, kuj deziras la rosta¢on, kaj estas iuj, kiuj la perkelton. Sed ili ¤iuj volas manßi, ¤ar la instinkto de la memkonservado diktas tion. Ãu ni rajtas prijußi iujn, aª aliajn pro ilia gusto? Mi pensas, ke ne. Malgraª tio, ke ni kelkfoje faras ßin. Ãar ni estas konvinkißintaj, ke nur ni havas delikatan guston. Aliuloj estas nur malkleraj povruloj, kiuj pensas ¤ion flugbirdo, kio flugas, kaj ili tuj manßegas ßin. Sed oni povas aserti e¤ tion, ke mia vidpunkto estas kritikebla, rilate iujn morajn normojn. Ãu ne ni kreis tiujn normojn? Kiel la pragrekoj, romianoj kaj iuj orientaj popoloj ßuste havas inversajn normojn? Se jes, ni samtiel povas modifi ßin, kiam tiuj farißis anakronismaj, ¤ar se ne, tiam okazos al ni same, kiel al la serpento, kiu ne povis de¢eti sian malnovan haªton kaj mortis. Vi povus diri e¤ tion, ke tiu fenomeno estas kontraªnatura. Parte jes. Ïi estas tiel. Rilate la Dian ordon de la reprodukto de raso. Kaj same koncernas ßin la sesa, malpermesa ordono, ekskludanta ¤iuspecan seksrilaton ekster la geedzeco. E¤, la tiel nomatan naturan. Ãu ne tiu sama naturo kreis ankaª la neregulajn fenomenojn? Kiel ankaª la grandegulojn aª la nanojn? Nu tiam? Ãu ni puÙfaligu ilin kun severo de sur la roko kiel la Spartanoj, tiel certigante la totalan uniformismon, por ke neniu kaj nenio rompu la simetrion? Ridinde! Ja estas ridinde! Ãu pla¤as aª ne, ni devas akcepti ¤iun tia, kia Dio kreis ilin. Cetere ni ne estus homoj, sed senkonsciaj bestoj.

            - Kompreneble ni ¤iam ser¤as mempravigon, ni defendas nin, ¤ar cetere ni estus distretitaj. Nu bone. Sed ¤iam kaj en ¤io estas limo kaj mezuro, kie ni devas halti. Cetere okazos konflikto. En ni, aª al ni, aª al la tuta socio. Ïi ja estas filozofio, pri kiu mi ne kompetentas. Ni estas homoj, kaj ni devas home rilati al ¤io. Ãu ne? Sed permesu, ke mi daªrigu, ¤ar mi ja rakontis nek la duonon de mia historio, kaj la tempo urßas. Mi devas agi... Ãu vi tintigas vian glason kun la mia? Bone. Koncerne min, baldaª okazos io. Nu jes. Tiutempe mia patrino grave malsanißis. Ãiufoje, kiam mi vizitis Ùin, Ùi ¤iam petis, ke mi edzißu, ja alvenis la tempo, mi ne atendu plu. £i deziris nepon de mi, ¤ar tio estas la ordo de la vivo. Mia kompatinda patrino... Mi pensas, ke Ùi jam delonge konjektis per sia sentema instinkto, ke Ùi venigis en la mondon damnitan animon, kiun povas savi nur alia virino. Jes... £i certe kredis tion, kvankam Ùi neniam eldiris ßin. £i ne volis ofendi min. Kion mi povis fari? Ãiufoje mi promesis tion al Ùi, sed kiel malbonißis Ùia sanstato, tiel Ùi farißis multe pli malpacienca kaj peteganta. Mi devis fari ion. Mi estus oferinta e¤ mian vivon por mia patrino. Mi konis virinon... Eble Ùi pla¤is al mi. £i estis tute enamißinta al mi. Nia korpo harmoniis, sed nia animo restis fremda. Ãar alia estas la animo de la viro kaj tiu de la virino. Por mi nur la animo povas esti la bazo de la amrilato. La cetero estas biologia ludo. Eblas, ke ¤io ¤i estas freneza¢o, sed ni lasu tion! Mi fian¤ißis, sincere rakontinte ¤ion al Ùi. £i estis komprenema. £i akceptis min... Mi esperis, ke Ùi Ùanßos min. Ke tio eblas. Kaj mia kompatinda patrino fermis siajn okulojn por eterna dormo, konsciinte, ke Ùi ne lasis min sola... Tiam oni vokis min al la mora polico. Ili sciis ¤ion fare de mia instruista kolego. Oni pridemandis min... Mi devis fari konfeson. Mi diris, ke mi ne povis eviti la porokazan sekskontakton pro Iia altrudemo. Mi mensogis... Jes, mi mensogis, ¤ar plurfoje okazis tiu afero, kvankam mi neniam deziris ßin. Juna ¤efleªtenanto direktis la esploradon. Li estis ßentila, sed aplomba. Kelfoje Ùajnis, ke li estas ankaª komprenema. Mi jam pensis e¤ tion, ke li simpatias kun mi. Poste mi forpelis tiun ideon. Ãu ßuste li...?! Stulta¢o! Baldaª kriminala  proceso farißis el la afero. Mi estis alvolkita kiel atestanto. Ïis tiam mi neniam vizitis la tribunalon. Nun, kiel mi rememoras, ia fatala antaªsento turmentis min dum la tuta tempo. Sed ne nur tio... Kaptis min fobio, ßis nun nekonata, rilate ¤ion kaj ¤iun, kiu kaj kio apartenis al tiu temo. Precipe lin, kiu ne trankvilis ankaª dum la proceso. Eksciinte, ke mi edzißos, li kure alvenis al mi kaj faris senekzemplan scenon en la ¤eesto de mia fian¤ino. Kion mi povis fari? Mi forigis lin el mia loßejo, doninte al li du vangofrapojn. Sed kia bruto li estis! Li kuris por plendi min ¤e la direktoro! Tiam eksplodis la skandalo, kaj ni ambaª estis eliminitaj el  la instituto. Eble vi ankoraª memoras pri nia tiama parolado...  Mi scias! Mi sciasI Tiam vi vidis viktimon en mi! Nur la viktimon... Ãar mi ne rakontis ¤ion. Mi hontis, kaj estis bona sento por mi, ke vi kunsentis kun mi. Nun jam mi prisilentos nenion, kvankam mi ne volonte rememoras tiun malpuran aferon. Ãar ßi estis tio. Ties enhavo... formo... ¤iel. Poste li malaperis... oni enkarcerigis lin, kaj mi dungißis al kant- kaj dancensemblo kiel impresario. Lia edzino komencis divorc-proceson kontraª li, sed Ùi ¤antaßis ties koston de mi. Mi pagis senvorte, por ke mi liberißu de ili. Mi estis naiva kaj timigita. Sed en la vivo oni devas pagi la lernokoston de ¤io...

            Levißinte el la fotelo, li promenis al la fenestro.

            - Post la morto de mia patrino - Dio donu al Ùi ripozon, - mia patro loßis foje ¤e iu, foje ¤e alia infano sia, sed li  povis resti longe ¤e neniu. Li estis ¤iam kverelema, ekstravaganca homo. Ankaª tion mi devas rakonti, kvankam li havis ne multe komunan al mia vivo. Io okazis al lia pulmo. Tiam li estis sepdek jara. Mi neniam forgesos nian renkontißon en la malsanuleja ¤ambro, sidante ¤e Ia rando de lia lito. Anime rompißinta li konfesis, ke li estis ¤iam kruela kaj maljusta al mi, ¤ar li ne akceptis min kiel sian filon. Nun jam li scias, ke li eraris. Mi pardonu lin... Mi silentis. Kiel mi povintus komenti mian propran baptatestilon? Li ekploris... Mi neniam estus kredinta, ke mia patro povas plori. Nun li povis... Mi ekkompatis lin. Mi ¤irkaªbrakumis liajn Ùultrojn kaj konsolis lin. Mi sentis nur ostojn sub lia ¤emizo. Estis terure! Ferminte liajn okulojn mi pensis, ke lia suspekto eble ne estis senbaza, ¤ar nur mi ne similis al li, el liaj infanoj. Dio pardonu mian kulpon... kaj tiun de mia patrino, se Ùi havis tion. Jen mi emociißis...

            Li premis sian frunton al la fenestro, kaj la vitro diafanißis. La ¤ambron ekregis la etoso de funebrejo.

            - Nu jes... - kaj li residis en la fotelon. Sed nur post longa silento li daªrigis. - La proceso okazis. Ni entombigis nian patron. Mi reakiris mian sanon, sed la edzißo vanißis. Mi konvinkis la virinon, ke post la okazinta¢oj la konscienco turmentus min, se Ùi ligus sian vivon al la mia. Kompreninte ßin, Ùi restis mia amikino plu. Eble tial mi amis tiun knabinon. Aª ne? Ãu tio gravas? Ãu nun, ßuste nun, post tiom da katastrofoj?

            La gasto silentis. Ãu pro kunsento? Ãu pro kompato? Kiu scias...?

            - Estis februaro... Sunbrila, scintila. Tia vetero, kiam ni vidas la vintron bela. Ni preparißis al turneo. Mi kuris al la barbiro, laboranta ¤e la stratangulo por reordigi mian friza¢on, poste mi rapidis hejmen fajfante. Jes... Ãi tien. En tiun ¤i loßejon. Jam en la Ùtuparejo mi rimarkis, ke du homoj atendadas antaª mia pordo. E¤ konjekton mi ne havis, kiuj ili estas? Kiam mi alvenis tien, ili legitimis sin. Ili estis policistoj en civila vesta¢o. Ili petis, ke mi sekvu ilin, ¤ar ilia ¤efo deziras paroli kun mi. Mi tute ne konjektis, kion li volas de mi. Kiam ili sidigis min en antaª¤ambron kaj starigis du armitajn gardistojn apud min, tiam mi jam sciis, ke estas problemo... granda problemo. Sed kio ßi estas...?! La ¤efo, al kiu oni kondukis min, estis la iama ¤efleªtenanto, kiu intertempe rangaltißis kapitano. BonÙance, ke li estas tiu, mi trankviligis min. Mi konis lin kiel ßentilan, kompreneman homon, kiam mi estis atestanto en la proceso de mia instruist-kolego. EnpaÙinte, liaj okuloj direktißis al mi, kaj lia rigardo kvazaª estus ekvibrinta, sed ßi tuj severißis. Mi atribuis nenian signifon al tio. Tute nenian! “Kun kiu vi pasigis la lastan Silvestron?” - li demandis objektiv-vo¤e, kvazaª li interesißus pri mia farto. Mi diris tion, ke kun iu mia provinca konato, kiun mi renkontis hazarde dum la posttagmezo de Silvestro, ¤ar li ne atingis la lastan interurban aªtobuson, mi invitis lin al mi, malgraª tio, ke mi jam tiam fartis malbone, ¤ar mia stomaka ulcero komencis turmenti min, tial mi ne faris Silvestran programon por mi. “Kiel vi pasigis la Silvestron?” - li demandis insiste. “Neniel... - mi respondis. Mi... malsanis pro gastraj spasmoj, kaj li drinkis sola ßis noktomezo. Tiam ni enlitißis, kaj li tuj ekdormis, ¤ar li ebriißis...” - sed tiam mi jam eksuspektis. Kion li aludas per tio? “Ãu poste estis ia intima rilato inter vi?” - kaj li avide atendis mian respondon, rigardanta rekte en miajn okulojn. “Ne estis. Li reveturis hejmen per la matena aªtobuso” - mi reciprokis lian rigardon. “Bone pripensu tion. Li rakontis al ni tute alian aferon. Ïi servus por via bono” - kaj li turnis sin, kvazaª lasanta tempon por koncepti mian respondon. “Mi povas diri nenion alian... - mi respondis al li. - Mi apenaª povis ßisatendi la matenon, kaj mi tuj iris al la urßec-kliniko. Oni restigis min tie dum tri tagoj por kuracista observado. Se mi ne eraras, hejme mi havas hospitalan finraporton kun la indikoj de la kuracisto...” - kaj mi farißis ¤iam pli nevoza. Mi jam sentis la kaptilon. La kapitano ekzakte rigardis min, pensanta momenton. “La junulo kategorie asertas, ke tiun nokton okazis io alia inter vi. Vi dormis kune... kaj... vi jam havis precedenton al tia¢o. Ankaª tiu instruist-kolego via. Vi certe scias tion? - kaj lia rigardo denove ekvibris, kvazaª li ne volonte parolus pri ßi. Mi rimarkis tion, sed ne ßi gravis nun. Mi surprizißis. Kial mensogis la junulo? Kio instigis lin al tio? Ãar neniam interesis min lia persono... neniam ni havis ion komunan, krom la nura konateco. E¤ nun mi apenaª scias, de kie ni konis unu la alian? “Tiu knabo mensogis al vi, sinjoro kapitano!” - mi ripetis, nun jam kun sincera indigno. – “Mi ne scias kiu, kaj per kio povis persvadi lin al tio!” Sed la kapitano ne rigardis en miajn okulojn. “Tiuokaze mi devas intervidigi vin. Tiam evidentißos ¤io...” - kaj ßi sonis preskaª ßemo. Li turnis sin al la suboficiro, staranta malantaª li. “Akompanu lin al la aªto!” - li montris sur min. Vi povas imagi, kion mi sentis tiam...

            La fingroj de la gasto tamburis sur la brakapogilo de la fotelo.

