Jenő Rejtő

Sinjoro Vanek en Parizo

tradukis: László Balázs

Unua parto

I-a ĈAPITRO

Prologo en Saharo

1.

Reĝino de Ŝebao sidis apud la tablo kaj razis sin. Sed ŝi kutimas blasfemi kaj pipfumi, kio estas tre malofta ĉe reĝinoj.

            La razklingo estis la kaŭzo de ŝia blasfemado. Ĉar ĝi estas la sola armilo en la mondo, kiu estas vere danĝera tiam, kiam ties akraĵo triviĝis. Tiam skrapdifektas, vundas la haŭton, ĝi estas indulga nur kontraŭ la vizaĝharoj.

            Post la supre skribitaj por ĉiu leganto estas evidenta, ke la Reĝino de Ŝebao estas viro.

            Kiel eblas, ke reĝino estas viro?

            Ekzemple tiel, ke li nomiĝas Stefano Ŝebao kaj la nomo Ŝebao memorigas la mokantajn konatojn pri la samnoma reĝino.

            Pri tiu reĝino el la antikva epoko oni aŭdis ankaŭ en la fortikaĵo de La Grenelle.

            Ŝebao ne devintus toleri la mokadon, ĉar ĉiu sciis, ke pasintjare li batis en Maroko la kantinestro, kiun antaŭe ankoraŭ neniu povis bati, nur la Disinjoro, ĉar li malsanigis iun lian okulon je katarakto.

            Ŝebao tre refutis sian moknomon. Sed li evitis la kverelon, kaj pro moknomo li ne vangofrapis siajn kamaradojn. Iam Stefano Ŝebao al venis rekte en Brest-on el la teatra ensemblo de urbo Kecskemét, sen tio, ke li estus rifuzinta sian ludon en la teatraĵo “Epifanio”.

            Li estis aktoro.

            Fortik-osta, basvoĉa, belaspekta junulo.

            Iam oni antaŭdiris al li prosperan karieron en lia kariero. Kaj nun li sidas ĉi tie en iu garnizono de la fremdula legio, apud la longa tablo de la dormoĉambrego de la personaro, kie kelkaj homoj razas sin.

            Matene alvenis komitato el Maroko, gvidate de kapitano Collidon por fari esploradon en la afero de tragike mortinta senranga soldato, nomita Bradieux. Tial razis sin Ŝebao. Ankaŭ li estas atestanto kaj ankoraŭ tri homoj.

            Ĝi ne estas granda ĝojo.

            - Kiel novmodaj aferoj estas tiuj – diras iu subkaporalo al la alia. – Ke tia bubo, nomita Bradieux mortas en tiu ĉi malbenita garnizono.

            - Ĉiu havos tiom da prudento – respondis la alia suboficiro sufiĉe laŭte –, ke ili ne denuncos sian serĝenton. Senrangulo neniam babilaĉu kontraŭ sia suerulo. Kiu denuncos en malagrablaĵon la suboficiron, tiu ne devas atendi unu jaron en la legio, ke oni sendu lin en ian teruran postenon.

            Ili diris tion sufiĉe aŭdeble, por ke ĝi ne evitu la atenton de la sin razantaj atestantoj.

            …Ŝebao nur tiradis la malnovan klingon, kaj li provis streĉi sian vizaĝhaŭton per grimacoj.

            Ankaŭ Manuelo sidis en la proksimo. Li ne estas atestanto. Plie viktimo. Li estas maljuna hispano, lia vizaĝo estas tre delikata. Li aspektas preskaŭ malnova pentraĵo kun sia eleganta, longa, mallarĝa kaprobarbo, kun la kuspitaj lipharoj. La sufero en Saharo, la malfacila soldatservo de la legio, kvazaŭ estus plie emfazantaj la aristokratan delikatecon de lia eksteraĵo. Lia ebura, alta frunto, liaj enkaviĝintaj tempioj, sed eĉ tio, kiam ŝvito perlis sur lia vizaĝo, kiam li malfermas siajn okulojn lace – ĝi memorigis lin pri maljunaj kastelestroj, mortitintaj dum la epoko de kavaliroj.

            Li tre ŝatis tiun bubo-junan Bradieux-on, kiu mortis.

            Nun saltantaj paŝoj klakas sur la ŝtona pavimo de la koridoro!

            La Pajac’!

            Kaj la koncernulo jam enpaŝis, starante sur siaj piedfingroj, kiel ia fama baletistino, fininte sian solodancon.

            Kaj li diras: “Hop!”

            En la sekva momento, fajfante kaj ĵigante deĵetas siajn rimenzonon, ĉapon, kaj saltante li sekvas siajn havaĵojn!… Li jam estas sur la lito kaj malbutonumas sian kamizolon.

            Dume lia fajfado sonas akre!

            Li ĉiam estas gaja, li dancas kaj saltadas.

            Li estas Pajac’!

            Ankaŭ li suprenas parandan uniformon, ĉar ankaŭ li partoprenos la priaŭskulton de la atestantoj.

            Li reanimas la homojn ĉi tie kun neinterrompebla bonhumoro, ĉar iafoje li ridas tiel laŭte, ke ektremas ĉiu fenestro.

            Pluraj homoj ridis kun li. Kvazaŭ malforta venteto blovus el la direkto de la dezerto, vigleco flugas kun Pajac’ en la sufoke varman ejon.

            Li vestas sin dum sekundoj! Li ĵetas sian ĉapon supren kaj kaptas ĝin kape, suprenas la paradan uniformon, kaj fulmorapide, per grandegaj saltoj li jam sidas apud Ŝebao. Li ne ŝercas pri li. Efektive Emanuelo kompletigis triopa ilian amikecon kun Ŝebao kaj Pajac’. Homoj de diversa nacieco, neturo, kaj aĝo amikiĝas ĉi tie en la malproksima garnizono El Grenelle, en la infera mezo de Saharo. Pajac’ estis ruso, kaj li nomiĝis Ivan Gorĉev. Manuelo estas hispano, kaj Ŝebao, la Reĝino hungaro.

            - Aŭskultu min – flustris Pajac’ al Manuelo –, kolektu vian forton iomete. Eblas, ke post neloge vi bezonos ĝin, olda Manuelo. Kaj tia maljuna kavaliro montru al la legio, ke oni ne povas superruzi lin facile…

            - Tio ne interesas min… Kian komunan mi havas al la legio? Neniu redonos Bradieux-on!

            Ŝebao okulsignalis al la pordo.

            Ĝi komenciĝas! Subkaporalo haltas en la pordo kaj akre krias laŭte:

            - Atenton! Al priaŭskultado! Ŝebao! Previente! Maturek! Gorĉev! Sekvu min!

            La kvar atestantoj ekiris malantaŭ la subkaporalo.

            La du aliaj suboficiroj staras indiferente en la pordo.

            - Fine ja – diris iu kaporalo al la alia – nenio okazis. Ĝi ne estas la unua kazo, kiam iu mortas en Afriko de apopleksio pro la varmego

            - Mi diras nur tion – respondis la alia –, kiu denuncas sian serĝenton en Afriko, tiu facile bruligos siajn fingrojn.

            Nur nun alvenis la ĉefrolulo de la esplorado en parada uniformo. Serĝento Borodin! La du suboficiro mansalutis senvorte, la serĝento resalutis kaj iris plu.

            La longa koridoro sorbis la klakadon de liaj malrapidaj, eĥaj paŝoj.

2

            …Komitato!

            La kapitano, kiu de tempo al tempo ludas per ora krajono, pendanta sur ĉeno, kaj po du malpli altrangaj oficiroj sidis apud li. Verda tablo estas antaŭ ili.

            Gardisto staras kun bajoneto en la fono.

            Antaŭ la tablo viciĝas streĉe rektiĝinte: Previente, Maturek, Ŝebao kaj Gorĉev.

            Dekstre estas serĝento Borodin aparte, ĉe la flanko de la verda tablo, en parada uniformo, rigide, pale.

            La akuzito!

            Estas terura varmego! Ĉiu rapidas. La kapitano ĵetas kelkajn dokumentojn unu sur la alian, li legadas el iu, fine li diras al la alviciĝintaj soldatoj sek-voĉe.

            - Vi estis kun Bradieux en la karcero, kiam li mortis! Mi priaŭskutas vin ĉiujn, ĉar mi suspektas, ke tiu senranga soldato fariĝis viktimo de malregulaĵo. Previente!

            - Ordonu pri mi!

            - Elpaŝu!

            Tramplo.

            - Ĉu Bradieux diris al vi ion antaŭ sia morto, kio povas esti grava el la vidpunkto de la esplorado de la afero?

            - Li ne tre… konversaciis… dum agonio… – respondis Previente heziteme.

            - Ĉu li mortis subite?

                - Nu… –  li eklevis sian ŝultron. – Li plendis, ke li havas spasmon, poste lia kapo kliniĝis malantaŭen, li stertoris kaj… ĝi okazis tiel…

            La kapitano pugne batis sur la tablon:

            - Parolu klare! Ĉu vi scias, kial li fartis malbone? Ĉu jes aŭ ne?

            - Kiel mi povus scii tion?… Oni enportis lin posttagmeze… kaj vespere… li jam mortis.         

            - Nu… bone. Ni daŭrigu tion. Maturek. Venu antaŭ min ĉi tien! Ĉu vi aŭdis, kion diris via kamarado?

            - Jes.

            - Ĉu ankaŭ vi spertis tion?… Ne pensadu, fripono, ĉar mi ŝnurligigos vin!…

            - Do… okazis ankaŭ tio, ke la Reĝ… Ŝebao frapetis, kaj envenis Gorĉev el la gardostaro… kaj…

            - Ŝebao! Ĉu vi aŭdis la ĵusajn konfesoj kaj komprenis tiujn?

            - Jes.

            - Ĉu la parolintoj diris la veron ĝis nun?

            - Ne, sinjoro kapitano. Kion ili konfesis, ĝi estas mensogo de la unua ĝis la lasta vorto.

            - Kio okazis al Bradieux laŭ vi?

            - La agadmetodo de serĝento Borodin kaŭzis la morton de Bradieux.

            La okuloj de la kapitano kuntiriĝis malrapide, kaj lia voĉo frapis kun akra flustrado.

            - La senrangajn soldatojn Previente kaj Maturek estu punitaj severe. Mi petos raporton pri tio. Ŝebao! Laŭ vi, kial malbonfartis Bradieux?

            - Pro la puno. Lau la ordono de serĝento Borodin li devis ĉirkaŭkuri la korton kvardek kvin foje, en tuta marŝekipaĵo, uzata dum la pluva sezono!

            Murmurado!

            La kapitano denove kuntiras iun sian okulon. Ankaŭ la aliaj oficiroj rigardas konsternite la morte palan Borodin-on, kiu portas pitoreske parandan uniformon,

            - Daŭrigu!

            - Post la kuro Bradieux estis kun ni en la karcero, kaj tuj videbliĝis, ke li suferas pro sunfrapo. Komence ni lavis lin per nia akvoporcio, Maturek, Previente kaj mi. Poste mi frapetis por venigi la gardistojn, ĉar Bradieux kantis en sia senkoscia stato, li estis ruĝa por la febro… Gorĉev enrigardis, post foriro li revenis kun tio, ke sinjoro serĝento Borodin ne ordonis pri la malsana Bradieux.

            - Ĉu vi asertas tion – demandis la kapitano mallaŭte –, ke la agadmetodo de la serĝento kaŭzis la morton de la senranga soldato Bradieux?

            - Jes, ĉar la vero estas tio!

            - Bone, filo mia… Gorĉev!

            Pajac’ elpaŝis.

            - Ordonu pri mi.

            - Ĉu ankaŭ laŭ vi serĝento Borodin kaŭzis la morton de Bradieux?

            - Do, nu…!- Li ĉirkaŭrigardis mirante. – Absolute ne! Tute ne temas pri tio!

            - Ĉu vi ne sicas pri tio, ke Bradieux ĉirkaŭkurigis lin sur la korto?

            - Kompreneble jes. Sed ĝuste serĝento Borodin estis tiu, kiu grde averti lin sin deteni de tia infaneca kurado en la sufoka varmego.

            - Atentu tion, kion vi diras!

            - Mi petas vin, sinjoro kapitano – li ekparolis kun sinkulpiga rideto –, mi vidis tiel. Ankaŭ tio veras, kiam oni frapetis por venigi min, mi vidis, ke la okuloj de Bradieux brilas, sed mi pensis ĝin, tial, ĉar li konstante entuziasmiĝas, kiam li pensas pri nia ŝataa serĝento. Ankaŭ ĉe mi estas tiel.

            - Atentu! Se vi elturnos eĉ unu vorton, vi do buligos viajn fingrojn!

            - La kaporalo diras ĉiam la samon, rilate miajn maleolojn, se mi ne kunbatas tiujn… Tiel oni ne scias, kio estas la bona kondutmaniero, kiam oni timas pri siaj fingrojn.

            La kapitano komprenis lin. Li salte leviĝis, kaj batadis la tablon:

            - Leŭtenanto Gerol! Komandu tiun kaporalon ne pli ol unu horo al dezerta punkompanio!… Silentu! – li kolere alkiraĉis nun al serĝento Borodin, kiu anonciĝis por paroli elpaŝinte. – Baldŭ vi havos eblon defendi vin! Orĉev! Parolu serioze, ĉar vi amare pentos tion! Ĉu la konfeso de Ŝebao estas vera?

            - Li konfesis false. Poste mi rakontis al li, kio okazis. Borodin, nia ŝatata superulo, malpermesis eĉ tion, ke mi portu akvon al Bradieux, kiam li ekvidis min kun la ladbotelo.

            La kapitano ekstaris.

            - Serĝento! Vi povos prezenti vian defendon antaŭ la milita tribunalo en Oran. Nun respondu al mi nur tion: ĉu iu atestanto malamas vin?

            - Jes! – diris Borodin. – Mi punis Ŝebaon liginte lin al mallonga ĉeno, ĉar li elpaŝis el la vico kaj replikis!

            La kapitano surmetis sian ĉapon, ŝovinte la dokumentojn sub sian akselon, li staris antaŭ Ŝebaon. Li fikse rigardis lin.

            - Kial vi estis punita?

            - Serĝento Borodin diris tion al la plotono dum ekzercado, ke ni estas stultaj, kaj nek inter nia patro estis tia soldato, kia li estas. Tiam mi raportis al la sinjoro serĝento, ke neniu povis esti pli eminenta soldato, ol mia patro.

            La kapitano eklevis sian kapon.

            - Ĉu… Kion faris via patro, kio laŭ vi estas nesuperebla militista plenumaĵo?

            - Li mortis en batalo!

            Fariĝis konsternita, iom solena silento.

            - Ça va – kapjeis la kapitano mediteme. – Tiu plenumaĵo ne estas malofta, sed ĝi vere estas nesuperebla.

            Kaj li etedis sian manon al Ŝebao.

            Per tio la esplorado finiĝis.

            Baldaŭ la milita tribunalo reprenis du rangojn de Borodin. Oni sendis la kaporalon en puntendaron, kaj la komitato senlace daŭrigis sian vojon kaj…

            Kien kondukis la vojo de la komitato, tre mutaj homoj fuĝis ĉien.

3

Donald, la angla veterano, kiu servas sian dekan jaron en la legio, kaj li estas bone informita pri ĉio, li rakontis en la kantino pri tio, kion volas fari tiu serĝento Pipettin, kiu venis anstataŭ Borodi, al Gorĉev, Ŝebao, eĉ al Manuelo, tial, ĉar li estas ilia amiko?!

            - Nu, vi tuj komprenos tion – diris Donald kaj pipfumante kubutumis antŭenkliniĝinte. – Nur tio estas la demando, ĉu troviĝas inter vi tia homo, kiu jam batis sian edzinon?

            Multaj homoj anonciĝis.

            - Mi jam batis ankaŭ la edzinon de mia juna frato – diris la kantinestro modeste, ĉar li neniam estis gaskonema. Donald kalkulis ilin:

            - Unu, du, tri, kvar, kvin… vi kalkuliĝas du kun via bofratino, tio faras sep. Vi pagos ruĝan vinon, ĉar vi estas kaŭzintoj de ĉio, kio okazis al Gorĉev, Manuelo kaj al la Reĝino. – Tempesto de indigno falis sur Donald-on. Precipe flanke de la kantinestro.

            - Mi batas la virinojn ne pro amuziĝo, pro ke mi pagu pro ĝi! – li kriis nervoze.

            - Se ne, do ne! – diris Donald, kaj eklevinte sian ŝultron, li rezistis la tempeston.

            Fine pagis la misfamigitaj homoj. Tiu hontaĵo ne restu sur ili!

            La blankhara militisto unue trinkis, poste viŝis siajn lipharojn dudirekten, fine pemetante la ardantan tabakon en sian pipon, li komencis paroli malrapide.

            - Do tiu konstanta esplorado, kaj inspektado, kio okazas nun pro la suboficiroj, kiel vi aŭdis ankaŭ ĉe la dezertanoj, ĝi ne estas alia, ol tiu inventaĵo, kiam vi batas vian edzinon, kvankam vi amas ŝin.

            - Jes, mi tre amas ŝin – diris la kantinestro.

            - Tamen vi batas ŝin.

            - Jes, mi tre batas ŝin – li kapjesis kun sincera kompato.

            - Nu, tiu situacio estas nun en Afriko inter la oficiroj kaj suboficiroj… Fulmo frapu tiun botelon de sodakvo… Do, unuvorte… Je via sano! Nun temas pri tio, ke la suboficiroj, ekde la ekzisto de la legio, estas la plej gravaj soldatoj  en Afriko. Nu, sed kial? Ĉar ĝi estis la kutimo, eĉ tiam, kiam mi venis ĉi tien, oni komandis oficiron en la dezerton nur pro puno. Junajn leŭtenantojn, se ili havis multe da ŝuldo, skandalon pro virino, ili drinkis aŭ faris alian similan aferon. Tiam oni transpostenigis ilin en Afrikon. Ĉi tie ili transdonis feliĉe ĉiun sian servon al la suboficiroj. La serĝentoj de la legio estas unuarangaj soldatoj! Ili estas spertaj pri ĉio, de la financaj aferoj ĝis la bataloj kontraŭ la beduenoj… Nu, do! Tiel fariĝis la legia serĝento vera nocio en la tuta mondo. Vi devis havi bonan kontakton kun li, se vi volis ion en Afriko. Nu… poste sekvis tiuj modernaj tempoj kun la radio, aviado, kaj ne estas permesate bati la legianojn, do; Subite enmodiĝis ankaŭ ĉi tie, ke ju pli malfacila estas la servo, des pli bona oficiro estas bezonata al tio. Ne junaj, parizaj leŭtenantetoj venis en la legion kun portebla gramofono kaj alkoholismo, sed tiaj, kiuj superis oficirojn rilate ĉiuspecan lingvoscion de la indiĝenoj, strategion kaj organizadon. Dum batalo legiaj oficiroj kaj suboficiroj komprenas unu la alian bone! Nur tiu “tradicio” estas inter ili akriĝinta. La legia serĝento, konservanta la malnovajn tempojn, kiu estas plenrajta sinjoro super la legianoj kaj subordigitaj legiaj suboficiroj. Kaj tio ne plaĉas al la nunaj oficiroj.

            Li eksilentis kaj batetis sian pipon al sia manplato.

            - Nu kaj? – demandis la kantinestro.

            - Nu… kaj… Ĝi estas tia, kiam vi iras aĉeti, sed anticipe vi ekbatas vian edzinon, kaj ŝi poste rompas teleron por kolero.

            - Eble vi pravas! Sed se iam mi vidos ŝin fari tion… Je mia dio, ŝi amare pentos ĝin!

            - La afero estas tute sama. Ĉar la oficiro forkomandos Borodin-on. Sed antataŭ li venos Pipettin, kaj restos la aliaj suboficiroj, kaj ili rompos tiun, kiu denuncis la serĝenton. Li povas iri en la alian finon de Saharo, sed la informo sekvas lin eĉ tien: “Li denuncis la legian serĝenton!” Kaj jam la unuan tagon oni ordonas al li plenumi dudek kvar horan deĵoron.

            - Sed kion utilis la tuto, se la komitato foriros, kaj daŭros la revenĝo?

            - Jen vidu! Foje vi kaptas surprize vian edzinon, kiam ŝi rompas teleron, vi vangofrapas ŝin, sed ĝi ne utilas. Se se vi vangofrapas ŝin la duan fojon, eble ŝi enuos tion.

            - Vi pravas, mi provos ĝin – kapjesis la kantinestro. Nekredeble, kiom da teleroj rompiĝas ĉi tie!

            …Gorĉev kaj Ŝebao venis en la kantinon. Tute kot-kovritaj. Ili purigis la stalon de la kameloj.

            - Jen vidu – diris Donald mallaŭte al la ĉirkaŭsidantoj. – Jen estas la rompiĝintaj teleroj.

4

La fato ekiris sur sia admirinda vojo kun la afero de Borodin. Kiam komenciĝis la revenĝo, oni tute ne menciis Borodin-on.

            Apenaŭ alvenis Pipettin, kaj kompreneble li faras inspekton. Ĝi estas lia devo!

            Nun okulfrapas al li tio kaj ĉi tio.

            - Kia estas tiu butonon? Kvartaga puno en salle de police.

            - Ĉu vi ne scias, ke rimenzono estas bezonata al la laborvestaĵo? Vi ne ricevos viajn leterojn kaj vi ne rajtas forlasi la garnizonon dum tri semajnoj!

            - He! Maljuna hispano! Ĉu vi forgesis kunporti la stativon de la mitralo? Pro tio gardostaru ĝis vespero ĉe la dezerta puto!

            Kaj tiel plu. Kiu povus kontraŭdiri? Nuraj malregulaĵoj en la legio. Sed la suboficiro vidas ĝin nur tiam, kiam li volas.

            …La fama aventuro komenciĝis ĝuste tiun posttagmezon, kiam la Reĝino finis sian servon, la purigadon de la staloj, poste li venis kun Gorĉev en la kantinon. Tre malesperiĝinte. Li do havis malbonan humoron. La plej kruelan doloron, krom la multe da malfacilaj servoj aŭ la ricevintaj punoj, kaŭzis la konstanta reteno de la leteroj.

            Letero alvenis en Afrikon, en la fortikaĵon La Grenelle! Tio kuŝas en la kontoro du semajnojn, kaj la adresito ne ricevas ĝin!

            - Kion vi pensadas? – akre alparolis Gorĉev sian amikon kaj eksidis apud lin. – Ni dizertu. Cetere oni mortigos nin.

            - Bedaŭrinde mi ne povas – respondas la Reĝino. – Kion mi faru? Mi ne estas taŭga por dizerti. Sed vi provu! Fine mi ja havas neniun kaj estas egale… Vi certe havas iun.

            - Nu, edzinon, infanojn kaj tiaĵojn – li respondis leĝere. Lia vizaĝo tamen serioziĝis pro tiu ŝerco kaj lasis Ŝebaon tie. Poste li iris sur la ekzercterenon, serĉis la skribiston de la regimento, staris senpere malantaŭ lin kaj flustris en ties orelon:

            - Okazos sinmortigo en la fortikaĵo!

            - Kio?!… Ĉu vi scias, se vi frenezetumas min… vi amare pentos tion!

            - Pst… Mi vidis vin nokte malantaŭ la kantino. Vi povis paŝis sur la vojon nur el la fenestro aŭ de sur la Luno. Se mi diros tion al la kantinestro, li mortigos vin posttagmeze. Ĝi estas certa, kiel veneno. Tio estas eĉ pli bona. Ĝi estas reletive pli rapida kaj milda morto, ĉar la kantinestro murdas per la spililo. Tio estas ĝena. Estus plej bone, se vi mortpafus vin. Ĝi estas pli bona negoco. Ĉar tiu afero per la spililo!… – Kaj li masvingis malgaje. – Eĉ tiam estas malbone pensi pri tio, se vi fariĝos la viktimo.

            - Ĉu… vi diros tion – li balbutaĉis – al la kantinestro, ke mi?

            - Sendube. La reteno de la leteroj tre kolerigas min… Ankaŭ tio povas okazi, ke la kantinestro venos kun buĉisthakilo.

            - Iru malantaŭ la vestaĵlavejon, vi, fripono – siblis la kaporalo – , mi kunportos viajn leterojn. Sed forsekretu, ke vi kaŝobservis min!

            - Sciu kion fari, por ke vi ne devu tiom multe peni, kunportu ankaŭ la letrojn de la Reĝinio kaj Manuelo. Tiuokaze la kantinestro dormu posttagmeze. Nu, levu la kapon, oldulo mia! Imagu, kiom malbona estas la situacio de la leterportisto!

            Post kvin minutoj la leteroj de ilia trio estis ĉe li! Gorĉev ricevis du leterojn, Manuelo kaj Ŝebao po unu. Unue li malfermis tiun leteron, kiun skribis sian juna fratino. Nun neniu estus nominta lin Pajac’, ĉar li estis serioza.

            “Karega Ivan!

            Mi enloĝiĝis en la malgajan domon sur la bulvardo St. Honore. Kiel mi jam antaŭsignis en la pasinta monato, tute ne eblas, ke mi revenu al mia onklino en Londonon. Mi miras, ke via domprizogisto, sinjoro Vanek, ne skribis je via interesiĝo pri la situacio. Kvankam mi luas la ĉambron de li. Mi opinias, ke vi troigas tiun aferon en Nico, sed mi obeos, kaj laŭ via deziro, mi forsekretos eĉ antaŭ li, ke mi estas via fratineto. Mi vivas en Parizo sub la nomo Nedda Harloff, kaj sinjoro Vanek ne konjektas, ke iam mi aŭdis la nomon Gorĉev. Mi ne komprenas vian malpeciencon, ke vi ne ricevas sciigon de sinjoro Vanek. Ĉu vi kedus al sinjoro Vanek, ke mi fartas bone, kaj mi ne suferas pro manko de kio ajn? Vi povas kredi tion ankaŭ al mi! Sed Vi, Ivan! Bonvolu skribi tuj, se vi malhavas ion! Mi scias, ke nun vi ne povas disponi pri via mono. Nadnjo hieraŭ ĝiris monon el Londono, kaj aldone mi sendas ducent frankojn. Gardu vin, kaj mi tre petas ne miksiĝi en ĉiun senpripensan frenezaĵon, kiel vi kutimas fari tion. Mi maltrankvilas nur pro ĝi. Mi kisas vin multfoje:

Nedda”

5

            Kompatinda, kompatinda Nedda!

            Nun jam ŝi vivas sub la nomo Harloff. Pro li! Li mem agitis en Nico la teruraĵon.

            Li rigardis la alian leteron.

            Sinjoro Vanek skribis ĝin!

            Tiu homo preskaŭ puŝis lin en la tombon per siaj leteroj!

            La bona, olda sinjoro Vanek!

            Li renkontis lin en Nico, antaŭ du jaroj, kiam sinjoro Vanek ankoraŭ estis senhejmulo! Sed li fariĝis riĉulo, li do povis dungi sinjoron Vanek eterne.

            Li estis lia sekretario, sed plie ŝajnis tiel, kvazaŭ li estus la mastro de Gorĉev. Ĉar li postulis la absolutan estimon kaj ne toleris la konfidencon.

            Kaj Gorĉev, neniu scias kial – multaj homoj opinias same –, li donis tiun estimon al sinjoro Vanek, kiu kelkfoje skoldis sian mastron, sed cetere li faris nenian laboron.

            Sed li faris tion dignoplene kaj impone!

            Sinjoro Vanek estis filistro, kaj li sentis tiel, ke tio devigas la socion rilate lin. Ni vidu do, kiu estas tiu sinjoro Vanek?

            Li servis en la legio. Hazde!

            Oni distingis lin per la honormedalo. Ĝi estis ne lia kulpo.

            Vivoj, amoj kaj la sorto de malpli grandaj nacioj aranĝiĝis tiel, ke sinjoro Vanek havis fatale decidan rolon en tiuj aferoj.

            Sed li eĉ konjekton ne havis pri tio. Se iu estus rakontinta tion al li, li ne estus kredinta ĝin!

            Li, kiel la blinda sorto iradis kun la kredo de burĝaj virtoj, orgojle, fervore, kun fidela gajeco kaj arogante.

            Kiu estas tiu Gorĉev, kies sekretario kaj nun domprizorgisto li estas? Li ne scias tion. Li scias nek pri liaj parencoj. Li estas suspektinda homo, tio certas. Li tute ne konjektis lian aĝon, naciecon, profesion. Lia nomo estas rusa, li naskiĝis en Parizo, sed li parolas angle kun sia bopatro. Kiu vidas klare en tiu konfuza afero, li demandas.

            Ĝorĉev kun siaj edzino kaj infano loĝis en Nico ĉe sia bopatro. Tie li implikiĝis en strangan skandalon. En iu klubo. Ĝi aperis ankaŭ en la ĵurnaloj. Ĉiu sciis tion. Nur sinjoro Vanek ne!

            Kiu legas ĵurnalojn nuntempe? “Ĉiu publikas la saman aferon” – li diris plurfoje kaj kredis tion.

            Sinjorino Gorĉev subite forvojaĝis kun siaj infano kaj patro en Svislandon.

            “La maljunulo certe estas malsana je raŭmatismo” – opiniis la sekretario.

            Li bone konis la ĝardeniston de la najbara domo. Tiu, vespere diris al li:

            - Bela ulo estas via mastro.

            - Jes. Li estas bel-statura junulo. En lia aĝo ankaŭ mi aspektis tiel.

            Fine Gorĉev post unu semajno diris al li:

            - Ni vojaĝos al Parizo, oldulo mia.

            - Mi nomiĝas Vanek! – li rimarkas fierege.

            - Jes, jes… sinjoro Vanek!… Kompreneble!

            Ili havis ankaŭ dento-mankan leonon. La najbaraj infanoj venis ludi kun ĝi. Ĝi apenaŭ povis maĉi la kuiritan viandon per sia gingivo. Gorĉev kunportis ĝin el ia afrika bankrotamaso. Oni nomis ĝin laŭ ties dresisto, kaj sur ĝia kaĝo restis ĝis nun la originala tabulo:

Aladaro Wendriner

artisto kaj rabobesto

            Ĝi estis multe pli maljuna, ol Metuŝelaĥo. Oni nur tial fermis ĝian kaĝon, ĉar la buboj el la najbareco mort-timigis ĝin, kiam ili ĉirkaŭsaltadis la leonon.

            En Parizo sur la bulvardo St. Honore, en antikva, baroka vilao adiaŭis Gorĉev de sinjoro Vanek, sen tio, ke li mem estus restinta eĉ unu tagon tie. Li lasis sian havaĵon ĉi tie, en polvokovrita, lavend-odora, malnova ĉambro.

            - Kiu posedas la memblojn? – demandis sinjoro Vanek.

            - Mi. La ŝlosiloj estos ĉe vi. Do gardu bone ĉion!

            Sinjoro Vanek tuj decidis ekscii, kies domo ĝi estas, li devas koni ĝian posedanton.

            Gorĉev la tagon de sia alveno en Pario skribis al sia familio, loĝantaj en Svislando, ke li dungiĝos al la legio. Poste li suprenrigardis fajfante al la pariza ĉielo, kiu efektive estis lia naskiĝ-ĉielo. Kompeneble ne koncernas sinjoron Vanek tiaĵo, ke li dungiĝos al la legio. Sinjoro Vanek estu domprizorgisto!

            Bonege!

            - Sinjoro Vanek! – li diris al sia sekretario. – Hodiaŭ mi forvojaĝos por ĉasi leonojn.

            - Kial estas bezonata tiu ĉi domo?

            - La muroj estas taŭgaj por pendigi belajn felojn sur tiujn. Vi restos ĉi tie. Atentu pri la membloj, kaj vi loĝos en aparta ĉambro. Mi esperas, kiel unuaranga sekretario vi estis, vi fariĝos tiel bona domprizorgisto.

            - Vi ne trompiĝos pri mi!

            - Ankaŭ mi samopinias – respondis Gorĉev kun malgaja antaŭsento.

            Sed sinjoro Vanek tuj entuziasme vivis por sia nova komisio:

            - Kiel vi opinius – demandis sinjoro Vanek –, se mi ludonus iujn partojn de la loĝejo? Kompreneble mi pensus nur pri sole vivantaj virinoj, havantaj pli ol kvindek jarojn.

            - Nun mi ne volas okupiĝi pri negoco. Cetere mi miras, ke vi havas tiel fortan altiriĝon al la sole vivantaj virinoj, pli ol kvindek jaraj.

            - Sinjoro! Tial mi proponas ĝin, ĉar mi vidas moralan garantion, rilate la maturan aĝon.

            - De kiam mi scias, ke vi havas kvinde unu jarojn, de tiam mi ne kredas tian grantion – respondis Gorĉev. – Loĝigu sinjoron Wendriner en la bestĝardeno de Parizo, kaj vizitu la maljunan leonon kelkfoje.

            Dum adiaŭo sinjoro Vanek atentigis Gorĉev-on apreci la monon. Li estu singarda, rilate la konatiĝojn sur la trajno, se li malvarmumos, li tuj kuŝu en la liton, prenu aspirinon, teon kaj ŝvitu, ŝvitu!

            - Kio okazu – demandis Gorĉev, ĉar sinjoro Vanek forgesis el sia programo tiun bonan konsilon –, se mi eksoifus ĉe iu stacio, kaj mi irus en la restoracion por trinki bieron

            - Mi garde avertas vin! – li kriis timiĝinte. – Neniam eltrajniĝus dumvoje! Se vi tamen farus tion, kalkulu viajn ĉiujn valizojn, cetere vi rimarkos ĉe la finstacio, ke vi perdis iun.

            - Ĉu vi havas ankoraŭ ian utilan, bonan konsilon?

            - La plej grava: ne petu kaj ne donu monon!

            - Dankon – respondis Gorĉev. – Nu, ĉion bonan!

            Kaj li iris…

            Sinjoro Vanek stamfadis timiĝinte, turniĝante en la sama loko, poste li kriis post lin:

            - Alo! Vi ne donis monon al mi!

            - “Mi ne petos kaj ne donos monon!” Via vorto estas sankta skribo por mi!

            Kaj li iris…

            - Sinjoro! – li kriis timiĝinte. – Vi scias bone, ke la reguloj allasas esceptojn!

            Gorĉev revenis ŝajne trompiĝinte, li eklevis sian ŝultron kaj transdonis al li multe da mono, krome plenigitan ĉekon, pagendan fare de la banko ĉiumonate dum unu jaro.

            - Mi konfesas, ke vi pravas, sed tiel eblas, por ke la reguloj allasu esceptojn, mi konatiĝos en la trajno, aŭ mi elŝovos miajn manojn el sub la kovrilo, kiam mi devus ŝviti…

            Li adiaŭis tiel. Kaj Gorĉev dungiĝis al la legio.

            Kiel ĝi okazis, kio estis lia malnova afero en Nico, kiel li venis ĝuste en la malbenitan fortikaĵon La Grenelle, neniu sciis tion, sed oni tute ne zorgis pri ĝi.

            Nun li staras apud lampo en la korto, tenante leteron kaj ducent frankojn en sia mano, meditante.

            Subite li aŭdas bruon el la direkto de la korto… Kio ĝi estas?

            Sahariano saltas de sur sia kamelo. Li estas ekspreso!

            - Oni anoncis kvarantenon en Tuareg-lando! – li krias al la srĝento. Ŝajnas, ke li tuj portos la informon plu, ĉar li ne permesas forkonduki sian kamelon. – Estas kolero! El ĉiu fortikaĵo oni devas sendi ses homoj patrolante por zorgi pri la ordo. Krom la marŝ-ekipaĵo ili ricevos trinkakvon kaj nutraĵon por kvin tagoj.

            La sahaiano tuj forgalopis. Estas granda ekscitiĝo…

            Serĝento Pipettin poste diras al la subkaporalo, ke tiu Donald multe babilaĉas en la kantino.

            Post duonhoro oni trumpetas alviciĝon. Kaporalo Robin iradas antaŭ la soldatoj mediteme… Kvazaŭ li elektadus nur divenprove.

            - Ses homoj ekmarŝos al Tuareg-lando, kaj ili restos tie ĝis nova ordono, ĉar estas epidemio… Do Gorĉev, kaj Ŝebao krome… Nu, ankaŭ Manuelo, por ke ili ne pendigu sian kapon survoje, ankaŭ legiano Donald iros kun ili, kiel la kvara, kiu estas gaja parolanto. Ni tuj trovos ankoraŭ du homojn. Kun kvintaga nurtaĵo kaj trinkvakvo, pretaj por ekmarŝi, post unu horo anonciĝu ĉe la serĝento… Dis!

            …Ĉiu iras senvorte por sia propra afero. Donald murmuras trankvile:

            - Nun jam ili estas tiel koleraj, ke ili ĵetas ankaŭ la maljunan teleron sur la teron…

6

            Estas malluma vespero. La ses soldatoj ekmarŝas indiferente.

            - Ĉu ni dizertos? – flustras Gorĉev.

            - Dizertu – flustras Ŝebao. – Mi anonciĝos sola kun la ordono.

            - Tiam ankaŭ ni restos – respondas Gorĉev. La du aliuloj diras nenion. Tiell ili marŝas laŭ la ritmo de etaj buoj, rekte sur la improvizita ŝoseo, konsitanta el ŝtoneroj.

            …Kiam la luno leviĝas, tiam la memorinda patrolo atingas la dezerton, kun kiu la ses homoj foriris el la fortikaĵo La Grenelle.

            Porĉiam.

            La serĝento komisiis Gorĉevon pri la gvido de la patrolo. Li ricevis detalan mapon pri Saharo, sur kiu la plej proksima oazo de la fortikaĵo La Grenelle estis je distanco de unu taga marŝado.

            La mapoj pri Afriko, rilate Afrikon ne estas la plej fidindaj. Kelkfoje la diablo forportas iun oazon. La salboŝtormo kovras ĝin per nuboskapul-altla polvo, sed troviĝas multaj homoj, kiuj marŝas al la nesignita tombo de la oazo, tiuj, kiuj prenas la mapon, kiel sanktan skribon. Vere estas iom da identeco inter la mapo de la dezerto kaj la sankta skribo. La longe sopirita oazo atendas ilin sur la loko, signita per punkto, de kie ili jam ne devis sintreni plu, se estas eble kredi al la mapo de la sankta skribo, kaj en la transa mondo, ĉiu povas ekripozi pace.

            - Mi proponas tion – diris Gorĉev –, ke ni faru notojn pri niaj travivaĵoj, se post dek jaroj ni elpromenos el Saharo, ni fariĝos milionuloj pere de la verko.

            - Inter miaj amikoj – ekparolis Ŝebao – troviĝas verkisto. Tial ne estas malplena ŝerco, kion vi diras. Fine tiel aperus vera, laŭviva priskribo pri la legio

            - Ne kredu, oldulo mia! La homoj volas legi tion, kion ili imagas volonte, oni ne ŝatas, se la realaĵo kontraŭdiras tion. Viaj amikoj en Parizo, Londono aŭ aliloke povas skribi nur tion, ke Saharo estas plena de tien-reen flugantaj polvovualoj, kaj la marŝkolono iras sub tiuj eterne movantaj polvovualoj, el kiuj de tempo al tempo elfalas kelkaj senrangaj soldatoj, kiujn oni lasas kuŝantaj en la dezerto, kaj kiam la marŝkolono atingas la plej proksiman oazon, ĝi konsistas jam nek el unu homo.

            - Idiotaĵo – opiniis Ŝebao.

            - Ĝi estas tre bona konstato – diris la blankhara Donald. – La homoj en siaj legaĵoj… admiras sian menson plej volonte…

            Damne! Manuelo stumble falis.

            Jam delonge ĉio kirliĝis antaŭ li en sangaj makuloj, ĉar la dezerta blindeco atakis liajn okulojn.

            - Nu, nek lin la bona sorto venigis ĉi tien – murmuris Donald. Ili dividis lian ekipaĵon, tiel li estis kapabla sintreni plu.

            - Eh, bone! Kial vi kunportas min? Mi ne revenos en Eŭropon, sed mi nek volas… Vi estas junuloj, do iru… Kial vivi plu?… Ankaŭ la kompatinda Bradieux restis ĉi tie.. – Li ne ploris, ne funebris, ne veadis, tamen estis sentebla, ke la morto de Bradieux profunde skuis lin anime.

            La mapo ne mensogis. Vespere ili atingis la oazon. Ĝi ŝajnis sufiĉe loĝata loko, kun multe da palmoj, duaroj.

            - Sinjoro – diris la tribestro, kiu tuj iris tien –, vi ricevos ĉion dormlokon, nutraĵon, sed vi devas paroli kun la ĝenamoj.

            Nenia problemo. Ili estas patrolantaj soldatoj. Nur tiam ili estus dizetintoj, se ili estus devojiĝintaj de la difinita marŝdirekto. Venis la ĝendarmo kaj mansalutante redonis la dokumentojn de la patrolo.

            - Ne ekiru al Zirzin – li diris –, plotono da spahioj fermas la vojon, kondukantan tien. Ekmarŝu al nordo, al Tuareg-lando, kaj trinku nur boligitan akvon survoje, kaj se vi vidos veni iun el la direkto de Tuareg-lando, raportu tion al la ĝendarmo.

            - Se via prelego daŭros unu tagon pli longe, ordonu porti bekojn ĉi tien – diris Gorĉev –, ĉar estas lacige aŭskulti vin starante. Vi scias, ke ni ne kredas la superstiĉon pri boligita trinkakvo, kaj ni ne esta frenezaj serĉi ĝendarmon en Saharo, se iu venos renkonte al ni el la direkto de Tuareg-lando.

            Poste la tribestro akompanis ilin el kabano el abodo. Manelo refortiĝis iomete kaj manĝis ion. Ili sidis tie en deprima humoro, ĝi estas nekontestebla. Nur Donald murmuris ian seriozan, anglan kanton.  Nur Donald murmuris ian seriozan, anglan kanton. Ŝebao cetere estis silentema. Sed jen estas Gorĉev! Subite li frapas forte sur sian femuron.

            - Per la sep sakramentoj! Mi do prubos, ke ni havos bonan humoron. – Li enpoŝigis sian manon per subita movo kaj elprenis du fermitajn kovertojn. – Ĉiu, kiu ridegos laŭte, tiu povas ricevi leteron de hejme. – Ĝi elektris ankaŭ Ŝebaon kaj la maljunan Manuelon! Letero de hejme! En la mezo de Saharo!

            - Mi kaŝis tiujn kontraŭ malbonhumoro!

            La papero tremis en la mano de Manuelo kaj lia duono da liphararo ekkonvulsiis de tempo al tempo

            - Kompatinda… Kompatinda edzino… – li frustis kun rompiĝinta voĉo

            - Pri kiu vi parolas?

            - La patrino de Bradieux skribis… – murmuris la hispano. – Ŝi ankoraŭ ne sciis, ke la knabo mortis.

            - Ĉu vi konas lian patrinon? – demandis Ŝebao.

            - Ŝi estas mia edzino…

            - Ĉu Bradieux estis via duonfilo?

            La hispano skuis sian kapon malgaje kaj larmoj fluis el liaj okuloj.

            - Li estis mia filo… Mia kara… sola filo li estis…

            Ili sidis senvorte en tiu rondforma, malgranda duaro, kiun la arabo malplenigis por ili. Li dormis antaŭ la kabano. Li ligis siajn timzorgitajn kunloĝantojn al la najbara mimozheĝo. Iu kunloĝanto estis kapro, la alia kamelo.

            Jes, ĝi estas grava afero. Lia filo estis kaj tie… preskaŭ antŭ li… Manuelo apogis sin al la muro kun fermitaj okuloj. Al neniu estas proponinde kuŝiĝi ĉi tie…

            - Rakontu amiko, kia sorto venigis vin en la legion? – demandis Gorĉev.

            Delikataj, bluaj vejnoj pulsis sur la tempioj de la hispano.

            - Per dios… nek mi mem scias tion – li flustris –, mi estis artisto, poste drinkejestro, kaj mi bankrotis… Ĝi estas ĉio.

            Li eksilentis. Ŝajnis, ke li ne volonte parolas pri ĝi.

            - Mi – komencis Gorĉev – devenas el malbonŝanca, rusa, elmigrinta familio. Mia facilanima patro estis advokato kaj domposedanto en Peterburgo. La zorgema, rusa patro ankoraŭ ĝustatempe elektis la profesion de gvardia oficiro, aŭ almenaŭ li partoprenis en la murdo de Rasputino, por ke poste, elmigrinte li ne devu honti, kiam ili kontaktiĝos profesie kun simplaj gazetkolportistoj, kun Jusipasov kaj al li similaj, mirindajn nomojn havantaj grafoj. Liaj infanoj vizitis la klasojn de la bazlernejo kun mallevitaj okuloj, kie iliaj samklasanoj estas scivolaj pri la fabeloj de la patro pri la gvardio kaj pri la Vintra Palaco. Sed, ĉar mi trovis konvena nur la priskribon de la hinda kriptego Taĝ-Mahalo inter la libroj de mia kuzino, mi do studis ĝin, por rakonti pri tio anstataŭ Carskoje Selo. Multaj el ili eble eĉ nun miras pri la historio de la enbalzamigita sinjorino, ripozanta en la salono de la Vintra Palaco. Poste trafis nin multe da plagoj. Mia juna fratino iris en Londonon al parencoj, mi fariĝis maristo, fine mi akiris havaĵon, pozicion, eĉ domprizorgiston…

            Al Ŝebao skribis sia artista amiko el Parizo, ke tie pendas io en la aero, kaj li ne faru longan nazon en Afriko!

            Ĝorĉev, kiu ankoraŭ ne malfermis la leteron de sinjoro Vanek, nun fine li elprenis tiun plej grandan misteron de la mondo, kies solvo eblas nek logike, nek matematike.

            Sinjoro Vanek preskaŭ samtempe, aŭ apenaŭ iom pli poste informis lin pri pluraj, gravaj aferoj (najletoj, la lignotabuloj de la subtegmento, vagantaj katoj de la najbaroj ktp.), ke li ŝlosis ĉiun ĉambron en la domo, escepte sian loĝoĉambron

            Li devas freneziĝi pro li. Unuparte sinjoro Vanek neniam mensogas. Aliparte sia fratineto transprenas la leterojn, adresitajn al la bulvardo St. Honore n-ro 27. Kion fari?

            Li ne povas skribi tion, ke li konas Nedda Harloff-on, tamen li ŝatus ekscii de sinjoro Vanek, ĉu sia fratineto loĝas tie? Kiel li povus interesiĝi pri ŝi de aŭtoritata, objektiva persono?

            Ĉi-rilate, li maltrankviliĝas pri siaj mebloj kaj havaĵoj, li klopodas diveni komplike ruze, ĉu sia fratineto vere loĝas sur la bulvardo St. Honore?

            Lastfoje li skribis tion al sinjoro Vanek:

            “Interesiĝante pre de mia respektoplena letero, mi havas la honoron veki vian atenton, ke viaj estimataj respondoj, bedaŭrinde, enhavas malmulte da klarsencaj frazoj, senkonsidere la ĉirkaŭparolojn, sufiĉe oftajn. Cetere mi skribas revite pri viaj servoj, ĉar vi plenumis miajn ĉiujn petojn. Vi nur ne skribis sufiĉe precize, kiel vi vivas en via ĉambro. Krome mi ricevis vian sendaĵon, dankon. Antaŭ ok jaroj, la fervoja horaro estis sufiĉe ekscita legaĵo, sed la nomlisto de la interurbaj telefonabonantoj laŭ alfabeta ordo estas iomete enua. Sed mi ĝoje akceptis la fortepian-partituron de muzika teatraĵo, kies titolo estas “Ĉe la piedo de montoj”..

            Laŭ via deziro, antaŭ manĝado, mi viŝas la manĝilaron per la buŝtuko por forigi la postrestintajn malpuraĵojn de la smirga papero. Responde al via estimata interesiĝo mi sciigas al vi, ke post mia tri-semajna agado sur mia saldo estas du mortpafitaj leonoj, laŭ la suba detalado:

                        1 femala                                  2    metroj

                        1 maskla (aŭ amindumanta)      2,5 metroj

                                               resume:            4,5 metroj

La hotelojn, laŭ via konsilo mi evitas, kiel vi vidas, mi loĝas en kazerno ĉe mia amiko, kiu estas subkolonelo, en la ĉefurbo de Afriko, en la pitoreska haveno La Grenelle.

            Denove mi kuraĝas peti vin, poŝtrevene, ĝis la plej etaj detaloj informu min:

            1. Ĉu loĝas nur unusola animo krom sinjoro Vanek?

            2. Skribu precize ĉion, kion vi faras de mateno ĝis vespero, kaj ĉion, kio okazas en la domo.

            3. Krome mi petas la konfirmon de mia letero, esperante, ke mi povas kalkuli vian interesiĝon ankaŭ en la futuro.

            4. Mi finas mian leteron, kaj sincere via

kun kora saluto

Ivan Gorĉev

            La respondo estis preciza kaj kontentiga. Sinjoro Vanek skribis la okazaĵojn de la tago laŭ la peto de Gorĉev. Unuavice li menciis, ke matene, sed plej malfrue, kiam li vekiĝas, li trinkas teon kaj manĝas toaston. Sed jam okazis ankaŭ tio, ke li matenmanĝis fingringon da konjako (se li trinkus unu guton pli multe, li estus dormema dum la tuta tago). Li skribis ankaŭ tion, ke li tagmanĝas je la kvara horo, kaj li menciis, ke skraptapiŝo malaperis el la ŝtuparejo. Estus praktike alĉenigi tiujn. La eksdomprizorgisto kunportis kelkajn laborilojn el la keletaĝo, asertante, ke tiuj estas la liaj. Koncerne tiun konkretan demandon, ĉu ne estas alia loĝanto en la domo, li respondas tion, ke li ne kaŭzigis malkonfidon per siaj servoj. Respondante al la demando, ĉu li rompis la ordonon de Ĝorĉev, ĉu estas luanto en la domo krom li, sincere kaj simple li respondas:

            Jes! Estas!

            Superfluas ridi pri tio. Li nun ne skribos la nomon de la luanto, kiu vivaĉas en la lavejo, inter tre modestaj cirkonstancoj kaj fariĝis tre kara al la koro de la plendito. Sed nur tiam li skribos lian nomon, se sinjoro Gorĉev sufiĉe bone akceptos ĝin en sia respondo, ĉar li pensas, ke sinjoro Vanek kulpas pri tiu luanto. Ĝis tiam li silentos por atingi pli grandan efikon. Ĵaŭdon antaŭtagmeze la kamenpurigisto estis ĉi tie. Li diris, ke ni ne uzu la etaĝ-hejtdo, ĉar mankas iu parto de la elkonduka kubuttubo. Interese, ke ankaŭ al li, en la lernejo ŝiriĝis. ĉiu lia jako ĉe la kubuto. Hodiaŭ li alpoŝtigis la petitan librojn, kaj li sentas tiel, ke li elektis tiujn bone , kiuj povas interesi ĉasiston de leonoj:

            Maculay: La krucmilitoj kaj Rikardo la Leonkora. Taine: La leonaj ungoj de la juna Dickens. Osendovskij: Kies estas la grandparto de la krudaj materialoj de la mondo? Caraj oficiroj, rusaj knabinoj. (Teatraĵo) Astrinomiaj Jarlibroj: Nia Tero kaj la konstelacioj Amforo kaj Leono. (Aparta scienca studaĵo pri Plejado.)

            Mi ne kredas, ke Vi ĉasas ankaŭ kortbirdojn, sed estintus domaĝe stumpigi tiun belan libron.

            Bedaŭrinde li havas strikte da mono, tial li finas sian leteron jene:

            Mi tre urĝe atendas vian kiel eble plej baldaŭan respondon, rilate la aranĝon de mia ĝena financa situacio, ĉar mi jam lombardis mian sigelringon. Se vi sendos monon, tiel mi ne devos malhavi mian preferatan juvelaĵon, ĉar

mi reaĉetos ĝin kun estimo

Vanek B. Eduardo

domprizorgisto kaj persona sekretario

            Tio do jam estas tro!

            Nun jam li komencas kompreni… La kompatinda kanbino enloĝiĝis en la lavoĉambron.

            Li mortigos Vanek-on, se li lasas tiun knabinon loĝi tie.

            Se nur li povus skribi al ŝi! Sed neniu scias, kiam ĝi eblos?!

            La maljuna Donald, kiu jam delonge ne atendis kaj ne skribis leteron, rigardis Gorĉev-on, kiam li frapis sur sian genuon per la ĉifita letero.

            - Ne indas koleri! – li diras. – Tia esta la vivino!

            - Mi enbatos la pipon en vian buŝon! Nun temas ne pri tia virino, kian vi pensas – kriegis Gorĉev.

            - Ĉu vi, Reĝino? Tiel estas kutime, kiuj iros kune morti, ili sciu ion unu pri la alia. Ĉiu scias pri mi, ke antaŭ dek jaroj mi forte ekbatis iun en restoracio, kaj mi pensis, ke ĉi tie estos pli bone – diris la maljuna homo kun pipo. – Se ni jam komencis tion, ni daŭrigu plu!!

            - Oni rekonis ĉiun escepte min – murmuris Ŝebao. – Ankaŭ mian fianĉinon oni rekonis. Ŝi fariĝis fama stelulino, kaj mi… se ni lasu tion… Mi pensis, nek ĉi tie estos pli malbona sen ŝi. – Estis videble, ke li ne povas diri pli.

            La maljuna arabo zumkantis ekstere, kaj kelkfoje ankaŭ birdo kriĉadis en tion… La oazo, laŭ nekredeble blanka ardo, la nokta mallumo streĉiĝis inter la rigidaj palmoj.

            - Mi – diris Gorĉev, rompinte la silento, kvazaŭ lia atento direktiĝus al la miriapodoj, kuradantaj sur la muro, kvankam li fariĝis tia pro ia stranga, interna tensio –, la praa sango… montriĝis en mi…

            Li eksilentis. Montrofingre li movetis la erojn de kuskuso, restintajn el la vespermanĝo. Kelkaj cikadoj ekĉirpis subite, kvazaŭ ĝis nun ili estus mute atentantaj, sed nun jam ankaŭ ili komencis sian noktan kantadon.

            - Kiel trompludisto mi praktikis mian sufiĉe multpromesan karieron. Post triobla pokera ludo, la detektivoj konfiskis la peketon da ludkartoj. Anticipe mi gajnis fabelan monsumon. Ĝi ne konviktiĝis, sed ankaŭ flustrado sufiĉas en kazinoj. Mi estas trompludisto. Ankaŭ mia patro estis tio… Li mortpafis sin… Kio okazis?

            Ili ĉiuj tri salte leviĝis.

            La kolosa Donald, kiu eble estis pli maljuna ol Manuelo, li kaptis la hispanon facilmove kaj elportis lin en siaj brakoj.

            - Li mortos – diris Gorĉev mallaŭte. – Eble, lia sanstato ankorŭ ne estas fatala, se ni savos lin… Irante al nordo, ĉe Mars el Kebir eble ni povos atingi hispanan terenon.

            - Mi ne dizertos – diris Ŝebao moroze.

            - Ĉu vi pensas tion, ke mi dizertos de tie, kie vi soldatservos plu?

            - Mi ne dizertos.

            Estis silento. Poste aŭdiĝis grincado de ĉeno, kvazaŭ bagnanoj marŝus en la proksimo. Nur la rimenaro de la maltrankvilaj kameloj kaŭzis la bruon.

            - Eble li eltenos nur du semajnojn – revenis la blankhara giganto kun pipo. – Mi metis sub palmon. Mi dizetus kun li, sed mi ne povas porti la maljunulon sola.

            - Kaj li ne havas amikojn – diris Gorĉev ironie.

            - Per la sep sakramentoj! – kriegis Ŝebao, kion li faris eble trifoje en sia vivo, kaj fariĝis tiel muta silento pro tiu tondra voĉo, ke hieno, cikado, kakatuo mutiĝis dum minutoj en la fora dezerto. Ne provoku min! La Farunharulo ĵetu monero “ĉu fronto aŭ dorso”!

            Oni nomis la veteranan Donald-on Farunharulo pro liaj densaj reglatigitaj, blankaj haroj.

            - Fronto – diris Gorĉev.

            Donald suprenĵetis la moneron. Kiaj ĝi falis, Gorĉev kliniĝis super tion fulmorapide, poste li montris ĝin al Ŝebao. Ĉu la kvin solda monero ne turniĝis dumtempe, tio restos eterna sekreto de Saharo.

            Nu! Jen vidu, ke ĝi estas fronto!

            Ŝebao enpensiĝis. Fine ja ili pelos lin en la morton senkulpa, kaj nek tiu Gorĉev estas tia homo, kiu estus multe pli, ol li mem. Nun temas pri tio, ke oni mortigos Manuelon pro ili, do  ilia devo estas kunporti lin.

            - Nu bone. Ni dizertu! – Per tio finiĝis la ludo “Ĉu Fronto aŭ Dorso” kaj komenciĝis alia ludo: “Je vivo aŭ morto!”

            Tagmeze ili jam devojiĝis de la difinita direkto, priskribita en la ordono…

            …Kaj tiam (ĝi estis kontrolebla epizodo de la komplike funkcianta sorto) multe da homoj, krome duonmortuloj, vivantoj, sed ĝenerale senhelpuloj, ekiras de la plej diversaj punktoj de Saharo al la sama celo, kaj ili eĉ konjekton ne havis pri tio, ke ili marŝas al sia neretireble, difinitive plenumiĝonta estonto, kiu atendas ilin en centra loko.

            En forlasitan parizan domon.

            Kaj ankaŭ kaoso de multe da timigaj, konfuzaj, gajaj kaj mortdanĝeraj eventoj ekvojis, samtempe kun tiuj homoj…

II-a ĈAPITRO

Dizertintoj en Saharo

1

            Oni raportas el Saharo…

            Kion? Jam ĉiu garnizono raportis, ke la senditaj patroloj malaperis, sed fortigita patrolo ne povas iri esplori, ĉar la redukto de la nombro de la personaro ekde la ekzisto de la fortikaĵo, laŭ ĉiu tagordono estas severe malpermesita.

            Nu sed, la moviĝantaj, malpli grandaj trupoj, kiuj estas efikaj kontraŭ dizertintaj hordoj, ĝenerale konsistas el saharianoj, spahioj aŭ el senegalaj ĉasistoj, kies nombro estas nur la duono kaj rapidigitaj kun kameloj. Tie kaj ĉi tie ili renkontas la postsignojn de la dizertintoj, tion ili raportas. Tie kaj ĉi tie ili posvas kapti nur la spuron de la dizertintoj. Ili ne raportas tion…

            Nur el Sharo oni raportas konstante, fortikaĵoj, sapeistoj kaj radio-taĉmentoj…

            Jam ĉiu fortikaĵo nervozigas ilin. Kaj tiu granda, alta Disinjoro scius, kie vagaĉas la friponoj. Oni vidis ilin iri al grandega oazo. Ĉiu membro de la oazo kaj la ĉefo asertis plorante, ke ili vidis nek ties spurojn…

            Ne! Ili ne estas frenezaj konfesi, ke la ĥoreluloj estis ĉi tie, ĉar la instanco elhakigos la palmojn, forbruligos la duarojn, kaj neniu scias, kien oni forpelos la loĝantaron!

            El Sharo raportas mokantaj uloj: ili malapeis, kvazaŭ ili estus havintaj flugilojn!

            Kvankam! Ili leveris Manuelon sur durada ĉaro, tirata de mulo. Tiuj estas komfortaj dizertintoj. Sed estis unuaraga ideo de Donald: tri legianoj kun fiksitaj stiletoj, krome du ĝendarmoj efektive estas regula taĉmento kontraŭ la dizertintoj. Ili jam “kaptis” iun, sed li estas tre maljuna, ili do lasis lin sur la durada ĉaro.

            Li estas Manuelo!

            Gorĉev konstante zorgas pri Manuelo, ĉar la maljuna hispano estis tre kara al lia koro.

            Tiel ili alvenas al la proksimo de la fervoja nodo Razvit kaj decidas, ke ilia patrolo evitos tiun fortikigitan lokon.

            Sed kia diablaĵoo!

            Tie ĉe la forbruliĝinta kampgardista kabano du fajroestingistoj mezuradas ion fervore. Kion malutilos al ili du fajroestingistoj? Ili povas likvidi tiujn per po unu vagofrapo. Ili ekscios de ili, kie vagas la spahioj. La patrolo kun fiksita bajoneto, kun oficialaj paŝoj proksimiĝis al la fajroestingistoj. Kaj ili haltis tie.

            La fajroestingistoj tute enprofundiĝintaj pri sia laboro, preskaŭ ne rimarkis la tri soldatojn. La alta maldikulo diris al la malata dikulo:

            - Trovaĉek! Faru mezuron de la fajrokovejo transverse…

            La patrolo interrigardis. Trovaĉek rapidas, fervore, spiregante, kaj la patrolo eksidas sur benkon, ĉar ili estas lacaj. Iu ekfumas cigaredon kaj rigardas, kiel mazuras Trovaĉek la fajrokovejon. Ili estas klarvidaj, ke tiuj estas dizertintaj legianoj, kiel ili. Sed ili sidas trankvile.

            La alta, okulvitra homo nun ĵetas distirtan flankrigardon al ili kaj ekkrias laŭte:

            Trovaĉek! Ĉu vi ne kunportis la nivellaton?

            Kolera voĉo aŭdiĝas el la direkto de la domo.

            - Mi neniel povas mezuri ĉion sola! Tiu malbenita tegmento estas plena de dratoj!

            Alvenas la du ĝendarmoj. Ili paroladas mallaŭte kun la “patrolo”. Poste ili tegmanĝas el la pakaĵo. Kaj observas la fervoran laboron de la du fajroestingistoj.

            - Jen vidu, Trovaĉek! Plie ni reiru al la kazerno! – diras la maldika, okulvitra homo. Li rigardas flanken, glutas kaj ekiras tra la kampo, sekvas lin la malata, dika Trovaĉek.

            - He! – krias Gorĉev. – Bonvolu reveni!

            La du fajroestingistoj interrigardis. Granda estas la superforto. Ili revenas.

            - Mi volas diri nur tion, ke hazarde ni havas nivellaton, tial estus domaĝe iri en la kazernon. Ŝebao! Transdonu al ili la nivellaton!

            - Dankon… sed ni… devas iri…

            - Vidu, frenezuloj! – diris Ŝabeo. – Ni nur rigardis sur vin, kaj ni jam sciis, ke vi estas dizertintaj legianoj. Venu kun ni trankvile.

            - Kien?

            - Nur se ankaŭ ni scius tion…

            - Ĉu vi?!… – ili miregis. – Estas dizertintoj?

            - Kial ĝuste ni ne? – diris Klausner, kiu estis ankaŭ senrangulo, buĉisto, kaj nun dizertinto kaj samtempe ĝendarm-kaporalo.

            Estis iom da problemo, rilate la aliĝon de la du homoj. Ili nun ne povis paroli kun ili, ĉar ili manĝis ambaŭmane, kaj la dika Trovaĉek jam serĉadis en la flankpoŝo de la ĉevaloj por trovi rekompletigon. Sed la longulo, kiu nomiĝis Jörgens, kaj li estis kantoro iam en Svedio, ekkonjektis la katastrofon.

            - Kiel vi iros nun plu kun du fajroestingistoj? Ankaŭ la fajroestingistoj estas tia, kie la soldato, sed ili ne kutimas esti en patrolo… Ne manĝegu tiel, kaj aŭskultu min!

            Li diris tion al Trovaĉek, kiun kaptis tus-spasmo, ĉar io haltis en lia gorĝo, kiel li voris.

            - Cetere estas problemo – diris Gorĉev – dizerti sen ekipaĵo. Ĉar se oni kaptos vin, vi ricevos unu jaron pli multe da puno pro la dizerto.

            - Ekzemple – diris Schmidt –, nia ekipaĵo jen estas en bela ordo, vindita en la kamizolon, malantaŭ la selo. Kaj la fusilo sur la ĉaro de Manuelo.

            - Min ne interesas! – diris la malata dikulo, kiu cetere estis tre tromemfida kaj iris per tiel anasa irmaniro, kiel la kaŭbojoj. Ĉi tien povas veni la tuta kolonia armeo por kapti min… Vi staras vid-al-vide al Trovaĉek!

            Trovaĉek, malgraŭ sia tromemfido fariĝis tre populara, kvankam Gorĉev direktis sian revolveron al li, kiam tiu serĉadis ankaŭ en lia sako.

            - Nun ni devas porciigi nian manĝaĵon! He! Ĉar mi mortpafos vin, eĉ se temas pri Trovaĉek!

            Ili havis nenion alian solvon, ol ke la ĝendamoj ŝnurligis loze Trovaĉek-on kaj Jörgens-on, kiu iam estis kantoro en Svedio, tiel ili kondukis ilin, kiel kaptitajn legianojn. Poste Donald diris al Klausern, ke ankaŭ li kapitulacus, kaj kroĉinte sian ekipaĵon sur la anson de la ĝendarmo ankaŭ li komforte promenis kun manoj malantaŭe ligitaj. Poste Schmidt kaj Klausner malgraŭ ĉiu protesto – kapitulacis ankaŭ al la du aliaj membroj de la patrolo: Ŝebao kaj Gorĉev. Ili ne estos frenezaj porti pene la ekipaĵon en tia varmego. Kaj la ĉiam nervoza Schmidt menciis, kio okazus, se ankaŭ ili kapitulacus al la kaptitoj… Sed tio tute ne estis ebla.

            Cetere komforta pormeno estintus la ĉio ĉi! Tute ne temante pri tio, ke baldaŭ Jörgens menciis kanton, kion kompreneble nur la maljuna Donald konis. Tiuj homoj alkutimiĝis, ke armite, en marŝekipaĵo paŝadu en Saharo, do kiel ajn granda varmego estis, la infera komforto faris ilin gajaj. Ĉar kiel ajn peza estas la armilo, pendanta sur la anso, Schmidt kaj Klausner eĉ dormi ne kutimis pri tio, ke ankaŭ sur ĉevalo ili povus troti en la dezerto.

            Avene iris la kolosa, blankhara Donald, kvazaŭ ĝi estus el marmoro, kaj stertoris la kanton, kies duan voĉon kantis Jörgens, kaj pri kies tria voĉo Trovaĉek asertis, ke li tercias, sed ĝi daŭris nur, ĝis Donald kaptis lian gorĝon.

            - Estas facile mistrakti ŝnurligitan, sendefendan Trovaĉek-on! – indignis la malalta dikulo, kiu estis tre fiera pri sia muzikemo. Li kunportis malgrandan trumpeton de ie, kaj tre deprimis lin la ĝenerala protesto, eĉ oni promesis korpan punon en tiu okazo, se li ekuzus la trumpeton.

            Ili evitis la fervojan nodon malrapide, kaj la oazo aperis en la malproksimo.

            - Ĝi estas du horojn da vojo – opiniis Schmidt. Li iris komforte. Ili okupos malgrandan oazon, se necese. Ĉar ok homoj jam kalkuliĝas multa.

            Dum tiu tempo nervoŝok-simila impertinenteco ekregis Trovaĉek-on, ĉar li deklaris, ke la dizertintoj estas fratoj, unu koro, unu sorto, li diris, ili do rajdu alterne sur la ĉevaloj de la ĝendarmoj.

            Kion respondis Schmidt al tio, ĝi eĉ en detaloj ne estas publikebla.

            Sed ankaŭ Klausner hurlis:

            - Ĉu ne sufiĉas, ke ni devas sproni la ĉevalojn jam per genuoj pro la multe da havaĵo? Eble elĵetu la maljunan Manuelon el la ĉaro, kaj kuŝu tien!

            - Tamen mi ne devus elĵeti lin, mi pensas, ke ni havus lokon tie – opiniis Trovaĉek –, ni vetu!

            Neniu vetis kun li, ili nur proponis, konsiderinte la varmegon, ili transprenos la nivellaton. Tiun instrumento estas malfacile porti. Trovaĉek grumblis ion pri la amara sorto de la legianoj, kion Trovaĉek eltenas kun rezigno.

            - Kial vi dizertis? – demanis Gorĉev de Trovaĉek. – Vi ne estas tiaj knaboj, ĉe kiuj gravas kelkaj mizeraj jaroj.

            - Trovaĉek ne tial dungiĝas al la legio, ke poste li dizertu, ĉar li ne eltenas la disciplinon. Sed ni estis “stampitaj” homoj.  Pro la serĝento – diris la dikulo –, kiun kelkaj homoj avertis, ke li ne militvagu kun ni en la ravinon, sen postgavardio. Se oni atakos nin el fronta direkto, per maŝinpafilo malantaŭ ni oni povos logi nin en muŝkaptilon, ĉar la enirejo estas malvasta. Sed li konstante diradis, ke ni ne buŝaĉu, li soldatservas en Saharo dudek jarojn

            - Nu, do okazis tiel… – daŭrigis Jörgens.

            - Kaj se okazis tiel, cent soldatoj mortis, kio ne ekzistas en Saharo, tiam Trovaĉek rakontas tion, se la komitato demandas.

            - Bedaŭrinde, mi ne estas Trovaĉek – diris la sveda kantoro malgaje –, sed ankaŭ mi eldiris la veron pri la serĝento. Nu, poste foriris la komitato, kaj Trovaĉek kaj mi lernis, estas pli bone ne buŝaĉi.

            - Se oni demandos tion denove, mi rakontos tion denove! – alkriegis lin Trovaĉek

- Ankaŭ mi rakontos tion denove – hurlis Jörgens –, sed tamen estas pli bone, se oni savas sian haŭton. Ĝis la kapitano kaj la leŭtenento revenos el sia ferio, neniu havas sian vivon en sekureco apud la freneziĝinta serĝento, suferanta por megalomanio.

            - Mi dungiĝis soldato – kriegis Trovaĉek –, kaj ne sidi en obskura ĉelo, kaj liberiĝinte purigi la stalon de la kameloj.

            - Kial vi babilaĉas? – kriis Schmidt. – Ĉi tie krom vi neniu estas Trovaĉek el ni, kaj ni ĉiuj estas “stampitaj homoj”. Tial ni dizertas, ĉar ni ne eltenis la dudek kvar horan deĵorojn, la gardostarojn kaj la stal-purigadojn… Kaj ni ĉiuj konfesis tiel, ke ĝi ofendis la tradiciojn de la suboficiroj en Saharo.

            - Knaboj! – diris Gorĉev. – Mi havas bonan ideon! Ni mem faru malgrandan militan tribunalon. Jes, ĉiu, kiu aliĝas al ni, rakontu, kial li venis, kon oni faris al li anticipe en la legio, por ke ni povu ĝin prezenti, se ni estos arestitaj. Laŭ mi en Afriko la situacio estas tia, ke oni povas kapti eĉ Troveaĉek-on.

            - Mi absolute ne kreas tion! – kaj estis tiel, ĉar li staris tie absolute ŝnurligita.

            Gorĉev elpenis pzeme grandegan, dikan libron. Oni uzis ĝin en la deponejo

            - Ŝebao volis skribis siajn travivaĵon en ĝi – li diris, ĉar Ŝebao estis malproksime kaj ŝnurligita –, sed diablo forportu, li skribu siajn travivaĵojn en la ruĝan sold-libron. Mi skribos ĉi tien, kio okazis al ni, antaŭ ol ni venis ĉi tien, kaj ankaŭ tion, kio okazis al ĉiu aparte…

            - Eĉ al Trovaĉek… murmuris Donald. – Ili opiniis la ideon de Gorĉev bona.

            Ili skribis protokolo pri ĉiu kazo en la nigran, dikan deponejan libron, kaj Gorĉev formetis ĝin. Sed Ŝebao skribis aparte siajn notojn, en la ruĝan armean sold-registran kajeron. La sanstato de Manuelo esperige boniĝis sur la ĉaro, ŝirmata de arbokronoj.

            Posttagmeze ili atingis la oazon Sangha. Bedaŭrinde la vivo en la oazo estis iom vigla.

            Ĉar okazis granda milita ekzerco. Ankaŭ la militvagantaj araboj, simpatiantaj kun la francoj partoprenas la manovrojn de la kolonia armeo. Eŭropaj soldatoj ne povas imiti la taktikan modon de la indiĝenoj, ili do partoprenigas la partizanojn. Tiujn ĉiu bona franco malamas, ĉar ili batalas kontaŭ siaj samrasanoj kaj ekspluatas kaj prirabas ilin. Sed ili estas bezonataj al la etato de la kolonia garnizono.

            Ĝuste tia libera trupo tiriĝis antaŭ ili, cetere tra la trankvila oazo. Kelkaj homoj de la ĉeftrupo kuŝis ebrie en la poŝtejo, ĉar ĝuste ĉi tie ili ekhavis ideon diboĉadi iomete.

            Marabuto kun verda turbano, “doktoro, sankta homo kaj magiisto”, pro kiu la miltia ekzercado signifis konjunkturon, murmuras peĝojn en la mezo de la oazo, kuracas trakomulojn, vendas medikamentojn, kaj ne mankas el lia korbo la viva ŝildo, unu serpento.

            Ekvidinte la legianojn, ligitajn al la selo de la ĝendarmoj, li montras sur ilin kaj kriĉas kun deformiĝinta vizaĝo:

- Dizertintaj eŭropaj hundoj! Jam bulas la geheno, la Satano atendas vin!

            Gorĉev kvazaŭ konversaciante diras, ke li ne ventolu sian buŝon, kaj tiel lerte li ŝotetis bakpleton da varmegan kuskuson per la pinto de sia ŝuo, ke ĝi flugis rekte en la vizaĝon de la magiisto.

            La marabuto kriegas, kaj la indigitna tribo preskaŭ mortbatas la kaptitojn pro la malpurigo de la verda turbano. Sed la insultita filo de la profeto, retenas ilin plorante kaj hurlante.

            Nu kaj la prancantaj ĉevaloj de la du ĝendarmoj.

            - haltu! Tiuj hundoj batis verkredanton, kiu havas verdan turbano! Ili vagos en la dezerto blinde, skrabio kovros ilin korpon, kaj estu malbenita ĉiu verkredanto, kiu volas puni ilin plie, ol Alaho!

            La popolo foriraĉis. La ĝendarmoj ĉirkaŭrigardis por akiri nutraĵon kaj kunportis hostaĝojn.

            La marabuto ĵetis malbenojn al ili.

            Ĝorĉev finaŭskultis lin pacience, poste li diris:

            - Kiel vi nomiĝas?

            - Ibn Abu ben Latif Igamar el Mandur Gosrah Natif Gurin Hagomar…

            Gorĉev rigardis al Ŝebao kaj eklevis sian ŝultron:

            - Mi imagas, kiam oni diras al tiu dizertinta legiano sur la ekzerctereno, ke Abu ben Latif Mandur Hagomar… dekstren! En tiu fia Borodin neniam estintus tiom da ĝentileco al soldato.

            - Alaho punis vin per frenezo – kriis la marabuto, havanta verdan turbanon –, ke per stultaj vortoj…

            - Nun jam lasu tion – mansvingis Gorĉev nervoze. – Oni linĉas marabuton facile, se du enkaviĝoj estas videblaj sur lia nazdorso, la premo de la okulvitroj, kaj kiu portas verdan turbanon, tiu laŭ la reguloj de la profeto neniam povas ĝui porkviandon kaj alkoholaĵon, kaj vi esence estas porko, ĉar vi tute malbonigas la aeron de la oazo per via rumodora elspiro. Mi miras, ke la indiĝenoj ne rimarkas tion. Kiel vi nomiĝas?

            La Marabuto diris langvore:

            - Ibn Abu ben…

            - Ĉu vi ne deziras reciti la versaĵon denove! – kriis Sebao kaj Gorĉev.

            - Mi avertas vin – diris Donald kategorie – ,oni ne nomu vin tiel, ke ni devu atendi la pluvan sezonon ĉi tie pro via prezentiĝo.

            - Mi estas Pulovero – konfesis la marabuto anime rompiĝinte. – Marko Pulovro, inventisto. Mi opinias, ke mi ludas bone la rolon de la mahometana ĉefmuftio. Mi havas ankaŭ serpenton. Mi sentas la potencon de marabuto, eĉ se senrajte! Mi ne timas la vipuron!

            - Kial do vi kunportas tian aĉan akvan kolubron – demandis Gorĉev –, kiun nek maljunulinoj timas, baniĝantaj en kuraca marĉoŝlimo? Cetere vi agis tre bone, ke vi ne lasis nin linĉi

            La serpento vere ne apartenis al la venenaj.

            - Forportu tiun bestaĉon, se vi staras Trovaĉek.

            Li ne povis daŭrigi, ĉar aperis du ĝendarmoj kaj multe da araboj venis kun ili. Veraj ĝendarmoj!… La afero komencas fariĝi ĝena.

            - Nu, kanajloj – diris iu el ili –, venu kun ni al la plej proksima armea provizada servo!

            - Ni jam havas akompananton – respondas la Reĝinol.

            - Ne babilaĉu! – kaj li piedbatis lin. Ĉu vi ordonas ĉi tie? Norde sekvas nia distrikto, no do transprenos vin. Ekmoviĝu!

            - Vane. Ŝajnas, ke la fortuno estas obstine kontraŭ ni

            La novaj ĝendarmo akompanis la tri arestitojn, Manuelon lasis sur la ĉaro.

            La arestitoj denove paŝadis en la povo, ŝnurligitaj, kaj nur la malproksimaj sablomontetoj esperigis ilin kun iom da ombro.

            Post unu kaj duon horoj ili atingis la ondlinian kurbiĝon, kaj la ĝendarmoj iris malantaŭ ĝin tiel, ke ili daŭrigu la vojon perpendikle, en la ombro de tiuj altaj montetoj

            Tiam okazis miraklo.

            Kiam la oazo malaperis post la turniĝejo, iu ĝendarmo iris al ili kaj tranĉis iliajn ŝnurojn.

            - Ekfumu cigaredon – li diris rikanante –, mi estas Ditrich kaj li estas mia amiko, italo, kiu nomiĝas Mariono.

            Nun ili ĥapis surprizitaj.

            Nekredeble! Ankaŭ tiuj du ĝendarmoj estas dizertintoj!

            - Tio ankoraŭ ne okazis! – diris la italo gaje. – Dizertitaj legianoj svarmas ĉie. Baldaŭ ili estos pli multe ol la efektiva etato.

            - Tiu homo kun la verda turbano estas bona figuro – diris Donald.

            La soldatoj fuĝis en svarmoj, kiel la migraj birdoj, flugantaj norden.

            - Ĉu profeto Pulovro apartenas al vi? – demandis Trovaĉek.

            - Jes, kompreneble. Li estas bonega knabo. Ni atendos lin ĉi tie – respondis Mariono.

            - Kia inventisto li estas?

            - Nek ni scias tion precize. Sendube li estas inventisto. Li solvas ĉiun situacion.

            - Kie restis niaj du akompanantoj? – demandis Ŝebao. – Ni venis el Rongar kun “ĝendarmoj”.

            Ditrich kaj Marion ridaĉis.

            - Ni batis ilin je la kapo malantaŭ la poŝtejo. Suhi-bruhi, forte ekbatinte ilin ĉirkaŭ la nuko… Poste ni rapide senvestigis kaj ĵetis ilin en la fosaĵon. Punkto.

            - Ni venis pro vi en ilia vestaĵo… kial vi gapas?

            Sankta Dio!

            Ili kredis, ke Schmidt kaj Klausnoer estas veraj ĝendarmoj! Kaj ili draste traktis la du “kolegojn”!

            - Idiotoj! – kriegis Gorĉev. – Ni reiros tuj! Ili estas ĝuste tiel legianoj, kiel ni.

            - Trovaĉek ne lasas en peĉo siajn kamaradojn!

            Ili tamen ne ekiris, ĉar malproksime, sur kamelo, galopante, aperas homo kun verda turbano, en burnuso. Tiu povas esti nur la profeto. Unue ili aŭskultos lin, eble li portos sciigon pri la du homoj.

            Li galopas furioze!

            Mia Disinjoro!

            Li ja estas Schmidt! Kun terure batita, sanganta vizaĝo, spiregante li saltas de sur la kamelo, kaj alkriaĉas al la du konsternitaj ĝendarmoj.

            - Idiotoj! Kial vi kredis, ke ankaŭ veraj ĝendarmoj estas ĉi tie?!

            Kvin buŝoj restis malfermitaj, kvazaŭ ili farus tion je komandvoĉo.

            Oni nekredeble draste draŝis lin, tio sendubas. Li estas tute violorkolora kaj verda. Li rakontis, ke Klausner akiris vestaĵon kaj kamelon de la diboĉantaj partizanoj, sed la kamelo estas dresita al sia mastro, kaj ĝi konstante kalcitras.

            - Ni ambaŭ – klarigis Ditrich, iu pli nova ĝendarmo – postsekvis la militvagantojn. Nokte, ni senvestigis du beduenojn solajn. Ĉi tie nun ni subite renkontis du ĝendarmojn inter la militvagantoj. Neniu povas preni kiel ofendon de ni, ke ni batis ilin je la kapo – li diris al Schmidt tiel, kvazaŭ li estus profunde ofendita en sia sentemo.

            - Sed kial vi portas verdan turbanon? Kie restis la marabuto? – demandis Mariono.

            - Svingbato al li! – diras Schmidt kontente kaj kun sangantaj lipoj. Mi batis lin je la kapo per mia bajoneto, Klausner piedbatis lin per ambaŭ piedoj je lia ventro, ke li falis en la naĝejon de la kameloj kaj…

            La kaoso fariĝis totala!

            Ili demandis kaj akuzis unu la alian. Ili kridis konfuze!

            Ili eltiris bajoneton por ataki unu la alian, Trovaĉek kaj Donald malhelpis Ditrich-on, ke li ne mortpiku Schmidt-on, Gorĉev kaj Ŝebao genuis sur la brusto de Schmidt, kaj Jörgens diris, ke ĝi estas nekredebla.

            Ne multe mankis, ke eksplodu la skandalo denove, surbaze, ke la fajroestingistoj ne buŝaĉu ĉi tie, Trovaĉek ne povas toleri ĝin. Ditrich diris, ke li iros nenien sen la marabuto, ĉar Pulovro estas lia amiko.

            Jam preskaŭ fluis sango, kio ĉe tiuj homoj ne malofte okazas, kiam ili decidis, ke du homoj reiros por la profeto, kaj ili kunpotros lin el la naĝejo de la kameloj.

            Ŝebao kaj Gorĉev diris (Donald, Manuelo, Trovaĉek kaj ankaŭ Jörgen), kiu ne akceptos ilin gvidanto, tiuj povas foriri. Mariono grumblis ion, ke li akceptas ilin, Ditrich diris absolute nenion, kaj la du homoj ekiris en la nokto por revenigi Puloveron.

            Ili kunportis la profeton en mizera stato de ĉe la naĝejo de la kameloj.

2

Poste la societo plimultiĝis kun tri aliaj dizertintoj. Ili venis el la montoj, el la direkto de la sudaj plilongaĵoj de Atlaso. Dume ili iele-iome interamikiĝis kun ĉiu, Pullover, Ditrich, Schmidt, Klausner, Ŝebao, Gorĉev, eĉ Manuelo sur la durada ĉaro, tirata de mulo, gardante tiun malgrandan sanon de sia lasta vojo, kio restis por li, unuavice dank’ al la kortŝa, zorgema felgado fared de Gorĉev.

            Li konstante atentis, felgis Manuelon, kaj tiu rigardis lin ĝenerale kun malgaja, profunda amo.

            Ili estis en la proksimo de la ponto apud Ulga, kiam aperis trakogardisto. Li estis tiel eta homo, ke li rajdis sur kapro, li tenis en sia mano eningitan flagon, sur lia nazo estis okulvitroj kaj terure granda veruko.

            - Alo! – alparolis lin Gorĉev. – De kie vi venas,

            Li estis kolera homo.

            - Ankaŭ vi dizertis! Ĉu mi diru tion? Ĉu vi konsideras min idioto? Kial?

            Do la eta homo batfaligis elvojan gardiston. Tial poste li devis kaŝiĝis de antaŭ la karavanoj, venantaj renkonte lin, ĉar trakogardisto estus buntinta la trupon tre okulfrape. Poste je lia terure malĝojo, okazis katastrofo al lia kapro, ĉar ĝi mortis. Ĝi kuris kape al trunkostumpo. La eta trakgrdisto neniam eksciis, ke la trunkostumpo, al kiu la malfeliĉa besto alkuris, estis en la mano de la buĉisto Klausner, kaj ne la kapro kuris, sed la trunkostumpo.

            - Trovaĉek ne farus tion! – diris la dikulo. Sed okazis skandalo, kiam sub tiu preteksto ili ne volis doni al li viandoporcion.

            - Hoho! Ĝi koncernis la murdon, kaj ne la kapro-rostaĵon!

            Ili do manĝis la kapron. Ĉar ili havis tre malmulte da nutraĵo, kaj nenie estis oazo, baldaŭ ili manĝis ankoraŭ iun kamelon. Ĝi komenciĝis tiel, ke laŭ porfeto Pulovro la besto estas senbrida, ĝi kalcitra kaj kiu ne singardas, tiun ĝi ekmordas.

            Tian krimeman beston estas plej saĝe ankoraŭ ĝustatempe manĝi. Okazis tiel.

            Do strange. Estas strange manĝi kamelon. Sed fine ja ne estas malbona ĝia viando, ili diradis unu al la alia kun malmulte da konvinkiĝo. Tamen, kiam ankaŭ la dua kamelo kondutis senbride, ankaŭ ĝi havis la sorton de la forpasinta pesto. Kiam oni konsumis ĝin, kaj la ĉiam manĝema Schmidt fiksrigradadis la selon de la mortinta kamelo kun melankolia cerbumado, ne multe mankis, ke li trovu ĝin bongusta.

            Jam la duan tagon ili ne manĝis. Ditrich rimarkis, ke ankaŭ tiu ĉi mulo – kiu tiras la ĉaron – estas tute senbrida, kaj Klausner diris al Mariono, ke la bestio volis emordi lin nokte. Profeto Pulovro ekzamenis la brakon de Klausner konsternite, kaj animite de amika maltrankvilo li deklaris, ke la sango de Klausner postulas venĝon!

            Ili devas fari ion, ĉar eblas, ke la mulo estas rabia! Ŝebao samopiniis kun Pulovero, ke ili faru ion kontraŭ la rabio, kaj li proponis brulpurigi la vundon de Klausner per fajra stango. Poste ili ne trovis la vundon! Ĝi cikatriĝis.

            Sed Gorĉev diris, ke ne eblas manĝi la mulon. Kiam li murmuris en si, ke tiu Pulovero estas tute senbrida, kaj nokte kvazaŭ li estus ekmordinta lin, estus plej bone fini tiun situacion. Tial ili preskaŭ linĉis Gorĉev-on, kaj la sortopersekutata inventisto ne fermis siajn okulojn ĝis mateno kaj atendis la aŭroron en la mano kun du ŝargitaj revolveroj.

            Ili ne plu parolis pri la konduto de la mulo.

            Sekvan tagon vespere ili estis eksterordinare malsataj, kaj kelkaj duaroj aperis malproksime. Verŝajne militvaganta tribo bivakas tie. Klausner, Ŝebao kaj Pulovero decidis esplori ilin. Ili grimpis longe, kiam aperis antaŭ ili ombro de trankvila kvarpieduloj.

            - Ĝi estas ŝafo… – flustris Klausner, la fakspertulo, kaj Pulovro, kiu antaŭ nelonge estis ankoraŭ profeto, tiel li vidis ankaŭ en la mallumo, aprobis la konstaton.

            Ŝebao ne aprobis tion.

            - Eĉ se ili havus ŝapon, kiel ĝi povus forvagi tiel malproksimen?

            - Ĉu vi kredas, ke tiuj araboj estas instruitaj agronomoj? De kiu ili timu ĝin? Kiu ŝtelus ĉi tie en Saharo?

            - Ekzemple ni – respondis Pulovero.

            Tio certas, ke tiu kvarpiedulo ne forkuris subite kun lamant galopado, kiel la hienoj, ĝia dorso ne arkas, kiel tiu de la ŝakaloj, tamen ĝi estas ia forvaginta bovido.

            - Mi havas klabon – diris Klauser superflue, ĉar li kunportis ĝin tage-nokte. – Mi kaptos ĝin. Decas, ke ni havu iom da ĉasista aventuro en Saharo.

            Pulovro flustris kun pensmanireo de rutina ŝtelito:

            - Tuj senfeligu ĝin! Oni ne povos pruvi, se la stampo de la tribo ne troviĝas sur ĝi.

            Klausner rampis antaŭen. Li ne vidis eĉ unu vivantan animon en la proksimo de la tendoj. Oni dormas, kaj la gardisto staras ie fore. Ŝriketo estis apenaŭ aŭdebla… kaj poste silento.

            - Li kaptis ĝin… – flustris Ab ben Pulovero emociiĝinte kaj glutegis. – Ĉu tiu bestio konsrerviĝos, dum ni portos ĝin de tie ĉi al la aliaj? Mi komprenas tiel, ke ni rostu ĝin malantaŭ monteto, por ke la knaboj ne agaĉu pri tio, kaj ni ne devu pene porti ĝin. Ni manĝos nian porcion ĉi tie, poste ni portos ĝin ankaŭ al ili…

            - Ili nur agaĉu pri ĝi – grumblis Ŝebao.

            - Nu bone, mi nur diris…

            Fine alvenis Klausner kun la senfeligita besto.

            - Ŝafo ĝi estas… – li flustris. Ili forigis ties voston, kapon kaj rapide revenis al la bivakejo. Ili tuj rostis kaj manĝis la beston. Ĝi bongustis al ĉiu. Eble ĝi estis juna ŝafido.

            Matene ili vidis, ke oni jam malkonstruis la plimulton de la tendoj kaj metis tiujn sur ĉarojn!

            Damne!

            Ili estis soldatoj. Ili iras norden per ĉaroj de la Ruĝa Kruco. Ĝi estas kompleta sanitara taĉmento kun dek ĉaroj! La nabo de iu ĉaro falas, kaj kvar sanitaraj soldatoj agaĉas longe. La diablo ne povas forporti ilin! Jam du kaj duonhoron ili agaĉas per ĝi.

            - Ni iru tien! – diris Ŝebao. – Ni estas sufiĉe multe kun armiloj, se ili skrupuladus. La aliaj jam estas for.

            - Bone! – aliĝias Gorĉev… – Profeto Pulovro restos ĉi tie apud Manuelo, sed se ni revenos, kaj vi manĝis eĉ la etan fingron de la malsanulo, mi batos vin draste.

            Blankhara soldato de la Ruĝa Kruco kun grandega nazo, en societo de du rekrutoj levadis la ĉaron. Dume ili atentis la taĉmenton. Ĝendarmoj kaj legianoj alvenis, tute ne parolante pri la siamaj ĝemelo, portantaj la saman tendotolon..

            - He! – kriegis Ditrich, kiu unuarange ludis la rolon de la ĝendarmo. – Kio estas la problemo?

            - Falis la nabo.

            - Sed vi tamen havas prudenton ne stradi dum horoj en Saharo pro tiaĵo?!

            La bronzvizaĝa, grandnaza homo karĉis el apud sia pipo.

            - Ĉu vi volas ordonadi al soldatoj ĉi tie?

            - Ĉu jam ankaŭ la sanitaristo estas soldato?

            - Tio estas malnova interna koliziado en la kolonika armeo. Oni scias, ke la funkcio de la sanitaristoj kaj la kuir-taĉmento estas eksterodinare grava, sed bedaŭrinde ili ne havas la decan aprecon. Sed la arabaj ĝendarmoj, kiuj rajtas disponi nur pri la indiĝenoj aŭ dizertintoj, ĝoje spertas, ke ankaŭ ili povas malestimi iun. Ditrich do ludis la rolon unuarange. Gorĉev nun paŝss al la ĉaro, kliniĝas, ĉi tie turnas, tie premetas ion, martelbatas kelkfoje kaj leviĝas.

            - Nu, ni iru, oldulo mia! Mi riparis ĝin! Estas mirinde, ke vi ne povis fari tion.

            - Sed ni iros en la kontraŭan direkton – diris la pli juna soldato embarasite.

            - Ankaŭ ni. Ni akompanos vin.

            La sanitaristo okulmezuris lin moroze.

            - En kiun direkton?

            - Ni ne scias.

            - Tio estas alia afero. Ĉar ni estus irintaj ĝuste tien. Ĉu vi havas monon?

            Ĝorĉev mansvingis.

            - Ĝuste tial ni serĉas ĉaron. Ni ne povas pene porti ĝin. Kion vi havas? Ĉar ni estas malsataj.

            - Nenia porblemo! Troviĝas tiom da gazo kaj karbolo, kiom vi bezonas. Kaj kesto da uz-instrukcioj, ke estas malpermesite kaj danĝere mortbati la soldatojn de la Ruĝa Kruco, alvenintajn al la disinfektado. Se vi kutimas manĝi aliaĵon, tio signifas problemon.

            Bedaŭrinde, kiam ili traserĉis la ĉaron, ili divenis, ke troviĝas tie ankaŭ aliuloj. Du malsanuloj – feliĉe simulantoj – kaŝiĝis en la profundo de la ĉaro sen vestoj. Iliaj uniformo kaj ekipaĵo restis sur alia ĉaro, kaj nun ili aliĝis al la trupo de la dizertintoj, kovrintaj sin per tendotolo. Ili diris kategorie, ke ili ne volas vesti sin, ĉar ili fariĝos dizertintoj tiel. Tiun starpunkton ili rezignis nek poste.

            - Ni ne dizertis – ili diris –, ni nur cedis la perforton.

            Ili tamen prepariĝis. La tenda ĉaro, la durada ĉaro, tirata de mulo, la soldatoj, pompe provizitaj per karbolo kaj inform-flugfolioj, krome per gazo kaj kun melankolio.

            - Tamen atendu iomete – diris la sanitaristo, kiu havis grandan nazon, kiu cetere nomiĝis Bagron. – Mi portos Teofilon.

            - Kiun?

            - Mian plej bonan amikon. Jam hieraŭ mi sciis pri ties fuĝo, kaj mi ne volis iri plu, mi do pelis tiun for de la tendaro por restigi ĉi tie. – Kaj li kriis laŭte: - Teofilo!

            - Kiu estas Teofilo?

            La hundo de la Ruĝa Kruco. Ĝi vagaĉis nokte ĉirkaŭ la tendaro. Kie en la infero ĝi povas esti…

            La tuta societo rigaridis en ĉiun direkton de la ventorozo kun tre rigida vizaĝo, pale, deturninte sin unu de la alia. Kelkiuj rapide ekspiris profunde, kaj la genuoj de profeto Pulovero fleksiĝis..

            Iu volis mortpafi Klausner-on.

            Dume revenis la blanhara amiko de la bestoj, anime taŭzite, en la mano kun kolringo.

            - Teofilo!… Kompatinda… Kio okazis al vi?

            Ekvidinte la kolringon, la membroj de la societo disiris dekstren-maldrkstren. Klausner restis tie kaj klinis sian kapon inter siajn manplatojn.

            Fine ili tamen ekiris. Baldaŭ la blankhara sanitaristo, pelanta la ĉevalojn diras al Gorĉev:

            - Tamen rerigardu, eble vi vidos ĝin ie…

            - Mi ne volas vidi ĝin! Ni rapidu! – kriegis Gorĉev.

            La maljuna sanitaristo ne komprenis, kial elprenas Pulovro la inventisto sian bajoneton por ataki Gorĉev-on, kiam tiu post nelonge, kvazaŭ farinte sandviĉon, li trandonas la kolringon al li inter du pantranĉaĵoj.

            Ili ĝenerale ĉiam subridas, kiam li diradas kun larmoplenaj okuloj: “Kompatinda Teofilo, kompatinda Teofilo…”

            Kial ridi pri tio?

            Iom post iom forviŝiĝas la stranga marŝkolono en malproksima, griza polvoglobo, kiu ruliĝas norden, kaj ne estas troigo, se ni asertas, ke ĝi estas tia, kiel lavango, kiu konsistanta el etaj neĝbuloj, kiel ĝi algluigas la neĝflokojn tie kaj ĉi tie, subite ĝi fariĝas grandega kaj timiga.

            Antaŭ Mars el Kebir venis la poŝtistoj.

            Ili estis naŭope, polvokovritaj, gajaj homoj, kun leterportista flank-aktujego, kvazaŭ ili ŝatus kredigi, ke ili ambladas tiel de iu fino de Saharo al la alia, dume tie kaj ĉi tie ili frapetas en oazoj: “Bonan tagon, mi portis leteron al sinjoro kaproposedanto Kabil Mustafa, oazo Bunguz, Saharo.” Post li iras plu fajtante ĝis Egiptio, tie li frapetas denove ĉe ies pordo, kunportante bildkarton, sur kiu malproksima parenco sendas siajn salutoj al la ŝejko rabista.

            Ili malrapidiris tiel senzorge kun aktujego, pendanta sur ilia ŝultro, kiel certaj antaŭurbaj leterportistoj, kiuj estas bonhumoraj ĉiam, ĉar en la distrikto de la teretaĝaj domoj iliaj genuoj ne malsaniĝas pro reŭmatismo. Kvar similaj leterportistoj, kun la sama bonhumoro sekvas ilin.

            Unue ili ĝojas unu al la alia. Ĉiu pensas tion, ke la alia havas manĝaĵon.

            Poste ili malĝojas kune.

            La gazo, la karbolo kaj la flugfolioj trovas kompreneman societon en la aktujego de la leterportistoj kun la neenmanigitaj naŭ suboficiraj revolveroj kaj kun la apartenantaj kartoĉoj. Cetere la gvidanto de la gajaj leterportistoj estas sveda kuracisto d-ro Ervino Haagebeck, kiu kunportas siajnĉefverkoj apud kelkaj revolveroj. Tial li venis en Afrikon, tial li dungiĝis al la legio. Li skribis longan studaĵon pri sanitara prodedo de la Ruĝa Kruco: “Sanitaristoj en la profilaktiko de la milita kirurgio”. Ĝi estas ties titolo.

            Li tuj komencis, se ili jam kunvenis tiel bele en la dezerto, laŭtlegi sian verkon, konsistantan proksimume nur el ducent paĝoj, ĉar nekredeble gravas laŭ li, kiel donu la sanitaristoj unuan helpon al la antaŭvideble operaciotaj vunditoj.

            Ili aŭskultis kelkajn vorotoj atenteme. Poste Klausner levis la klabon…

            Kaj Haagebeck suprenrigardis sur lin, sed ili neniam plu parolis pri la laŭtlego de la pluaj partoj.

            Des pli multe ili parolis pri la novaj dizertintoj.

III-a ĈAPITRO

La Unua Plej Danĝera Brigado

1

La duspeca vojsistemo de Saharo, la konstruitaj kaj la senvojaj vojoj pleniĝis de migraj birdoj. Tiom da dizertintoj ankoraŭ neniam vagadis ĉien.

            Ili jam estis proksimume sepdekope. Kaj ili sciis ankaŭ tion bone, ke sepdek ĉiuriskaj kaj armitaj legianoj povas kaŭzi grandajn surprizojn.

            Ili okupis la oazon Ragun. Kelkaj sanitaristoj aperis antaŭtagmeze ĉe la montetoj, kaj alvokis la beduenan ĉefon doni nutraĵon al ili. La ĉefo estis saĝa homo kaj eble li informiĝis pri tio, ke la membroj de la Ruĝa Kruco ne kunportas mitralfusilojn. Se tamen jes, tiam ili ne povas esti tiel ebriaj, ke iu el ili malantaŭe, kiu kantas, portu verdan turbanon al sia ekipaĵo kaj uniformo.

            Sed bedaŭrinde Donald estis tiel ebria, ke li faris tion. Li prove surprenis la kapornamon de la iam marabuto Abu ben Pulovero, dum la profeto dormis.

            Tiel do Gorĉev, Ŝebao devis uzi drastajn vortojn. El la afero fariĝis diskuto, kaj kvar membra krizostata grupo tuj vangofrapis la beduenon, kiu galopis hejmen kun siaj akompanantoj, kaj komenciĝis la ofensivo.

            La dizertintoj estis ĉarpentitaj ne el tia ligno, ke ili nervoziĝu pro malgranda interkonfikto, ili do aranĝiĝis en vicon, kaj kurante, saltante, sin ĵetante de montoflekso ĝis montoflekso, laŭ ties maniero, ili proksimiĝis al la oazo kun nemiskonprenebla intenco de manbatalo.

            Blankhara bedueno jam dum la batalo amare diris riproĉe al ilia ĉefo, kial fari tiujn aferojn. Ĉu ili estas aŭ ne estas dizertintoj, se ili venas pli ol du, jam ne estas proponinde serĉi kverelon kun ili.

            La ĉefo dente grincis al la maljunulo, ke ĉiam li influas la batalantojn, kvankam ili jam delonge estus liberiĝintaj de la malbenitaj eŭropanoj, se ili alfrontus ilin kuraĝe. Li forportu sin, ĉar li batos lin je la kapo. Ek! Antaŭen!

            Ili nun amare pentos tion… Kaj tiam oni paf-eligis liajn naŭ dentojn, tiel, ke la kuglo elvenis, sub la dekstra vangoosto, transverse apud lia orelo, sed se ĝi jam estis tie, ĝi deŝiris lian aŭriklon, tiel ĝi kuregis plu.

            Sed la batalon ne la svarmlinio decidis, ĉar la konstatna pafado de la beduenoj ŝprucis  tiel en la dezerto, ke dum mallonga tempo estis neeble antaŭeniĝi.

            Tiam penetrante el malantaŭ la oazo, okupis la centron plotono da ĝisdente armitaj, sovaĝaspektaj kaj rezolutaj leterportistoj!

            Alvenis la poŝtistoj! Per revolvero, tranĉilo kaj per tia tempesta rapideco, kian oni ankoraŭ ne vidis en la oazo…

            Fariĝis granda paniko, ĉar la francoj ankoraŭ neniam enbataligis tian formacion! Ili do povas domaĝi! Ĉiu poŝtisto iris tuj al la fronto!

            Ĉar kion faris Ervino Haagebeck kaj liaj kunulo dum sekundoj, tio levis la batalspiriton de la leterportistoj al elstara plenumaĵo. Ĉar kiel ili tenis la fusilon kaj la aŭtomatan revolveron inter siaj dentoj, poste en la dekstra mano, kiel ili tordis la rimenzonon sur sian maldekstran manon, dume ili konstante pafis, ili frapadis dekstren-maldekstren tiel, kvazaŭ ĉiu homo estus po unu muŝo, kaj ili uzis la ledan aktujegon, kiel timigan batalilon, dum sekunduj ili forigis el la drinkejo la indiĝenojn, pafantajn el fortigitaj pozicioj, de kiuj ili akiris ankaŭ fusilojn, ĝi do estis miraklo!

            La junan fraton de la tribestro, kiu en la buŝo kun tranĉilo pafis senĉese per du fusiloj, oni batis lin je la kapo per leda aktujo tiel, ke li svenis, kaj tiu mallonga paŭzo sufiĉis, ke la dissemita svarmlino per dumetraj saltoj penetru en la antaŭajn poziciojn.

            Kriegado, balsfemado, knalo-krako, kaj alvenas la tuta sturma taĉmento en la mezon de la oazo, kie du poŝtistoj defendis la drinkejon dum dekkvin minutoj kontraŭ okdek araboj. Kaj proksimume tridek atakantoj vane sturmis la stalon de la kameloj eĉ nun kontraŭ du poŝtistoj

            En iu tendo Klausner tenas okupita la tagmanĝon de la beduena ĉefo, kies buŝo estas trapafita, li diras saĝajn adomojn al la vundito, kuŝanta sur la planko, kiu ne povas respondi, ĉar sur lia buŝo estas kompreso, farita el tuta burnuso.

            La indiĝenoj demetas la armilojn kaj donas ĉion.

            Oni trapafis la ŝultron de Ditrich. Ankaŭ la vizaĝo de Mariono estas batita per io, ĉar ĝi estas tute blua. La blankhara sanitaristo, kiu funebras Teofilon, ĵus ekfumas pipon, kiam la vundito venas al li, kiu montras sian vizaĝon maltrankvile:

            - Jen rigardu ĝin…

            La grandnazulo elprenas sian pipon, kun artspertaj okuloj, iom forpuŝinte lian kapon, li kapjesas.

            - Ĝi estas tute bona. Nur iomete ĝi diferancas la alian flankon. Sed virinoj ne venos ĉi tien.

            Li ne plu okupiĝas pri la afero, kiel sanitaristo. Ŝajnas, ke li estas pli sperta en la interbatado.

            Post la abunda manĝado ili zorgas pri la vunditoj kaj interkonsiliĝas.

            - Tiel ni ne povos iri plu… – diras Ŝebao. – Ne ne povas komenci rabistan militiron tra la tuta Saharo. – Pri tio ili estis klarvidaj.

            - Ŝebao pravas – kapjesis Gorĉev. – Kiel do ni devos agi plu? Mi proponas, ke ni faru nian aferon laŭregule. Ni estas Ruĝ-Krucistoj, do vekus sensacion, kiam ni aperus kun maŝinpafilo anstataŭ brankardo, por ke ni ne iru tien vane, ni flegos la malsanolojn, troviĝantajn en la ĉirakaŭaĵo. Tio estas la tasko de la Ruĝ-Krucistoj. Ili flegu malsanuloj, kaj se ne estas malsanulo, ili zorgu, ke tiuj estu. La mondfama Ervino Haagebeck skribis en la titolo de sia epokfare enua verko, ke la profilaktiko estas grava ĉe la Ruĝa Kruco. Ni do ekde nun preventos la problemon. Kie bezonatas, tie aperos la Ruĝa Kruco kaj flegos la vunditojn.

            - Kie ĝi ne bezonatas – demandas Trovaĉek. – Se ne estas vundito?

            - Ĝuste en tio estas la profilaktiko. Ni preventas la problemon, kaj estos vundito. Oni nur saĝumadu multe. Krome ni vestos niajn du nudajn kunulojn per gazo, kontrarŭ tio ili tute ne povas protesti, ĉar ĝi estas kuracista terapio. Tiel ni povas eviti la unuaniman kaj malesperiĝintan proteston de la kolonio, ofendita en la ĝenerala pudoro, kiu koncernas nian marŝkolonon. Ni havas ĝendarmon, legianon, kaj la poŝtisto estas ankaŭ doktoro! Vi vidos!

            Profeto Pulovero sur la kapo kun larĝa, ruĝa strio interrompis.

            - Kial mi estas ĉi tie?

            - Prave – respondis Gorĉev, eklevinte sian ŝultron –, nek mi sciis la respondon al tio.

            Ili ekbivakis.

            Estis plenluna, trankvila nokto en la dezerto. Kelkaj palmoj. Malproksime ĉie kaj ĉie etendiĝas la palaj, blankaj, lunlumaj sablodunoj de Saharo.

            Kaj kelkaj tute etaj punktoj: ŝakaloj aŭ hienoj, kiel ili galopas solaj…

            La beduenoj laŭ ordono kolektiĝis en la alia fino de la oazo, kaj la soldatoj diris al ili, se iu el ili formoviĝos, ili ĉiuj estos mortpafitaj. La beduenoj povis alporti nur vinon kaj manĝaĵon!

2

De malproksime, el ĉiu direkto alvenis la hienoj. Ili ĉiam scias, kie okazas ia popola festo kun nekutime gradmezura kuiradi kaj rostado de viando…

            La beduenoj sidis malgaje en la mallumo, grupiĝinte, interkliniĝinte kun mistikaj kaj tremvibrantaj okuloj. Kiel jam tiuj beduenoj sidas, kiam ili atendas la plenumiĝon de insida venĝo. Trakoma, duone blindiĝinta, blankhara ŝuflikisto, la saĝulo de la oazo, fumas pipon, faritan el kano.

            - Ĉe kiu estis la veneno? – demandas iu.

            - Ĉe mi – respondas juna arabo –, tial mi scias, ke morto atendas la eŭropajn soldatojn. Mi verŝis du glasojn el ĝi en la barelon. Ankaŭ Rafit kaj Selim, la famaj venenmiksantoj vidis tion.

            - Li diras la veron – konfirmis tion la menciitaj atestantoj, ĉar la mankohava honoro de la juna indiĝeno bezonis, ke ankaŭ aliuloj atestu lian venenmiksadon.

            - Ni rulis ĝin antaŭ ilin, ĉar ni ne havas alian barelon.

            - Kiam la unua blanka masaĝo de la luno aperos super la plej alta palmo, la eŭropaj hundoj ĉiuj estos mortintaj – diris la blankbarbulo. Sufiĉas verŝi unu glason da veneno en la barelon, ke ili mortu.

            - Kaj mi verŝis du glasojn el ĝi. Ĉar estis mallumo, mi prenis ankaŭ la randon de la barelo, ke mi ne elverŝetu al venenon apud ĝin. Poste mi remetis la fermoplaton, kaj ni rulis ĝin tien…

            Kelkaj skelete maldikaj, vundokovritaj, dezertaj hundoj, nomataj slugi kuradis inter ili, kiuj estis pli abomenidaj kaj avidaj ol la ŝakaloj.

            Ĉar la ŝakaloj kaj la hienoj en bela ordo, duoncirkle eksidis antaŭ la oazon, kaj altenlevinte sian nazon, ili hurlis raŭke, la tuto ŝajnis tiel, kiel la prezentado de ia migra kantĥoro, kiel ili kolektiĝas bele kaj prezentas sian kanton, kies titolo estas “Stertoru, Stertoru kvieta Saharo”. Estintus tute laŭstile, se poste maljuna hieno ĉirkaŭirus kun telero por kolekti monon.

            La beduenoj sidas kaj atendas ĉe la flagranta bivakfajro kurbadorse, kuntirinte sin, interkliniĝinte.

            - Alaho sendos la morton al ili… – flustris iu.

            - Kaj ni ricevos monon… – kriis vigle junulo. – Oni povas porti dizertintojn en la fortikaĵon de la legianoj “vive aŭ morte”…

            Kaj ili atendis…

            La soldatoj kantis, diskutis, kverelis, eĉ interbatadis, poste kelkaj el ili kuŝis sur sian mantelon, kaj baldaŭ ankaŭ la aliaj agis same. Fine silentiĝis ĉio…

            Unue ili sentis tiel, ke ili estas dormemaj, kiam ili ekkuŝis dormi, poste sur la vojo de la malrapide efikanta veneno, ili certe sinkis inter la flamojn de Morhut, kie la eterna turmento de la satano akceptas ilin.

            Alaho estas granda!

            Ĉio estas silenta… Iu bubo rigardas al la maljunulo. Li kapjesas… La juna indiĝeno forrampas malrapide…

            Li atingas la transan parton de la oazo… Nun li ekvidas mortinton inter du palmoj sur la senarbejo!

            Li estas senmova.

            Sed sur lia kolo pendas en brila ingo, kio estas travidebla, kiel la vitro kaj tamen ĝi estas papero, zorge gardite, magiaĵo, nomata mapo. Ne estas malutile ŝteli tiaĵon ĝustatempe, ĉar dum dividado, rilate lian junaĝon, la pli oldaj kaj emeritiĝinaj kadavrorabistoj ne aprecos liajn petojn. Li do levas la kapon de la mortinta, eŭropa soldato…

            Samtempe la mortinta, eŭropa soldato levas sian manon…

            …Alaho estas granda, sed tiu vangofrapo estis pli granda. La mortinta eŭropano vivas! Eĉ, ho tamen jes!

            La bubo flugante ankoraŭ atingas sian turbanon! Kvankam ĝi komencis la konkurson unu kaj duonsekunda avantaĝo sur la flugvojo.

            La bubo rekuregas por rakonti la fantomeskan travivaĵon, sed lia buŝo tute ŝveliĝis.

            Ĉu do estas ankoraŭ vivo en ili?! La bubo kapjesante balancas sian kapon. Li metas siajn tri dentojn antaŭ ilin. La blankhara saĝulo rigardas la dentojn… Alaho! Ĝi estas miraklo! Li denove ĉirkaŭsidas kuntirinte sin kaj atendas kun klinita kapo.

            Tiuj hundoj havas terure fortan organismon. La bobo ne ekiras la duan fojon. Li sciis bone, ke ankaŭ rinocero estus mortinta pro tiom da veneno, miksita en la palmovinon, tamen li ne ekiras. Hamsud priridis lin!

            Li baldaŭ pentis tion…

            Hamsud post nelonge revenis, kaj lia nazo jam apenaŭ estis videbla sur lia vizaĝo. La manoj de la profeto estas longaj, sed tio estas nenio. La manoj de tiu eŭropano estis larĝaj kaj ostaj. Kaj li vangofrapis Hamsud-on deflanke, mandorse, oblikve, iom deglitinte, duondorme. Kiu ĵus ridis.

            - Kiel – demandis iu –, ĉu oni vangofrapis vin?

            - Ĝi estas miraklo… – ili miregis. – Ĝi estas granda miraklo!

            - Mi – diris Bahumir la seloriparisto – iun nokton mi vidis la nevon de Alaho sur la ĉielo, rajdantan sur verda ĉevalo. Ĝi estis multe pli granda miraklo, ol la eŭropaj soldatoj vangofrapas. Tia afero jam okazis aliafoje…. Laŭ mi ankaŭ al mi.

            Ĝi tamen estas frenezaĵo.

            Ili ne komprenis. Tiom da veneno, kaj ili trinkis ĝin. Ili disrompis eĉ la malplenan barelon, kaj ili tamen movas sian manon. Tute nek pigre, nek malforte. Aŭrore, kiam la maljunolo volis rigardi persone la staton de faktoj, li revenis timiĝinte, irinte la duono de la vojo.

            Alaho!

            La soldatoj prepariĝis! Eĉ ili fajfis, ekipante la ĉarojn! Freŝe kaj ripozinte! Iu, kiun Alaho markis per ruĝa ŝoseo meze sur lia kapo, ĵus trinkas la palmovinon, restintan en la kruĉo.

            Ili kantis, martelis, platebenigis instrumentojn, kaj enbatis la nabon ritme, fervore, kvazaŭ ili komencus la unuan akton de opero. La maljunuli reiris al siaj kunuloj tremante. Ili elportis la venenon singarde kaj ĵetis antaŭ la plej grandan slugi-on pecon da sekigita viando, spicitan per kelkaj gutoj da veneno. La hundo voris ĝin avide… Ne pasis duonminuto kiam ĝi ekkuŝis, poste turniĝis dorsen kaj mortis, kvazaŭ fulmo estus batinta ĝin. Nun venas ĉi tien al la beduenoj kun enigma vizaĝo tiu malbenita, dancante vangofrapanto, kiun oni nomas Pajaco, kaj li ekvidas la botelon en la mano de la arabo!

            Fine! Li masakros ilin! Sed ne. Li paŝas al la maljunulo kaj flustras en lian orelon:

            - Vendu al mi la tutan botelon da veneno! Ĝi estas pompaa trinkaĵo, kaj neniu scias, kie mi povos aĉeti tian unuarangan.

            Kaj li transdonis al la arbo dek frankojn!

            Li forportas la venenon kaj jen… Li haltas malantaŭ la arboj, kaj ŝajnas, ke li trinkis per grandaj glutoj, tute kliniĝinte malantaŭen, en la buŝo kun la faŭko de la botelo.

            La araboj fuĝis en siajn tendojn, ĵetis sin vazaĝaltere kaj preĝis, ĝis la lasta eŭropa hundo, kamardanta kun la diablo, malaperis inter la malproksimaj montetoj

            Ali Benguz enloĝiĝis en barelon da palmovino antaŭ du tagoj. Posttagmeze li forlasis la banejon, ĉar la barelo preskaŭ disfalis jam pro la nekutime peza kaj moviĝanta enhavo. Li flankenrulis la difektiĝintan loĝejon en la malluman kelon kaj portis malplenan barelon anatataŭ ĝi apud la malsuprenirejo, por ke ne estus okulfrapa ties manko. Li pensis, ke li kaŝiĝos en ĝi, ĉar eble tamen li havos okazon interŝanĝi sian cetere malsekiĝintan uniformon, kiu ĉifiĝis en la lasta stadio de lia etilismo por burnuso, manĝi ion kaj fuĝi.

            Ali Benguz asertis tion pri si, ke li dizertis de malproksime kaj timis aperi antaŭ la beduenoj, tial li ŝtelumis en la ombro de la palmoj de la oazo en la kelon. Tiel li vagadis de iu barelo al la alia, aŭ li tiel venis en la unusolan sendifektan barelon, apud la malsuprenirejo. Eble li povas ŝteli iom da nutaĵo tie, kaj en araba vestaĵo, se troviĝas arabo, kies kolon li tordos, li povos galopi plu, ĝis li trovos pli grandan grupon de la dizertintoj, pri kiuj li jam aŭdis.

            Li meditis ĝuste pri tio, kiam iu levis la fermoplaton de la barelo, verŝis sur lian kapon du glasojn da likvaĵo kaj remetis la femoplaton denove.

            Li miris pro la procedo.

            Oni ne vidis en la mallumo, ke li estas en la barelo, kaj tiu glueca io servis por la palmovino. Baldaŭ oni suprenrulis ĝin, kaj tiam li jam sciis, ke estas kapute al li. Ĉi tie okazas ia araba nuptofesto, kaj oni kredas, ke li estas palmovino.

            Poste malfermiĝis la femoplato de la barelo, kaj sovaĝaspektaj homoj kuratakis ĝin kun antaŭendirektitaj glasoj.

            - Sinjoroj! – kriis la turko. – Mi tre petas vin, ne eltrinku min sen priaŭskulto. Mi ne estas palmovino. Mi nomiĝas Ali Benguz.

            - Ne ridindigu nin – diris al li Schmidt, kiu havis dikan kolon, similan al taŭro –, ĉu vi volas konvinki min, ke vi ne estas palmovino? Ĉu vi pensas min infano?!

            - Se mi tamen estus palmovino – diris Ali Benguz, kuraĝe alfrontinte la glasojn, direktitajn al li –, eĉ nun mi garde avertas vin, ke vi trinku min! Ĉar oni verŝis ion sur mian kapon en la malluma kelo, kaj ne estas ekskludite, ke la beduenoj volis kontrabandi en vian organismon hematopoezan chinal-pulvoron aŭ C-vitaminon kontraŭ skorbuto pere de la palmovino, kio estis mi.

            Evidentiĝis pri la turko, ke li estas bona figuro, kvankam li jam ne povas uzi sian uniformon. La palmovino difektis ĝin porĉiam. Kiam la soldatoj trinkis gaje el sia provizo, Ali Bengur diris al ili kun moka rideto, ke li estas tute sobra, neniun erarigu tiu ŝanceliĝanta, morale difektiĝinta vestaĵo, en kiu – bonŝance – ankaŭ li mem estas.

3

Sekvan tagon ripozinte kaj bone provizite per la necesaj aĵoj, ili estis survoje por atingi Mars el Kebir-on.

            - Vi vidos, ke oni piridos kaj arestos nin – diris Klausner, kiam aperis la grandega oazo en la malproksimo.

            Gorĉev ordonis: ekbivaki, ekipi la ĉaron de la Ruĝa Kruco. Li elektis la partoprenantojn de la manovro, kaj ili ekiris al Mars el Kebir.

            Kio okazis tie!

            Posttgmeze la taĉmento de la Ruĝa Kruco alvenis al Mars el Kebir. Gorĉev desaltas freŝe kun kruĉego kaj pumpilo…

            Jen vidu!

            Li estas tute freneza! Li haltas kaj surŝprucas kamelojn, homojn, virinojn, tendojn, ke ĉiu diskuras teruriĝinte, kien ili povas. Poste li krias malantaŭen:

            - Nu, moviĝu, bradipoj! Rapide! Seninfektigu!

            Nun alvenas kolosa, araba ĝendarmo, al kiu kuregis la loĝantaro per rapida galopo!

            - Diru, kion vi faras ĉi tie? – li demandas la soldaton, kiu havas brakbendon.

            - Vi vidas, se vi havas okulojn! Ĉu vi ne povus akiri al ni iom da brando ie? Vi, iru al la stangoj, kaj lavu ankaŭ tiujn…

            - Kial vi ne respondas? – demandas la ĝendarmo iom pli mallaŭte, kaj li jam blasfemas. – Kial oni elpensis tiun novan strangaĵon kontraŭ pacaj oazoj? La pasintan monaton oni estis ĉi tie vakcini nin, krome ekzameni la dentojn de la bestoj kaj batfaligis multajn el tiuj…

            Nu jen!

            Li povintus konjekti! Tiu soldato kun vizaĝo de bubo transdonas paperon: “La Ruĝa Kruco plenumas nur la ordonojn de la militestraro! Ĉiu devas helpi ilin! Kiu kontraŭstars la seninfektigon, tiu krimas!”

            Gorĉev fariĝas ĉiam pli groba al la ĝendarmo.

            - Anstataŭ gapadi ĉi tie – li diras –, zorgu pri nia regalo, ĉar ni volas tagmanĝi. Vi ricevos armeajn kuponojn. La militistaro petas nenion senpage, sed ĉion malmultekoste.

            La ĝendarmo estas tre nervoza.

            - Mi jam aŭdis multe da aferoj en mia vivo…

            - Diru, oldulo mia, ĉu vi estas edziĝinta?

            - Jes.

            - Faru al mi tiun komplezon, ke vi rakontu vian koncizigitan biografion al via edzina moŝto. Ĉar viaj travivaĵon ne interesas nin. Malpli via opinio.

            Vane! Ne estas pli bela afero, ol estis soldato de la Ruĝa Kruco. Tiu nocio tre ŝanĝiĝis dum ilia agado. Ĉar kion signifis tiu servo laŭ la dizertintoj? Jen tion: la Ruĝ-Krucisto trafikas per veturilo, li estas ebria ĉiam, li havas monon ĉiam, li havas nenion fari, kaj li estas tiel kruda, kiel dratbroso.

            Ĉe Sabumir la Ruĝ-Krucistoj batis kelkajn sensciajn indiĝenojn tiel, ĉar ili ne aprobis ilian procedon, ke la ĝendarmoj donis unuan helpon al ili.

            Sed ili ne malhelpadu, kiam temas pri ilia sano.

            Nun jam vole-nevole, ili devis daŭrigi la seninfektigon de la oazoj.

            Ili ŝmiris per karbolo la arbojn, la tendojn, la manĝaĵoj kaj la virinojn; ili ŝprucis per pumpilo la kamelojn, la ĝendarmojn, la hundojn, unu la alian kaj la verŝ-stablon en la drinkejo. Kiam jam ĉio estis tiel malbonodora, ke nur la aplomba interveno de la ĝendarmoj malhelpis la linĉadon de la sanitara taĉmento, tiam ili komencis viŝpurigi la karbolon. Iu malbonhumoro ĝendarmo, kiu plej ofte parolis kun ili, demandis, ĉu ili ne scias pri iu ĉe la Ruĝa Kruco, kiu aĉetus unuarangan ŝrankon por medikamentoj. Ŝebao respondis tion, ke li ne scias, sed se ili jam konversacias, li menciias, kiel povus helpi la sininfektigon kelkaj, nenifaraj, gapantaj homoj. Kiam la ĝendarmo sulkiginte sian fruton interesiĝis, pri kiu pensas la legiano, konkreta nomo ne venis en la kapon de Ŝebao, sed laŭ li homoj multe vidintaj en la mondo asertas, ke nenies mano derompiĝis pro tiu laboro. La ĝendarmo ja ne lasis sin konvinki, sed li komandis kelkajn arabojn el la karcero pro fari la seninfektigon. Dume la soldato dormis.

            La juĝisto, kiu estis granda ambiciulo, donis brandon al li, kaj tiel li alvenis al Mangur kun ĉapo flankenŝoviĝinta.

            Tiu oazo estis tute malplena. Ĉar oni sciiĝis pri la seninfektigo, la loĝantaro fuĝis inter la montojn, kaj nur unu blankhara, kafkuirista arabo, idiotiĝinta pro la fumado de opio kantis antaŭ sia kabano. Li akceptis la soldatoj levante siajn ŝultrojn. Li jam havas okdek jarojn, por li jam estas tute egale: se ili volas, do seninfektigu!

            Ili aŭskultis lian konfeson serioze, poste ili starigis la maljunulon al la muro. Gorĉev demandis lin, ĉu la lastan fojon li mesaĝas ion al iu, ĉar li rajtas fari tion. La arabo mesaĝis ion al la franca Ruĝa Kruco, sed ili ne transdonis la mesaĝon, ĉar ĝi estintus nek konvena, nek ceda rilate la institucion. Poste Ŝebao kovris liajn okulojn, ĉirkaŭliginte tiujn per tuko, kaj je la komandvoĉo de la dika Trovaĉek, per la ŝprucigiloj, ŝargitaj per malvarma karbolo ili ŝprucis la arabon, kiu preskaŭ mortis, ĉar la unuan fojon dum sia vivo tuŝis akvo lian korpon. Post la drameca evento ili forlasis la oazon.

4

La nombro de la dizertintoj survoje pli kaj pli altiĝis. Inter la novalvenintoj estis la plej mirinda la fratoj Delivette, kiuj aperis kun skioj en Saharo, apelaciante, ke ili estas dizerintoj.

            Fine ili devis akcepti la rajtan uzon de la skioj, konsidere, ke la du patrolantoj dizertis desur la plej alta pinto de Atlaso, kaj ili ne estis frenezaj lasi la skiekipaĵon tie, ĉar ili ricevus punon unu jaron pli.

            Ŝebao blasfemis.

            Ne sufiĉas la du nudaj homoj, bandaĝitaj en gazo, nun aliĝas ankoraŭ du skiantoj al ili! Ĉiu vidos je cent metra distanco, ke ni estas dizertintoj.

            - Prave – diris Klausner. – Ĉar la meteorologiaj cirkonstancoj ne povas ŝanĝiĝi tiom dum unu miliono da jaroj, ke oni sendu skiantojn en Saharon.

            Poste bonŝance aperis la teknika taĉmento, plenekipite, kun tendo, radio, telefono.

            Sed ni sekvu la admirindan historion laŭ kronologia ordo! La Unua Plej Danĝera Brigado, kiel la dizertintoj nomis sian formacion, restadis en tiu ventomordita, malgranda telero de Saharo, kiun la legianoj ofte uzis por tendumi, ĉar la vento – ĝi scias, kial ĝi faras – elkavigis teler-formon en la tero, kiun ĝi neniam enterigas, kiun limas roka tereno, kaj la geografoj nomas ĝin “profunda deflacio” de Saharo. Nur unu gardiston ni devas starigi ĉi tien, sur la randon de la tiel nomata “telero”, kaj la tendaro estas preta.

            Tiam raportas Trovaĉek gardostarante, ke en la tre malluma nokto, ĉar la luno jam subiris, proksimiĝas homoj el la foro, kaj ĉu li rajtas pafi? Gorĉev, Ditrich kaj Schmidt rampas patrolante, kaj ili fortigas la pikedon kun Donald kaj Jörgens, kiuj anticipe donas sian honorvorton, ke ili ne kantos. Ke li povos pipfumi, ĝi iel faras eltenebla la aferon.

            Ili atendas ĉe lontana monteto. Dume aŭroras, kaj ili vidas, ke teknika formacio proksimiĝas el la foro. Ili kalkuliĝas kiel dua- aŭ triarangaj dizertintoj, venintaj el la malnova mondo, ĉar ili povas mortpafi amase minimume kvin teknikajn formaciojn per siaj du maŝinpafiloj, se tiuj nervoziĝus.

            Sed la grupon antaŭas du malbonhumoraj homoj. Iu estas larĝ-makzela legiano kun enpremita nazo kaj kun deformiĝinta vizaĝo pro eksplodo, tiu homo je la plej granda konsterniĝo de la kaŝrigardantoj venas enpoŝiginte siajn manojn.

            Poŝo en la nokto!

            La militista pantalono ne havas poŝon. Li do dizertis kaj farigis al si tuj du paŝojn. Jam bone!

            Ili staradas, atendas la teknikaj soldatojn.

            Kiu staras apud la homo kun enpoŝigitaj manoj, tiu havas tute malgrandan, ruĝan nazon, kiel la plej malgranda speco de la papriko, konservita por vintro. Ties ruĝeco kunkuras kun tiu de aŭroro.

            Ĉirkaŭ ili, nur nun estis videbla, ke staras tri-kvar soldatoj. Sendube! Fine ili havos radion, telefonon. La soldato aŭskultas indiferente la parolon de la nekredeble maldika homo, kiu enpoŝigis siajn manojn, kies vizaĝo estas cikatra  kaj havas nazon, similan al eta papriko. La paprik-nazulo parolas per virina, ŝrikanta falseto, la plat-nazulo balancas sian supran korpon kun enpoŝigitaj manoj, kaj li konverscias per melodia, bas voĉo.

- Mi do diris al vi, ke ni vojeraris, Krajovacz – diras la homo de basa voĉo –, tio certas, kiel morto post preno de veneno.

Krajovacz rikanis

            - Vi do povas esti vermoza ankaŭ pro tio, kiam vi dormis sur la tero. La vermoj ne transiris de sur mia korpo. Kredu tion Svetozar.

            - Sed homo, la suno ja brilas el fronta direkto! Kie povas esti Omar de tie ĉi, kiam ĝi troviĝas okcidente, kaj tio ne estas oazo, sed urbo!

            - Vi konstante okupiĝas pri tio. Mi ĝojas, ke ni ankoraŭ vivas.

            - Ĉu vi pensas, ke mi estas surda?! Kaj se jes!? Mi ankoraŭ aŭdas tiel, kiel vi!

            - Se ni ne alvenis hejmen, ni do ne alvenos hejmen! – ŝrikis la paprik-nazulo falsete. – Ĉu vi kredas, ke mi timas?

            - Nun mi ankoraŭ donas, sed alifoje ne petu ĝin! – Transdoninte cigaron, li iris plu.

            La ĉirkaŭstarantaj soldatoj konversaciis trankvile. Gorĉev tuj reglitis kun sia patrolo al la “telero” kaj diris:

            - Al la armiloj!

            - Kiuj venas?

            - La frenezuloj el la kompanio n-ro dudek du estas ĉi tie. Ne estas sciate, kio okazos.

            La teknika formacio ĝoje aliĝis al ili, ĉar kiel ili rakontis, la serĝento sendis ilin al Tuareg-lando, marŝante 24 horojn po tage, ke ili informiĝu precize pri la sanstato de la ĥoleruloj.

            Evidentiĝis, ke la teknika trupo renkontis Svetozar-on kaj Krajovacz-on ĉe iu limo. Ĉe la limo de la malsat- aŭ soifmorto. Ili aligis la du strangajn homojn, kaj kiun ajn ili demandis pri kio ajn, tiu respondis tre laŭte, sed klare. Ili ne povis paroli nur unu kun la alia, ĉar ili estis hipoaŭduloj ĝis surdeco. Ili paroladis ekskluzive nur unu kun la alia. Kelkfoje ili eĉ interbatadis. Ilia historio estis simpla. Pro iu afero ili kuris al la komandanto de la kompanio en Maroko, metante antaŭ lin tiun gamelon da manĝaĵo, kiun la serĝento manĝiĝis al ili el la mono de la kuirado, post pena marŝado, kaj la serĝento estis urĝe transpostenigita al la fora Saharo. La tuta kompanio estis dankema al la du homoj – kiujn oni elektis por tiu tasko pere de lotado, kaj ili oferis sin –, ĉar la kvalito de la manĝaĵo pliboniĝis subite. Baldaŭ post ses semajnoj ili estis senditaj al monto por fari tunelon, sed oni havis malmulte da homoj, kiuj povus marŝi al Tuareg-lando, kontraŭ ribela, dezerta tribo, oni do komandis kelkajn homojn el ili, poste estis bezonata min-foriga trupo, konsistanta el dekkvin personoj, antaŭ la paflinio. La suboficiro sendis du armitajn homojn por skolti, tiel Krajovacz kaj Svetozar, kiu uzis tiun ĉi nomon, ĉar li opiniis la antaŭnomon Blitz malbela, ili alfrontis la morton dank’ al tri suboficiroj.

            Ni komprenu ĝin tiel, ke Svetozar kaj Krajonacz marŝus volonte en Marokon, se ili estus elektitaj por skolti Saharon, kvankam multe pli da homoj estus bezonata al tio.

            Sed kiam el Maroko la nova suboficiro tuj sendis ilin al la fervojkonstruo, kien ili alvenis, kiel “stamitaj homoj”, kaj de tie oni sendis ilin al la paflinio patroladi nokte, tiam ili dizertis. Kaj dum la dizerto, komenciĝanta trans la paflinio, iu el ili levis paketon da cigaredoj de sur la tero, kio estis ekfunkciigilo de mino. Bonŝance ĝi ne estis franca, sed la mino de dezerta tribo, tiel, eĉ se surde kaj vundite, sed ili restis vivantaj. Kial bezonis la sorto, ke B. Svetozar kaj Krajovac tajloro iomete surdiĝu, mi pensas, ke ĝi estos nemalkovrita demando eĉ tiam, kiam oni jam faris la ŝoseon, kondukantan al Mars.

            Gravas, ke nun jam ilia nombro jam estas pli ol cent homoj, kaj kio estas la plej grava, ili havis ne nur maŝinpafilon, sed taĉmenton de kamelistoj, krome ĝi havas ankaŭ bonan flankon, kiam oni kunportas sian ekipaĵon: ili havas ankaŭ radio- kaj telefon taĉmenton, kiu alvenis ĝustatempe…

            Kiu kredus, ke ekzistas tiel modernaj dizertintoj, kiuj havas sendo-ricevilon? Ili tuj prenas la dissendon de Sharo kaj ties ĉirkaŭaĵo.

            Kiu akceptas la radiosignalojn, mallaŭte ekfajfas.

            Ducent spahioj el la regiono de la lago Ĉado serĉas tiujn tricent homojn, ekipitajn per mangrenadoj kaj mitralfusiloj, patoprenantajn grandan militan ekzercadon, kiujn oni sendis kontraŭ ili el la direkto de Atlaso.

            Kaj dume ili mem estas ĉi tie.

            Ili venigas Gorĉev-on.

            - Respondu, ke ni tendumas ĉi tie en la “telero”, ni estas la plej granda motorizita antaŭgvardio.

            Ili ekmurmuris.

            - Ĉu vi freneziĝis? Tiam la du trupoj renkontiĝos ĉi tie!

            - Ne. Tiam ankoraŭ du trupoj tenkontiĝos ie norde, super Mars el Kebir, ĉe Atlaso, ĉar ili volas vidi ne unu la alian, sed nin.

            - Se tamen ili venos ĉi tien?

            Gorĉev eklevis siajn ŝultrojn. Kial respondis tiaