3

- Estis tre malagrable por mi ĝisaǔskulti tion, kaj mi opinias la tuton stultaĵo. Ne prenu la aferon grave al via koro, Bradford. Tiu homo havas tre viglan fantazion.

- Mi pensas, ke li estas provokisto de iu malamika ŝtato – respondis Bradford. – Oni volonte kompromitus per ia malbela historio la anglan oficiraron.

            La Ĝibulo enpaŝis, li regule mansalutis, kvar armitaj homoj estis malantaǔ li.

- Mi petas obeeme, bonvolu veni sur la ferdekon por promeni, ĉar se ni alvenos en Kalikaton, vi ne povos forlasi la kajuton.

            Ili obeis senvorte. Ili promenis sur la ferdeko. Earl of Sudessex kaŝe observis tiujn homojn. Ili estis dece vestitaj, puraj militmaristoj. Kaj ŝajnis, ke ili plenumas ĉiun servon laǔregule. La ŝipo mem brilis, la kapitano sur la komandponto kun aro da ordenoj sur sia kamizolo, kun la neĝeblanka barbo konvenus eĉ al admiralo de flagŝipo. La unua oficiro faris regulan inspekton antaǔ la alviciĝinta personaro, kiel veraj militmaristoj antaǔ ol albordiĝo. Li ekvidis Rustulon kaj tiun knabon. Li invitis ilin mangeste. Dume ili atingis la lokon de la inspektado, kiam la Ĉefkuracisto ekvidis Earl-on, li akravoĉe kriis „rektiĝu”, poste „mansalutu!”. Bradford certe estus tre prijuĝinta la kolonelon, se li konjektus, kiom plaĉis al li la konduto de la rabistoj, fondintaj akcian societon.

- Diru – li alparolis Rustulon kaj la Bubon, rapidantajn al li -, efektive kiel vi imagas tiun tutan idiotaĵon? Ĉu vi volas sieĝi Rangunn?

- Eble ni okupos ĝin iomete – respondis Rutulo. – Ni havas unuarangan planon.

- Nu, rakontu ĝin – diris Earl, kaj li jam ridis antaǔe pri tio, kion li aǔdos.

- Bonega ĝi estas – komencis Rustulo rikanante. – La ŝipo alvenos al Ranguno, kie ĉiu atendos la junan, duone infanan kolonelon kaj la kapitanon.

- Kaj ili ne alvenos – diris Earl kaj li senintence fariĝis same bonhumora, kiel Rustulo.

- Male! Ĝuste tio estas la genia ideo! La Bubo, tiu knabin-aspekta sinjoro estos via ekscelenco, kaj mi anstataǔigos la malagrablan personon de kapitano Bradford. Ĝi estas bonega! Ĉu ne?

            La rideto subite velkis de sur la lipoj de Earl. Li ne povis rigardi tiun historion el la humura vidpunko.

            Malproksime la riparo de krozŝipo ekbrilis en la sunradioj, kaj la gardistoj reakompanis la du arestitojn en la salonon.

- Fermu, infano mia, tiun aerum-fenestreton – diris la princo al la armita maristo, sendita por priservi kaj gardi ilin.

- Mi raportas obeeme, ĝi ne estas malfermita.

- Damne, tamen estas trablovo ĉi tie!  - diris Earl kolere. – Eble ĝi ne estas bone fermita.

- Ĝi estas fermita, nur Rustulo antaǔ nelonge eltranĉis ties vitron, Posttagmeze ni riparos tion.

            La kapitano rigardis sur la fenestron, poste li fariĝis mortepala kaj rapide eksidis, ĉar liaj genuoj fleksiĝis.

4

Ili ankris antaǔ Kalikato. La personaro sidis sur la ferkonstruo ĉirkaǔ la tureto kaj kantis.

            La haveno estis videbla en la malproksimo.

            En la kuprokolora, malseka vespera krepusko pasaĝeroj de motorboatoj kaj velŝipoj preterveturis ilin, kiuj rigardis la grupon de kantantaj, gajaj „militmaristoj” kun rideto. La Ĝibulo eĉ ludis sur banĝo por ili. Kelkaj sveltaj ŝalupoj glitis al la ŝipo, indiĝenaj legomvendistinoj proponis pompajn natur-pentraĵ-similajn korbon da fruktoj, metitajn sur verdajn pizang-foliojn. La matrosoj aĉetis ses korbojn da fruktoj, ili ĵetadis kupromonerojn en la akvon, kaj malajaj infanoj suabakviĝis ŝrikante por kolekti tiujn. Ankaǔ la ĵonkoj de galanteriistoj ĉirkaǔis ilin. Militmaristoj ofte aĉetas ornam-objektojn por siaj amantinoj. Klabo jam cent kvindek foje donas la pozicion de la ŝipo respondante al radioalvoko, ĉiam menciinte, ke ili veturigas Earl of Sudessex-on al Rangunon…Рeskortate… Lia ekscelenco… el Kalikato… petas… neglekton…. de oficiala… kaj honor-vizito… pro nokta… tempesto… li malsanetas… Radzeer… Radzeer…

            „Balmoral-on… oni vidis ĉe Sabang… ĝi navigis  sudorienten… raportu… kion vi scias?… Admiralitato… Kalikato…”

            „Proksime… al Borneo… ni renkontis kirasŝipon… Ni volis… haltigi ĝin… Ĝi malaperis… plenvapore… nordorienten… kun granda avantaĝo… Ni havas ordonon… veturi al Ranguno… kiel eble plej rapide… Tial ni ne povis persekuti ĝin… Ni ne scias pli multe… Radzeer… Radzeer… Radzeer…”

            Poste ili povis navigi pace. „Radzeer” pro ĝia misio kaj pro la nimbo de la altranguloj, veturantaj sur la ferdeko, ankaǔ en tiu panika persekuto, ĝi povis daǔrigi sian vojon kun sia eleganta indiferenteco, kiu superis ĉiun skandalon, kaj ĝi estis grava pro altaj militistaj vidpunktoj.

            Anticipe ĉe Kalikato la ŝipestro kaj lia herostatura unua oficiro surbordiĝis kun Rustulo kaj la Bubo. Ili vizitis iun amikon de Fred la Malpura, kiu havis malnovan, konservativan, ricelisten instituton sen la suburbo. Ili provizis sin per diversaj vestaĵoj tie laǔ manlibro, kiujn rajtis porti nur kapitanoj kaj koloneloj, apartenantaj al la angla ĉefstabo. Rustulo persistis ĉe tio, ke ili aĉetu ankaǔ blankajn gantojn, ĉar la reglamento preskribis, ke la membroj de la oficiraro havu gantojn dum solenaj okazaĵoj.

            Vespere la sinjora publiko de motor- kaj velŝipoj ĝue rigardis, kiel oni trumpetas alarmon sur la krozŝipo „Radzeer”, la personaro viciĝas, grupiĝante laǔ postenoj, la kapitano diras kelkajn ordonoj en la paroltubon sur la komandponto, dume pro nekomprenebla kaǔzo li elprenas cigaron el sia supra poŝo, sed li denove remetas ĝin, fervoraj junuloj kuras kun longaj kabloj, grincas la ankro, kiel oni levas ĝin, kaj la unuaj radioj de la aperanta luno blindige respeguliĝas de sur la kirasŝipo, kiu ekveturas al Birmo per plena vaporo.

S E S A   Ĉ A P I T R O

Rustulo estas kontenta pri la akcepto. Sed li ne povas defendi sin kontraǔ la angla plano de manovro. Matroso kaǔzas grandan problemon. Ronda tablo anstataǔ pendingo. Vero eĉ tiam gravas, se ĝi havas nenian sencon. Oni registras tion en protokolo.

1

La haveno de Ranguno situas ĉe la pordego de Birmo, en la golfo de la disvastiĝanta enfluejo de la rivero Irrawaddy. La sola eǔrop-karaktera parto de la duon-sovaĝa loko estas la promenejo sur la bordo, konstruita el flava sablo kaj prem-kompaktigitaj gruzelpecoj, borderita per palmoj kaj agaveoj. La garnizono de la fortikaĵo de Ranguno alviciĝis sur tiu promenejo. Oni metis apartajn, grandlumintensajn lampojn super la vojon pro tiu okazo. Antaǔ la alviciĝintaj legianoj staris kvar oficiroj, samtiel senmove, kaj iomete antaǔ ili senceremonie kolonelo Lorien, la komandanto de la fortikaĵo. Dekstre de ili estis la orkestro, la kliko de la legiana regimento, kaj malantaǔ la kordono staris amaso da gapantaj, duonnudaj indiĝenoj. Ĉe la turniĝejo de la golfo subite aperis „Radzeer”, lukse prilumigite, kun la alviciĝinta personaro. La kaporalo kaj la unua oficiro staris antaǔ ili. Sur la komandponto estis videbla la kapitano kun siaj ĉiuj ordenoj, apud li en parad-uniformo Earl, populara pro sia ankoraǔ infaneska eksteraĵo, kaj belstatura, ruĝhara stab-kapitano.

            Unu bruo, kaj la legianoj mansalutas rektiĝinte. La du oficiroj eltiras sian glavon kaj rigardas dekstren, la kapitano levas sian manon al la ĉapo, kaj la tabulo kun portetoj restas tiel. La militorkestro komencas ludi la anglan himnon. La brila krozŝipo proksimiĝas malrapide kun la neĝeblanka, personara spaliro, la kapitano kaj la du anglaj stab-oficiroj staras senmove, mansalutante. La larĝaj akordoj de la himno forsonas…

            Bum!… Bum!… Du honoraj kanonpafoj de la krozŝipo „Radzeer” tremigas la aeron. Kvar francaj militavidiloj, senditaj por akcepti ilin, malalte rondflugante bruas super ili. Rustulo flustris emociiĝinte:

- Nenie oni ankoraǔ akceptis min tiel…

            La Bubo ne povis diri eĉ unu vorton pro timo, kaj Fred la Malpura nun ĉi-foje sentopleniĝis sub la efiko de malnovaj, agrablaj memoroj. Poste li kriis en la paroltubon, la motoro de la krozŝipo, veturanta per duon-vaporo, komencas blovzumi, haltadi, anheli, la unua oficiro krias mallongajn komandvortojn, ĉen-grincado, la ankro plaǔdegas, oni ĵetas ŝnuregon sur la bordon, la ŝipo retroiĝas malrapide, fine la ponteto glitas ruliĝante.

            La orkestro komencas ludi Marseillaise-on. Aǔdiĝas akresona komandvorto, kaj ili ĉiuj denove rektiĝas.

            …Earl kaj la kapitano, kiujn oni translokigis provizore en la hermetike fermeblan municiejon, serioze aǔskultis la piedtamburadon super ilia kapo, la muzikon kaj la kanonpafojn. El tio estos tre ĝena skandalo.

2

Lia ekscelenco kaj la kapitno akceptis la komandanton kaj la centestron, rapidantajn sur la ŝipon en la lukse ornamita manĝoĉambro, kie matroso alportas refreŝigilojn kaj sandviĉojn. Apopleksio ĉirkaǔas ilin pro la varmego, sed la kapitano (laǔ la reglamento ne koncenanta la koloniojn) portas blankajn gantojn. Eble li estas konservativulo. Mirinde, sed li ne demetas sian rajdbastonon eĉ por momento. Dum manĝado ĝi estas malantaǔ li sur la seĝo. Earl estas ĝuste tia, kiel ili imagis lin laǔ la priskribo. Vere neniu povus aserti pri tiu maldika, belaspekta infano, ke li estas eminenta soldato kaj diplomato. Ili paroli duonhoron pri la maro, pri la ciklono, Earl estis rezervema kaj silentema, sed la kapitano ŝajnis amuza, afabla homo.

            La anglaj radiostacioj – diris la komandanto – serĉas ian malaperintan ŝipon de tagoj. Kiel ĝi eblas?

- Ni ne scias – respondis Rustulo. – Anglio havas multe da militŝipoj, kaj ili rimarkis dum la lasta inventarado, ke unu ŝipo mankas. Ĝi perdiĝis.

            Ili ridis bone pri la amuza kapitano kaj konstatis en si, ke li solvis la tiklan demandon per lerta ŝerco. Poste la komandanto tute ne menciis la ĝenan aferon, li diris koran adiaǔon al la anglaj oficiroj kaj forlasis la ŝipon.

            …”Radzeer” post nelonge ekveturis sur la rivero supren por atingi la finan celon de sia vojo, Mandalay-on.

            La akcepto en Mandalay superis eĉ la antaǔan. Nudpieda, ruĝ-uniforma, Birma kompanio, paradvestitaj legianoj, kaj kompleta eskadrono de spahioj sur ĉevaloj atendis la defion de la alvenintaj altranguloj. Oni pafis kvincent raketojn en la aeron, kiam „Radzeer” aperis, la tondro de la dek du kanonpafoj de la fortikaĵo interrompis la akresonan bruon de la motoroj de la malalte rondfluganta, akompananta aviadil-svarmo. Trumpetado… Angla himno… „Radzer” kanonpafas trifoje… Marseillaise, kaj la krozŝipo albordiĝas. Sur la bastionoj de la fortikaĵo de Mandalay ĉi-momente verdaj, ruĝaj kaj flavaj bengalaj artfajraĵoj prilumas la murojn. La varmego estas sesdek celsiusgradoj. Palmoj kun grasaj folioj langvore pendigas sian kapon, kaj la krokodiloj de la rivero Irrawaddy fuĝas timiĝinte de antaǔ la festenodiboĉo. La enirponteto ruliĝante frapiĝis al la bordo, kaj la altrangaj gastoj afable salutas la oficistaron, rapidantan por akcepti ilin. Ĉiu scivoleme rigardadis la mondfaman, ankoraǔ duone infan-aspektan militistan diplomaton, kiun oni nomumos vicreĝo de iu provinco de Birmo kun la konsento de Anglio kaj Francio. Li estas ĝuste tia, kiel oni priskribis lin. Kiel ia belaspekta bubo. La ora, pompa uniformo preskaǔ mortpremas lin, en kies mezo estas la Ordeno de Ĝartero. (Kalikata negocpartnero ŝteligis tion el la hotelo Stamford de sur la parada uniformo de angla duko, laǔ la deziro Fred la Malpura, ĉar ĝi ne torviĝis en lia sortimento.)

            Paradmarŝo!

            La tero tremis sub la mondfama, longpaŝa paradmarŝo de la legio. Tiu ne povas imagi la defiliron, kiu ne vidis ĝin. Dum ties ekzercado ĝenerale kelkaj rekrutoj mortas. Post ili laǔ la raǔka sono de trumpeto nudpiedaj batalantoj trotas saltetante, tenante sian fusilon super sia kapo, malantaǔ ili marŝis tri tamburistoj konstante pumbatante. Baldaǔ (ĉiu rigardo dirketiĝas al la Bubo) pretergalopas la regimento de spahioj. Ilin sekvas la senegalaj ĉasistoj kun verda roverso, kiuj apogas sian fusilon al la ŝultro, kaj ties kolbo estas en ili manplato, ili svingas sian maldekstran manon ĉiupaŝe, kaj la nigraj kapoj turniĝas al la Bubo.

La komandanto vidis bone, ke ŝvito brilas flave sur la vizaĝo de la juna „kolonelo” en la sufoke varma, senaera vespero, kaj li ĝemas laǔte. Tial li diras nur kelkajn vortojn, kiujn la Bubo, kolektinte ĉiun sian forton, dankas per du antaǔe encerbigitaj frazoj, poste „Earl„ sidas en aǔtomobilon kun la generalo, la ruĝhara stab-kapitano kun la urb-komandanto sidas en alian aǔton, kaj la konvojo ekveturas al la guberniejo.

            La du altrangaj soldatoj, garditaj en la hermetike fermitan deponejon de „Radzeer”, iradis tien-reen pale. Ili aǔdis la bruon, la pafojn kaj la paradmarŝon. Dio mia! Kia mond-skandalo estos, se malkaŝiĝos tiu friponaĵo. Kaj ĝi baldaǔ malkaŝiĝos.

3

La mortiga klimato de Birma preskribas alian etiketon ol la kutima. Longdaǔraj supeoj, tostoj, solenaj kunvenoj ne estas ĉi tie. La vesperfestaj kostumoj tre rapide malsekiĝas pro la ŝvito, ne eblas kaj ne estas proponinde manĝi multe, nek interkonsiliĝi en uniformo. Ĉiutage ok-dek horojn dense kaj torentante pluvegas, poste la varmego sesdek-sesdek kvin celsiusgrada kovras ĉion per vapor-nubo, kiel la tero elspiras la humidon en formo de vaporo. Ĉar la grundo de jarmiloj estas putranta humo, tiu elspirita vaporo estas plenda de sulfurhidrogena, amoniaka, fetora, malsaniga odoro. Ĝi estas distordita, idiota parto de la mondo, la arboj havas strangajn formojn, la luno aspektas, kiel gondolo, ĝia konveksa parto estas malsupre, la indiĝenoj similas al skeletoj, ili estas pigraj, lacaj. La artikoj, la suturoj reagas per reǔmatika lancino al la humida, peza atmosfero, kiu faras la araneaĵ-similan, nebulan haloon ĉirkaǔ la koloraj lampionoj eĉ pli vaporbanejeska. Ankaǔ en serena vetero pigraj gutoj falas de sur la domtegmentoj, ĉiu ferobjekto estas humida, kaj neniam sekiĝas la elpendigita, lavita tolaĵo. Kiam alvenas nova oficiro, li vidas kun miro, ke la razilklingo, kiun li pakis en bonega stato antaǔ du tagoj sur la Hinda oceano, nun ĝi estas rusta.

            Mi devas rakonti ĉion ĉi, ke la leganto komprenu la bonŝancon de la du rezolutaj soldatoj. La vespermanĝo, kiun oni devis partopreni en altkoluma uniformo, okazas fulmrapide. La pladoj konsistas el kelkaj facile digesteblaj manĝaĵoj, la tosto fare de la genaralo estas nur unu frazo, por ke oni ne devu longe respondi, kaj kiel la ajdutanto de la generalo antaǔe atentigis Earl-on, li ne kondutas malĝentile, se li tuj reiras en sian ĉambron post la vespermanĝo. Ĝi ne nur plaĉas, sed oni postulas tion de la gastoj. Post unu horo la gasto rajtas aranĝi akcepton por konsumi „deserton” en sia smoking-room. La „deserto” estas kutimo en la kolonio. Oni servas dolĉaĵon kaj nigran kafon pro kelkaj homoj, en la tiel nomata smoking-room, apartenanta al la apartamento. Ĝi estas fumadejo, meblita per klub-foteloj, kun kelkaj elektraj ventoliloj, kiuj konstante turniĝadas, sed ili ne freŝigas la aeron, tiuj nur kirlas nove-denove la lavĉifon-odoran varmegon. En la smoking-room ne estas preskriboj. Post la vespermanĝo ĉiu ŝiras de sur si la devigan uniformon, banas sin, surprenas leĝeran silkan aǔ tolan vestaĵon, kaj kiu ricevis inviton por partopreni la deserton, tiu alvenas tiel.

              La adjutanto faciligis en ĉio la situtacion de la Bubo, li havis la nomliston de tiuj kvin homoj, kiujn ili devis inviti, li mem entreprenis aranĝi ĉion, ĝis la gastoj alvenos. Oni disponigis veran vestaĵaron por la Bubo, plenan de smokingoj kaj piĵamoj. Rustulo estis en la najbara apartamento, kaj li interkonsiliĝis kun sia ruĝhara amiko antaǔ la komenco de la deserto, kiu fajfante rigardadis sin en la spegulo. Ĝi estis la sola, granda, tikla punkto de Rustulo: la infana vanteco. Sed li faris tion kare kaj infanece. Li ne povis satiĝi per la helbruna, delikata, tola smokingo, kiu pompe sidis sur li. Li metis ĉielbluan silkan tukon en sian supran poŝon, kiu memorigis kun ĝiaj steletoj pri la melodio de Yankee Doodle, kaj la Bubo devis konduti plej aplombe, ke Rustulo demetu la blankajn gantojn kaj la rajdbastonon, kiuj nur malpli konvenis al lia vestaĵo.

- Mi petas vin, vi estas vere abomeninda kun tiuj ĉiamaj pretekstoj! Kion valoras angla stab-kapitano sen radbastono? La surmeto de gantoj certe estis en la reglamento, kiuj oni ŝtelis en Kalikato speciale por ni.

- Sed tio ne koncernas la koloniojn. Rustulo, estu serioza! Terure, kion ni faris. Ni arestis altrangajn, angalajn oficirojn, ni ŝtelis krozŝipon, ni trompis nacion…

- Ĉu mi helpu al vi plori? Ĝi okazis.

- Kiel vi volas liberigi mian fraton?

- Mi ne scias. Eble ni kanonpafigos Mandalay-on. Hodiaǔ vespere ni jam povas fari nenion. Hodiaǔ ni tamen devas priparolis la operaciojn. Rimarku bone infano mia, unue estas la devo, nur poste sekvas la privata afero.

- Eldirinte la unuan vorton oni vidos, ke ni ne havas eĉ konjekton pri la milit-taktiko.

- Mi ne dirus tion en via situacio. Ĝis nun ankaǔ Napoleono povintus envii nian stategion. Vi atentu nur tion, infano mia, ke vi parolu tre malmulte kaj tre supereme. Ankaǔ lia ekscelenco estas tia. Diru ĉiam tion: „Mi, sinjoroj, mi kredas la pacan aranĝon de la aferoj.” Aǔ, se vi ne komprenas ion: „Jes, jes, sed nia unua celo tamen estas sidi al ronda tablo.” Ĉar kiel mi komprenis el la vortoj de lia ekscelenco, multe da aferoj dependas de tiu meblo.

            La suboficiro, staranta ĉe la pordo anoncis la gastojn. La generalo, la komandanto, kapitano, majoro kaj civila sinjoro venis, nome Muriel, kiu estas emerita kapitano, la gvidanto de la Sekreta servo. Ili ĉiuj portis leĝeran, tolan vestaĵon. Post nelonge aperis du grumoj, kunportante cigarojn, cigaredojn, nigran kafon kaj dolĉaĵojn. Ili babilis pri indiferentaj aferoj. La Bubo sentis, ke la gastoj devas komenci la efektivan interkonsiliĝon. Sed kiel? Li vidis, ke la oficiroj estas iomete maltrankvilaj.

- Karaj amikoj – li diris fine, imitante la iom langvoran korpopozicion kaj la leĝeran, mallaǔtan voĉon, viditan ĉe lia ekscelenco. – Nun ni preterlasu ĉiun formalaĵon, vi ne estas gastigantoj, kaj mi ne estas gasto, anglaj kaj francaj oficiroj sidas kune, nu, sinjoroj, ni informu unu la alian!

            Li sentis, ke ĝi sukcesis. La okuloj de Rustulo ekbrilis, kiel slogantabulo. La generalo tuj leviĝis de sur sia loko kaj komencis promeni kun krucitaj brakoj, profundiĝinte en siaj pensoj. Fine li ekparolis:

- Ĉu ni parolu pri generalo Kvang? – li haltis, poste li daǔrigis: - Aǔ la historio de Thomas Leven estu la unua?

4

Mallonga paǔzo. Per sekunda senmoveco la du amikoj provis denove ekvilibriĝi anime post la plena trafo de la deklaro. Fine Rustulo ekparolis.

            - Mi opinias, ke ni rapide trapasos tiun historion, rilate Leven-on, kaj tiam ni povos turni nian ĉiun energion al pli gravaj temoj.

            - Nu do – diris la generalo. – Sinjoro majoro Lafayette, kiu procedis pri la afero, referos. Ne ni estas kulpaj pro la  malsukceso, ĉar la militistaj inventaĵon de niaj ŝtatoj estas komunaj, la afero do estis samtiel grava por ni, kiel por Anglio.

            - Mi rakontos la historion mallonge – komencis la majoro. – En Ĝibutio ni enŝipigis Thomas Leven-on kaj la rekrutojn de la kompanio la unua por veturigi ilin al Ranguno. Laǔ la oficiala letero de la angla ministerio pri militaj aferoj, tiam  li estis ĉe la trupunuo, sendita al la komencitaj operacioj en Malantaǔa Hindio. La trupunuo revenis antaǔ unu jaro, kaj Thomas Leven kuŝis en la hospitalo pafvundita je la kapo…

            - Ĉu via ekscelenco petas galson da akvo? – demandis la kapitano la Bubon.

            - Jes… - diris la knabino mallaǔte, poste ŝi tunis sin al la ofociroj trankvile, ridetante -, la pasinta ciklono iomete suferigis min. – Ŝi trinkis kelkajn glutojn, ekfumis cigaredon kaj ĝemis. Tiel ŝi denove reakiris sian trankvilon. – Daǔrigu, sinjoro majoro!

            - Membro de la Sekreta servo, vestita per legiana uniformo faris la unuan pridemando antaǔ ses monatoj. Dum semajnoj li amikiĝis kaj pagis ĉion al Leven, sed li eksciis nenion de li. Poste ni insiste pridemandis lin, ni provadis per promesoj, minacoj, sed vane, tiu homo neas persiste. Li deklaris, ke li ne havas kaj ne havis inventaĵon. Bedaǔrinde ni devintus uzi inkviziciajn rimedojn. Ni trovis nenian eblecon procedi en tiu afero kontraǔ eminenta soldato, kiu vundiĝinte ricevis ordenon pro sia kuraĝo.

            - Nun kie troviĝas tiu homo? – demandis Rustulo.

            - Temas ĝuste pri tio… Lastatempe ni provis ion – diris la majoro ridetante. – Ni postenigis lin al la marĉo, situanta proksime al Mandalay por supergardi la punitajn indiĝenojn. Ĝi estas vere posteno. Ni promesis al li private, se kiel ajn li volas vendis sian inventaĵon al Anglio aǔ al ni, ni tuj deŝanĝos lin. Sed tiu homo estas tre malmolnuka, kaj jam du monatojn li eltenas la marĉon, la milionojn da moskitoj.

            - Mi patas ankoraǔ ion da akvo… Dankon… - La Bubo turnis sin al la generalo: - Eble li estos pli parolema kun ni, kiuj estas liaj sampatrujanoj.

            - Bona ideo – diris Rustulo -, morgaǔ mi vivitos lin persone, kaj eble, se sinjoro majoro donus al li unutagan libertempon, mi regalus lin grandsinjore. Ekzemple, ni promenus en la urbon, poste kvazaǔ hazarde mi invitus lin por rigardi la korzŝipon, tie estas kelkaj oficiroj, kiujn li konas persone, kaj tiel ni povus pli facile atingi ion ĉe li.

            - Estus bonege, se ĝi sukcesus – diris la kapitano. – Vi ne devas iri al li. Mi simple orodonos venigi lin en la fortikaĵon.

            - Ne, ne… - protestis Rustulo ridetante -, ĝi ĉiuokaze forte impresos lin, se li ĝuste gardostaros, kaj mi konvinkos la gardestron, ke li forpermesu lin kun mi.

            - Laǔ via bontrovo.

            Rustulo poste klarigis al la Bubo, kial li faris tion. Se oni venigos Thomas Leven-on ne la urbon, kaj li ekvidos sian fratinon iel, li ne povus subpremi sian surpizon, kiu eble kaǔzus nian pereon. Kaŝe li timis eĉ tion, ke nek la Bubo estus sufiĉe forta, se oni subite alkondukus ŝian fraton, neniu scias, en kia terura sanstato.

            - Nun, se vi deziras – ekparolis la generalo -, ni povas transiri al la afero de generalo Kvang. – Li elprenis mapon, kaj montrante sur punkton, li diris al Rustulo. – En tiu sektoro ni povus komenci la ofensivon el komuna operacia bazo.

            Rustulo kliniĝis antaǔen, kaj li time rigardis la iom harkovritan, dikan montrofingron de la generalo.

            - Proksimume ni konsentas pri tio – li diris poste, kuntirinte siajn brovojn. Dume li maltrankvilis, ĉu oni ne faris denove al ili ian friponaĵon, kiel la kapitano per la sangoguto kaj per la vitroj.

            - Ĉiuokaze ni devas agi rapide – diris Muriel, la gvidanto de la Sekreta servo -, tri semajnoj estas survoje tre granda transporto de armiloj, kaj antaǔ ol ĝi atingus la landlimon, ni devas surprizataki Kvang-on.

            - Des pli urĝe – interrompis la kapitano -, ĉar Morrison Snyder, tiu usona kanajlo, kiun financas la japanoj, li kaŝiĝas ie en la profundo de la arbaro kun granda trupo da banditoj. Mi scias tiel, ke li intertraktas kun Kvang. La japanoj nun havas la intereson fari kaoson ĉi tie, nu se Morrison aliancas kun Kvang, kaj oni transportas la armilojn, tiam eksplodos ribelo en la tuta Malantaǔa Hindio

            - Ĉu tiuj du friponoj jam interkonsentis? – demandis Rustulo.

            - Tio certas, ke ili ne ĝenas unu la alian, sed iliaj hordoj ankoraǔ ne unuiĝis. Kaj la starpunkto de Kvang ne estas travidebla.

            - Mi persistas ĉe la ronda tablo – diris la Bubo, kiam ĉiu rigardis sur lin. – Eble ni sukcesos atingi rezulton pace.

            - Mi ne fidas tion – respondis la generalo. – La tempo estas tre mallonga, ĉar ni devas fini la traktadojn, antaǔ ol la transporto de la armiloj alvenos. Ni invitis Kvang-on, sed kompreneble li ne venis. Laǔ via peto ni sendis delegiton al li, kaj ni sciigis, ke lia ekscelenco vizitos lin. Li mesaĝis, ke li atendos lin.

            - Bedaǔrinde – diris Rustulo - ni ne povis malkonsili lian ekscelencon pri tiu plano.

            - Ne – ekparolis la Bubo, ĉar li tuj komprenis, ke nun li reprezentas la veran starpunkton de Earl. – Laǔ mia opino ĝis tiam ni ne devas preni armilon, ĝis estas eblo pace interkonsenti. Mi devas paroli kun Kvang.

            - Ĝi estas tre danĝera kaj malfacila entrepreno. Ni ne povas certigi trupon por la gardo de via ekscelenco, ĉar ĝi ja estus al Kvang kiel ruĝa drapo, kaj iri kun kelkaj akompanantoj al tiu nekonata parto de la ĝangalo…

            La suboficiro envenis:

            - Matriso serĉas lian ekscelenco Earl of Sudessex de sur la krozŝipo „Radzeer”.

            - Eh, kion li volas… - diris Rustulo iom malcerte, ĉar li sciis, se iu lia komplico venas ĉi tien, tiam estas problemo. – Enlasu lin!

            La matroso envenis kaj mansalutis:

            - Mi anonciĝas obeeme.

            - En la ĉambro ĉiu okulo direktiĝis al la rekte staranta maristo, portanta neĝeblankan uniformon.

            Tiu homo estis lia ekscelenco Earl of Sudessex.

5

Li fuĝis tre sagace. Kiam pasis la festo de ilia alveno, aǔdiĝis la orodono de Fred la Malpura sur la komandponto:

            - Bieron!

            Oni akceptis la ordonon kun ĝenerala ovacio. Ĉar tre malmulte da biero estis sur la korzŝipo, tial nur tre malofte, pro solenaj okazoj oni spilis bareleton. Fred trovis la okazon solena. Por iom gajigi la malĝojajn arestitojn en la bilĝo, li persone akompanis matroson al ili, kiu kunportis du kurĉojn da biero sur pleto. La kapitano rigide rifuzis ĉiun temon por gajeco, sed la princo komprenis, ke li agos plej saĝe en tiu situacio, se li trinkos kruĉon da malvarma biero. Pro distreco li eĉ levis sian kruĉon al la kapitano.

            - Ĉu via ekscelenco havas ian deziron? – demandis Fred la Malpura galante, ĉar lia uniformo faris lin grandanima.

            - Jes. Mi ŝatus, se vi sendus mian matroson por servi min, kaj mi garantias per mia oficira honorvorto, ke li ne fuĝos, dum li iros al la kurirejo. – Ĉar la du matrosoj, arestitaj kun la princo, estis fermitaj en la bilĝo. Fred sciis bone, ke li povas fidi la honorvorton de la kolonelo, li do ordonis venigi iun arestiton por la servo de la oficiroj. Tiu matroso portis nigran kafon kaj akvon kun glacio al ili el la kuirejo. Oni permesis, ke li iradu libere. Li devas observi la honorvorton de sia superulo.

            La matroso ne fuĝis, sed la kolonelo ne donis sian honorvorton, ke li mem ne fuĝos. En la kajuto li surmetis la vestaĵon de la matroso, li rapdis sur la malluma koridoro kun la pleto, plena de glasoj, kaj en favora momento, tra la aerumfenestro, kiu estis en la farun-deponejo, troviĝanta malantaǔ la proksima kuirejo, li malsuprengrimpis en ĵonkon.

            Tiel alvenis Earl, kiel matroso, fine de la strategia konsiliĝo, en la gastoĉambron de la fortikaĵo.

6

Earl staris tie en perfekta, neĝeblanka, matista uniformo en rekta atentopozo, nur en liaj okuloj brili io stranga, triumfa gajeco. La du amikoj estis senmovaj pro la konsterniĝo de la okazaĵo. La oficiroj rigardis al la pordo kun ia leĝera scivolemo, ili eĉ konjekton ne havis pri la decida signifo de tiu momento.

            - Mi raportas obeeme – diris la matroso denove -, alvenis radio-informo je la demando de via ekscelenco, kio okazis al „Balmoral.

            - Rustulo per leĝera movo etendis sian manon al sia malantaǔa poŝo. Earl ne preteratentis tion.. Li siis bone, ke tie estas verŝajne grandega revolvero Colt. Poste la ruĝhara kapitano, per ia mallaǔta, langvora, melodia voĉo diris al la matrozo, staranta en la pordo:

            - Eliru, infano mia, la interkonsiliĝo baldaǔ finiĝos, atendu tion. Mi esperas, ke la sorto de „Balmoral” ne ŝanĝiĝis malbona.

            - Mi raportas obeema, mi ne scias tion – respondis la matroso kaj eliris.

            - Mi petas vin… - diris la Bubo langvore – la klimato ankoraǔ estas iom nekutima por mi, tial mi opinias, ke ne okazos malfruo, se ni prokrastos la interkonsiliĝon ĝis la morgaǔa mateno, kaj ankaǔ al finan decidon.

            - Via ekscelenco tute pravas – diris la generalo -, post la longa vojaĝo kaj la solenaĵo sufiĉas, kion ni sukcesis pritraktis. Morgaǔ antaǔtagmeze ni havos la feliĉon renkontiĝi denove kaj interkonsenti pri la urĝaj farendaĵoj.

            - Rilate la aferon de Thomas Leven mi orodos al la gardestro – diris la majoro. Reciprokaj soldata-salutoj, manprenoj… la gastoj foriris, kaj Rustulo diris al la grumo, kiu senservicigis la tablon:

            - Fracĵo, sendu al mi tiun matroson, poste lasu ĉion sur la tablo, kaj iru dormi!

            Enveninte la princo fermis la pordon, senvorte okulmezuris la du amikojn, elprenis cigaredon, longe batetis ĝin al ties skatolo, ekfumis kaj sidiĝis.

            - Nu, belaj birdoj? Kio okazos nun?

            - Skandalo – respondis Rustulo flegme. – Oni emeretigos kelkajn francajn kaj anglajn admiralojn, la mondo ridos pri Anglio dum jarcentoj, ni estos pendumitaj, poste oni faros filmon pri ni.

            Estis silento. Rustulo dume pensadis pri la okazaĵo kaj provis utiligi la singardemon de Earl, kiel li traktis la aferon ĝis nun. Hoho! Ŝajnas, ke nun jam ne estas tiel simple malkaŝi ilin. Probable sekvos intertraktadoj. Ĉiuokaze Earl havis ian kaǔzon ne tuj malkaŝi ilin.

            - Finiĝis la bela milit-ludo, sinjoroj – diris Earl.

            - Mi ne kredas tion – respondis Rustulo -, bedaǔrinde ni ne povas fini la ludon. Ĝi kaǔzas gravan problemon al mi, kiel mi povus eltiri vian ekscelencon kaj Anglion el tiu kaĉo.

            - Amiko mia – rimarkis lia ekscelenco -, mi havis tempon lerni, ke mi estimu vian impertinentecon, sed nun mi opinias, ke helpos nenia blufo.

            - Vidu, ekscelenco, ni parolu unu kun la alia sincere. Via eminenta militista kariero bezonas multe pli da danĝero kaj laboro, ol fiaski pro tiu ridinda historio, kaj nek al Anglio ĝi estos agrabla. Fine ja ni ridindigis tutan nacion sub angla standardo. Sendepende de tio, via ekscelenco scias ankaǔ tion, ke tiun societon oni ne povas simple kapti sur „Radzeer”, kaj vi estis tre saĝa, ke vi decidis tiel, cetere multe da sango estintus verŝita, unuavice tiu de sinjoro kapitano Bradford. Nun do ni ne provu timigi unu la alian. Ni traktadu inde al politikistoj!

            - En ordo – diris la princo ridante -, sed mi atentigas vin: mi ne povas liberigi vin de la puno, mia potenco ne estas tiel granda, ke mi indulgu vin.

            La kaporalo enpaŝis. Kiam li malfermis la pordon, Sudessex jam ekstaris, kvazaǔ li estus antaǔ sia superulo.

            - La unua oficiro de „Radzeer” volas paroli kun  via ekscelenco – raportis la kaporalo.

            - Li envenu! – La kaporalo foriris. La ĉefkuracisto enpaŝis. Li aperis timeme en la ĉambron kaj haltis senvorte antaǔ la societo.

            - Nu, kio okazis fraĉjo? – demandis Rustulo. – Vi aspektas malsana. Ĉu la klimato nocas?

            - Mi venis por vi. La ŝipo estas ekveturonta. Ni havis tiun planon, se oni kaptos vin, ni ultimatos al lia ekscelenco, ke ni pafruinigos Mandalay-on dum dek minutoj, se oni ne lasos vin ĉiujn libera.

            - Bela societo – diris la princo trankvile. – Dudek homoj ribeligas tutan mondparton, ili arestas ĉefstabon kaj volas pafruinigi urbon… Atentu min, amiko mia. Reiru sur la krozŝipon, raportu tie, ke nenio malbona okazis al viaj kamaradoj, ili estu paciencaj kaj faru nenian stultaĵon.

            - Reiru, kaj diru al la homoj, ke ni ĉiuj sendifekte atingos la vastan maron. Mi garantios tion.

            - Mi ne – diris la princo.

            - Kun via permeso: mi jes. Kaj diru al ili, Ĉefkuracisto, kiu kuraĝos ekpafi per kanono, mi vangofrapados tiun. Vi povas foriri.

            - Tamen – diris la Ĉefkuracisto signifoplene – ni atendos vin per la krozŝipo, kaj estus bone, se vi donus vivsingon en ĉiu horo, cetere eblas, ke ni tamen detruos tiun kabanaĉon.- Li mansalutis kaj foriris.

            - Unuavice raporotu – diris la princo, kiam li residis en la fotelon -, kian stultaĵon vi faris ĝis nun en mia nomo?

            - Mi pensas, ke nenian.  – Rustulo diris ĉion, kion vi priparolis. – Tio okazis. Krome oni diris kelkajn fremlandajn esprimojn: sektoro, operacio kaj ceteraj, pri tiuj mi konsentis kun ili, sed se estas bezonate, mi nuligos ĉion ĉi morgaǔ.

            - Ĝis nun vi ne faris gravan problemon. – Poste li iradis tien-reen enpensiĝinte. – Se Morrison Snyder venis ĉi tien, tiam la mano de la japanoj estas en la afero. Ni devas agi rapide.

            - Ekscelenco – diris la Bubo -, morgaǔ antaǔtagmeze mi devas liberigi mian fraton. Mi venis el Londono,kaj vi scias bone, inter kiaj suferoj kaj danĝeroj. Mi ne iros hejmen sen mia frato.

            Earl rigardis la malgajan, lacan Bubon kun kompato.

            - Nun estas riskataj pli gravaj interesoj ol familia afero. Mi povas proponi nur tion, reiru sur la ŝipon, kaj savu vian haǔton, kiel vi povas.

            - Ni trovas nenian eblecon pro tio. Ni restos.

            - Tiam mi tuj informos la generalon.

            - Mi ja povus malhelpi vin en tio, sed mi ne faros. – Poste li aldonis teatre, patose: Ekscelenco, ni restos, ni volas puniĝi, okazu, kio devas okazi!

            - Diru do, kion vi volas!? – demandis la princo malpacience. – Fine ja vi estas anglo, kiu amas sian patrujon. Se mi ne ekvojaĝos morgaǔ, tre multaj homoj pereos. Mi povas doni al vi nek indulgon, nek absolvon, mi ne havas potencon al tio.

            - Ni tute ne atendas ĝin. Ĉu vi deziras trinki iom da konjako? – Li verŝis konjakon, poste li ekfumis. - Mia propono estas la sekva: Via ekscelenco certigos al ni vojon de eskapo dudek kvar horan. Vi kaj la kapitano donos vian honorvorton pri tio. Morgaǔ matene la Bubo ekiros kun tri matrosoj. Iu estos via ekscelenco, la alia la kapitano kaj la tria la Ĉefkuracisto. Kiel vi vidis, li estas sufiĉe ŝercema homo, kaj li devenas ne el familio timema. Antaǔtagmeze mi kaj Tom Leven suriros la ŝipon. La Ĉefkuracisto kaj la Bubo returniĝos preciza tagmeze, la kapitano kaj vi iros plu. Ni ekveturos al Ranguno. Ni estos sur la oceano ĝis vespero, kaj via ekscelenco raportos ĉion al la angal admiralitato. Tiel nek la lando, nek vi estos ridinda antaǔ la mondo, ni liberigis Tom Leven-on, kaj via ekscelenco atingos Kvang-on dum mallonga tempo, kaj vi povas elseligi Morrison Snyder-on. La Bubo ankoraǔ ludos sian rolon ĉe la matena ekiro, tiam nek la francoj ekscios la tormpon.

            Sekvis longa paǔzo.

            - Bone, kion vi diras – ekparolis la princo fine. – Sed je mia honorvorto, mi raportos ĉion senindulge, kaj la tuta floto persekutos vin jam dum la vesperaj horoj.

            - Post certa tempo oni povas alkutimiĝi al tio – diris Rustulo.

            - Mi diras sincere – ridis Earl -, ke vi estas originalaj homoj, kaj mi neniam povis serioza koleri vin. Kaj mi vere bedaǔras vin, amiko mia. Vi estas inteligenta homo.

            - Mi havas lastan peton: ĉu via ekscelenco konfirmos ion, kio estas vera, tamen ĝi havas nenian sencon? – demandis Rustulo.

            - Mi ne komprenas…

            - Ekzemple, vi skribus la sekvajn sur paperon: „Mi atestas, ke la posedanto de tiu letero, eltranĉis la fenestrovitron de tiu ĉambro sur krozŝipo, en kiu mi kaj kapitano Bradford longe restadis.”

            - Ĝi estas stranga… meditis la princo kaj elprenis sian krajonon -, vere mi ne komprenas, ĉar ĝi laǔvorte okazis tiel, mi volonte skribos dokumenton pri tio.

            - Dankon. Ni do faris la protokolon. Kaj mi deziras elkore al via ekscelenco traktadi kun la sama rezulto ĉe la sekva ronda tablo.

S E P A   Ĉ A P I T R O

Tom Leven rolas tre malbone. La bankroto de la akcia societo. La malbona vetero estas bona antaǔsigno. Laǔ Rustulo la ludo estas farata grandmezure, kaj li pravas pri tio, sed iu batas lin je la kapo. La krozŝipo fine retroviĝas, sed ĝi estas nenie. Tiaĵo ankoraǔ ne okazis en la mondo!

1

Sekvan tagon la Bubo, post la matena interkonsiliĝo ekvojis kun la unua oficiro kaj kun du matrosoj. La du matrosoj estis Earl, kaj Bradford. Nur kvin indiĝenaj soldatoj iris kun ili. La princo precize klarigis al li, kion diri tute koncize dum la interkonsiliĝo. En la lasta momento evidentiĝis, ke la ruĝhara kapitano ne povas kuniri, ĉar li atendas gravan instrukcion el Londono. Tio estis la preteksto, ke Rustulo restu tie.

            La malgranda karavano kun muloj, pakaĵportistoj staris sur la korto de la fortikaĵo, preta por ekmarŝi. La unua oficiro eĉ por momento ne moviĝis de apud la du matrosoj. Dume la altrangaj, anglaj oficiroj, la Bubo kaj Rustulo mallaǔte interparolis, iom malproksime.

            - Nun estas la oka horo – diris Rustulo -, vi ekiros reen kun la Ĉefkuracisto je la dua horo posttagmeze, tiam vi jam estos tre malproksime de la urbo. Ĝi estos tre laciga afero.

            - Ĉu vi forgesis, ke mi devenas el militista familio?

            - Krome, mi esperas, ke ĉio iros glate. Atentu, ke vi revenu sur la ŝipon nerimarkite. Ĝis vespero mi certe estos kun Tom Leven sur „Radzeer”. La ŝipo atendu nin sub plena vaporo, kun levita ankro, kaj ni ekveturos tuj. Kiam ili revenos en Mandalay-on, tiam ni jam estos sur la oceano, eĉ ni jam elŝipiĝos sur la insulo Andaman, poste oni povos kapti nur niajn spurojn.

            La karavano estis ekironta. La Bubo ambaǔmane prenis la manon de Rustulo kaj rigardis sur lin kun grandaj, humidaj okuloj por momento. Poste li forrapidis. Li vere bone sidis sur la ĉevalo. Baldaǔ la tunelo de la frandaro, kliniĝanta super la mallarĝa paŝejo englutis la trupon.

2

La sinjoro kapitano ekiris en la urbon, enpoŝiginte la manojn, fine denove dekorite per la malpermesitaj gantoj, fajfante, frapante siaj krurojn per la rajbastono kun osta prenilo. Li haltigis la unun preterpasantan rikiŝon, li sidiĝis komforte en ĝi, kaj la ĉino jam kuris kun la veturilo kaj kun la ruĝhara kapitano al la riz-kampoj. Post unu horo ili atingis la marĉon, kie oni faris kanalizon. Ĝi estis tre malbona loko. La torfa marĉo terura malbonodoris en la sufoka varmego, kaj li vane frapadis per sia bastono, ne estis defendo kontraǔ la amaso da moskitoj.

            Eksonis la trumpeto, la malmultenombra gardistaro alviciĝis, kaj kiam la kapitano leĝere, ridetante elsaltis el la rikiŝo, li mansalutis dekstren-maldekstren kun humiliga bonvolo, la taĉmento staris senmove en atentopozo. Oni jam ricevis liajn ordonojn, rilate la viziton.

            Tom Leven staris antaǔ li post kvin minutoj.

            Rustulo iomete teruriĝis malgraǔ tio, ke li estis hardita homo. La anglo aspektis tre malbone. La haǔto sekiĝis sur lian saĝan, timeman vizaĝon, liaj okulkavoj sidis profunde, la vangostoj elstaris, liaj du brakoj, maldikaj kiel bastoneto, pendis inerte de sur liaj mallarĝaj ŝultroj, li havis maldensajn, grizajn harojn, liaj oreloj distaris tuberkuloze. Ŝajnis preskaǔ nekredeble, ke tiu homo estis angla oficiro antaǔ du jaroj.

            Post nelonge ili sidis en la rikiŝo unu apud la alia, kaj la ĉino anhele kuris kun ili al la haveno. Rustulo diris nenion. Mi atendos, ĝis la ulo diros ion, li pensis.

            - Dio mia… - ĝemis la legiano.

            Li ne diros al li tuj, ke ankaǔ lia fratineto estas ĉi tie. Nur iom post ion, laǔvice. Mi opinias, li pensis, ke tiu homo estas malsana. Eble apopleksio kaptos lin pro la ekscitiĝo.

            - Ĉu vi scias, ke mi estas stab-kapitano? Nu bone, ne timiĝu, mi konjektas, ke oni multe molestis vin pro tiu inventaĵo…

            - Permesu, ke mi descendu… - li diris plorinde. – Mi havas nenian inventaĵon.

            - Ĉu vi certe havas fratineton?

            - Mi petas vin, sinjoro kapitano… Mi volas descendi.

            - Frenezulo! Ĉu vi ne komprenas, ke ni volas liberigi vin? Kion vi timas? Kial vi plendaĉas? Kio okazus, se via frantineto estus ĉi tie?

            - Mi petas vin, lasu min morti en paco!

            - Ĉu vi ne ŝatus vidi vian fratineton?

            - Ne, ne, ne! Mi volas vidi neniun! Dio mia! Ĝis kiam oni turmentos min?

            Krevu, pensis Rustulo. Kiel povas fariĝis el soldato post iom da tempo tiel neǔroza maljunulino? Nu! Ĉu estis inde al la kompatinda virino suferi tiom pro tiu homo?

            Ili alvenis al la ŝipo. Dika fumkolon leviĝis el la kamentubo. Rustulo decidis, ke li ne plu penados kun Leven. Ili faris sian devon, kaj fino. La Bubo inklinigos lin, kiam li revenos.

            - Ĝis nun ĉi estas en ordo – kriis Fred de sur la komandponto. Neniu radiostacio serĉas „Balmoral”-on.

            - Estu trankvila – respondis Rustulo -, ke oni pludaǔrigos tiun malnovan programeron en la radio hodiaǔ je la deka horo vespere. He, Ĝibulo! Donu al tiu homo manĝi ion, provizu lin per brando, cigaredo, banu lin, kaj donu al li normalan vestaĵon… Mil diabloj…

            Li subpremis blasfemon. Reirinte al la rikiŝo, li sidis en ĝin kaj veturigis sin rapide al la poŝtejo, kunportante paketon kaj leteron.

            Kiam li revenis, la turmentita legiano satmanĝinte kaj baniĝinte, en neĝeblanka uniformo de matroso dormis profunde en la kajuto de la unua oficiro.

3

- Mi atentigas vin - diris Earl al la Bubo, kiam ili disiĝis -, ke vespere mi informos la anglan admiralitaton, kaj ili faros ĉion por kapti vin.

            - Ni estos gardemaj, ekscelenco – diris la Ĉefkuracisto, kaj li jam ekiris sur la paŝejo reen. La princo pensadis momenton, poste li etendis sian manon al la Bubo:

            - Mi bedaǔrus, se vi implikiĝus en malagrablaĵon, ĉar vere la plej nobla intenco inspiris vin. Se oni arestos vin ĉiujn, vi povos kalkuli mian helpon antaǔ viaj juĝistoj, fraǔlino Leven.

            - Fraǔlino?… Ĉu via ekscelenco scias… ke mi estas virino?

            - Jes. Tiu gaja, ruĝhara junulo diris tion al mi.

            Kaj la princo forgalopis post la karavanon.

Rustulo do sciis, ke ŝi estas virino!

            La malkovro tute konfuzis ŝin. Ŝi nun komprenis, kial rigardas sur ŝin kelfoje kun tiel milda bedaǔro sia amiko. Ĉu ankaǔ la aliaj scias ĝin?

            Ŝi longe galopis senvorte apud la Ĉefkuracisto. La sango puŝiĝis en ŝian vizaĝon, kaj ĝi ne volis ĉesi, ĉar ŝi konstante ruĝiĝis, kiam venis en sian kapon, ke Rustulo scias ŝian sekreton. Jes, Rustulo estas pli saĝa, ol la aliaj. Verŝajne li divenis tion el ŝiaj movoj, irmanireo. Kiom da takto kaj delikateco pruvas tio, ke li forsekretis sian malkovron.

            - Ĉu vi ne povas rajdi pli rapide? – demandis la Ĉefkuracisto.

            - Jes. Mi nur enpensiĝis. Ĉu ni atingos la enfluejon de la rivero Irrawady, antaǔ ol revenus Earl kaj la kapitano?

            - Ba! Infanludo! Maksimume ĝis la deka horo ni forlasos Rangunon. Sur la Hinda oceano oni povas kapti nur niajn spurojn. Antaǔen!

            La lastaj fajroruĝaj rebriloj ankoraǔ ne malaperis sur la ĉielo, kiam la Ĉefkuracisto kaj la Bubo atingis la flankon de la krozŝipo, sidantaj en la profundo de ĵonko. Lasinte la ĉevalojn ekster la urbo, ili malligis senmastran, ĉinan boateton kaj atingis la krozŝipon nerimarkite, kie oni jam atendis ilin. Post du minutoj ili estis sur la ferdeko.

            Intertempe la „kapitano” jam raportis al la generalo, ke laǔ la ordono de la admiralitato, ĝis la reveno de lia ekscelenco la ŝipo elveturos al la o.ceano, ĉar onidire ie en la proksimo aperis tiu certa krozŝipo, nomata „Balmoral”. Kvankam tiu afero ne koncernas lin, ankaǔ li partoprenos la kelktagan ekspedicion.

            La Bubo kaj la Ĉefkuracisto alvenis je la sesa horo. La ŝipo jam atendis ilin, kiu estis sub plena vaporpremo. Je la sesa horo kaj dek kvin minutoj „Radzeer” ekveturis malsupren sur la rivero Irrawaddy.

            La Bubo spiregante kuris al Rustulo:

            - Kio okazis?! Ĉu vi savis lin?!

            La ŝipo veturis per timiga rapideco laǔ la fluo de la rivero. Malproksime jam aperis la palaj lampoj de Ranguno.

            - Venu! – diris Rustulo triumfe, poste li kaptis la brakon de sia amiko, tremanta pro ekscitiĝo, kaj li kunportis ŝin al la kajuto de la unua oficiro, kie la Ĉefkuracisto raziis sin, tiel li vekis la liberigitan legianon, kuŝantan sur la lito. Tiu sidis sur la rando de sia lito dormeme kaj stultmiene, kiam la pordo frap-malfermiĝis. Rustulo ekparolis triumfoplene sur la sojlo.

            - Jen estas via frato! Vi povas enkadrigi lin.

            La Bubo haltis ĉe la pordo kaj kelkajn sekundojn ŝi senvorte gaprigardis la legianon, poste ŝi diris mirante:

            - Neniam mi vidis tiun homon en mia vivo. Kiu li estas?

4

Kvazaǔ domtegmento estus falinta sur ilin. La razilo haltis en la mano de la Ĉefkuracisto. La vizaĝo de Rustulo plilongiĝis, kaj li staris tie, kvazaǔ li estus metita en la montrofenestron de modbutiko por sinjoroj. La legiano palpembrumis timiĝinte, ĉar li sciis, ke oni batos lin denove. La knabino atendis respondon al la demando kun malesperiĝinta vizaĝo, kaj terura antaǔsento kunpremis ŝian koron.

            …La ondoj plaǔdegante disiĝis ĉirkaǔ la vetureganta krozŝipo. „Radzeer” temis en ĉiuj eroj pro la troa rapideco, kaj la densa fumo, eliĝanta el la kamentubo, kiel ia longa funebra vualo ŝvebis malantaǔ ĝi super la rivero.

            - Ĉu vi asertas tion… ke li ne estas via frato?

            - Ba! Mia frato estas multe pli alta. Liaj ĉiuj trajtoj estas aliaj. Li tute ne similas al li.

            - Diablo vidis tian historion – siblis la Ĉefkuracisto. Poste li subite metis la razilon sur la gorĝon de la legiano kaj kolere alkriegis lin: - Kiu vi estas?!

            La legiano rigardis sur la duonvizaĝe sapumitan Ĉefkuraciston tiel, kiel kuirota kokino al la kuiristinon.

            - Dio! Dio! Kion vi volas ankoraǔ de mi?! Sinjoroj, lasu min elŝipiĝi… - li lamentis sur la gorĝo kun la razilo.

            - Atentu min – diris Rustulo, kiam li flankenŝovis la Ĉefkuraciston -, mi donas mian oficiran honorvorton, se vi rakontos ĉion sincere, ni surbordigos vin, ke vi volas…

            - Mi ĵuras, ke mi ne havas inventaĵon! Ho, se mi havus nur unu inventaĵon, kiom mi suferas, kiom mi suferas…

            - Ni scias tion bone, favulo – trankviligis lin Rustulo -, ke vi ne havas inventaĵon, ĉar ne vi estas Tom Leven. Sed se vi ne diros tuj, kiu vi estas, kaj kion vi scias pri Tom Leven, tiam mi ligos vin al la ankro, ke vi pendos super la akvo, kaj ĉiu krokodilo gustumos viajn piedojn, se tiuj atingos ĝin. Ĉinoj uzis foje tiun pridemand-manieron okaze de simila situacio, kaj ĝi montriĝis taǔga post la demordo de iu maleolo.

            - Sinjoroj generaloj – komencis la soldato anime rompita -, nun mi rakontos ĉion sincere, miaj nevoj ne plu eltenas ĝin. Poste vi faru al mi, kion vi volas, pendumu aǔ kvaronumu min…

            - Egalas – mansvingis Rustulo -, ni ne interkverelos pri tio. Jen estas cigaredo, infano mia, kaj rakontu fervore, tiel certe estos al vi pli bone, ol ni instigus vin.

            - Mi nomiĝas Amiens. Gabriel Amiens. Senpripense mi rompis mian karieron en la vendohalo, kie mi estis pakaĵportisto. Miaj nervoj, sinjoro… Miaj nevoj jam tiam estis malbonaj… Ĝi okazis vespere. Mi kverelis kun mia amatino, mi ofendis ŝin, kaj nervoziĝinte, mi donis al ŝi kudan lecionon. Mi ĵetis al ŝi la petrol-lampon. Ŝi mortis. Tial eble mi ankoraǔ ne estintus kondamnita, sed kiam mi vidis, ke mia karulino brulas, kaj mi neniel povas savi ŝin, mi rapide elprenis el la ŝranko la juvelojn kaj monon. Se juĝista eraro konstatas ĝin rabmurdo, tiam mi devas meti mian kolon sub la gilotinon. Mi fuĝis de antaǔ la ariĝintaj homoj tra la subtegmento, kaj sur domtegmentoj. Mi vivis en konstanta timego pro la gilotino. Estas egale, kiel mi venis en Pireon. Tiom sufiĉas, ke mi dungiĝis al la legio pro mizero kaj la sufero. Mi veturis kun Tom Leven al Ĝibutio. Ŝajnis, ke li estas tre bona homo. Mi rakontis al li sincere ĉion. Mi diris al li, ke eble ankaǔ la legio ekstradicios min, ĉar mi estas franca civitano. Mi petis lin interŝanĝi niajn personajn legitimilojn antaǔ la alveno en Ĝibution. Li povas tranvile vivi sub mia nomo, oni ne rajtas ekstracidii kaj aresti lin, ĉar la persona priskribo ne konformas al li. Mi longe petegis. Unue li ne volis akcepti mian proponon, kvankam li sciis, ke li faros la pli bonan negocon. Fine li koncedis. Dio mia! Kio estas gilotino kompare tion! Iun tagon la majoro invitis min en sian loĝejon, li proponis al mi trinki brandon, li donis cigarojn, senvan tagon la kaporalo preskaǔ skuante eligis min el mia uniformo kaj sendis min purigi kanalon, aǔ mi mortu tie, aǔ mi transdonu la inventaĵon. Ankaǔ hodiaǔ mi sciis, kiam vi donis al mi manĝi, ke ĝi finiĝos per batado…

            - Nu, kara Gabrielo, nun estu tiel bonvola arkanĝelo, ĉesigu tiun lamentadon. Rakontu, sed laǔeble mallonge kaj rapide, kion vi scias pri Tom Leven? – diris Rustulo.

            - Mi ne scias… mi ne scias certaĵon. Jam pasis pli ol unu kaj duonjaro, kiam ni marŝis norden por subpremi la ribelon de iu tribo. Terura epidemio de tifo malsanigis nin en la marĉoj. Tiam ni jam revenis. Tie la bordo de Irrawaddy estas tre alta, kaj de tie ni ĵetadis la mortintoj malsupren en la riveron. Furiozis ankaǔ disenterio kaj ĥolero. Tom Leven malsaniĝis. Ni ne povis halti, la malsanula ĉaro postrestis ie en la marĉo. La kaporalo lasis lin kaj alian legianon en la vilaĝo Lisum. Ĝi estas proksimume cent jardojn en la ĝangalo. Tom Leven neniam plu revenis. Se mi bone scias, oni sendis ankaǔ patrolon por trovi lin, aǔ por Gabriel Amiens, ĉar li soldatservis havante mian nomon. La patrolo trovis nek la vilaĝon, kie oni lasis lin, ĉar la aǔtuna inundo de la marĉoj devigis iri la tribon norden, ĉe kiuj la du malsanaj soldatoj restis. Mi scias nur tiom. Reveninte bando de gerilanoj pafadis nin embuske, kaj mi grave vundiĝis. Kaj nun donu al mi manĝi, aǔ batu min, aǔ mi ne scias, kio sekvos ankoraǔ.

            Ili silentis. Fine la Bubo ekparolis?

            - Ĉio estis vana… Vi vane riskis vian vivon, vane ni luktis…

            - Se lia ekscelenco ne estus liberiĝinta – pensadis Rustulo -, nun ni povus returniĝi.

            Ili rapidis sur la ferdekon kaj diris la malbonan sciigon al la kolektiĝintaj homoj. Ne estis murmuro pro malkontento. Ili jam alkutimiĝis, ke ili riskas multe, kaj eblas, ke ili perdos ĉion.

            - Ĵus ni preterveturis Rangunon – diris Fred la Malpura -, estas la naǔa horo kaj dek kvin minutoj. Post la deka horo ni elŝipigos la superfluan kargon, kaj ni albordiĝos ĉe iu kara insulo de la Hinda oceano.

            - Knaboj – diris la Bubo -, mi bedaǔras, ke vane estis ĉio.

            - Ne indas proli pri tio – diris Patterson raǔke -, la mokincito valoris tiom.

            - Kaj nun surakvigu boaton. Lasu min surbordiĝi – diris la Bubo, kaj vidinte, kiel sulte oni rigardas lin, li ankoraǔ aldonis: - Kompreneble mi provos serĉi mian fraton. Eble li kuŝas ie senpove kaj malsane.

            - Stultaĵo! – spiregis fajfante la dika usonano. – Via frato jam mortis delonge. Cetere, kiel vi volas penetri sola en la internon de Birmao?

            - Post duonhoro ĉiuj anglaj krozŝipoj kaj aviadilsvarmoj de la Hinda oceano persekutos nin. Eĉ tio povas okazi, ke la angla admiralitato informis ankaǔ la francojn konfidence, ĝoju, se ni atingos la insularon Andaman sendifekte – diris Fred.

            - Neniu povas malhelpi min en tio, ke mi provu serĉi mian fraton. Ankoraǔ estas pli bone surakvigi boaton, ol devigi min, ke mi ĵetu min en la riveron.

            - Ni nur volas doni konsilon – diri la Ĝibul. – Sed se vi volas iri, iru do!

            - Mi iros – respondis la Bubo rezolute.

            - Ankaǔ mi – rimarkis Rustulo mallaǔte -, se ni estos duope, tiam ne minacon nin la enuo.

            - Ni estos tirope – diris la Ĉefkuracisto -, estas tute egale, kie oni surbordiĝos kun ŝnuro ĉirkaǔ la kolo. Ek do, knaboj! Malsuprenigu la boaton!

            …Post dek minutoj tri homoj kun iom da nutraĵo balanciĝis sur la flava, malpura surfaco de la rivero Irriwaddy, plena de svarmantaj krokodiloj. „Radzeer” tremante, blovzumante pro la ĝisekslpode tro hejtita kaldronego, eligante fumkolonon, veturegis al la proksima, tamen ŝajne ne atingebla celo, kie la rivero Irriwaddy kolektinte en kirliĝantan trombon sian malpuraĵon, de malproksime kunportitan, enfluas la maron. Estis la kvarono antaǔ la deka horo. Klabo elŝovis sian kapon el la radio-kajuto:

            - Ne estos bone, se ni rampos tiel, kiel la arbaraj helikoj.

            - Ĉu vi estas idioto?! – kriegis Fred. – Militŝipo ankoraǔ ne veturis tiel rapide ekde la kreo de la oceano. Ĝi povas eksplodi en kiu ajn momento.

            - Al mi estas egale – diris Klabo kaj kraĉis sian maĉgumon el la kajuto ĝuste sur la Viktoria-ordenon de Fred la Malpura – mi nur tial molestas vin, ĉar mi kaptis la ordonon de kvardek du diversaj radiostacioj, ke oni dronigu, pafe displitigu, aǔ tuj neniigu per bomboj de aviadilo „Radzeer”-on, se ĝi ne kapitulacias je la unua ordono.

            - Ni atingos la oceanon!

            - Ĉu vi pensas? – ĝojadis Klabo. – Mi jam maltrankviliĝis, ĉar du korvetoj atendas ĉe la enfluejo. Estus malfacile peti, ke tiuj flankeniĝu iom el nia vojo.

            Fred la Malpura elprenis cigaron, demordis ties finon kaj kriis en la paroltubon:

            - Stop! – Poste li turniĝis al siaj amikoj, scivoleme alrapidantajn: - Sinjoro! La milita manovro finiĝis. Ni perdiĝis.

            La mortpelita korzŝipo malakcelis blovegante. Fred kriis en la paroltubon:

            - Kontraǔvaporo! Vi povas ekfumi.

5

Pluvegis. La malbona vetero jam la duan fojon protektis la pasaĝerojn de „Balmoral, havanta strangan sorton. La Ĉefkuracisto, Rustulo kaj la Bubo povis danki al la peza, tropika pluvego, ke ili sukcesis nerimarkite preterveturi Rangunon. Du parad-uniformaj soldatoj kaj unu maroficiro, ŝirmataj nur de maldika pluvmantelo, ŝteliris inter la tamarindoj, laǔte pluvbatataj. Sur la brusto de Rustulo pendis granda acetilenlampo, kiu apenaǔ prilumis la densan kurtenon de la pluvo, kaj la aerradikojn, ŝiratajn de la urgano, la sarmentojn de la lianoj, frapiĝantajn, kiel liberiĝintaj transmisiaj rimenoj. Ĝi ne estis tre sovaĝa tempesto, nur la nordorienta muson, antaǔsignanta la komenciĝontan pluvan sezonon, kiu varias per kelkaj pluvtorentoj la monotonan uragan-ciklon, daǔrantan kvar monatojn.

            Ili jam preskaǔ atingis Mandalay-on, kaj ŝajnis, ke preteririnte la malsupran kajon, ili povos veni el la urbo en la ĝangalon sub la ŝirmo de la tempesto, kiam Rustulo haltis.

            - Aǔskultu min. Ni daǔrigos la ludon eĉ plu grandmezure. Ni ne havas multon perdi. Preteriru la malsupran kajon, kaj atendu min trans la urbo, ĉe la komenco de la arbara vojeto.

            - Kion vi volas fari? – demandis la Ĉefkuracisto.

            - Mi petos la generalon doni al ni ĉevalojn kaj gvidantojn.

            - Sed certe ankaǔ ili ricevos la radiosignojn.

            - Mi bazigas ĉion sur ĝi. Oni ne povas rakonti longe pere de radio. Mi jes. Iru!

            - Rustulo! – La Bubo kroĉiĝis al lia brako. – Mi ne volas tion!

            - Silentu! Nazmukulo!

            - Vane vi kondutas krude. La princo rakontis, ke vi scias mian sekreton. Tial vi riskas tiom. Pro kavalireco. Stultaĵo! Por devendi virinon…

            Rustulo kliniĝis al ŝi tute proksimen kaj flustris en ŝian orelon:

            - Ne nur tial, Bubo, sciu tion, se eble ni oni restigus min longe en la fortikaĵo. Ne nur tial mi faris ĉion ĉi, sed ĉar…

            Li ne finis tion. Li malaperis fulmrapide inter la arboj, kondukantaj al la fortikaĵo, tiel ferminte la diskuton. La Bubo volis postkuri lin, sed la Ĉefkuracisto kaptis ŝin je la brako kaj kuntrenis ŝin… Ili ŝteliris rapide preter la ondorompa digo, diste evitante la lampojn, kaj post nelonge ili estis ĉe la menciita vojeto.

            Nur la bruo de la pluvego aǔdiĝis el la direkto de la arbaro. Rustulo ne venis. Pasis pezaj kvaronhoroj, la Bubo mordetis sian lipon ĝissange, la Ĉefkuracisto promenis nervoze, sed nenio, nenio, nur blinda mallumo, tondra uragano, ŝpruciĝanta akvo, kaj iu kriĉas subite vekiĝinta kakatuo preskaǔ per homa voĉo.

            - Oni arestis lin… flustris la Bubo per rompiĝinta voĉo.

            - Diru – demandis la Ĉefkuracisto ŝajne indiferente -, ĉu vi vere estas virino?

            - Jes… Mi estas la fratineto de Tom Leven…

            Iu ekparolis apud ili:

            - Damne, ni iru! Nun jam ni devas iri!

            - Rustulo! – La Bubo arde ekbrakumis lin, kaj nun la unuan fojon ŝi eksplodis per vera, virina ploro dum la longa aventuro.

            - Dankon… - murmuretis la Ĉefkuracisto – sen tio sufiĉe da humido estas ĉi tie. Kion oni mesaĝis el la fortikaĵo?

            - Jen tion – diris Rustulo kaj montris al la vojeto.

            - Kvin indiĝenaj soldatoj venis kun kelkaj ŝarĝportantaj muloj kaj kun tri selumitaj ĉevaloj.

6

Rustulo paŝis antaǔ la generalon rezolute

            - Ĉu sinjoro generalo aǔdis la hontindan okazaĵon?

            - Ni kaptis multe da raportoj pri „Radzeer” pere de radio… Eksidu, sinjoro kapitano… Ni informiĝis surprizite, ke vi persekutas la krozŝipon.

            Foriĝis la timo de Rustulo. Kiel li esperis, oni do ne diskonigis la rolon de la pseǔdo-stab-oficiroj en la tuta mondo. Signifis sufiĉe grandan honton eĉ tio, ke „Radzeer” estis la dua krozŝipo dum mallonga tempo, kiu malaperis el la angala floto.

            - Okazis hontinda kaj malhonora afero. La personaro de „Radzeer” ribelis. Ili surbordigis min kun miaj du fidelaj matrosoj. Mi tre ŝatus postiri Earl-on, se vi disponigus urĝe por mi kaj por miaj du homoj malgrandan karavanon en Mandalay.

            - Jes, tre volonte, sed eble ripozu iomete, sinjoro kapitano.

            - Ne, ne… se ĝi povis okazi, tiam mi havas ĉiun kaǔzon maltrankvili. Ŝajnas, ke ili volas konfuzi la anglan-francan kunlaboron per sistema ribeligo kaj insido. Mi devas averti Earl-on pri multe pli da singardemo, kaj mi volas esti apud li.

            …La indiĝenaj akompanantoj eĉ imagon en havis poste pri tio, kio okazas en superaj militistaj rondoj, kiel aperis neatendite sur la vojeto la antaǔtagmeze foririnta „altranga gasto” kun militmar-oficiro? Kion ili scias pri la sekretaj aferoj de la sinjoroj oficiroj? Ili obeis kaj marŝis.

            - Rajdu konstante avane, duon mejlon antaǔ la kolumno – li diris al la Ĉefkuracisto, kiam la karavano jam iris sur la elefantvojo, kondukanta al nordo. – Neniel estas permesate al ni renkontiĝi kun la princo.

            La Ĉefkuracisto rajdis antaǔen.

            Ili galopis rapide kaj faris longan vojon ĝis aǔroro, ĉar konstanta vento blovis el dorsdirekto. La tempesto ĉesis dum la matena krepusko. La kelodora humo de la humida arbaro elspiris sufokajn vaporojn. Ankoraǔ nokte ili malproksimiĝis de la rivero Irriwaddy orienten por atingi la marĉan regionon.

            La vojaĝo ne tro suferigis la Bubon. Ŝi estis forta knabino, hardita rilate la lacecon. Post duonhora ripozo ili rajdis kvin horojn.

            Estis ĉirkaǔ tagmezo, kaj varmega nebulo kovris ĉion, kvankam eterna ombro regis sub la altegaj arboj de la ĝangalo. La ĉevaloj fariĝis ĉiam pli lacaj, hirudoj svarmis sur ties kruroj, ili vadis ĝisfemure en la sinkema grundo de la ĝangalo.

            La Ĉefkuracisto revenis galopante el sia konstanta patrolado:

            - Haltu!

            La ĉevaloj, muloj, liberiĝitaj de la ŝarĝo, pendigis sian kapon ĝisteren pro inerteco. La Ĉefkuracisto iris antaǔen, la Bubo kaj Rustulo sekvis lin. Ili sciis, ke okazis ia eksterodinara afero. La Ĉefkuracisto haltis ĉe la kurbo de la vojeto kaj montris surteren. Disrompiĝinta korkoĉapelo kuŝis tie. Kelkaj butonoj kaj roverso de angla militmaristo kuŝis antǔ la ŝajne netrairebla aperturo de la veprejo. La grundo estis pidplugita.

            - Kio okazis?

            - Hm… - respondis Rustulo. – Mi ĵurus, ke la militmarista roverso estis sur la uniformo de la kaptiano, aǔ sur tiu de Earl. Ili ekiris tiel.

            - Lukto okazis ĉi tie. Oni atakis ilin. Ĉu sango fluis, tio ne estas videbla, ĉar la tero rapide englutas ĝin.

            - Mi opinias, ke ni englios inter la arbustojn – decidis Rustulo -, la Bubo reiris al la soldatoj, ili starigu tendojn, kaj se ni ne revenus post paso de unu horo, iu soldato rerajdu kun vi por venigi helpon, la aliaj sekvu min… Ne diskutu, nun mi komandas! Ŝanĝo de l’ front! Ekiru!

            La Bubo volis diri ion, tamen li ekiris.

            Rustulo kaj la Ĉefkuracisto surventriĝis kaj komencis rampi en duonmetron alta tunelo de la kreskaĵoj, kondukanta mezen de la densaĵo. Ili divenis rapide, ke ĝi estis lerte kamuflita aperturo de kaŝejo. Post unu minuta rampado ili povis stariĝis kaj daǔrigi sian vojon sur normala pado. Sed defalankiĝinte, ili kaŝiĝis malantaǔ montento. Multenombraj militistoj svarmis kelkajn cent metrojn malproksime. Ĉu ili mortigis la anglaj soldatojn? Hm… efektive ili devus daǔrigis sian vojon, antaǔ ol ankaǔ ili estus mortigitaj.

             - Tamen – flustris Rustulo – ni ne povas lasi perei du blankajn homojn, kiel hundojn. Ni ĉirkaǔrigardos iomete.

            Argilbrika dometo staris dekstre, malpli proksime de la tendaro. Soldato kaǔris sur ties sojlo. 

            - Rigardu lian fusilon… - flustris Rustulo. – Winchester. Ili estas sufiĉe bone armitaj indiĝenoj. Aǔskultu min: restu ĉi tie kiel postgvardio! Mi iros rigardi tiun kabanon pli proksime. Oni ne gardas ĝin malantaǔe. Cetere ili pensas, ke ili estas en plena sekureco.

            Li rampis surventre el malantaǔ la monteto, ĝis li atingis arbuston. Poste li rampis proksimume cent metrojn maldekstren. Vidinte neniun, li rektiĝis iomete por ŝtelumi malantaǔ arbon.

            Terura bato trafis lian kapon, kaj li svenis.

7

Kiam Rustulo rekonsciiĝis, li kuŝis sur la planko de la kabano ŝnurligite. Li vidis du homojn vidalvide, kiuj sidis ĉe tablo. Karbid-lampo lumis sur ĝi. Li aǔdis du obtuzajn tondrojn de tre malproksime, poste sinsekvajn eksplodojn. Li kapo terure doloris malakre. Nur malrapide klariĝis antaǔ liaj vidvibraj okuloj la figuroj de la du homoj, sidantaj ĉe la tablo. Li tuj rekonis iun: li estis kapitano Bradford. La alia estis ĉirkaǔ kvindek jara, alta, larĝŝultra, fort-makzela homo kun inteligenta vizaĝo. Li aspektis iom strange. Li havis nigran kuloton kaj botojn, krome logan, malhelkoloran redingoton, sur kiu pendis larĝa revolverzono kun du grandaj pistoloj Colt. Li ligis sian larĝan, rondforman, nigran grand-randan, molan ĉapelon sub sia mentono.

            - Ĉu li estus generalo Kvang? Ŝajnas, ke oni cetere estus arestintaj ankaǔ la kapitanon. Bradford nun rimarkis, ke la kaptito malfermis siajn okulojn. Li proksimiĝis kun moka rideto sur la vizaĝo al li:

            - Alo, junulo! Laǔ ĉina proverbo ankaǔ la plej malproksimaj riveroj pli malpli poste renkontiĝas en la maro. Mi ĝojas revidi vin.

            - Miaflanke la feliĉo. Kiel vi fartas? – demandis Rustulo.

            - Bone, ke vi ne perdis vian bonhumoron. Post nelonge vi bezonos iom da optimismo. Morgaǔ ni pendumos vin.

            - Nu, mia instruisto tamen pravos. Tiutempe li kategorie asertis, ke mi havos multe da ŝanco al tiu fina rezulto. Sed mi ne komprenas tion , kial vi atendos ĝis morgaǔ? Ĉu nur ĉiun vendredon estas pendumo?

            - Povas okazi eĉ tio, amiko mia, ke oni pendumos vin en Londono – diris la nigre vestita homo -, se gavas pro la angoj pendumi la ŝteliston de la krozŝipo, tiam eble ili faros negocon kun ni.

            - Vidu Morrison – interrompis Bradford -, ni ne interŝanĝu tiun friponon, ni pendumu lin!

            Morrison! Snyder Morrison! La afero nun komencis klariĝi antaǔ Rustulo. Li estas la internacia spiono, dungita de la japanoj!

            - Konfidu tion al mi, Bradford. Povas esti, ke la kapo de tiu homo, kiu hontigis tutan Anglion, valoras minimume tiom, kiom la kapo de Earl.

            Nun ili ambaǔ rigardis dekstren. Rustulo, kiu ĝis nun ne movis sian kapon pro la bato, nun ankaǔ li turniĝis senintence. Kelkajn paŝojn de li kuŝis lia eskcelenco, Earl of Sudessex, dorsapogiĝinte al la muro, ŝnurligite, en ŝirita vestaĵo, sur lia frunto estis malpura, sanga bandaĝo.

            - Kial tiel malkomforte, ekscelenco? – demandis Rustolo.

            - Mi opinias, ke okazis iom da patrujperfido. – respondis la princo langvore ridetante. – Sed kiel vi venis ĉi tien?  Vi ja ekveturis al la Hinda oceano.

            - Silentu – diris Snyder -, la kaptitoj ne rajtas paroli.

            - Kanajloj maksimume povas mortigi min, sed ili ne ordonu al mi – respondis la princo malvarmkondute.

            - Fermu vian buŝon, ĉar vi pentos amare! – alkriis lin Snyder.

            - Vi troe amikiĝis kaj ekprotektis tian popolaĉon, kiel tiulo kaj liaj kompanoj! – diris Bradford.

            - Vi pravas – respondis la princo. – Mi ne neas, ofte imponis al mi ilia lerteco, kaj kompreneble mi multe pli taksas la malriĉajn junulojn en la haveno, eĉ se ili sekvas kontraǔleĝajn vojojn, ol anglan stab-kapitanon, kiu estas patrujperfidulo.

            - Je mia vorto – diris Rustulo, kaj li rigardis sin mem -, mi devas honti mian uniformon.

            Bradford ne koleris, kun stranga rideto li starigis seĝon antaǔ la du kaptitojn, kaj li eksidis sur ĝin, kvazaǔ rajdante.

            - Nu vidu, princo, por ke vi estu klarvida pri la afero, kaj lern estimi min, nun mi informas vin pri mia persono. Mi ne estas stab-oficiro. Malgraǔ tio, ke mi soldatservas dek ok jarojn en la angla armeo. Tiutempe oficiro finis militistan lernejon, laǔ la nomo Bradford. Li estis orfo. Liaj gepatroj ne vivis, neniu konis liajn parencojn. Antaǔ ses jaroj oni postenigis lin al la hinda armeo. Tiu junulo malaperis survoje, kaj mi anonciĝis anstatǔ li en Bokhara. Ĉu vi kompranas? Li havis dokumentojn, ordonon, kvalifikon, kaj mi simple prenis tiujn de li. Iam mi soldatservis, mi estis oficiro de la rezervarmeo. Mi estis sperta pri stab-aferoj, kiel inĝeniero kaj spiono. Bonŝance multaj iamaj samlernejanoj de Bradford mortis dum la mondmilito. Krome la nomo Bradford estas ĉiutaga, tiel mi riskis post la hinda soldatservo anonciĝi denove en Londono, kvankam mi povintus dizerti. Tiam jam konis min multe da anglaj oficiroj, servintaj en Hindio, kaj minacis min nur unu danĝero, ke iu samlernejano de la longe malaperinta Bradford divenos, ke mi rolas anstataǔ tiu, kiun li konis iam. Bonŝance ĝi ne okazis, kaj tiel mi faris la mondrekordon de la spionoj: senpere, kiel interna oficiro ĉe la ĉefstabo, mi povis kontaktiĝis kun Snyder Morrison, kun kiu mi laboris ĉe la sama agentejo por la japanoj.

            - Dankon – diris Earl -, granda malpeziĝo estas scii tion, ke ne angala oficiro perfidis la patrujon. Se vi estas sencera al mi, diru, kio estas la celo de via insid-atako? Ĉu persona malamo?

            - Mi vere ne havas kaǔzon al tio. Momente ankaǔ nia komisito intertraktas kun Kvang flanke de la japanoj, kaj ni ne ŝatus, se li nuligus niajn kalkulojn.

            - Krome – interrompis Snyder -, ni esperas, ke la angla imperio taskas la vivon de Earl tiom, kiel tiun de spiono. Mia iu homo, Evans, sidas en la militista arestejo jam la duan jaron. Li estas kondamnita al dek kvin jaroj. Se unuiĝinte kun la trupoj de Kvang ni enportos la armilojn en Birmaon, ni proponos interŝanĝi vin kaj tiun tutmonde serĉatan ŝteliston de krozŝipo kontraǔ Evans. Ĝis tiam vi restos ĉi tie.

            La armiloj alvenos post du semajnoj – respondis Earl -, oni certe rimarkos mian foreston kaj sendos militan ekspedicion por trovi min.

            - Tiurilate mi sukcesis erarigi vin – rikanis Bradford -, ĉar la armil-transporto, kiel oni avizis, jam estas ĉe la landlimo, kaj ne pli ol du tagoj ni ekmarŝos por okupi vian provincon. – Earl spiris profunde kaj ekstreĉis siajn ŝnuroj pro la senpova kolero. Ĉio do estas vana.

            - Vi jam povas moviĝadi! – ridis Bradford al la princo. – Vi ne havas eĉ hareton da espero. La akompanantaro de tiu ruĝhara fripono bivakis sur la mezo de la vojo. Ĉu vi pensis, ke ili reiros por venigi helpon? Ĉu vi aǔdis tiujn du eksplodojn. Ni ĵetis mangrenadojn inter ilin. Kie ĵus estis bivakejo, tie nun estas nur truo en la tero. Kaj neniu… - Kiam li estis dirinta tion, li forflugis subite. Grandarke li batiĝis al la pordo, kiu elŝiriĝis. Li transkapiĝis super la kapo de la gardisto kaj sterniĝis sveninte.

            Rustulo, kiel li sidis apud la muro, tiris siajn krurojn ĝis sia ventro kaj plenforte piedbatis la seĝon, sur kiu parolis Bradford antaǔkliniĝante. Oni komencis flegi la kapitanon ekstere. Snyder staris senpere antaǔ la kaptiton:

            - Mi ne skurĝas blankulon, sed vi vidos, ke mi punos vin severe. Dum tri tagoj vi ricevos nek manĝajon, nek akvon. Goodbye – kaj li lasis la kaptitojn tie.

Precipe la forpreno de la akvo estas kruela puno en la tropiko. Rustulo zorgis nek pri tio. Lia propra sorto ne interesis lin. La vortoj de Bradford signifis tion, ke la Bubo mortis. Li estis tie, kien oni ĵetis la mangrenadon. Baraktinte inter siaj ŝnuroj, li tute perdis sian memregon, flegmon, li sentis tiel, ke li devas disrompi sian kranion sur la muro.

            - Trankvikiĝu, amiko mia – diris Earl -, tiel vi povas nur malbonigi vian situacion.

            - Mi tute ne zorgas pri mia propra vivo.

            - Tamen vi devas gardi vian sinregon. Se por nenio alia, sed por Anglio. Oni starigis tre insidan kaptilon ĉi tie, kaj tre multe da bonaj angloj mortos, se sukcesos tio, kion ili planis. Dio mia, mi nur povis aliri al Kvang.

            - Ni havas esperon efektivigi tion, ekscelenco – klopodis Rustulo kolekti sian forton -, ni estis duope en la proksimo de la tendaro, kaj oni kaptis nur min. Mia amiko estas lerta homo, li faras nenion haste, eble li sukcesis kaŝiĝi. Li certe atendas la nokton kaj provos liberigi min.

            - Tiam li faros grandan servon al Anglio. Ni do fidu tion. Ni ne havas alian esperon.

            En tiu momento malfermiĝis la pordo, kaj oni enportis en la ĉambron la ŝnurligitan Ĉefkuraciston kun sangokovrita kapo.

8

Ĉiuj okuloj ekbrilis en la admiralitato, kiam ili fine ricevis informon, ke „Radzeer” dronis, kaj „Balmoral” sub tiu nomo estas survoje al la vasta maro el Mandalay. Du krozŝipo atendis ĉe la enfluejo de la rivero Irriwaddy. Aviadil-svarmo ekfugis, kaj ekpluvegis.

            Sed tiu ŝipo aǔ povisflugi, aǔ transformiĝis submarŝipo, aǔ sorĉistoj direktis ĝin: malaperis.

            La du krozŝipoj diligente atendis ĉe la enfluejo ĝis la dek unua horo. Fine la malpli granda ŝipo ekveturis al Ranguno. Ili trovis nenion. „Radzeer” folasis Mandalay-on, kaj oni raportis ankaǔ el Ranguno, ke ĝi traveturis tie. Sed ĝi ne troviĝis inter Ranguno kaj la enfluejo. Ĝi tute ne povis droni en la malalt-akva rivero. Maljuna radio-oficiro el Kalikato ŝiris sian barbon pro kolero. Je la dek unua horo nokte ĉiu sentis tiel, ke freneziĝos pro la afero. Ĉar „Radzeer” anonciĝis el la noda parto de la Bengala golfo, kaj elsendis S.O.S.-signalojn, precize difinante la pozicion de la ŝipo, raportante, ke bordoparto erodiĝis pro la tempesto, la ŝipo difektiĝis apud la borod kaj dronas. S.O.S., S.O.S. Kiel troviĝas „Radzeer” sur la maro anstataǔ la rivero? Ok korzŝipoj veturegis al la difinita loko, kaj „Radzeer”, kvazaǔ vidus ties proksimiĝon de ie, konstante informis ilin pri la loko de la bordo-deglito.

            La korzŝipoj alvenis tien, la freŝa bordo-deglito estis videbla, sed „Radzeer” troviĝis nenie. La gardisto de la lumturo raportis, ke militŝipo tute ne navigis ĉi tie. Post unu horo du kilometrojn norde, proksime al la fiŝista vilaĝo Ruyel anonciĝis „Radzeer” raportante, ke la marfluo drivis ilin tien, ĝi dronas, kaj oni akcesore rimarkis, ke deponejo brulas, ĉar fulmo trafis ĝin. Kiam la korzŝipoj alvenis al la deponejo, ĝi ankoraǔ brulis. Ili trovis nek la spuron de „Radzeer”. La loĝantoj de la fiŝista vilaĝo estingis la fajron, kaj ili ĉiuj ĵuradis, ke militŝipo jam ekde semajnojn ne navigis ĉi tie. La komandanto de la persekutanta svarmo decidis tiel, ke li petos sian emeritigon eĉ en la aǔroraj horoj. Estas sendube , ke la ŝipo elsendinta la radiosignojn manovris ĉi tie, ĉar ili ja vidis la ter-degliton, kaj la brulon. Eĉ, ili vidis ankaǔ la proksimiĝantan krozŝipon. Nur ĝin neniu vidis. Militŝipon!

            Matene aviadil-svarmo traserĉis la riveron Irriwaddy, malate flugante. La krozŝipo troviĝas nenie. Forlasinte Rangunon, ĝi ne aperis ĉe la enfluejo de la rivero, blokadita pere de la ŝipoj, tamen ĝi elsendis radiosignojn sur la Hinda oceano, sed ĝi nenie estas videbla.

            Sed je la kvara horo posttagmeze „Radzeer” raportis al la komandejo de la haveno de Kalikato, ke la gvidŝipo „Kingsbay” nun navigas preter ĝi, oni prepariĝu por akcepti ĝin. Post kvaronhoro „Kingsbay” alvenis en Kalikaton.

            Eĉ tiun tagon ĉiuj anglaj radiostacioj dissendis en la mondon la jenan telegramon:

Dudek mil pundojn da premio ricevos tiu, kiu difinos la pozicion de „Radzeer”!

La Admiralitato!

Ankaǔ ni! „Radzeer!”

            Sed oni ne sukcesis trovi la ŝtelitan kozŝipon.  Kvankam ĝi estis ie.

O K A   Ĉ A P I T R O

La societo denove kunvenas. La ludo daǔriĝas eĉ pli grandmezure. Rustulo spertas surprizan akcepton. Lia instruisto pravis. Ili perdas la ludon difinitive.

1

Estis ĉirkaǔ noktomezo. La tri kaptitoj sidis en la malluma kabano malesperiĝinte. Nokte oni starigis du gardistojn antaǔ la pordon. La Ĉefkuracisto kaj Rustulo jam fartis pli bone, rilate la ne tre gravan kapvundiĝon. La princo havis malaltan febron. Ili apenaǔ parolis.

            - Kial vi revenis? – demandis Earl.

            - Por Tom Leven, kiu restis en iu ĥmera vilaĝo. Ni trovis lian anstataǔanton en Mandalay – respondis la Ĉefkuracisto, Rustulo ne povis paroli.

            - Sed kiel li troviĝas ĉe Snyder? – demandis la princo, kun klakantaj dentoj pro la febro.

            - Ni vidis la postsignojn de la lukto sur la vojeto. Poste ni ekvidis tiun tendaron de sur la monteto. Kaj ni pensis, ke ni serĉos vian ekscelencon.

            - Ĝi estis vere tre brava afero. Mi tute ne scias, ke kelkaj el vi, kiel povis subiĝi tiom profunden?

            - Grandparte ĝi havas ekonomiajn kaǔzojn. Tiu dogan-afero. Aǔ la dogano ankoraǔ ne estus problemo, nur oni povus trankvile kontrabandi. Ekzemple Rustulo kaj mi ankoraǔ neniam faris alion. Ni kontrabandis. Estas vere, ke kelkfoje ni ekbatis iun. Sed iafoje oni devas amuziĝi. Ni neniam mortigis, rabis, murdis, ni nur ŝatis la liberan vivon.

            Ili silentis. Ekstere en la nokto kvakis ĥoro de mult-mil ranoj. Apud la malantaǔa muro de la kabano aǔdiĝis ia mallaǔta ruliĝanta brueto, kvazaǔ terbuloj falus el ne tre granda alto.

            - Nu, tuj estos dombesto ĉi tie – ekparolis la Ĉefkuracisto. Mirmeleono traboris sin ĉe la interna muro. Bedaǔrinde ĝi estas malbonodora bestio.

            Ili vidis klare en la duonlumo, kiel la tero, desube elfosita disfalas, poste aperas du manteoj, kaj iu singarde engrimpas en la kabanon tra la aperturo de la facile loziĝema grundo de la ĝangalo. Evidente li skrapis kavaĵon sub la ekstera muro de la kabano, kiel la hundoj, ĝis ĝi atingis la internon de la kabano. Li engrimpis singarde kaj rampis al la kaptitoj surventre.

            - Kiu vi estas? – flustris Rustulo.

            Maldika korpo aperis:

            - La Bubo! Ne koleru, ke mi ne obeis. Mi sekvis vin kaŝe. Mi vidis de malproksime, kek iu batfaligas vin. Mi ne kuraĝis moviĝi. Mi vidis, kiel oni kaptas ankaǔ la Ĉefkuraciston. Sentinelo sidis sur tiu ĉi granda arbo. Li rimarkis ĉiun, kiu trapasis la monteton, sed oni ne vidis lin. Mi nur tiam ekvidis lin, kiam li batfaligis la Ĉefkuraciston desupre, ĉar mi venis iom pli antaǔen. Mi atendis la nokton. Mi ŝteliris en la arbaron kaj rampis el la densejo ĝis ĉi tien. Mi elskrapis per tranĉilo la teron malantaǔ la muro.

            Rustulo ne povis ekparoli. Se liaj manoj ne estus ligitaj, li ekbrakumus la Bubon tiel, ke ŝi frakasiĝus.

            Ŝi rapide glitis de iu kaptito al la alia kaj tranĉis iliajn ŝnurojn.

            - Ni povas fari nur unu aferon – diris Earl -, sur tiu vojo, sur kiu fraǔlino Leven venis, ni povas atingi la densejon singarde, kaj de tie la padon. La tendaro de Kvang troviĝas maksimume dek kilometrojn de tie ĉi. Se oni ne malkovros nian fuĝon, ni povos atingi ĝin matene.

            - Ni devas trovi Thomas Leven-on…

            - Eh! – diris la princo incitite. – La afero de Anglio estas pli grava. Fine ja vi povas iri, kien vi volas. Mi ekiros al Kvang. La armiloj morgaǔ estos ĉe la montpasejo. Kaj ni devas malhelpi, ke oni enportu tiujn en Birmaon.

            - Ankaǔ mi samopinias… - diris la Bubo malgaje -, la afero de Anglio estas pli grava, ol mia frato kaj ni ĉiuj.

            - Bone vi parolis, fraǔlino – diris la princo, kaj li elglitis la unua tra la kavaĵo.

            Rampante centimetron post centimetro, ili sukcesis atingi la densejon. Irante duoncirkle, tiel evitante la tendaron, ili alvenis al la vojeto kaj rapidis. La princo havis altan febron. Li spiregis kaj apenaǔ povis treni sin. Tute ne la kapvundiĝo turmentis lin: lia malnova malario reaperis. Aǔroris. El la alto, de la supro de la krono de la praarboj, ĉirkaǔplektitaj de parazitaj floroj, dispersitaj sunradioj ŝteliĝis en la profundon de la ĝangalo. La princo falis vizaĝaltere. Ili kunportis lin kurpaŝante, preninte lin sub la akseloj. Nun ankoraǔ oni povas atingi ilin, se jam oni malkovris ilian fuĝon.

            - Atentu min – diris la princo anhelante -, lasu min ĉi tie! Vi jam ludis tiun rolon. Ludi ĝin denove! Vi devas diri la sekvajn… Se Kvang entreprenas… morgaǔ… fermos la montpasejon… kaj pafas la armil-transporton, alvenanta el Ĉinio… li ricevos kvinmil pundojn… vi povas promesi al li pli multe… li povas esti la reĝo de la provinco… Iru… mi ne eltenos plu… lasu min ĉi tie…

            - Ne diru idiotaĵojn, ekscelenco… - diris Rustulo -, ni ludu la infanludon „cikonio portas sian idon”.

            - Silentu!… Mi jam ne povas paroli longe… - li falsidiĝis sur stipon -, temas pri la vivo de mult-mil angloj… obeu, aǔ iru en la inferon… Ĉion… por Anglio…

            - Sed sinjoro – interrompis la Ĉefkuracisto -, ni povas promesi kion ajn al Kvang, Anglio ne rekonas tion. Ni ne povas fari kontrakton, ĝi ja estas ĉarlatanismo…

            - Jes… atendu… - li elprenis paperfolion el sia interna poŝo kaj skribis la sekvajn sur ties malsupran parton:

„Laǔ mia ordo kaj dispono ili faris ĉion, kio estas notita supre de tiu ĉi dokumento. Mi trovis ĝin bona same pro la intereso de la patrujo kaj same pro altaj militistaj vidpunktoj.

Earl of Sudessex.”

Antaǔ la okuloj de la princo falis la arboj, kaj sonorilego-sono tamburis sur liaj tempioj.

            - Ĝi ne estas datumita… li spiregis rapide. -  Datumu ĝin la tagon de la subskribo de la interkontrakto kun Kvang… iru knaboj… Dio helpu… vin kaj Ang…

            Li falis.

            Ili kuŝigis la svenintan princon. Rustulo enpoŝigis la dokumenton.

            - Iru, Ĉefkuracisto, kunportu lin al la bordo de la rivero Irriwaddy, eble vi povas kuntreni lin ĝis la vilaĝo de fiŝistoj. Flosinte en boato vi atingos postmorgaǔ Mandalay-on. Ni ne povas lasi lin sola en la arbaro.

            - Prave – respondis la Ĉefkuracisto -, kaj se ni ne plu renkontiĝus, adiaǔ.

            La Ĉefkuracisto prenis la princon sur siajn brakojn, kaj Rustulo kun la Bubo kurpaŝante rapidis norden.

            - Eble la Ĉefkuracisto sukcesas atingi la transan bordon de la rivero Irriwaddy per boato, kaj tiam Snyder kaj liaj homoj ne kaptos ilin. Vi do estas denove Sudessex, kaj mi kaiptano.

            - Nia uniformo estas iom eluzita.

            - Tiu tamen estas militista vestaĵo. Neniu alvenas ĉi tien tiel, kvazaǔ li estus montrofenestra modfiguro. Sed nokte, kiam mi aǔdis tion, ke oni ekspodigis nian bivakejon, mi tre timiĝis pro vi.

            La Bubo haltis por momento kaj turniĝis vidalvide al la viro…

            - Ĉu tre?

            Rustulo rigardis ŝin, poste li diris mallaǔte:

            - Treege…

            Kaj tie, en la profundo de la ĝangalo ili fine la unuan fojon kisis unu la alian.

            Poste ili rapidis plu al nordo. Ĉe la dua vojkurbiĝo, kvazaǔ miraklinde, ok homoj ekaperis kun pafpretaj fusiloj:

            - Haltu!

            Dikstarura, pajloĉapela ĉino rompis al si vojon inter ili, en la mano kun larĝklinga, kurba glavo:

            - Kiuj vi estas, kaj kien vi iras?

            - Mi estas Earl of Sudessex, li estas kapitano Bradford, kaj ni serĉas generalon Kvang.

            - Venu! – diris la ĉino mallonge, poste la brunaj soldatoj ĉirkaǔis ilin laǔregule kaj ekiris.

2

Ili atingis la antaǔgvardion de generalo Kvang. Rustulo, kiel ni jam menciis tion, estis militservinta homo, kaj li mire rigardis tiun parton de la marĉa ĝangalo, kiu laǔ la mapo jam apartenas al la angloj, sed efektive ĝi estas la plej sovaĝa, la plej nekonata tereno de Birmo. Li miris, ĉar la regulle konstruitaj, kvadratformaj barakoj, prizorgitaj vojoj memorigis lin pri kolonia garnizono, establita laǔ vere eǔropa maniero. La soldatoj iradis laǔregule, egalritme, disciplinite, kiel bone ekzercitaj batalantoj. Ili kunfrapis siajn nudajn maleolojn antaǔ la suboficiro, la sentineloj postenis en la plej avantaĝe elektitaj lokoj, kaj el senŝeligita palmotrunko dratoj kondukis en la ĝangaloj. Ĝi povis esti konduktilo de telefono aǔ telegrafo. Oni akompanis ilin ambaǔ al la unua barako. Primitiva tablo, kelkaj seĝoj staris tie, sur la tablo estis telefono. Oni facile povis akiri kelkajn bezonatajn ekipaĵojn tra la ĉina landlimo. Malalta ĉino sidis malantaǔ la tablo, kiu estis viglaokula homo kun siluraj lipharoj.

            - Eksidu! Kion vi deziras? – Li perfekte parolis angle.

            - Antaǔ nelonge ni anoncis nian alvenon al la generalo. Ni estas Earl of Sudessex kaj kapitano Bradford.

            - La generalo – diris la ĉino, akcentante tiun nomon kun estimo – restadas en la ĉefkomandejo, ĝi estas proksimume duonhara distanco de ĉi tie. Mi tuj vokos lin pertelefone. -Li telefonis. Rustulo rigardis tra la fenestro. La ĝangalo estis maldensa ĉi tie, ŝajnis, ke ĝi finiĝas. Tra proksima senarbejo li bone vidis la altenkrutantan, neĝkovritan montaron Luang, kies mallarĝa montpasejo kondukis preter la tendaro. Ŝajnas, ke ĝi estas same ankaǔ la limgardejo, pensis Rustulo. En la kontraǔa direkto ondruliĝis la larĝa, rapidflua rivero Irriwaddy, borderita de la ĝangalo.

            Dum li rigardis tion, la ĉino parolis telefone en ia stranga lingvo, simila al birdo-ĉirpado, poste li demetis la aǔdilon kaj turnis sin al ili, ĝentile ridetante.

            - La ĉefgeneralo ekiros por intertrakti kun vi, sinjoro princo. Bonvolu eniri la ĉambron de la komandanto.

            - Ĉu mi? – demandis Rustulo.

            - Vi estos pendumita eĉ hodiaǔ, laǔ la ordono de la generalo.

3

- Kiel ĝi okazis, mi petas vin? – demandis Rustulo. – Pardonu min, sed mi aǔdis tiel, kvazaǔ vi estus dirinta, ke oni pendumos min.

            La ĉino ridetante, komplezeme kapjesis:

            - Vi bonvolis aǔdi tion bone. Pardonon… - kaj li turnis sin al la soldatoj -, ŝnurligu, friponoj, la estimatan sinjoron kapitanon.

            Rustulo ne luktis. Ok pafiltuboj drektiĝis al li. La Bubo staris tie timiĝinte, kun larĝe malfermita buŝo.

            - Ĉu vi dirus al mi, ĉina sinjoro – demandis Rustulo -, kial persistas la generalo ĉe tiu ne tro originala ideo?

            - Neniu scias, ke la grandsinjoroj kion, kial faras?

            - La sinjoro kapitano estas mia oficir-kamarado – kriis la Bubo -, kaj mi protestas…

            - Estimata ekscelenco. Ĉiu vorto estas superflua. Mi neniel povas ŝanĝi la ordonon de la potenca sinjoro. Oni pendumos vian estimatan oficir-kamaradon post duonhoro. La ĉefgeneralo volas nur tion, ke oni pendumu la alte estimatan sinjoron, kiam li alvenos, ĉar li estas scivola pri tiu spektaklo.

            - Sinjoro – kriis Rustulo rapide al la Bubo. – Pensu pri via devo, kaj estu forta! Se oni pendumos min, vi ĉiumaniere devas paroli kun la generalo… - Li ne povis daǔrigi, ĉar oni kaptis lian brakon kaj fortrenis lin.

            - Bonvolu tuj kontakti min kun la generalo – kriis la knabino. – Ĝi estas ia eraro…

            - Tio estus superflua, kaj mi ne havas ordonon pri tio. La generalo estos ĉi tie post duonhoro. Bonvolu iri en la ĉambron de la komandanto, ĝi troviĝas dekstre.

            Ŝi eniris la ĉambron kun vertiĝanta kapo kaj lace fal-sidis sur la seĝon, farita el kano. Ŝiaj nervoj definitive ĉesis ŝin servi. Ŝi tremis kaj sentis tiel, ke ŝi tuj svenos.

            - Kiel turpaj vi estas – diris Rustulo al siaj akompanantoj. La indiĝenoj aǔskultis mirante la nekompreneblajn vortojn de la fremdulo. Li certe preĝas. Ili haltis sub arbo, kaj en la sekva sekundo la maŝo estis ĉirkaǔ lia kolo.

            - He! – li kriis. – Kia friponaĵo ĝi estas?! La duonhoro ankoraǔ ne pasis! Ĉu vi trompas la kompatindan eksterlandanon?!… Mia instruisto tamen pravis.

            Sed ili ne ektiris la ŝnuron, kies fino estis ĵetita tra dika branĉo. Ili atendis kun pafpreta fusilo kaj lasis stari lin kun ŝnuro ĉirkaǔ lia kolo.

            - Diablo forportu vian ĉefon – riproĉis Rustulo ilin plu. Hundo-vora bandaĉo.

            La tempo pasis tiel. Dume Rustulo sciis, ke Kvang punas lin pro la perfido de Bradford.

            Subite eksonis trumpeto. La personaro alviciĝis dum momentoj, rajdantoj alvenis, kaj ili desaltadis el la selo antaǔ la generalo. Avane staris pajloĉapela, larĝŝultra homo en verda kimono, al kiu oni rigardis mansalutante en streĉa atentopozo.

            Li estis Kvang.

            Li iris rekte al la pendingo kaj levis sian manon alten. „Ni, ĝis revido mondo.” Tio estis la adiaǔa penso de Rustulo. Li sentis fortegan ektirion ĉe sia mentono, la ŝnuro streĉiĝis ĉirkaǔ lia kolo…

            La brako de Kvang subite moviĝis duoncirkle en la aero, kiel la dirigento dum la provo mansignas al la orkestro fini la muzikadon, kaj la ŝnuro tuj loziĝis. Rustulo falis sur siajn genuojn. Audiĝis ŝriko. La Bubo kuregis el la barako rekte al Kvang. Li turniĝis mirante kaj staris vidalvide al la knabino. Por momento ili rigardis paraliziĝinte unu al la alia, poste la Bubo ĵetis sin al lia kolo plorante:

            - Tom! Kara Tom!

            Ĉar Kvang estis blanka homo, li nomiĝis Thomas Leven kaj dizertis el la legio antaǔ unu kaj duonjaro.

            La soldatoj ne povis kion pensi, kial la generalo brakumas kaj kisas la anglan kolonelon. Neniu scias, kiom longe ili estus ĝojantaj pro la revido, se riproĉa voĉo ne estus ekparolinta sub ili:

            - Ankaǔ al mi devus okazi io.

            Rustulo diris tion, kiu eĉ nun estis sur la tero, kiel li refalis surgenuen kun la ŝnuro ĉirkaǔ lia kolo.

4

Ili sidis kune en la ĉambro de la kamondanto.

            -Se mi ne rekonas vin en la lasta momento, ke vi ne estas Bradford – diris Kvang, aǔ Tom Leven -, tiam okazintus tre bedaǔrinda afero. Ne koleru, mi petas vin…

            - Ne gravas. Ĝi konsideras ĝin, kiel pasema malagrablaĵo. Sed kiel enigme vi fariĝis Kvang?

            - Kara amiko- diris Leven ridetante -, ne unu eǔropana oficiro aǔ aventuristo troviĝas en tiu mistika lando sub pseǔdonomo. La alia soldato mortis, mi resaniĝis el mia malsano. Mi vidis, ke intertempe la tribo kiom ekamis min. Ankaǔ mi iris kun ili norden. Ĉar ili estis bonaj al mi, pro dankemo mi instruis ilin pri militarto. Ili estas batalema popolo, kaj tiel mi faris grandan servon al ili, rilate la ekzercadon. Poste ankoraǔ kelkaj triboj aliĝis al ili, tiel mi estigis mian libere vagantan trupon, kiu defendas la pacajn tribojn de la rabistoj kaj predakiristoj. Oni pagas imposton, donante gumon kaj eburon al ni. El tio ni povis aĉeti, kiel vi vidas, kelkajn modernajn instalaĵojn, armilojn, kablojn, telefonon en Ĉinio. – Li amplene karesis sian fratineton, poste li aǔskultis la mallonge rakontitan klarigon de Rustulo pri ilia kaptiteco, pri la princo, pri Bradford kaj pri la armil-transporto, kiu alvenos hodiaǔ nokte al la landlimo.

- Mi scias tion – diris Kvang serioze -, mi regalis la senditon de Snyder per promesoj. Mi faris tion por trompe venigi la armil-transporton al la landlimo. Unue mi fermos la vojon de la usonaj gerilanoj, poste mi kaptos la trupon de la armil-transporto, kaj fine mi neniigos la municion. Mi ne volas fariĝi reĝo pro tio, sed nek aliulo venu regi ĉi tien. Diru al Earl, ke sen ili mi povas gardi la ordon ĉi tie. Mi dankas, miaj amikoj, kion vi faris por mi kaj por mia fratineto. La du serĉataj desegnoj estas ĉe mi, mi kunportis tiujn de la loĝejo de Helena Aldington. Tiam mi jam sciis, ke Bradford estas fripono, sed mi ne havis pruvaĵon. Mia fratineto vendos mian inventaĵon, kaj vi ĉiuj ricevos la premion pro via mirinda servo.

            - Se nur vivas iu el la societo – murmuris Rustulo. – La krozŝipo jam certe estas kaptita.

            En tiu momento kot-kovrita, spireganta ĉino saltis en la ĉambron, preskaǔ de sur sia ĉevalo, sur kiu li radis ĝis la pordo. Li raportis ion, kaj Leven time kaptis liajn ŝultrojn.

            - Kio okazis? – demandis la Bubo.

            - Ĝranda problemo – diris Leven. – Oni eksplodigis la digon de la rivero Irriwaddy dudek kilemetrojn de ĉi tie. La akvo torentegas norden.

            - Kion signifas tio? – demandis Rustulo.

            - Tre malbonan aferon. La akvego inundis la valon, miaj soldatoj devis tiriĝi eĉ pli norden de sur la altaĵoj, tiel do mult-kilometra maro larĝas inter ni kaj mia armeo. Ni estas ĉi tie kun tiu malgranda pikedo, nur cent kvindek homoj, kaj miaj soldatoj ne povas veni ĉi tien. Snyder faris tion. Li fermis mian armeon de la montpasejo, poste li volas ataki nin kun granda superforto. He! G’Lisu! Blovsignalu alarmon!

            La trumpeto eksonis.

            - Nun kio okazos? – demandis la knabino.

            - Unuavice ni prepariĝas, por ke la atako de hordo de Snyder ne trafu nin neatendite. Ŝajnas, ke li konjektis, ke mi intertraktas kun li nur por erarigi lin. Korme ni defendos la montpasejon ĝis nia lasta sangero. Bedaǔrinde ni havas malmulte da espero.

            Estis vespero. Paca silento kovris la arbaron, kaj malproksime, sur la bordo de Irriwaddy pigre svarmantaj krokodiloj estis videblaj en la lunlumo. Iu parto de la soldatoj okupis lokon apud la montpasejo, la aliaj konstrus improvizitajn barikadojn ĉirkaǔ la tendaro el sablosakoj, lignotabuloj, ŝtonoj. Pasis du-tri horoj tiel en streĉa atendo. Poste alvenis indiĝena kuriero el la direkto de la suda pado.

            - Generalo! – li raportis kun alta estimo. – Mia sinjoro, la nigrevestita generalo petas vian respondon, ĉar kiel nia esploristo informis nin, la unuaj armil-transportaj muloj nun turniĝis al Birmao ĉe la suprenirejo de la montpasejo.

            - Diru al Snyder – respondis Leven -, ke miaj homoj atendas la armil-transporton en la intermonto, kaj ili neniigos ĝin.

            - Sinjoro, tiam okazos batalo.

            - Estos batalo, Hu-vej. Reiru al via sinjoro.

            La sendito foriris. La sentinelo de Kvang, kiu kuŝis surventre sur iu alta rokplataĵo, raportis, ke karavano proksimiĝas al la landlimo sur la serpentvojo de la montpasejo.

            - Se ili estos en trafdistanco: pafu! – kriis Leven.

            - Cho! Sendu patrolon al sudo! Ili estu singardaj, ĉar la malamiko venas!

            - Donu al mi fusilon, Leven – diris Rustulo -, mi ne estas fama celfapisto, sed mi valoras kvardek, kvidek tiajn bagariajn ulojn.

            - Vi tuj ricevos fusilon, kara… eh, kiel vi nomiĝas?

            - Rustulo.

            - Kiel?

            - Rustulo. Tio estas mia nomo.

            - Ĝi ja estas moknomo.

            - Ĉu ĝi vere estas turpa? Kelkfoje mi sentis tiel, ke oni estimas min. Ĝi estas tia afero, kiam oni nomas ekskapitanon Kvang. Cetere mia civitana nomo estas John Hallyburto.

- Ĉu Ĥallyburton?… John Hallyburton… Eh… Atendu! Hop! Mia aǔdis tiun nomon antaǔ jaroj. John Hallyburton flugis aviadile el Londono al Aǔstralio, atinginte mond-rekordon, kaj li ricevis la plej altan distingon. Poste la milit-aviadil-fabriko dungis lin, kiel altrangan oficiron.

            - Jes, okazis tiel. Baldaǔ li batis per ŝutrotirilo la direktoron de la fabriko ĝis paraliziĝo, kaj li devis fuĝi. Mi estis tiu.

            - Mi memoras. Bela futuro promesiĝis al vi… Atendu nur… Mi tuj donos fusilon al vi, sed ne lasu mian fratineton sola. Mi devas esti inter miaj homoj.

            Soldato envenis spiregante:

            - Sinjoro! La akvonivelo de la rivero Irriwaddy malaltiĝas!

            - Mi scias – diris Leven ĝemante, poste li turnis sian al Rustulo -, ĝi signifas tion, ke la lando estas sub akvo ĝis la landlimo de Malantaǔ Hindio. Estas bonŝance, ke la akvo ne fluas ĉi-direkten, sed al nordo.

            Alvenis alia soldato:

            - Ili proksimiĝas! Ili estas ĉirkaǔ kvarcentope!

            - Cho! – la ĉiona oficiro aperis, aǔdinte la krion de Leven. – Kvindek homoj pafu konstante la monteton, kiu estas malantaǔ la sankta arbo Bo, por ke ili ne povu ĉirkaǔigi nin el la direkto de la rivero. La homoj estantaj en la montpasejo, neniokaze forlasu sian postenon, kaj dudek homoj komencu fari dratbarilon malantaǔ la barikadoj. Vi, kiel mi diris, restu ĉi tie kun mia fratineto…

            - Sed mi…

            - John Hallyburton! En mia regno ĉiu viro estas soldato. Kaj li povas respondi al la ordono, ke jes. Ĉu vi komprenis?

            - Jes, sed mi havas la kuraĝon…

            - Ŝango de l’ front!

            Ekstere jam estas aǔdeblaj la unuaj pafoj.

5

Oni atakis ilin per granda superforto. Snyder jam ne provadis per la ĉirkaǔfermo. Ili ĵetis sin sur la kvindek homojn, starantajn en la intermonto. Ĝi estis la celo! Ili plej granda forto konsistis en tio, ke ili sukceis akiri kelkajn mangrenadojn. El kvin grenadoj tri eksplodis malantaǔ la barikadoj, iu estis brulbombo.

            La bone konstruita, primitiva pozicio de Leven ruiniĝis. La disŝpruciĝinta, etera flamo de la brulbombo ekbruligis du barakojn. La barikado flamis.

            - Suboficiro! Dudek homoj konstante konstruu la barikadon! - kriis Leven, kiu jen tie, jen ĉi tie aperis inter la batalantoj. – Kvin homoj elportu la municion el la brulanta barako, liveru ĉion sur la monteton, kiu estas malantaǔ la Bo-arbo. Ni retiriĝos tien.

            Nigra objekto falis apud lin. La suboficiro paraliziĝis pro timo: mangrenado! En la sekva sekundo Leven kaptis la grenadon, kaj reĵetis ĝin grandarke. Tio estas la sola defendo kontraǔ la falinta mangrenado. Kelkfoje ĝi sukcesas, ĉar ne ĉiam oni povas precize tempofiksi la frapfuzeon.

            La reĵetita bombo eksplodis super la malamiko, en la aero, larĝe disŝprucigite flamantan eteron, brulantaj homoj kuradis ŝrikante. La pozicio de la kvindek soldatoj, starantaj en la intermonto malfortiĝis per dek kvin homoj, kaj ili estis repremitaj. Iuloke la malamiko jam penetris malantaǔ la barikadon de la tendaro, sed ili sukcesis mortigi la unuajn atakantojn, kaj denove rekonstrui la breĉon. Sed ili situacio ŝajnis malespera.

            - Hallyburton! – kuregis Leven al la sendifekta barako. Lia fratineto kaj la ruĝhara junulo ankoraǔ estis tie.

            - Jes! – diris Rustulo kaj provis malproksimiĝi de la fenestro, de kie malgraǔ la ordono li konstante pafadis al la malamikoj, estantaj antaǔ la barikado.

            - Kunportu mian fratineton post la monteton kaj eĉ plu gardu ŝin. Ni retiriĝos tien. Bedaǔrinde nia afero statas malbone.

            Kugloj siblis, sufoka fumodoro ŝvebis en la aero, kaj la oreltranĉa kriego de la indiĝenoj ne ĉesis eĉ por momento. Kiam la Bubo elpaŝis el la kabano, grenad-splito deŝiris la pordon apud ŝi. La knabino ekŝanceliĝis. Kugloj siblis ĉirkaǔ ŝi kaj frapiĝis en la muron de la barko. Rustulo kaptis la virinon rapide kaj kuris kun ŝi al la monteto, kie oni jam konstruis la novan barikadon.

6

- He! Kolektu cent homojn! – kriis Snyder, kiu dume vundiĝis sur la brako. – Ni sturmos la intermonton.

            - Ni ne havas mangrenadon – raportis iu soldato. Ili ne estis milit-ekzercitaj, kiel la homoj de Leven. Ili estis nedisciplinita grupo de bandaĉo de gerilanoj.

            - Ĝi ne gravas – diris Snyder -, ni forbalaos ilin. Arigu la batalantojn, kaj faru tiel, kvazaǔ vi volus ŝturmi la tendaron. Proksimiĝu tien sporade pafante. Deturnu la atenton de la homoj en la tendaro de la intermonto.

            Dum la soldatoj de Leven pensis tion malantaǔ la barikado, ke oni atakos ilin, cen homoj neatendite ekkuregis al la intermonto, kaj maldensigitaj de du pafaroj, ili atingis la manplenon da pikedo de Kvang kaj masakris tiujn dum minutoj. Poste evitante la rokojn de la intermonto, ili volis ataki la tendaron el flanka direkto.

            - Cho! – ordonis Leven. – Ni retiriĝos malantaǔ la monteton konstante pafante en kvaropaj grupoj, defendante nin el dorsdirekto. Kolektu ĉiun armilon! Verŝu petrolon sur la barikadon kaj ekbruligu ĝin!

            La flamanta barikado malhelpis la ĝeneralan atakon. Dume Leven kolektis siajn kelkajn restintajn homojn malantaǔ la monteto apud la rivero. Estis noktomezo.

            La unua mulo de la granda armil-transporto atingis la enirejon de la montoĉeno ĉe la limo de Birmo.

N A Ǔ A   Ĉ A P I T R O

Kiel fariĝis „Radzeer” fantom-ŝipo? Bradford fuĝas, kaj Kvang restas. La krozŝipo ekveturas por sia lasta vojo, sed kiom valoras la bonŝanco, se la cigaroj elĉerpiĝis?

 Nek la suferantoj restos solaj.

1

- La situacio estas senespera…

- Ĉu viaj homoj ne povas veturi malsupren sur la rivero Irriwaddy?

            - Ĝis mateno la akvonivelo de la rivero Irriwaddy malaltiĝos unu futon. Ĝi signifas tion, ke la inundo, unuiĝinte kun la marĉa regiono dividas min de mia armeo.- Li ĉirkaǔrigardis kaj vidis, ke la knabino duone sveninte dorsapogiĝas al sablosako iom malproksime. Li ekparolis mallaǔte, rapide:

            - Hallyburton, tre malfacila tasko atendas vin. La rivero fluas kvindek paŝojn de ni. Mi ligis kelkajn boatojn sur la bordo. Kunportu mian fratineton de tie ĉi! Ĉu vi komprenas? Se vi flosos malsupren sur la malaltiĝanta akvo, aǔrore vi povas esti en sekureco. Demandu nenion, nur kaptu Edith-on, kaj iru…

            - Ĉu vi?

            - Kompreneble mi restos sur mia loko. Adiaǔ, amiko mia. – La unuaj kugloj jam siblis ĉirkaǔ ili, rompante branĉojn kaj foliojn de sur la densaj arbokronoj. Rustulo konis sian amikon. Dirinte nenion, li iris tien, kaptis ŝin en siajn brakojn, kiel ian infanon, kaj li kuris kun ŝi. La knabino vigliĝis.

- Kien vi portas min?… Ne! Mi ne volas!… Tom! Ni ne lasu lin ĉi tie! Tom! Lasu min libera! - ŝi tutforte kaj histerie tamburis sur la brustokesto de la viro per ambaǔ manoj, kiu fortamane tenis ŝin kaj kuris kun ŝi. La kriego de la atakantoj aǔdiĝis ĉiam pli proksime. Ili ne havis tempon. Preskaǔ krude li ĵetis la knabinon en la profundon de la boato, per unu tranĉo li tranĉis la ŝnuron, kaj la gluglanta, malpura drivo tuj kaptis la boaton. Rustulo komencis remi, kaj ili singarde malproksimiĝis de la sceno de la batalo, sub la protekto de la arboj, kliniĝantaj super la akvon.

2

Oni ĉirkaǔis la malgrandan terndaron dum duonhoro. La munico ĉe Leven estis elĉerpiĝonta, kaj la plimulto de liaj homoj kuŝis mortinte aǔ vundite. Aǔroris…

            Indiĝeno venis kun blanka flago.

            - Mia sinjoro mesaĝas tion, ke kapitulacu. Nenia malbono okazos al vi, li volas nur la blankajn soldatojn.

            Mulo aperis sur la pado.

            - Jen mia respondo: Cho! Pafu!

            La ĉino kaj liaj dek homoj ekpafis la intermonton, la mulo baǔmis kun ŝrikanta heno, poste ĝi ruliĝis malsupren de sur la roko, kuntreninte sian ŝarĝon.

            - Reen! – kriis Snyder. – La karavano restu malantaǔ la intermonto, dum ni neniigos tiujn frenezulon per ŝtormo.

 Tre multaj mortis el la homoj de Snyder, sed ili ankoraǔ havis superforton. Ili kuratakis la barikadojn. Oni batalis per fusilkolboj, tranĉiloj, revolveroj. La homoj de Kvang defendis sin kun fanatika forto, kaj la unua ŝturmo de la usona hordo vaniĝis pro ilia dicipliniteco. Cho luktis kun soldato, saltinta sur la lastan barikadon. La bajoneto de la soldato penetris en lian ventron, kaj ili kune falis de sur la baraĵo. La mortanta ĉion, kolektinte sian lastan forton, ĉirkaǔprenis la gorĝon de sia kontraǔulo. Fine ili restis kuŝantaj unu sur la alia.

            Snyder denove kolektis siajn homojn. Kial rapidi?  Tiu manlgranda armeo estas en lia mano.

            Post nelonge evidentiĝis, ke pli bone, ol li pensis. La municio de Leven elĉerpiĝis. Ĉar la pafoj maloftiĝis, kaj oni ne pafis al la proksimiĝantaj batalantoj, ankaǔ Snyder divenis tion. Li ordonis ekirigi mulon el malantaǔ la montpasejo. Kaj tiu mulo jam sendifekte trairis la intermonton.

            Oni akceptis la mulon kun triumfokrio. Baldaǔ la aliaj ŝarĝportantaj bestoj trapasis la limon. Komenciĝis la transporto de la armiloj.

            Baaangg!

            Sub la aǔrora ĉielo ia granda, nigra objekto flugis grandarke super ilia kapo, poste flamegoj leviĝis alten kun tondro foren sonoranta, en la proksimo de la intermonto. Muloj, lignopecoj, homaj kapoj kaj kruroj, miksiĝinte kun eksplodita teramaso, flugis en la alton en ventumilforma, ruĝa radio.

            Baaangg!

            Oni jam precizigis sian kanonon, kaj la grenadoj, srapneloj eksplodis unu post la alia en la intermonto. Rokoj, okdek metraj farboj falis, la ŝlima montoflanko sublitis en kvintalaj tavoloj, disrompante, nenigante, enterigante la grandegan armil-transporton, kaj la eksplodinta municio faligis bazaltrokegojn. Fumo, polvo kaj rokpec-amaso kovris la lokon, kie la bivakejo de la alveninta karvano estis antaǔ nelonge.

            Artilerio!

            Snyder kaj liaj homoj panike fuĝis al la densa arbaro, de kie ili venis. El dekstra direkto, post la surdigaj tondroj preskaǔ mallaǔte, eksonis io: ta-ta-ta-ta-ta, la homoj, kiel la falĉitaj herboj, falis dekstren kaj maldekstren.

            Maŝinpafilo!

            Poste aperis el la densejo proksimule dudek militmristoj en neĝeblanka uniformo, kaj ili kaptis sian armilon je komandvorto. Ĉiu kuris en la direkto de la ventorozo. Nur kelkaj homoj saviĝis de antaǔ la krakantaj, sinsekvaj pafaroj, kuŝinte sur la teron. Kvin kugloj mortigis Snyder-on.

            La batalo finiĝis.

            En la mezo de la rivero Irriwaddy lukse prilumite staris „Radzeer en sia plena milit-pompo, kaj triumfoplena komando aǔdiĝis en la mateno:

            - Bieron!

3

La kozŝipo naviganta en la proksimo de la forlasitaj bordoj de la rivero Irriwaddy renkontiĝis unue kun la Ĉefkuracisto kaj Earl, kiuj fuĝis en ĵonko. Kiam oi aǔdis de la Ĉefkuracisto, pri kio temas, ili ekveturis al nordo plenvapore. Ili surŝipigis Rustulon kaj la Bubon aǔrore.

            La princo fine ricevis grandan dozon de kinino sur la ŝipo, tiel lia febroatako ĉesis rapide. Kiam mateniĝis, kaj ili atingis la tendaron de Kvang, kie la batalo jam estis en la fina stadio, la princo transprenis la komandon. Unuavice li pafigis la intermonton per ĉiuj kanonoj. Dume parto de la maristoj, gvidataj de Rustulo enboatiĝis kun du mitraloj kaj kun pafiloj, por ke albordiĝinte sude, ili fermu la vojon de la fuĝantoj, kio sukcesis perfekte.

            Kiel troviĝis „Radzeer” sur la rivero Irriwaddy, vi demandas scivoleme? La korzŝipo ricevis la sciigon, ke du anglaj krozŝipoj atendas ilin ĉe la enfluejo, kelkajn kilometrojn de Ranguno. Torente pluvegis. Nur kelkaj fulmoj zigzagis en la netravidebla mallumo de la nokto. Ili interkonsiliĝis. Rezulte de la interkonsiliĝo du maristoj remis sur la proksiman bordon kaj ŝtelis negarditan ĵonkon. En la interno de la kabano, konstruita sur la boato, malgraǔ la tempesto, per malfacila, longa, zorgoplena laboro ili muntis kaj ekfunkciigis la radioelsendilon de la ŝipo. La sendo-ricevilo ne estis granda, sed transloki ĝin sendifekte en la malgrandan kabanon de la boato, tio bezonis eksterordinaran lertecon. En la kabano Klabo deĵoris apud la aparato, kaj lia kamarado sidis al la longa rudro, troviĝanta en pruo de la boato. Ili lerte preterglitis la militŝipojn, krozantajn ĉe la enfluejo. Tiuj tute ne okupiĝis pri la ĉiuspecaj, milfoje viditaj ĵonkoj, ĉar oni serĉis la grandan krozŝipon. Noktomeze ili atingis la Bengalan golfon. Sur tiu loko, kie okazis la bord-subgliton, ili komencis la radioelsendon. Kiam la unuaj krozŝipoj proksimiĝis, la mallarĝa ĵonko (en ties interno kun la radioaparato) navigis pli supren preter la malluma bordo, kaj ĝi albordiĝis en natura golfo, de kie ili vidis bone la brulantan deponejon kaj la fiŝistan vilaĝon. Poste ili vagadis ĉirkaǔ du tagojn sur la maro. Mil kaj mil familioj loĝas en ĵonkoj proksime al la bordo, tie estas ilia kaldrono, en kiu ili kuiras, eble la bebo en malgranda lulilo, krome la bezonataj ekipaĵoj por la fiŝkaptado. Sed ankaǔ la ŝu-flikisto kaj aliaj metiistoj vivas en sia ĵonko. Ĉie, inter la sennombraj ĵonkoj, faritaj el rafio, mato kaj pajlo, Klabo kaj lia amiko povis navigi tiel sekure kun la radioelsendilo, kvazaǔ ili manovrus inter la steloj sur la firmamento, lasante al la admiralitato la taskon trovi ilin inter la astroj.

            Dume „Radzeer” joris al la kontraǔa bordo, kaj estinginte ĉiun lampon malrapide navigis reen sub la mantelo de la tempesto. Li atingis Rangunon nerimarkite. Kiam la tempesto ĉesis, ĝi pretertlasis Mandalay-on, poste ĝi ekveturis plenvapore al nordo. Ĉar tio estis la sola vojo de la eskapo. Sed ili sciis bone, ke aviadilsvarmo traserĉos la riveron post la fino de la tempesto.

            Ĉe iu riverkurbiĝo ili haltigis la ŝipon en morta branĉo de Irriwaddy, borderita per la arboj de la ĝangalo. Poste komenciĝis fulmrapida laboro. Sur ambaǔ bordoj de la malgranda golfo ili klinis per haǔsero kvardek- kaj kvindek metrajn, tenacajn palmojn, maŝ-ligitajn sub la arbokrono tiel, ke la frondaro de la palmoj kuntusiĝis super la krozŝipo. Poste la personaro kolektis branĉojn, florojn, foliojn, ili grimpis sur la palmojn kaj kovris tiujn per ĝi. Super Mandalay vivis kelkaj sporadaj triboj en la forlalsitaj, senhomaj ĝangaloj kaj marĉoj, situantaj multajn mejlojn unu de la alia. Boato, ŝipo, homo ne trafikas ĉi tie. Kiam la krozŝipo do folasis la drivon de la rivero kaj ankris en tiu morta branĉo, ili devis timi nur la aviadilojn. Sed kiam la aviadilsvarmo alvenis, oni ne trovis eĉ spuron de la ŝipo sur la rivero Irriwaddy, kiaj la malgranda golfo ne diferencis la koloron de la bordo, ĉar la tunelsimile kuntiritaj arbokronoj, kovritaj per floroj, frandoj, kunfandiĝis kun la unutona ,verda amaso de la ĝangalo.

            Tiel okazis, ke la ŝipo malaperis ankaǔ la duan fojo. Kvankam elsendinte radiosingalojn el diversaj, trafikaj partoj de la oceano, ĝi malaperis. Ĉar la admiralitato neniam donis oficialan raporton pri la afero, la maristoj rakontas legendojn pri la fantomeska krozŝipo, kiu iafoje elsendas radio-signalojn en la nebulo, sed ankoraǔ neniu vidis ĝin, ĉar sur ties ferdeko ordonas kapitano „Duon-kapa Jack”, pirato el la pasinta jarcento.