            - Mi tute ne konjektis, kien oni veturigos min. Paniko kaptis min. Vi ne scias, kion ßi signifas. Neniam eksciu tion. Ni forlasis la urbon. Komence mi fiksrigardis antaª min, poste tra la fenestro. Mi provis regi min, sed ßi ne sukcesis. Malsataj korvoj rondflugis super neßkovritaj kampoj, prujno-festonoj falis de sur la telefonkabloj antaª nin, kaj la vintra sunbrilo varmigis la aªton. Mi sidis inter la policistoj, Ùvitanta, paralizißinta. Milionoj da pensoj svarmis en mia kapo. Kion oni volas de mi? Kiel tio finißos? Poste la aªto bremsis kaj haltis ¤e la vojrando. Oni elveturiligis min. Alia aªto atendis antaª ni. Ankaª el ßi descendis polica oficiro kaj suboficiro. Ili venis por mi. Mi devis sidi en ilian aªton. Tiam mi jam sciis, ke mi estas transdonita al la instanco de alia administracia distrikto. Aliloke okazis do io, kio rilatas ankaª mian personon. Sed kio ßi povas esti? Kion oni volas de mi...?I

            Li ekbruligis cigaredon. Li lasis la alumeton malrapide estingißi, nur poste li ¢etis tion en la cindrujon.

            - ...Ne longe mi devis atendi en antaª¤ambro. Oni akompanis min al la tiea ¤efo. Li estis palvizaßa, severrigarda majoro. Li okulmezuris min kun malestimo, antaª ol mi povintus ekparoli. Li jam anticipis mian kulpon pro ia kapokosta peko. “Alkonduku ankaª la tri aliajn personojn!” - li ordonis. Mi scivoleme turnißis al la pordo. Iu el la enpaÙintoj estis mia Silvestra gasto. Ankaª la alia Ùajnis konata, sed mi ne havis e¤ konjekton, kie mi vidis tiun gnomsimilan ulon? La tria estis tute nekonata, blonda knabo. “Ãu vi konas tiun ¤i personon?” - la majoro turnis sin al ili kaj montris sur min. “Jes... Ni konas lin...” - ili respondis §ore. “Ãu vi havis intiman kontakton kun li?” - li daªrigis. “Jes...” - kaj ili ne kuraßis rigardi rekte en miajn okulojn. “Ãu vi konfesas tion?!” - la ¤efo direktis la demandon al mi kaj atendeme suprenlevis siajn brovojn, kvazaª li ne estus Ùatanta aª toleranta la kontraªdiron. “Mi konfesas nenion, sinjoro majoro!” - mi respondis. “Vi do asertas, ke ili mensogas?!” - lia vo¤o farißis akra. “Plej kategorie mi asertas tion, sinjoro majoro!” Li turnis sin al la suboficiro. “Pridemandu la kvar personojn detale!” - li ordonis. – “Kaj nun, for de tie ¤i! Banda¤o!” - li pugnobatis sur la tablon tiel forte, ke liaj paperoj disflugis. La suboficiro kaj la tri uloj fervore klinißis por kolekti tiujn. Mi ne movißis. La okuloj de la majoro fulmis. Tiel komencißis mia kalvario.

            Li profunde enspiris la helbluan cigaredfumon. La rememoro aperigis Ùviton sur lia frunto.

            - Mi estis starigita antaª la tribunalon kun aliaj kvardek akuzitoj. Escepte min, ili ¤iuj estis el tiu urbo kaj el ties ¤irkaªa¢o. Certe ankaª vi memoras tiun skandalan proceson. Tiam komencißis landa kampanjo en tiu ¤i afero, je la ordono de la partio. Ãiu departemento, ¤iu polico volis pruvi. Ãiumaniere. Jen! En tiu ¤i mizera urbeto, kie ni estis, e¤ marodo estas sensacio. Ãu tia monstra proceso kun kvardek viroj? La vivo viglißis en la urbo... Mi opinias, ke la proceso en Nürnberg ne vekis tiel grandan intereson tiutempe, kiel la nia. La Ùajna indigno altißis ßis¤iele. Oni pritraktis en amaskunvenoj niajn verajn kaj malverajn aferojn, kaj tiuj postulis mortkondamnon al ni, kiuj ¤iutage seksperfortis sekretariinojn sur skribotabloj, aª sur la persaj tapiÙoj en la kontoroj de la ¤efoj...

            Amara rideto trapasis la vizaßon de la gasto.

            - Ãu mi ne pravas...?! Kia Tartufa hipokriteco!

            - Vi pravas... - kapjesis la gasto, kaj liaj fingroj tamburis plu sur la brakapogilo. - Sed...

            - Jes! Mi scias. La tempo urßas. Mi trouzas vian paciencon... Sed mi tre petas vin! Kiu scias, eble lastfoje en la vivo...

            - Ne diru tia¢on... Kio ajn okazis, iam ¤io finißos. La ¤ielo ¤iam bluas super la nuboj...

            - Sed ne por mi! Ni lasu tion... “Ãu vi komprenis la akuzon?” - la prezidanto faris la kutiman demandon dum la proceso, kiu estis sensignifa mezaßa homo kaj Ùovis siajn okulvitrojn sur sian frunton. “Mi komprenis ßin...” - mi respondis. “Ãu vi sentas vin kulpa?” - li daªrigis. “Ne... Tute ne...” - mi levis mian kapon kaj rigardis rekte en liajn okulojn. “Kion vi povas aldoni por via defendo?” Momenton mi silentis. Kion novan mi povus diri? Mi jam milfoje deklaris parole kaj skribe, ke mi havas nenian rilaton tiuj homoj kaj al la akuzoj kontraª mi. “La atestantoj erarigis la altestimatan tribunalon...” Ïis nun la prezidanto turnadis krajonon inter siaj fingroj, kaj nun li metis ßin sur la dosieron kun speciala emfazo. “Kiel vi komprenas tion...?!” Kion mi povis fari? Mi denove eksplikis ¤ion dekomence. “Iun atestanton aª mian samakuziton, - mi montris al la blondulo - mi vidis la unuan fojon dum mia vivo en la policejo. Li asertas, ke li havis seksrilaton kun mi en iu vestobudo de la urba, publika banejo. Mi petas demandi lin, en kiu vestobudo?” La prezidanto turnis sin al la knabo. Mi ¢urus, ke tiu vagabondo estis suspektinda ankaª por li. Mi vidis tion el lia rigardo. Li tute ne malkaÙis ßin. “Ãu vi povus konkrete diri tion?” La junulo laªte krakigis siajn fingrojn. “En tiu, apud la baseno...” - li eldiris mallaªte. “Ãu?” - la prezidanto rigardis al mi... “Laª mia opinio la atestanto neniam vizitis tiun banejon. Cetere li ne estus dirinta tion. Respektoplene mi petas la pridemandon de kiu ajn dungito de la banejo, rilate la lokon de la vestobudoj...” - kaj mi atendis. La jußistaro interkonsilißis, baldaª la prezidanto ordonis la pridemandon de la kasistino, kiu - en la afero de aliaj akuzitoj - estis atestantino dum la proceso, kaj Ùi atendis sur la koridoro. Oni envenigis Ùin. Mi tuj rekonis Ùin. Foje, okaze de turneo, mi vizitis tiun banejon. “Faru vian demandon al la atestantino...” - ekparolis la prezidanto. La virino atendeme rigardis sur min. “Bonvolu diri, kiom da vestobudoj trovißas en la banejo, apud la baseno?” - mi demandis . La atestantino mireganta kuntiris siajn mallarße kosmetikitajn brovojn, kvazaª Ùi ne komprenus, kial oni faras tian stultan demandon al Ùi? “Neniom...! La vestobudoj trovißas ekstere, en la antaªejo! Ãiuj!” Mi glutis. “Dankon...” - kaj mi dankeme reciprokis Ùian rigardon. “Ãu vi ankoraª havas demandon al la atestantino...?” Momenton mi hezitis. Mia taktiko estis riska. “Jes...” - mi decidis min. “Jen bonvolu demandi!” - donis permeson la prezidanto. “Mi dankas!” - kaj mi turnis min al la atestantino. “Mi pensas... vi bone konas la kutimajn gastojn de la banejo. Ãu vi jam vidis min en la banejo?” - kaj mi sentis, ke Ùvito ekkovras mian frunton. “Ne. Mi firme asertas, ke ne... !” - estis Ùia respondo. “Dankon...” - mi flustris mallaªte, kaj mia vo¤o mutißis. Vi povas imagi, kio okazintus, se Ùi respondas: jes...?! – “Kiel mi supozis, sinjoro prezidanto, mia samakuzito, kiu konfesis kontraª mi, li neniam viziti tiun banejon, li do asertis malveron, kiam li diris, ke li renkontis min tie”. La prezidanto ¢etis preterflugan rigardon al la prokuroro, kiu tuj salte levißis por defendi la blondan vagabondon. Li vidis sian akuz-akton endanßerigita, kion oni mendis de li. Ãar tio gravis, kaj ne la objektiva vero. Ili devis publike hontigi nin, ¤iumaniere... Sed permesu min daªrigi...

            Kaj lia cigaredo denove ekardis.

            - “Kian ekscepcion vi havas kontraª la du aliaj atestantoj?” - direktis la prezidanto novan demandon al mi. Mi rigardis sur la malaltan, kurbadorsan homon, vide konatan, kiu asertis tion, ke pasintjare, en septembro li rendevuis kun mi en la urba parko. “Sinjoro prezidanto... - mi turnis min al li - sendepende de tio, ke mi ne konas tiun ¤i homon, ni ja tute ne povis renkontißi pasintjare, en septembro, ¤ar mi restadis eksterlande de la fino de julio, ßis la mezo de novembro. Bonvolu rigardi mian pasporton! Se mi bone scias, tio torvißas en la dosiero... Mi pensas, ke ßi estas aªtentika, kaj konvinka pruva¢o, ke ankaª tiu ¤i atestanto konfesis false kontraª mi... Kial la akuzinstanco ne konsideris tiun fakton?!” - mia vo¤o rompißis pro indigno. Sed ¤io estis vana... Ili nun volis dispozicii ekzemplon. Fortimigan ekzemplon. La prezidanto foliumis la dosieron. “Jes... vi vere estis eksterlande en septembro...” La prokuroro salte levißis incitita, apelacianta, ke pasintjare la aªtuno estis tre longa, e¤ en novembro verdis la arboj, kaj ni portis mallongan jakon, la atestanto tiel eraris rilate la monaton. Tamen li rekonis min, tial la faktoj estas nekontesteblaj. Mia advokato ne povis elteni tion senvorte. “Ãu la estimata reprezentanto de la akuzo ne pensas serioze, ke mia protektato reveninta el eksterlando, tuj rapidis en tiun ¤i urbeton por estigi intiman kontakton kun la atestanto en la parko, kiu tute ne estas belvedera Apolo!” - li montris al la gnomsimila maljunulo. – “Cetere! Kiom ajn milda estis la aªtuno, neeblas miksi septembron kun novembro...!” E¤ unu falto ne ekvibris sur la vizaßo de la jußistoj. “Ãu la tria atestanto...? - demandis la prezidanto. - Kian ekscepcion vi havas kontraª li?” Mi glutis la amarecon, kolektißintan en mia gorßo. “Nur tion, ke li mensogas! - mi diris eble iom akre. - Mi pruvis per oficiala, hospitala finraporto, ke mi havis stomak-ulcer-spasmon dum la Silvestra nokto! Ãu imageblas en tiu kazo, ke miaj pensoj direktißis al intimaj kontaktoj?!” - kaj mi devis gluti denove. – “Mi petas pardonon!” Tamen helpis nenia logiko... Ili apenaª atentis min.

            La gasto nur turnadis la glason en sia mano, anstataª ol li estus trinkanta la flave brilantan drinka¢on.

            Li nur cigaredis plu.

            - Oni kondamnis min al du jara malliberigo... - li daªrigis per ¤iam pli raªka vo¤o - poste ankaª mia apelacio estis rifuzita kun tiu motivo, ke malgraª la malcerta¢oj, montrißantaj en la konfesoj de la atestantoj, resumante la faktojn kaj opiniojn, koncerne miajn pli fruajn kontaktojn, la tribunalo bone konstatis mian kulpecon... Jes. Ïi estis la verdikto. Mi ne scias, kiel vi vidas tion, sed mi multe meditis pri ßi. Bone. “Principe” mi estas kulpa, ¤ar ie, iam mi pekis kontraª iu paragrafo. Sed ne tiam, ne tie, kaj ne kun tiuj personoj, kiuj konfesis kontraª mi. E¤ laikulo scias, ke neniu estas kondamnebla tiel, inter normalaj cirkonstancoj. Jen, tamen ßi eblis! Oni simple supozis mian kulpecon! Senekzempla malhumaneco! Sendepende de tio, ke la faro, per kio oni kulpigis min, ne en ¤iu jura sistemo signifas krimon. Do nek la socio, nek la jurisprudenco estas unueca pri ties prijußo. Ne ¤ie en la mondo oni opinias ßin socie tiom danßera, ke la farinto devus pasigi longajn jarojn en prizono. E¤ en multaj okcidentaj landoj ßi apartenas al la bazaj homaj rajtoj. Sed kiu pravas, ne mia tasko estas decidi tion. Mi jam eksplikis mian opinion al vi, kaj mi ne deziras denove reveni al tiu temo. Sed e¤ nun mi povus kriegi pro amareco, pensante pri tio, kiom da humiligo mi devis suferi. Kaj la prizono! Ïi estis la infero mem... Servutlaboro de la kvina matene, ßis la deka vespere. Laª normo. Fortostre¤e. Precipe por tiuj, kiuj ne havis protekton. Ãiun semajnon foje oni permesis sinrazadon kaj kvin minutan duÙadon. La manßa¢o, kion ni ricevis, ne sufi¤is e¤ por nia vivteno, se ni ne kompletigis ßin per la nutra¢o, ricevita dehejme en paka¢o. Sed multe pli gravis la patriota edukado, helpe de konvenaj libroj, ¢urnaloj, prelegoj, seminarioj. Estas ridinde, ke frotitaj kaj poluritaj Ùtelistoj, rabistoj, fraªdistoj kaj ceteraj artifikuloj atingis, ke ili liberißis pli frue el la prizono pro “ekzemplodona” konduto, ol la kondamnitoj, punitaj pro neglektemo aª malzorgemo kaj pro aliaj malgravaj krimoj, kiuj ne povis, aª ne volis roli, oratori kaj hipokriti. Ili plenumis sian tutan punon kiel “malfacile edukeblaj” kondamnitoj. Kion vi pensas pri tio? Kion vi ja povus pensi?

            Li etendis sian manon por preni sian glason.

            - Tiel pasis duono da jaro. Iun varmegan tagon en septembro, oni liveris min, kaj proksimume sepdek personojn al la fervoja stacidomo per kurtenitaj aªtobusoj, kie atendis nin prizonultransporta trajno sen fenestroj. Oni fermis nin en dupersonajn kupeojn po kvar homoj, tiel ni povis eksidi nur alterne. Neniu sciis, kien oni veturigos nin. Oni riglis la pordojn, kaj neniu zorgis plu pri ni. Ni ricevis nek trinki, nek manßi. Sed la gardistoj senhonte forprenis kaj manßis niajn konserva¢ojn, senditajn dehejme. Ni malsatis. La vojo daªris proksimume dudek kvar horojn en la senaeraj, varmißintaj ¤eloj. La Ùvito fluegis sur ni, la korpa neceso turmentis nin, la fetoro estis netolerebla. Sed kial detali tion. Ankaª vi mem povas imagi tion... Multe da aferoj okazas inter tiaj cirkonstancoj. Mi havis bonÙancon. Miaj kunuloj estis pacaj vilaßanoj. Sed en la najbara kupeo trovißis kverelemaj homoj, kiuj pro enuo, aª pro troa seksekscitißo, atribuebla al la varmego, ¤iumaniere volis perforti iun sian kunulon, kiu malesperißinte defendis sin. Okazis interbatado, blasfemoj, minacoj flugadis en la aero, kaj fine ¤io kvietißis. La atakantoj atingis sian celon. La perfortito ne plu estis interesa por ili. Ãar vi bone scias, kiel ßi estas... Oni alimaniere rigardas la menukarton antaª la manßado, aª post la manßado... - li nun ekßemis la unuan fojon. Dorsklinißinte en la fotelo, li apogis sian mentonon per siaj manoj.

            - Oni sendis nin en puntendaron por fari terlaboron. En sufoka polvo, sub mortiga sunbrilo. Tamen ßi ne estis prizono. Ni povis iradi pli libere en la tendaro, nu ja inter certaj limoj. Sed la viroj dense amasigitaj ¤iam estas monstroj. Kiam diskonißis, dank' al la gardistoj, kial mi estas kondamnita, ¤iutage mi devis defendi min de la altruduloj, kiuj volis amoradi kun mi. Disinjoro, kiom ili estis! Kiaj ula¤oj! Ãar... kredu min... tiel aª alie... la plej multaj viroj... La cetera¢o dependas nur de la cirkonstancoj. Kaj krome...? Tiuj kvin minutaj duÙadoj... La kolektiva nudeco... ßi incitas ¤iun en tia situacio. Ne provu nei tion! Mi kredus ßin nek al vi, kiu cetere estas tute normala. Sed vi povas imagi, ke tiam, tie kion ßi signifis. Tie mi ekkonsciis, ke la hipokrita socio mem produktas artefarite tion, kiel iuj homoj naskißas. Jam dum la unuaj tagoj, pasigitaj en la prizono mi ekatentis, ke ne la tiel nomataj “fiinklinuloj” estas danßeraj, sed la “ßisostaj” viroj, kiujn oni malliberigis pro tute aliaj krimoj. Ili postulis ¤iam pli agreseme de tiuj - sed interese, neniam unu de la aliaj! - la korpajn kontaktojn, ne timante e¤ la murdon.

            Li rigardis al la gasto.

            - Ãu vi koleras, ¤ar mi menciis ankaª tia¢ojn? Ãu ne? Dankon! Cetere vi komprenus tute nenion el tio, kion vi devas kompreni. Nu... mi havis amikinon, kiu ¤iumaniere volis akiri min eksklusive por si mem per tio, ke Ùi flut-midzis min. £i pensis tion, ke ßi estas la Ùlosilo de la afero ¤e mi. £i eraris... Sed ne tio gravas. £i estis inteligenta, saßa virino, bela kaj eleganta, sed mi devas sincere diri, ke Ùi preferegis tion. Foje, malsame al mia naturo, mi faris kelkajn sensotiklajn rimarkojn rilate tiun aferon. Rigardinte sur min, Ùi respondis tre serioze: “Vidu amiko mia... en la vivo estas aferoj, kiujn ni volonte faras, sed ne decas paroli pri ßi...” £i pravis. Mi bone encerbigis tion dum mia tuta vivo. Sed nun... nun, kiam mi estas en tiu ¤i situacio, mi povas prisilenti nenion. Pardonu min... mi faras tion ne l'art pour l'art, sed pro devigo. Mi devas pravigi min, kaj honeste. Kredu min, ke miaparte mi klopodis eviti ¤iun tian okazon e¤ tie, kaj ne nur tial, ¤ar mi estis sortoturmentita kaj malesperißinta, sed ankaª tial, ¤ar nek la instinkto vekißas en mi sen anima kontakto. Ïi estas tia, kiel dormanta leono. Sed mi rakontos plu. Oni neniam estingis la lampon en tiuj malbonodoraj barakoj, plenaj de etaßlitoj. La bagnanoj gardas alterne pri la silento kaj trankvilo unu de la aliaj. Se ili ja gardas... Ãar ili tute ne zorgas pri tio! Neniu prenas ßin serioza. Nek la provosoj. Tiel do, iun vesperon, kiam farißis silento en la ¤ambrego, junulo eksidis sur la randon de mia lito. Ïis tiam mi neniam vidis lin, mi ne ekatentis lin en la tumulto. “Mi Ùatus dormi kun vi...” - li diris mallaªte, sen ¤iu enkonduko, preskaª ßentile. “Kial? Ãu vi ne havas liton kie dormi? - mi rigardis sur lin malafable. “Ne ludu idioton... Mi scias, ke vi estas profio...” - li. diris. Mi komprenis lin. “Lasu min trankvila...!” - mi forpuÙis lin. – “Iru en la inferon!” Momenton li fiksrigardis min. Liaj bluaj okuloj preskaª lumis. “Vidu... - li diris mallaªte - se vi ne apartenas al iu ¤i tie, tiam ¤iu rajtas uzi vin, kaj ßi estas multe pli malbona. Ni farißu bonaj amikoj, kaj mi defendos vin kontraª la bando...” Li do sin proponis al mi. “Ãu vi pensas, ke mi... ne povus defendi min...?! - mi rigardis rekte en liajn okulojn. Li ekridetis. “Mi devas rekoni... vi estas kuraßa. Sed la bando ¤iel mistraktos vin. Vi estas tre belvizaßa, kaj tio incitas ilian fantazion. Krome vi havas iom da famo... nek vi ¢us elrampis el la ovo... ili fortamane kaptos vin, kaj fino. Se ni estos en duopo, ili respektos tion. Ïi estas leßo ¤i tie...” Mi silentis. La nebula rigardo de la knabo ¤iam pli konfuzis min. Li estis belaspekta junulo. Mi ne povis fußi de antaª li. Ni gapis unu la alian. Vi ne scias, kion signifas tio. E§! Diablo forportu! Li ekßemis kaj heziteme etendis siajn brakojn al mi. Li cirkaªprenis min. Liaj manplatoj estis varmegaj, tiuj ardis... bruligis min ankaª tra mia ¤emizo. “Mi estas kondamnita al dek jaroj. Ïi estas terure longa tempo... - li daªrigis. - Mi morta¤os ¤i tie, kaj mi tute ne vivis. Kredu min, ke mi ne volis murdi, mi nur defendis min... mi kaptis tion, kio estis ¤emane, sed lia patro suba¤etis la atestantojn, kaj ili konfesis kontraª mi, ke mi estis la atakanto. Tiel mi venis ¤i tien. Mi estas juna... mi ne eltenos ßin sola... Kial vi ne volas kompreni tion? Mi ne devigas vin... Mi petas ... tre bele petas vin... Mi atentas vin de mateno. Vi pla¤as al mi... Kaj... ¤u ßi estas tiom granda afero, se vi lasos min proksimißi al vi...?” Sed tiam li jam glitis sub mian kovrilon. Mi dorse turnißis al li. Mi ne diris e¤ unu vorton, tio ne estis facila, sed mi regis min. Mi volis nenion! Tute nenion! Li algluißis al mi, kaj lia korpo volupte ekkonvulsiis. Povra infano... mi ekkompatis lin. Nu jes. Okazis ankaª tia¢o...

            - En la prizono ne estas sekretoj... La banda¤o akceptis la “geedzecon”, kaj neniu molestis min plu. Sed ne estis proponinde viziti la necesejon nokte. De tempo al tempo okazis tie teruraj aferoj. Foje mi tamen devis riski. Kion mi diru? E¤ nun estas malfacile rememori tiun nokton sen teruro.

            La estingißanta alumeto preskaª dancis en lia mano. Ïena konvulsio montris la emociißon sur lia vizaßo.

            - Mi pensas, ili estis ¤irkaª sesope, kaj okazis tie la tatu-rito. La majstro tatuis ki¤ajn figurojn, florojn kaj naivajn tekstojn sur la haªton de la knaboj, e¤ sur la plej intimajn korpopartojn, kiel ekzemple ankaª sur la prepucion. Nekredeble, kion oni povas fari! Unue mi miris pri la afero, poste mi komprenis, ke ni devas akcepti ankaª tion, kiel tiom da aliaj absurda¢oj, ¤ar socio ne ekzistas sen kompromisoj, sen ßi restus nur senlima soleco, kio estas multe pli mizera ol ¤io. Kaj en la prizono centoble pli mizera. Kzazaª ili ne estus rimarkintaj min. Sed reveninte, du-metra, brunhaªta grandegulo paÙis antaª min. Li baris mian vojon rikananta. Disijnoro, kiom horora estis tiu rikano! “Nun vi povas montri, kion vi povscias, belulo!” Vi povas imagi, kion mi sentis... La sango mallevißis ne nur el mia vizaßo, sed el mia tuta korpo. Kvazaª mi estintus likita tra kaÙita krano. Kaj ne nur tial, ¤ar tiu behemota rabmurdisto estis abomeninda, sed tial, ¤ar mi rimarkis la tran¤ilon en lia mano. Jes. Tran¤ilo brilis en lia mano. Tran¤ilo, en la prizono...! Kion oni povas tiam atendi? Tamen, iel mi kolektis mian kuraßon. Mi klopodis esti superema, ¤ar la malkuraßo ¤iam incitas la atakanton. Cetere... mi jam estis nek infano, nek ia malfortulo. “Iru por zorgi pri viaj propraj aferoj! Mi estas dormema... !” - mi diris tion liprande, kaj mi volis ekiri, sed vane... Li ne movißis. Provokante li rikanis plu kaj komencis malbutonumi sian pantalonon. “Nur ne estu tiom afektema, mi ja aªdis, ke vi estas sperta pri tio. Kaj mi havas vere raran bugradilon. Jen rigardu! Tia¢on vi ankoraª ne vidis!” Mi ¤irkaªrigardis. La tatu-rito finißis, kaj ¤iu atentis nin. La okuloj preskaª ardis en la duonlumo. Malsate, agoprete. Ili eksentis la predon. Ili atendis nur la signon. Mi jam sciis, ke ¤io vanas. Mi ne povas kalkuli je helpo. La gardistoj estas malproksime, kaj cetere ili ne enmiksißis en tiajn aferojn. Mi ¤iam konjektis, ke ili sekrete ßuas tiujn malpurajn aferojn, kaj ankaª ili volonte envicißus, se ili ne timus pri sia ofico. Mi sciis, kio sekvos, se mi kontraªstaros, mi havos la saman sorton, kiel tiu knabo, kiun oni trovis pendigitan iun tagon ¤i tie... “Li mortigis sin mem...” - ßi estis la oficiala konstato, kaj oni finis la aferon. La vero estis tio, ke li farißis heroo. Prefere li mortis, ol li estus lasanta sin perforti. Sed mi ne naskißis heroo... Mi volis vivi, samkiel ankaª en la futuro mi volas vivi. Jes. Vivi tiel, kiel Dio kreis min. Kvankam kiu scias, ankoraª kio atendas min...

            Kaj la cigaredo ruße ardis en lia buÙo.

            - Mi surgenuißis... Mi povis fari nenion alian. Li apenaª kontentißis, kiam la bando ¢etis sin sur min. Ili disÙiris mian kalsoneton, iu prenis mian kapon inter siajn genuojn, du homoj kaptis miajn brakojn, dume la aliaj disigis miajn gambojn. Vi povas imagi la ceteron. Estis terure. Fine, kiam ili lasis min libera, mi sternißis sur la malpura cementplanko, kaj mi Ùatintus hurli... Kriegi. Sed mi ne povis e¤ ßemi. Plie humiligi homon jam ne eblas. Ne... Mi neniam plu volas paroli pri tio kun iu... Nek kun vi. De tiam malvarma Ùvito ekkovras min ¤iam, kiam ßi venasa en mian kapon. Mi Ùatus forgesi tion... ForviÙi ßin el mia memoro... Sed neeblas! Neeblas! Jes... Jen ßi okazis al mi. Tiel rigardu sur min. Se vi ankoraª povas rigardi sur min...

            Li estingis sian cigaredon en la cindrujo, kaj lia vizaßo ekkonvulsiis tiom dolore, ke la gasto klinißinte super la tablon, metis sian manon sur lian.

            - Ne... ne daªrigu plu. Vi estas anime tute taªzita. Dio benu vin! Kial elfosi ¤iun mortinton?! Tuta tombejo estas malantaª vi!

            - Vi pravas... Prefere ni drinku ankoraª glason da konjako. Nun nur la alkohola¢o helpas. Ãar cetere mia stomako ribelos... Ãu la via?

            Kaj longe neniu ekparolis el ili.

            - Sekvonttage mi raportis la okazinta¢on... - li daªrigis per raªka, inerta vo¤o. - Sed mi nomis nur la rabmurdiston, sciante, ke oni baldaª transportos lin de tie ¤i. Pri la aliaj mi diris, ke mi ne scias, kiuj ili estis... Mi timis ilian venßon, kiu povas atingi min e¤ ekster la muroj de la prizono. Kiam la eskorto venis por forporti lin katenitan, komencißis interbatado, kaj irante sur la koridoro, li rompis ¤iun fenestron per siaj katenitaj pugnoj, hurlanta kaj blasfemanta. Tiam oni batfaligis kaj trenis lin kiel kadavron, preninte lin ¤e la piedoj. Ne plu mi renkontis lin... Jen, tia estas la prizono. Sed kiom da vizaßoj ßi ankoraª havas? Ãu mil? Dekmil...?! Nur mi scias tion efektive.

            Lia rigardo denove malserenißis.

            - Kion mi diru? Sur mia tempio elkreskis la unuaj blankaj haroj, mia stomaka ulcero reaperis. La terlaboro estis terure malfacila, la manßa¢o malmulta, krome la konstanta streso! Mi preskaª forgesis, kiu kaj kio mi estas... kiu mi estis. Kie ¤iu farißas ¤enigita bruto, kie la provosoj pensadas anstataª vi, kaj vi devas nur obei, kie oni konas nek la ombron de la homa digno, tie ¤esas la civilizacio, kaj la leßoj de la ßangalo formas la vivon. Sed kial mi parolas pri tio? Ãiu scias, ke la prizonoj edukas la homojn ne al bono, sed al fiaj inklinoj. Ankoraª io... Mi sciis, se mi liberißos vivanta de tie ¤i, estos malfacile akomodißi denove al la konvencia mondo, kie regas Ùajnaj moro kaj justo, pri kiuj mi sciis pli frue, sed mi ne zorgis pri ßi. Nun mi tamen devis kalkuli je tio, ke la “senmakula” socio ekskludos, puÙos min, kiel eksprizonpuniton al la periferio. Nu jes... Ni portas la faton en ni, destinitan, korpe almezuritan. Ãu ni ne estu fatalistoj? Dume aliuloj, tre multaj, remas en la sama boato, kiel vi, ili ¤iam restos respektindaj antaª la mondo, ßis ili ne estos “senmaskigitaj”! E¤! Ili ricevos statuon post ilia morto de siaj dankemaj posteuloj, se ili bone ludis sian rolon ßis la fino. Mi deziras mencii interalie nur Aleksandron la Grandan el Macedonio, aª Trajanon. Kiu povus kontesti ilian mondhistorian gravecon?! Neniu! Jes... Mi meditis pri tia¢oj, Ùovelante la teron en sufoka polvo kaj varmego, kvardek celsiusgrada... malsata, soifa, laca kaj malesperißinta, kiam oni alkondukis min en la kontoron de la direktoro. E¤ konjekton mi ne havis, kion oni volas denove de mi? Sed ßi absolute ne interesis min... Oni jam ne povis puÙi min pli profunden. Eble mi e¤ ßojis, ke mi almenaª liberißos por iom da tempo de la servutlaboro.

            Li etendis sian manon por preni la glason. En liaj okuloj sidis la teruro de la iama turmentanta soifo.

            - La direktoro - kia povas esti prizondirektoro? - li diris al mi malvarmkondute kaj objektive, ke konsiderinte mian bonan konduton kaj diligentecon, oni provizore liberigos min subkondi¤e ses monatojn antaª la plenumo de mia puno. Tiel do mi rajtas forlasi la prizonon de la hodiaªa tago... “Jen estas la oficiala dokumento... via salajro por la farita laboro, sed mi avertas vin, se vi denove krimos dum Ia sekvontaj ses monatoj, tiam vi estos revenigita ¤i tien, kaj vi devas plenumi vian restintan punon... - li nur nun rigardis la unuan fojon supren el siaj paperoj. - Vi estas inteligenta homo... Ne ludu per via libereco... kaj finu tion... vi bone scias kion...” - kaj li averte levis sian dekstran montrofingron. Mi... silentis. Ãu mi ripetintus ankaª al li, ke mi venis ¤i tien senkulpa? Kial? Li certe ne estus kredinta tion, ¤ar ¤iu asertas sian senkulpecon ¤i tie. ViÙinte la malpuran Ùviton per mia mandorso de sur mia frunto, mi transprenis la forpermes-leteron, kaj tiujn kelkajn monbiletojn. “Vi povas foriri...” - kaj li remetis mian dosieron sur ßian lokon. “Dankon... mi dankas ¤ion, sinjoro direktoro... mi neniam forgesos tion...” - mi rigardis rekte en liajn okulojn, kaj mi lasis, ke li mem divenu, kion mi aludis. ¥etinte lastan rigardon sur la dosieron, kiu kaÙis la sekretojn de mia vivo, mi ekiris al la deponejo por rericevi miajn vestojn.

            Li avide eltrinkis la konjakon kaj puÙis la glason sur la tablon antaª sin.

            - Ãu vi povas imagi, kion ßi signifis por mi? Ne... Nur tiu scias, kiu travivis ßin. TrapaÙinte la pordegon de la puntendaro, e¤ tiam mi ne kredis, ke mi estas libera. Mi pensas, ke ¤iu sentas tiel, kiu liberißas el prizono, militkaptiteco, aª el kazerno, sed ankaª tiu sentas la samon, el kies kolo la ekzekutisto detran¤as la Ùnuron en la lasta momento, pro nuligo de puno. ßi ne estas ßojo, sed miraklo... Estis somero. Sufoka varmego. Ãirkaª mi, ßis la vidlimo etendißis nur polvokovrita stepo. Nenie trovißis arbo, arbusto... ombro. Iafoje aperis el la polvonubo grandegaj kamionoj, pene trenantaj siajn pezajn Ùarßojn. La duonnudaj, Ùvitegantaj Ùoforoj kriegis unu al la aliaj, postulante liberan vojon por si per akra kornado, ¤ar ¤iu volis fußi de tie ¤i. Mi havis dek kilometran vojon ßis la urbo... Piedirante pli ol du horoj. Imagu, kion ßi signifis por trolacißinta, malsata homo en sunbrilego. Egalas. Gravis, ke mi estis libera. Jes... Ïi redonis mian forton ¤iuminute. Tio estis mia konsolo. Eble mi estis e¤ feli¤a, ¤ar povas okazi, ke oni ßojas ankaª pro la sufero, se ßi signifas la liberecon... Libereco! Ãu efektive ekzistas libereco?I Se jes, kie ni ser¤u ßin?! Ãu en nia konscio, aª subkonscie? Ãu en la socio, aª ekstersocie? Ãu ßi estas nur mito, aª politika trompigilo, aª iluzio? Vi ja scias, ke la plej granda peko estas paroli pri la libereco antaª la posedantoj de la ¤iama potenco! Aliaj ¢uras, ke ili donus sian vivon por ßi. Kio do estas la libereco?! Ãu vi povus klarigi tion al mi?I Ãu vi estas libera?! Ãu mi estas libera? Kie komencißas, kaj kie finißas la libereco...?I Ne! Ne amiko mia! Ni ¤iuj estas sklavoj, de post nia naskißo, ßis nia morto. Ni estas sklavoj de iu, aª io... Ãene ligitaj parioj de la konvencioj.

            La gasto enpensißinte atentis la vortojn de sia amiko. Eble por momento li forgesis la situacion, kies rolulo li farißis vole ne vole.

            - Jes... - daªrigis la alia. - E¤ tiam mi meditadis pri tio. Mi pene portis miajn vintrajn mantelon, jakon, ¤ar oni arestis min en februaro, kaj nun estis somero. Sed, kia somero! £vito fluegis sur mia korpo, kaj mia stomako! Mia malbenita stomako! Mia stomaka ulcero reaperis. Ïi turmentis, brule doloris... kurbigis, preskaª mortigis min. Sed mi volis vivi. Vivi, kaj komenci ¤ion denove. Vi ne scias, kion signifas tio. Kaj neniam eksciu ßin! Pardonu... mi devas trinki gluton da akvo...

            En la ban¤ambro, kiel pli frue, li longe plaªdigis la akvon. Eble li lavis ankaª sian vizaßon, ¤ar reveninte, akvogutoj sidis sur liaj brovoj.

            - Kamiono bremsis apud mi - li residis en la fotelon. - La polvonubo kovris dum momentoj ankaª la arde brilantan sunon, tiun grandegan fajroglobon, kiun Dio najlis super la stepon, por bruligi la homon vivanta, kaj diserigi la rokojn polvo. “Ãu vi iras en la urbon? - demandis la Ùoforo el sia kajuto. - Mi, vidas tiel, ke vi nun liberißis!”  Momenton mi nur gapis lin. Mi ne povis kredi, ke iu rigardu min homo, kiu anime ankoraª estis malliberulo. “Jes... mi iras al la fervoja stacidomo...” - mi povis eligi tion malfacile, kaj espero aperis antaª mi, ke eble... li ekkompatos kaj prenos min sur sian veturilon. Sed e¤ tio trafulmis mian kapon, ¤u eble li nur primokas min? Sed mi eraris... “Tiam rapide saltu apud min!” - li instigis. “Dankon... Mi tre dankas...” - se mi ne saltis, sed mi grimpis en la Ùoforejon apud lin. Li estis maljuna homo. Lia sunbrunigita, falta vizaßo montris, ke li laboris dum sia tuta vivo ¤e domkonstruado. Sed kiu scias tion? Eble, ankaª li proprahaªte spertis la prizonan vivon, kaj e¤ nun mi ne kredas, ke mi tiam eraris pri ßi. “Vi aspektas malbone... - li ¢etis sian rigardon sur min. - Ãu vi malsanas? Mi ¤iam vidis, kiom honeste vi Ùoveladis... Vi ruinigis vin. Kial?! Ne estas inde sinjoro, ¤ar ¤iu cerbumadas pri tio en tiu ¤i mondo, kiel nenifari. La mondo estas plena de parazitoj... Ïi estis tiel, kaj restos tiel eterne. Vi laboris tie ßis tendenÙirißo, kaj la direktoro ricevis la premion. Ïi estas la pura vero, sinjoro!” Mi ne tro emis paroladi. “Nu jes... ßi estas tiel...” - mi respondis, ke ankaª mi diru ion. Tiam li rigardis sur min, sed li diris nenion. Ni silentis. Poste aperis la urbo, polva, dormema, pigra, kion povis Ùanßi nek la novaj, megalomaniaj blokdomoj kun nuboskrapulaj turoj, nek la larßaj bulvardoj. Ãar ¤io vanis ¤i tie. La homoj restis la iamaj. Prizonuloj laboris anstataª ili, por ke ili tuttage sidadu sub la sunombreloj de la terasoj de restoracioj kaj sukera¢ejoj, elkra¤ante antaª sin la Ùelon de kukurbkernoj, kun orienta trankvilo. Ni alvenis. “Kiom mi Ùuldas?” - mi demandis. “Neniom... Mi ne estas taksiisto...” - mi vidis, ke mi ofendis lin. Tamen mi ne volis akcepti lian volontecon senpage. Reaperis la ßentilula konduto en mi. Mi metis monbileton sur la sidejon. “Mi dankas vian afablecon. Mi ne volas resti via Ùuldanto...” - kaj mi malsuprengrimpis el la Ùoforejo. Li rigardis sur min, poste al la monbileto. “Ne per mono oni devas pagi la humanecon, sinjoro...” - li diris per retenata vo¤o. Mi surprizißis. “Per kio...?! - mi demandis. “Per humaneco...” - li respondis kaj lasis min tie. Kaj ni jam ambaª sciis, ke ni apartenas al du malsamaj mondoj, kies murojn nek nia komuna mizero povas detrui.

            Lia malgaja rideto montris, ke tiam li ricevis bonan instruon. Jes. Instruon pri humaneco.

            - Mi ne tuj eksidis en trajnon... - li rakontis plu. - Mi ser¤is hotelon. Mi banis min. Mi a¤etis malmultekostan valizon, en kiun mi ¢etis miajn vintrajn vestojn, kaj mia mono sufi¤is por a¤eti ankaª belan, tolan kompleton. La kombisto iom reordigis mian hirtan, perfidan friza¢on, kaj tiel mi komencis simili al mia iama memo, kiu travagis duonon da Eªropo, kiu kelkfoje montris siajn larßajn Ùultrojn kaj sveltan talion ankaª en smokingo. E§! Ridinde! Kiel povas veni en mian memoron tiaj sensignifaj detaloj, kiam denove ekbrulis la tegmento super mia kapo... Mi do vizitis restoracion kaj mendis rosta¢on kun multe da garna¢o. Krome mi manßis ankoraª ian kreman dol¤a¢on kaj trinkis mineralan akvon, tiom multe, kiom mi povis. Mi estis neimagable soifa! Poste kuÙißinte sur la pura, malvarmeta lito de la hotelo, mi tuj ekdormis. Sekvonttage mi vekißis nur ¤irkaª tagmeze. Mia stomako jam ne doloris, mi ne sentis lacon. Trinkinte litron da lakto, mi forlasis la hotelon kiel nova homo, kaj la urbon, pri kiu mi ne plu volis e¤ pensi. Jen, tamen... Tia estas la homo. Memoroj, memoroj... Mi ne povas enterigi tiujn.

            Levißinte, li ¢etis rigardon tien, kien li ne devintus, kaj zorgotimo ombris lian vizaßon. Promeninte ßis la fenestro kun mallevita kapo, li formovetis la kurtenon, kvazaª li atendus iun, poste li residis sur sian lokon.

            - Mi alvenis hejmen. Disinjoro, kiom alia mi vidis la urbon, mian loßejon... la homojn! Mi sentis min tiel, kiel Ùajna mortino, kiu subite side levißas sur sia katafalko, dume ¤iu fußas Ùrikante de antaª li, kaj lin mem kaptas mortiga koratako pro la rekono... Nur sekvonttage mi anoncißis ¤e la kapitano por rericevi mian personan legitimilon, sen kiu mi ne povis fari e¤ unu paÙon. Li akceptis min nekutime ßentile, kvazaª nenia komuna, malagrabla memoro estus inter ni. Strange, sed mi denove havis tiun senton, ke... sed mi rapide forigis tiun ideon. Stulta¢o! Ne eblas, ke tiu homo simpatiu kun mi. Tiam li ne permesintus, ke oni misfamigu min senkulpa... “Mi esperas, ke vi ekde nun kunlaboros kun ni... - li transdonis mian legitimilon. - Ni tre bezonus vian helpon por kiel eble plej rapide likvidi tiun damaßan fenomenon en nia departemento, kiu kaªzas tiom da cerbumado al ni. Ãar ¤iam pli multaj viroj...” - kaj nun nia rigardo renkontißis. Ïi jam estis tro multa por mi. Mi sentis, ke sanga nebulo kovras miajn okulojn, kaj mia malsana stomako komencas tremi. Ãu ankoraª ne sufi¤is, ke oni ¢etis min kiel predon al la murdistoj kaj rabistoj? Kiujn oni respektas multe pli, ol miaspecan homon...?! Ãu ili pensas, ke mi... iam farißos ilia denuncanto?! Li rimarkis la eksplodontan tempeston en mi. Li komencis balbuta¤i. “Tiuokaze ne plu minacus vin danßero... Ni protekte starus apud vi. Ni defendus vin... se eble...” - kaj li ne daªrigis. “Same, kiel vi defendis viajn falsajn atestantojn, kiujn vi uzis kontraª mi, ¤u ne? - mi ¢etis mian malestimon kaj indignon rekte en lian vizaßon. - Poste vi same akuzis ilin en la proceso, kiel min. Mi tre dankas! Mi estas tiu, kiu mi estas, sinjoro! Sed fiulo, neniam! Ãu vi komprenas...?! Neniam!” - kaj mi lasis lin tie, malantaª lia skribotablo. La ßentil-afabla rideto glaciißis sur liaj lipoj, kio farißis iom post iom groteska rikano. Ne... Tiam mi ne rakontis ßin al vi, ¤ar mi hontis e¤ tion, ke oni provis proponi tia¢on al mi. Friponoj! Kompreneble ili venßis min! Ili malhelpis rericevi mian postenon. Ãiu obeis ilin. Ãar oni opiniis ilin ¤iupovaj. Kaj mi trovis nenian laboron. Nek en restoracia orkestro. Kion mi diru...?! Mi jam travivis tiom multe da aferoj ... Mi devis elteni ankaª ßin. Sed tiam mi pensis la unuan fojon pri tio, kial ni vivas efektive? Ãu vi povus respondi ßin?

            La okulharoj de la gasto kvazaª ektremetus.

            - Kial...?I Eble tial... ke ni transdonu la vivon... Mi pensas tion, ke ßi estas nia plej grava tasko... ¤iu viva esta¢o estas destinita al tio. Ãar ni povas naskißi nur helpe de alia homo...

            - Se ßi estas tiel, mi vane vivis...

            La gasto embarasita forigis fingropinte nevideblan polveron de sur sia jako.

            - Mi... parolis pri nia plej gravas tasko, ¤ar cetere ekstermus la homa gento. Sed... fine ni ja havas tiom multe da aliaj taskoj... kaj vi ¤iam konformis al tiuj.

            - Ãu vi pensas?

            - Mi ne nur pensas... sed kredas tion.

            - Vi ¤iam estis tiom bona al mi... kvankam mi ne meritis tion. Vi estas vera amiko... Dankon. Sed mi daªrigos... la tempo urßas. Jes... Tiam mi komencis ser¤i laboron. Kaj mi trovis. Mi eklaboris kiel korbisto ¤e la popolart-sekcio de la kooperativa reto, kiun oni grandanime permesis al mi, pensante, ke tiel ili e¤ pli humiligos min. Sed ili eraris. BonÙance, dum mia infanaßo mi ellernis ßin pro la granda malri¤eco, kvankam poste mi neniam pensis, ke iam mi bezonos tiun fakscion. Mi ¤iam povis kaj Ùatis labori. Mi timis nek la fizikan laboron. Mi malestimis ¤iam nur la malhonestecon. Ekzemple tion, kion la kapitano proponis al mi negoc-vo¤e. Mi devas rekoni, ke post unu monato mi perlaboris trioble pli multe da mono per la korboplektado, ol antaªe en la artista ensemblo, kiel impresario. Estas ridinde, ¤u ne? Ridinde! Jes! Aª plorinde... Sed kion mi diru? - jen, mi ridas pri tio. Ãio estas alkutimißebla. E¤ tio, ke miaj iamaj kolegoj, instruistoj, dis¤iploj ne salutis min sur la strato, aª ili ne akceptis mian saluton, nur tiam, kiam ni renkontißis inter kvar okuloj. Tiam mi Ùajnigis la anglan ßentilulon, ¤ar mi ja havas memrespekton, kion ili ekzemple ne havas. Ankaª tiel eblas vivi. Kaj jen estas tiu virino, mia fian¤ino... Mi renkontis Ùin okaze de mia iu eksterlanda turneo, antaª dek jaroj. £i estas vidvino... ßentilsintena... komprenema. £i scias ¤ion pri mi kaj akceptas min tiel. E¤! £i persistas ¤e mi. £i amas min sincere. Kial nei tion antaª vi? £i ne multe gravas por mi, tamen mi ne volas perdi Ùin. Jes. Pro egoista intenco. Mi decidis edzißi al Ùi por ekloßi ¤e Ùi, en tiu lando, kie oni ne konsideras miaspecan homon krimulo... Mi bele planis ¤ion. Kaj jen, intervenis tiu katastrofo... Sed e¤ nun mi esperas, ¤ar mi estas senkulpa... Kredu min, ke mi estas senkulpa. Vi vidos tion, kiam mi finos mian historion. Mi do... deziris edzißi. Ankaª ßi estas io, e¤ se ne tro multa... Ãar kiun interesas, ke la soleco, la aparteno al neniu, la malrapida, sed neevitebla fremdißo de ¤io kaj ¤iu, ruinigas la homon? Neniun... absolute neniun en la mondo. Nur unu afero interesas la homojn envere: la mono kaj la potenco. Ãar ambaª nocioj signifas la samon por ili. Sen mono ne estas potenco, kaj sen potenco ne estas mono. Ïin servas ¤io: reklamo, propagando kaj agitado, diplomatio kaj milito. Intrigo, kalumnio kaj amo. Krome nur malplena bombasto estas ¤io  por la malfortaj, kredemaj kaj naivegaj homoj. Sed ßi jam ne interesas min. Se mi ne estus tiom malmolnuka, kia mi estas, tiam mi jam delonge estus frenezißinta. Nu, ne! Tion ne! Mi bone tenas min, kaj mi neniam pensis for¢eti mian vivon. Kial fari tion? Ãu aliaj transprenu mian lokon, aliuloj, la pli bonÙancaj, la pli lertaj, aª la pli ruzaj artifikuloj, la ¤iurilate ßisostaj fiuloj? La vivo instruis min lukti, kaj ne lasi ambaªÙultre surplankenigi min, ¤ar ¤iam estas iom da espero por liberißi, restarißi, transvivi... fußi. Ãar ni faras nenion alian de nia naskißo, ol fußi de antaª la pereo, same, kiel la fiinsektoj, ratoj kaj sovaßbestoj. Ãu mi pravas? Ãar ne tio gravas, ke ni perdas aª ne batalon! Sed tio, ke ni venku en la milito... en nia propra milito. Vi konas la historion... vi ¤iam estis eminenta ankaª pri ßi. Vi do devas scii, ke la glora paseo de la popoloj estas nenio alia, ol senfina serio de kruelaj bataloj, fiaj intrigoj, perfidoj kaj insidoj, mensogoj kaj diplomatiaj Ùak-movoj por resti vivanta, surverÙite per sufi¤e da naciismo kaj per pieco de gloraj legendoj. La grandaj ideoj - kiu ajn diru, kion li volas - taªgas nur servi la interesojn de la ¤iamaj potenculoj aª potenc-aviduloj. Retrospektu la fasismon! Kiam Hitler kaj liaj adeptoj perdis la militon, ili plirapidigis la ekstermon de la judoj en la lastaj monatoj, por ke ili estu venkintan en la milito almenaª ideologie. Sed estas blufo ankaª la moro kaj la leßo. Ambaª estas nur bariero, sub kiu glitas la ratoj, super kiu saltas la tigroj kaj leonoj, nur la oksoj kaj azenoj ekhaltas antaª ßi... Ãiam la tigroj kaj la leonoj pravas, aª eventuale la ratoj... Ne! Ne pensu, ke mi konsentas tion, ke mi propagas ßin! Tute ne! Mi estas nur realisto. Mi konscias tiun realon, kaj mi defendas min kontraª ßi, kiom eblas. Nenio surprizas min! Tute nenio! Sed ni lasu tion! Kiun interesas la vero? Por ke ni povu elteni ßin, ni devas mensogi, kaj ankaª aliaj mensogas al ni. Ïi estas tiel. Ãu ßi pla¤as aª ne? Ni mensogas... mensogas... Kaj ni vivas tiel, kiel aliaj homoj permesas tion. Ãar cetere la mensoguloj, pli potencaj ol ni, piedpremos nin en la nomoj de la moro kaj leßo. Ãu vi havas malsaman opinion?! Mi dubas tion... Vi estas honesta homo, kiel mi... Tial ni neniam povos farißi feli¤aj... potencaj... famaj, efektive kaj vere... Ãu mi eraras? Dio scias. Sed mi denove deflankißis de mia originala direndo... Pardonu min. Kiu scias, kiam ni renkontißos denove...? Ãu vi permesas, ke mi refoje ekfumu?

            - Vi scias, ke tio ne ßenas min...

            - Dankon. Kie mi interrompis ßin? Jes... Mi plektis la korbojn plu. Ridinde! Tute ridinde! Jes! Mi evitis la homojn. Mi sincere konfesas... ke ankaª vin, por iom da tempo. Mi faris tion malbone, sed tiam tro multaj trompißoj trafis min... Sed mi ne volis havi novajn. Kiel ¤iam, e¤ nun mi ser¤is rifußon, konsolon... savon en la muziko: Ãu vi vidas tiun malnovan fortepianon? Mi havus emon sidi antaª ßin, levi ties fermoplaton kaj... Sed tio estas absurda¢oI Nun! Ïuste nun! Eble, kiam ¤io finißos... ¤ar nenio daªros eterne. Mi forte kredas tion. Iam oni lasos ankaª min paca... la policistoj forgesos min. Kaj tiam restos... la fortepiano, nur la fortepiano. Interese... Venas en mian memoron la cieso-minora sonato de Beethoven. Opuso 27, numero du. Kial ßuste tio? Mi ne scias. Jes... la “Lunlum-sonato”. Kiom grandioza kompona¢o! Mi legis ie, ke la majstro donis la titolon al ßi originale: “Sonata quasi una fantasia”... Ãu eble li ser¤is novajn vojojn? Povas okazi, ¤ar tiu sonato estas tute moderna. Mi rimarkis tion jam dum la unua aªskulto. Ãu vi ne pensas tiel? Nu jes... Ankaª vi scias. Kiom surpriza estas lia improviz-simila intonacio, kaj kio strikte kunligißas kun ßi: la pli libera, solvita formado de iuj partoj... Jes. Mi ¤iam ekmeditis pri tio. Sed ankaª la vicordo de la partoj diferencas la kutimajn. Adagio sostenuto... Allegretto... Presto agitato! Ïi estas intima kaj lirika... Libera formo, preskaª impresionista nokturna muziko. Kaj la dua parto! Ïi estas pli bela ol kio ajn... kaj la komenca temo de la finalo?! La tempesto, ¤ion forbalaanta... E§! Stranga afero estas nun mediti pri tio. Sed... nur la muziko restis por mi. Mi volas neniun kaj deziras neniun. La iama flamo estingißis en mi. Eble pro la konstanta insultado. Ãar oni insultis... konstante insultis min. Preskaª ¤iusemajne mi ricevis alvokleterojn de la kriminala sekcio, al la kapitano. Li ¤iam havis ion demandi. Kie mi estis? Kiujn mi renkontis? Kion mi parolis kun ili, kaj precipe kun kiuj mi havas kontaktojn. Li nur tion neniam demandis, kiel mi opinias pri ßi, kion li faras al mi? Kiam okazis ie volupt-seksatenco aª io simila terura¢o en la ¤irkaªa¢o, mi jam sciis, ke li venigos min. Foje denove  okazis tiel. “Ãu vi scias, ke oni trovis tri jaran knabinon dispecigitan en la arbaro, kaj Ùia kapo ankoraª ne estas trovita?” - li direktis la demandon al mi, sen ¤iu enkonduko. “Mi aªdis tion... - mi respondis. - En la tuta urbo oni parolas pri ßi, sed kiel vi ankoraª ne trovis la farinton? Kion vi defendas ¤i tie, sinjoro kapitano? Ãu sufi¤as al vi kaÙobservi la homojn nur en la publikaj necesejoj? Mi opinias... ßi estas pli simpla kaj spektakla afero.” £ajnis tiel, kvazaª li estus rußißinta. Ãu eble li ofendißis, aª li havi iom da pudoro-sento? Diablo scias. Ãiuokaze li silente glutis tion, kion mi diris. “Eble vi povus helpi nin... Ãu vi ne pensas tiel?” - li daªrigis kun tedita mieno kaj esplore rigardis mian vizaßon. “Mi ne havas konatojn inter la volupt-seksatenculoj, sinjoro kapitano...” - mi respondis tiom objektiv-vo¤e, kvazaª li estus demandinta min pri la vetero. “Preparu vin al la traser¤o de via domo...” - li eldiris la atuton. “Mi ne havas kaªzon por prepari min. Vi povas veni tuj. Sed, pro la amo de Dio...! Ãu vi supozas, ke mi...?!” - sed mi ne daªrigis plu. “Tiam do ni iru al via loßejo! Ek!” - li mansignis al siaj sbiroj. Mi sentis, kiel likißas, Dio scias kien, e¤ mia lasta guto da sango... “Laª via ordono...” - mi diris kaj klopodis rideti, kvankam la mondo turnißis ¤irkaª mi. Vi povas imagi tiun situacion, en kiun mi falis. Vi havas fantazion, kaj vi konas min. “Ni bezonas almenaª unu atestanton... Iun el viaj najbaroj... Ãar poste vi povus aserti, ke ni faris la domtraser¤adon sen via konsento.” - li rimarkis, Ùajnigante la oficialan personon. Mi silentis. Mi ne volis trostre¤i la kordon. Li estis la pli forta tiam... tie... Kaj ni iris. Antaª mia loßejo ni renkontis tiun asekuran agenton, kiu ¤iumonate viztis min por enkasigi la pagendan monsumon. Li rapidis al mi, tute ne konjektante, kiuj estas tiuj tri civile vestitaj viroj, kun kiuj mi alvenis. Li modeste atendis. “Mi opinias, ne estos bezonata alia atestanto...” - mi rimarkis mallaªte kaj prezentis miajn gastojn unu al la aliaj. La agento surprizita entreprenis la rolon. Li demandis nenion, sed li estis pli pala ol mi. “Bonvolu sidißi... - mi montris al tiu fotelo, en kiu vi sidas nun, kaj mi eksidis en tiun alian. - Se finißos la domtraser¤ado, kaj la sinjoroj ne kunportos min, tiam ni trankvile povos aranßi ankaª nian negocon...” Kompreneble ili trovis nenion kompromitan, aª suspektindan ¤e mi. Ni subskribis la protokolon. “Ïis revido!” - adiaªis nin Ia kapitano multespere, staranta ¤e la pordo. Ãu multespere? E¤ mi mem ne scias. Sed Ùajnis tiel, ke liaj okuloj pli longe observis min, ol la situacio estus bezonanta tion. Mi iom ekmeditis pri ßi, kiom eble mi havis emon al tio. Kaj post nelonge evidentißis, ke mi pravis. Baldaª mi revenos al ßi. “Mi estos je via dispono, sinjoro kapitano!” - mi klinis min antaª li. Sed kiam la pordo fermißis malantaª ili, mi diris drastajn blasfemoj. E¤ tio ne interesis min, ke ili eble aªdis ßin.

            Li denove ekbruligis la cigaredon, estingißintan en lia mano.

            - La agento ankoraª ne rekonsciißis. “Fine ja... kion ili ser¤is ¤e vi?” - li reakiris sian vo¤on. “Detran¤itan kapon de infano” - mi respondis lakone. Kompatinda homo... li gapis al mi, kiel al frenezulo. Li ankoraª neniam skribis la kvitancon tiel rapide, kiel tiam. De tiam mi ne plu vidis lin. Ãiumonate mi devas alpoÙtigi la asekurajn kotizojn.

            - Kiel finißis tiu terurhistorio? - klinißis la gasto antaªen.

            - E¤ konjekton mi ne havas... Ili ne plu molestis min per ßi. Sed mi daªrigos... Pasis la somero. En soleco kaj enuo. Mi vivis tiel, kiel mezepoka mona§o. Mi plektis la eksport-korbojn en diversaj variacioj, kun granda art-zorgemo. Mi klopodis esti kiel eble plej familiara kaj amikema al miaj kolegoj, kies pli multo konsistis el simplaj, lerta-manaj vilaßanoj, sed ili ne tro interesis min. Ili kopiis miajn modelojn. Mi estis respektinda al ili, kaj samtempe nesolvebla enigmo. Senvorte mi laboris ¤iutage dek-dekdu horojn kaj  ricevis bonegan salajron. Mi havis monon abunde, mi elspezis malmulte, mi farißis ri¤ulo. Eble iuj priridas min, sed oni povas perlabori multe da monon ankaª per honesta laboro. Kiel mi esprimu min...? Mi estis vera beno de Dio por la kooperativo. Ili tute ne demandis, kiu kaj kio mi estas! Ili simpatiis kun mi kaj faris en ¤io laª mia pla¤o kaj favoro. Mi havis apartan metiejon... veran artlaborejon, kion oni povis permesi nur al profesia form-planista metiartisto. Sed tiuj homoj alte taksis e¤ tion, ke mi intertraktis anstataª ili kun la eksterlandaj partneroj france, germane aª angle, kaj mi levis la reputacion de la kooperativo al Eªropa, aª pli ßuste, al mondnivelo. Nu ne! Mi ne estis tiel simpla laboristo, kia oni dungis min! La amikoj kaj ankaª la amikinoj komencis reaperi, ¤ar mi denove farißis iu. Kial nei, unuavice la amikinoj. Ãar la virinoj estas saßaj, multe pli saßaj ol la viroj. Tial mi estimas, sed ne amas ilin. La virinoj, amiko mia, rimarkas nur la virtojn de imponaj viroj, kaj ili rimarkas nur la malperfekta¢ojn de sensignifuloj. Tiu konstato fare de Balzac ¤iam pla¤is al mi... Kaj mi - ¤iam estis impona el la vidpunkto de la virinoj. Ãu vi ridetas?

            - Jes. Ïi vere estas tio... Sed nun mi volas diri al vi ion alian. Mi havas amikon, kiu estas kirurg-profesoro. Mi ¤iam povis kaj povas kalkuli la helpon de tiu doktoro. E¤ tiam ßi okazis tiel. Mi rakontos tion. Nun jam mi estos vere mallongparola. Diable! Mi denove komencas nervozißi... Ni trinku! Je via sano! Iun septemban, tepidan tagmezon, kiam la somero ankoraª re- kaj reaperas inter la foliaro, sed oni jam sentas, ke ¤io estas finita, mi sidis apud glaso da biero, laca kaj kun Ùvitkovrita frunto, kiel tiom da laboristoj. Tiam enpaÙis mia nevo en la ßarden-restoracion. Li estas junedzo, patro, sed sufi¤e facilanima homo, pri kiu la familio ne tro fieras. Li ekvidis min. Mi povis fari nenion alian, ol man-geste inviti lin al mia tablo. Cetere mi sciis, ke ankaª li... havas tiajn kontaktojn. Mi konas lian amikon, silenteman Iibroteniston. Nek mia vivo estis sekreto antaª li. “Ãu nur en solo, oldulo mia?” - li salutis min kaj eksidis sur la proponitan seßon. “Ãu vi ankoraª persistas ¤e via sankta promeso?!” - kaj ekbrilis liaj neße blankaj, sanaj dentoj. “Petu ankaª al mi kru¤on da biero!” Mi mendis ßin. Ni sorbetadis la malvarman, amaran trinka¢on, kaj la rigardo de mia nevo ¤iam direktißis al la enirejo. “Ãu vi atendas iun?” - mi demandis, kaj plezurigis min vidi lian belan vizaßon, la sveltan, tamen fortikan staturon, kiu memorigis min pri mia iama memo. “Jes. Mi havas atletforman, novan amikon. Antaª nelonge la librotenisto prezentis lin al mi. La knabo estis en malliberejo pro interbatado... de tie ili konas unu la alian. Baldaª vi vidos, kiel pla¤aspekta li estas!” La afero ne interesis min. Mi silentis. “Jen li alvenis!” - li salte levißis de sur sia seßo kaj komencis mansvingi al la enirejo, kie aperis belvizaßa junulo, kiu aplombe ¤irkaªrigardis en la bierejo. Ekvidinte mian nevon, li respondis per rava rideto kaj ekiris al ni. Prezentißinte unu al la aliaj, mi mendis kru¤on da biero ankaª al li. Vere... li Ùajnis agrabla homo. Videblißis, ke li estas tia, kiu vivas por la momento. Li ne havas skrupulojn, li tro fidas sian ravan junecon, belaspekton kaj bonegan fizikan korpkondi¤on. Ni paroladis, sed ne longe. Mia nevo rigardis sur sian horloßon. “Bedaªrinde la tempo pasis... Mi devas foriri. Oni atendas min en mia laborejo... - kaj li turnißis al mi. - Nun, se vi jam konas unu la alian, bonvolu akompani lin al la librotenisto... Ankaª mi tuj venos, kiom eblas. Ni renkontißu tie. Ãu bone?!” Kvankam mi ne deziris viziti la libroteniston, kun kiu mi havis nur salut-rilaton, mi konsentis akompani la knabon al li. La librotenisto estis ne tre ßoja pro la gasto. Ankaª mi eksidis por kelkaj minutoj kun ili. Li proponis trinki vinon, sed mi dankante rifuzis tion. Ne estas utile trinki vinon post biero. Sed la junulo volonte akceptis ßin. Poste li komencis ser¤adi en siaj poÙoj. “Mia cigaredo el¤erpißis... ¤u vi havas cigaron?” - li alridetis nin, sed la librotenisto ne estis fumanto, kaj Ùajnis tiel, ke mi forgesis mian cigaredpaketon sur la tablo de la bierejo. La knabo malgajißis. La cigaredo mankis al li. “Ãu vi scias, kion fari? - mi diris konsole. - Nun mi devas foriri, ¤ar la ¤ambropurigistino venos al mi. Mi devas malfermi la pordon. Mi loßas ne malproksime. Mi revenos post dudek minutoj, kunportante paketon da cigaredoj por vi. Ïis tiam vi eltenos sen fumado. Ãu ne? Li ridetis plu. “Jes... malfacile. Sed e¤ tiel mi dankas vin. Mi estas forta fumanto...”

            Malpacience ekgrincis risorto sub la gasto. Eble ßi rompißis.

            - Mi tuj revenos al la ¤ef-afero... Bedaªrinde, tiu renkontißo farißis fatala por mi. Vi tuj ekscios tion... - diris la dommastro.

            Enspirinte la fumon de sia cigaredo, dufoje unu post la alia, li zorgeme estingis ßin en la cindrujo.

            - Kiam mi revenis, ili vespermanßis. La junulo ßojis pro la cigaredo, kaj li  tuj ekfumis. Mi ne volis eksidi, sed ili afable restigis min kaj daªrigis sian interrompitan paroladon. Tiel mi eksciis, ke la knabo volas dungißi ¤i tie al iu sportklubo, kiel trejnisto, kaj li kalkulis loßi ¤e la librotenisto, ßis li ricevos loßejon, sed tiu ne faris al li tian proponon. La mezaßa, silentema homo eble sciis ion, kion mi ne sciis, sed sinceredire ßi ne interesis min. Mi vidis nur tion, ke malgraª la konateco kaj amikeco, li plie atendas, ke la sportisto malaperu. Sed tiu plu amindumis lin por resti ¤e li. Estis evidente, ke li ne havas monon lui hotel¤ambron. Tiam alvenis mia nevo. Li surprizißis, ke li trovis min tie. “£ajnas, ke la nazmukulo estas ¢aluza” - mi pensis kaj intence restis iomete plu. Mi eksidis apud la tablon. Mi konfesas al vi, ke ßi estis granda stulta¢o. Mia nevo farißis ¤iam pli ekscitita. “Mi devas paroli kun vi...! - li kaptis la brakon de la sportisto. - Venu en la alian ¤ambron!” Li rigardis al la dommastro, kvazaª atendante la permeson de li, ¤ar ties vizaßo restis indiferenta, li cedis la inviton, kaj ili lasis nin tie, en la kuirejo. Mi sciis, kion li volas. Oni eksentas tia¢on. Mi ne eraris. Proksimume post dek minutoj, forironte mi volis adiaªi ilin, kaj malferminte la pordon de la ¤ambro, nu jes... temis pri tio. Silente mi fermis ßin, dirinte nenion al la librotenisto, mi salutis lin kaj iris hejmen. Miaparte la afero finißis per tio. Jes... Tiam mi pensis tiel. Sed kio sekvis poste, e¤ nun mi ne povas kredi tion. Ãu vi ankoraª havas iom da pacienco? Jes... Post kelkaj semajnoj la junulo devis enhospitalißi. Lia sango estis pozitiva. Vi scias, kion signifas tio. Mi ne detalas ßin. Okaze de la sanitara enketo li rakontis, ke li havis rilaton al mia nevo kaj al la librotenisto. Tiam komencißis la kutima procedo, kaj sekve de la kuracista  ekzameno oni trovis ankaª ilin malsanaj. La kriminala proceso estis neevitebla. Mi bedaªris ilin, sed la afero ne tro interesis min. Mi konjektis, ke la sportisto infektis ilin. Ïi okazas al tiuj, kiuj facilanime donacas sian amon ¤u al virinoj, ¤u al viroj, aª al ambaª seksoj. Sed ßi nun jam estas kuracebla malsano. Mi jam preskaª forgesis ilin, kiam iun tagon la kapitano frapetis sur mia pordo. Lia vizito ne surprizis min, sed mi tute ne konjektis, kial li venis? “Mi diris al vi, ke ni ankoraª renkontißos!” - li rimarkis tion kun senkaÙa triumfo kaj komforte sidißis en la fotelo. “Ãu, do ankaª vi partoprenis tiun amuzißan kunvenon ¤e la librotenisto?! Mi esperas, ke vi ne neas tion. La sportisto konfesis ¤ion... !” Mi faris grandajn okulojn. “Mi scias pri nenia amuzißa kunveno, sinjoro kapitano. Vere mi vizitis la libroteniston, sed ne pro tio, pri kio vi pensas. Mi ne havis kaj ne havas sekskontaktojn kun la librotenisto kaj kun liaj amikoj. Kun neniu.  Ankaª vi tre bone scias tion, vi ja konstante estas sur mia spuro. Efektive kion vi volas de mi?” Interese... tiam ektremetis lia rigardo kaj mallevis siajn okulojn por momento. Poste li denove atakis. “Kiu kredos tiun fabelon al vi?! - li priridis min rekte en miajn okulojn. - Ne nur tiu sportisto konfesis al mi, ke vi amoris lin, sed ankaª via nevo supozas, ke okazis io inter vi, dum li estis for. Kion vi povas respondi al tio?!” Tiam mi plenißis de kolero. Mi indignißis tiom, ke mi preskaª kaptis la gorßon de la kapitano. BonÙance, ke mi povis regi min. “Vidu, sinjoro kapitano! Kion supozas mia nevo, tiu malfidindulo pri mi, ßi tute ne estas pruva¢o. Ankaª vi devas bone scii tion... - mi glutis. - Kaj tiu alia homo, se ßi estas tiel, kiel vi diras, li mensogas. Mi demandas vin, kial li ne menciis ankaª min, komence de la hospitala enketo ßis nun? Kial li diris tion ßuste nur al vi...?! Kial kaj per kio vi persvadis tiun kompatindan junulon pri falsa atesto?! Ãu ßi estas via sola detektiva metodo? Se vi ne havas atestanton, vi tuj kreas ßin. Krome, la laboratoriaj rezultoj! Oni konstatis la tri homojn malsanaj. Ãu mi...?! Mi estas tute sana!” - kaj mi rigardis profunde en liajn okulojn. “Ni vidos tion!” - estis lia respondo. “Mi estas je via dispono, sinjoro!” - mi Ùovis mian kapon senpere al lia vizaßo, preskaª tramordonte lian gorßon. “En ordo...!” - li retirißis. - Tial mi venis al vi. Ni iru al la laboratorio!” - li observis min, kvazaª atendanta atakon... kaj... preskaª deziranta ßin. Jes. Mi havis tiun senton. Ni iris... La rezulto de la sangopreno estis negativa. Li ripetigis ßin ankoraª trifoje, sed la rezulto estis la sama. “Tiu ridos, kiu laste ridos!” - li adiaªis min. Post du semajnoj li venigis min oficiale kiel atestanton. Mi eksuspektis. Mi ne kredis e¤ unu lian vorton. Mi timißis, Kial nei ßin? Tiam mi vizitis mian amikon, kiu estas kirurg-profesoro, kaj mi jam menciis lin pli frue. “Mi devas malaperi el la urbo, kiam la procedo okazos...” - mi diris al li. – “Mi sentas tiel, ke la kapitano ¤iumaniere volas miksi min en la aferon... ¤u vi havas amikon, kiu akceptus min en sian domon por unu-du monatoj? Kompreneble ne senpage... Ie en la alia parto de la lando, laªeble en granda urbo...” La doktoro kapjesis. “En ordo... Mi aranßos la aferon. Vi pravas. Vi devas gajni tempon. Petu vian ferion kaj ankoraª tri monatan libertempon sub iu preteksto, kaj la ceteron konfidu al mi. Ne anoncißu ¤e la kapitano! Maksimume li monpunos vin, kion vi pagos facile.” Tiel mi venis en tiun belegan vilaon, kiu tute similis al kastelo. Ïi konsistis el sep aª ok ¤ambroj... estis tie vasta parko kun malnovaj pinoj kaj tilioj, saßa hundo, Sankt-Bernad-monta, kaj du dommastroj: fama filmreßisoro, kaj inßenier-profesoro de teknik-universitato. Krome silento... trankvilo kaj paco. Ili estis ßentiluloj, konataj el anglaj filmoj kaj romanoj. Mi ofte fortepianludis al ili. La filmisto bonege violonis. Li povintus stari sur podion, kie ajn en la mondo. Mi tute ne komprenas, kial li ne farißis solisto? Li preferis Brahms-on. Tiel okazis, ke foje ni ludis lian unuan sonaton, komponitan al violono kaj fortepiano, la faman “Sonato la unua”. Vivace ma non troppo... Adagio... Allegro molto moderato. Verdire ßi Ùvitigis min. La profesoro entuziasme aplaªdis, gratulis al ni. Li estis dankema publiko. Mi volonte rememoras ilin. Ili estis afablaj, agrablaj homoj. Ne prenu kiel ofendon, ke mi ofte, eble superflue mencias detalojn, sed la memoroj kunplektißas, kaj estas malfacile apartigi tiujn. Cetere mi tuj finos ßin. Disinjoro! Kiom rapide pasas Ia tempo! Kaj... mi devas aranßi la aferon. Kia situacio! Mi plenigos iom da trinka¢o en la glasojn...

            La botelo tremis en lia mano. Kelkaj gutoj verÙißis sur la tablon.

            - Mi estas pli kaj pli nervoza... pardonu min. Sed tiu afero forte Ùokis min. Tia¢o ankoraª ne okazis al mi. Mi daªrigos ßin... La printempo alvenis malrapide. Mia ferio jam longe finfißis. Estis nenion fari, mi sendis eksißan leteron al mia laborejo. La profesoro sendis ßin el malproksima poÙtoficejo. Dume la kirurgo atentis la proceson, kiu baldaª finißis. Oni kondamnis la akuzitojn. Mi sukcesis foresti la proceson. Ni konsilißis, kion fari? La doktoro de ie eksciis la sekretan telefonnumeron de la kapitano, kaj mi vokis Iin el publika telefonbudo. Li surprizißis. “De kie vi telefonas...?!” - li provis ekspluati la okazon. Avide, scivoleme, preskaª ekscitite. “Mi rekompletigas mian sanon inter la montoj - mi respondis. - Dume mi aªdis, ke vi ser¤is min. Pri kio temas?” - kaj mi bridis mian ekscitißon. “Ni volis priaªskulti vin kiel atestanton en la proceso de viaj amikoj...” - li diris. “Se mi bone scias, vi povis kondamni ilin sen mia partopreno... Fine ja mi povintus diri nenion, rilate ilian aferon...” - mi rimarkis tion kun emfazo. “Mi esperas, ke vi konvinkißis pri mia senkulpeco. Ãu ne?” Momenton nur la vento stridis sur la telefonkabloj. “Viaj amikoj opinias alie... vi ja scias tion!” Kolero ekregis min. “La opinio de miaj amikoj ne interesas min! La librotenisto estas honesta homo, li ne konfesis kontraª mi, ¤ar li ne povis fari tion. Mia nevo prezentis nur sian supozon, kiu nenie en la mondo estas akceptebla kiel pruva¢o. La sportiston nur vi povis persvadi per io al la falsa atesto. Vi ne havas alian pruva¢on kontraª mi. Via opinio interesas min!” Sed li ne respondis. “Mi bezonas deklaron de vi - li daªrigis. - Anoncißu ¤e mi kiel eble plej rapide! La alvokletero devigas vin e¤ nun.” Mi ne povis kion respondi al li. “Ãu vi volas aresti min?” - mi demandis. “Mi volas priaªskulti vin...” - li diris... “Promesu, ke vi estos objektiva. Mi petas nenion alian!” Li ne respondis tuj. “Mi ¤iam estis tio...” - li rimarkis. “Nu ne tute!”- mi replikis kolere. “Vi ne povas kaÙißi ßisekstreme de antaª ni...” - kaj iom da minaco estis jam en tio. “Kompreneble... - mi respondis ne tiel impete. - Mi e¤ ne pensis tion, precipe tial, ¤ar mi estas senkulpa. Mi atendis nur tial, ke la vero evidentißu, sen mia misfamigo.” - kaj mi scivolis, kion li respondas al tio: “Estu trankvila, ßi evidentißos... Mi atendas vin postmorgaª, matene je la oka horo...” - kaj li demetis la aªdilon.

            Li eltrinkis la konjakon. Lia rigardo ¤iam pli malserenißis.

            - Estis nenion fari. Ankaª miaj amikoj vidis tiel, ke ne estas alia solvo. Mi devas anoncißi, por ke finißu tiu absurda situacio. Ni esperis tion, e¤ se oni komencos proceson kontraª mi, tiu knabo verÙajne nuligos sian konfeson, ¤ar li jam scias, ke la kapitano trompis lin. Ïi ja estis evidenta. La konfeso de mia nevo aªtomate ne validas. Tial mi reveturis hejmen kaj anoncißis ¤e la kapitano.

            La gasto antaªenklinißinte, scivoleme atendis la vortojn de sia amiko. Mane li forte prenis la brakapogilon de la fotelo, kvazaª konjektante, kio sekvos.

            - Mia suspekto denove pruvißis. E¤! Li tuj arestis kaj katenigis min surloke, sen ¤iu antaªa priaªskulto, kiel danßeran krimulon, aª fußintan bagnanon. Li aranßis tiel, ke li povu ¤iutage akompani min al la prokurorejo, kiam la strato estis homplena, ¤ar li sciis, ke ¤iu konas min en la urbo, kaj kiu kredintus mian senkulpecon?! Tiu homo humiligis min ßispolve. Li faris tion al mi, kion li volis, kaj mi devis toleri ßin senvorte. Tiam kaj poste li volis ekscii, kie kaj ¤e kiu mi kaÙißis. Sed li neniam eksciis tion. Sekvis la proceso. Unuainstance, poste la apelacio. Ankaª nun, same kiel en mia unua proceso, mi dungis advokaton, sed tute superflue. Tiu proceso havis rilaton nek al la objektiva vero, nek al la leßeco. Tiel e¤ ¤i-foje ne estis liberißo por mi. Tiu knabo vane nuligis sian konfeson antaª la tribunalo apelaciante, ke li konfesis en la policejo sub devigo. Li nomis la kapitanon, kiu minacis lin kaj promesis suspenditan punon okaze de konvena atesto. Oni ne akceptis lian konfeson, ¤ar “li ne povis pruvi sian aserton.” Mi do demandas tion, kiam invitas la policistoj okul- kaj orel-atestantojn al la priaªskulto de la akuzitoj? Evidentas, ke en tiu kazo la tribunalo devas decidi, kiu konfeso de la atestanto estas aªtentika? Ãu tiu en la policejo, - sendefende kaj izolite de la homoj, - aª antaª la tribunalo dum publika proceso, kie la atestanto estas libera de ¤iu devigo. Kion mi diru al vi...? Mi neniam estis tiom senkulpa, kiel tiam, tamen oni kondamnis min al du kaj duon jara malliberigo, kiel rekrimanton. Mi kredis, ke mi ne transvivos tiun maljustecon... Jam la duan fojon oni kondamnis min sen pruva¢oj en tiu lando, kiu deklaras sin socialisma kaj demokratia! Nur tial, ¤ar mi estis akuzita per tio... per kio oni akuzis min! La kapitano venkis denove...! Ïi doloris... terure doloris min. Tio ne esprimeblas per vortoj. Se mi ne estas tiu, kiu mi estas, mi frenezißintus. Sed kolektinte mian ¤iun forton, dentogrincante, blasfemante, minace skuante miajn pugnojn al la potenco, mi restis staranta sur miaj piedoj. Mi ne morta¤is pro la malesperißo, pro la fia¢o... pro la senhonta malhomeco. E¤! Mi farißis ¤iam pli dura kaj rezistema, kiel hardita Ùtalo. En mia animo radikißis la malamo kaj ßi kreskis tiel, kiel trudherboj en la semita¢o. Mi scias! Mi scias! Ïi ne estis inda al mi! Kaj al neniu, tiu insida sento! Sed mi ne volis venki tion en mi, ¤ar ßi donis al mi vivigan forton kaj celon! Ãar mi estis senigita de ¤iu alia homa sento... Jes. Tiel ßi okazis. Tiam, kaj e¤ nun venas en mian kapon la vortoj de mia jurista amiko: Prefere absolvi akuziton pro manko de pruva¢oj, ol kondamni iun senkulpa... Tiuj estas belaj, tre belaj vortoj. Humanaj kaj majestaj. Sed kiuj respektas tiujn el la jußistoj? Ãu efektive ekzistas tiaj jußistoj?

            La gasto nun ekvidis la morte palan vizaßon de sia amiko, kaj la timigajn flamojn, ekflagrantajn en liaj okuloj.

            - Denove en la prizono. Servutlaboro de la kvina aªrore, ßis la deka vespere. Mi devis esti dankema al la sorto, ke ¤i-foje mi konstante laboris en metiejo, ¤ar oni eksciis, ke mi estas sperta ankaª en la metiarto, tiel mi estos multe pli ekspluatebla, ol ¤e la terlaboro. Sed nun mi jam estis rutina veterano. Mi ne permesis prirabi miajn paka¢ojn kaj insidigi min, por ke la banda¤o ne povu perforti min. Mi lasis neniun proksimißi al mi, nek pro belaj vortoj, nek pro minaco. Mi buÙa¤is, grincis miajn dentojn, kaj skuis miance miajn pugnojn, ¤ar mi jam sciis, ke nur la fortuloj, la kruduloj, la timigaj homoj havas reputacion. Precipe la strebuloj, la ruzuloj... impertinentuloj, la rafinitaj artifikuloj kaj flata¤uloj... Mi farißis tiel malica kaj hipokrita, kiel la posedantoj de la potenco kaj la fe¤uloj de la krimula mondo. Almenaª mi imagis tiel... Mi klopodis esti tia. Jes... Mi klopodis. Nu jes... mi klopodis. Ãar vi scias, kiel ßi estas, oni malfacile povas de¢eti sian haªton. Sed tio certas: mi lernis ludi rolon kiel en teatro, kaj mi farißis malpli skrupula. Mi estis malavara al tiuj, de kiuj dependis mia sorto. Mi koruptis ¤iun, - vertikale kaj horizontale, - en kaj ekster la malliberejo helpe de miaj amikoj. La mono ne gravis. Mi havis abunde, el kio doni, - per bona rezulto. Mi liberißis pli frue antaª la tempolimo, kun la plej favora opinio pri mi, freÙa, sana, plena de vivßojo kaj espero. Mi lernis, kiel devas kaj eblas prosperi e¤ tiulo, kiel mi, en tiu ¤i mondo. Ãar ßi eblas! Ãio eblas! Nur oni devas observi la regulojn de la ludo. La resono estu tia, kia la sono! Tiam ¤io estos en ordo. Tiam ne okazos konflikto. Sed... kial vi gapas min tiel? Ne... Mi ne ebriißis, kaj nek mia cerbo iris promeni. Mi nur lernis la lecionon... Ãar mi ¤iam estis bona lernanto kaj bona instruisto, kiu lernas ßismorte. Sed tiam denove aperis la kapitano. Dio malbenis min kun tiu homo, - se li estas nomebla homo! Hodiaª matene li kure alvenis al mi... nelonge antaª via alveno. Anime taªzita, kun febraj okuloj. “Ne fopelu min...! - li rompis siajn manojn. - Aªskultu min... mi scias, ke mi ne meritas tion... Mi pekis kontraª vi... Mi estas fiulo!” Mi ßuste tiam vestis min. Kiel vi vidas e¤ nun mi ne estas preta per ßi. Mi portas pantalonon, ¤emizon, sed miaj Ùuoj ne estas la¤itaj... Mi ne havis tempon por kombi min. Dio scias kial, eble instinkte mi retropaÙis. Ãu mi surprizißis aª timißis? Ne... mi ne scias precize. Sed mi sentis ian spasman premon ¤irkaª mia koro, kvazaª subite falinte en glacimalvarman akvon. Kion volas tiu rato de mi? - ßi trafulmis mian kapon. - Li ne venis ¤i tien sen kaªzo... kaj tiom taªzita... ¤u por humilißi?! Li volas ion. Sed kion? Kion li volas ankoraª de mi, kiam jam forrabis mian junecon, honeston, kredon kaj fidon... mian tutan vivon! Jes! Mian vivon! Kaj tiam... imagu... li ¢etis sin surgenuen antaª mi. Li genuißis! Li! La kapitano! Kion mi diru...? Mi konfuzißis. Mi jam travivis multe da aferoj, sed ankoraª neniu genuißis antaª mi. “De jaroj mi afliktißas pro vi! - li flustris. - Malespere... Hontante... Jes! Hontante kaj abomenante min mem! Nun jam vi scias tion... kaj vi komprenos min... Ãar ankaª vi brulas en tiu sama fajro, vane vi neus ßin antaª mi! Sed vi havis kuraßon fari tion... Mi estis malkuraßa! Mi sciis pri via ¤iu paÙo, kaj signifis suferegon al mi e¤ la penso, ke aliuloj brakumas vin. Sed mi ne povis enterigi miajn sentojn... pasion. Tial mi volis forbalai vin el mia vivo... el mia vojo, ke vi ne turmentu min plu! Sed ßi ne sukcesis... Vi ¤iam revenis, e¤ el la infero, kien mi puÙis vin. Vi estas pli forta ol mi... Vi sklavigis min eterne... Kaj... mi ne povas liberißi de tiu frenezo! Pensu kion ajn pri mi! Nur foje... unufoje...!” - subite li salte levißis kiel sovaßbesto, ¢etinte sin sur min kaj komencis disÙiri mian ¤emizon... Jen rigardu! Li deÙiris ¤iujn miajn butonojn! “Kapitano...?! Ãu vi frenezißis?! Estu prudenta! - mi kaptis liajn manojn. Kiel vi kuraßas...?! Homo! Ne eblas fari tion!” - mi tute kolapsis ... konfuzißis. Mi ne povis kredi, kio okazas al mi. Al mi kaj al li! Ãu do ankaª li...?! Ãu ßi estas nur provokado, kaj liaj sbiroj kaÙe atendas antaª mia pordo, la atestantoj de la sekvonta proceso?! Ho, la mizerulo! Mi prenis liajn pojnojn tiel forte, ke mia korpo tremis. “Ne forpuÙegu min! - li ßemetis. - Vi povas mortigi min poste... Faru kion ajn al mi... mi neniel povus vivi sen vi... Nur nun... foje... unufoje... !” - li denove atakis, nun jam ankaª per sia kapo, kun freneza rigardo, decidißinta ßisekstreme... Estis horore. ForpuÙinte lin, mi batis la unuan fojon en lian vizaßon tutforte. Eble mi ne devintus fari tion... nun jam mi bedaªras ßin... Aª mi ne scias tion...?! Eblas... Sed mi povis fari nenion alian. Mi devis bati. Pro ¤io... pro ¤io, kio venis en mian kapon. Sed ßi jam estis tro multa. Li perdis sian ekvilibron, lia kapo batißis al la malsupra kornico de la kameno, kaj li ne plu movißis. Unue mi pensis tion, ke li Ùajnigas mortinton. Poste mi ekvidis la sangon... la rekono trafulmis mian cerbon. Mi komprenis ¤ion. Klinißinte al li... mi metis spegulon al lia buÙo... ßi ne vaporkovrißis. Disinjoro! Li faris min murdisto! Li venßis min ankaª en sia morto... Denove li venkis! Nun jam vi povas rigardi tien... Li estas tiu... La kapitano.

            Sed la gasto ne rigardis tien. Li sidis tie profundißinta en si mem, mane forte prenanta la brakapogilon de la fotelo, kvazaª timanta, ke eble li falos de tie. Li neniam legis kaj rigardis detektiv-romanojn aª filmojn, kaj jen... nun li farißis rolulo de tia historio. Kiu estas la farinto kaj kiu estas la viktimo? Kaj nun, kion fari?

            Lia amiko tute ne rimarkis tion.

            - Mi falis en tiun ¤i fotelon - li daªrigis preskaª ßemetante - kaj de tiam mi sidas ¤i tie. Ãu unu horon, aª eble pli longe? Mi ne scias... Mi afliktißas. Mi Ùvitegas kaj nur gapas. Savo estis por mi, ke vi venis ¤i tien. Mi devas fari memkontrolon... Cetere mi povus paroli nur kun mi mem. Kie mi eraris...?! Kiu estas la kulpa? Jes. Ïi estas la demando. Eble... vi povas diri tion. Nun vi jam scias ¤ion pri mi... Mi rakontis al vi miajn plej kaÙitajn pensojn. Kiujn neniam... al neniu… estas egale. Mi fidas vin. Vi estas ßisosta viro. Se oni mortpafos min... tiam do estos iu, kiu scias, ke... Sed kion ßi valoras jam al mi?!

            Poste li nur fiksrigardis la senmovan korpon kun senesprima rigardo.

            - Jes. Li estas tiu... Li estis tre bela knabo... Interese. Ïis nun mi ne rimarkis tion. Nu jes... li malamis min, kaj mi malamis lin. Ãu tial?! Kia stulta¢o!

            Li viÙis sian febran frunton. Liaj okuloj brulis. Lia vo¤o sonis de   mallproksime.

            - Mia gorßo sekißis... Mia spiro estas varmega, kiel la vento en Sharo. Kaj ia terura paralizo kaptas min de tempo al tempo.

            Li etendis sian tremantan manon por preni la botelon de konjako.

            - Ni fintrinku ßin... Sed je kio ni trinku? Ãu vi atentas min? 

            La gasto ektremetis, kvazaª vekißinta el sia dormo.

            - Kion vi diris?

            - Je via sano! - kaj li levis sian glason alten. - Mi devas trinki... Cetere mi frenezißos... Kaj... Ãu poste? Kio povas ankoraª okazi?! Oni venos kaj arestos min. Ãu memdefendo...?! Ãu rajta memdefendo?! Ridinde! Kiu kredos ßin al mi? E¤ tion oni ne konsideros, ke ßi okazis en mia propra loßejo, kie la kapitano havis nenion fari! Oni certe elpensos ion... Kaj estos ankaª atestantoj. Jes. Atestantoj. Vi vidos tion. Hommortigo kontraª oficiala persono, kun antaªe pripensita intenco! Ãu bezonatas pli multe da kaªzoj?! Kion do mi povas atendi?! Mi, la rekulpißinto! Naskißinta en malbeno! Ãu mizerikordon? Ãu indulgon? De kiu?! Ne... mi ne dorlotas iluziojn.

            Li levißis, kaj lia korpo kvazaª estus Ùancelißinta. La trinka¢o elverÙißis el lia glaso.

            Lia amiko staris vid-al-vide al li.

            - Via rigardo diras, ke vi pravigas min. Ne! Nenion diru! E¤ unu vorton ne! Kaj... nun iru. Iru! Lasu min sola... - li kaptis kaj longe tenis la manon de la gasto en sia mano. - Mi ne volas miksi vin en tiun ¤i historion. Vi vidis nenion... Vi aªdis nenion.  Ne timu. Mi ne mortigos min, kaj mi ne fußos. Ãar... kien fußi? Adiaª! Iru! Iru! - kaj lia vo¤o rompißis. - Kaj... kaj se vi pensos tiel... iam skribu tion... kion neniu kredos al vi. Sed vi akiros sukceson per ßi... Jes. Vi rikoltos sukceson!

            Kaj malIaªte, kiel la Ùtelistoj, li fermis la pordon malantaª la gasto.

            Li restis sola. Li turnadis la botelon de konjako en sia mano.

            - Ïi el¤erpißis... Egalas. Nun jam ¤io egalas. Tute egalas. Estos iel... Mi ja timas neniun kaj nenion. E¤ lin ne. Li ne plu estas. Mi finis la aferon kun li... eterne. Mi bedaªras... Mi ne volis. Dio vidas mian animon... mi ne volis. Mi deziras vivi. Vivi... Kaj kra¤i sur ¤ion! Sed ¤u tio eblas?

            Li ekßemis.

            Momenton li ankoraª hezitis antaª la telefono, poste li diskis la numerojn. La gasto tiam ekiris malsupren sur la Ùtuparo. La aertiro frapfermis la pordegon malantaª li kun bruego, kaj la tondro trakuris la domon, kiel la knalo de la pafaro de la ekzekut-ta¤mento.

1991. Verkis: Attila ERÖSS, hungaro, vivanta en Rumanio.

                        urbo: RO-4300. TARGU MURES

                        strato: Piata Armatei 19.

                        lando: R U M A N I O

Tradukis: László BALÁZS, LSG-ano n-ro 499.

                        urbo: HU-5000. SZOLNOK

                        strato: Alcsisziget 3.

                        lando: H U N G  A R  I O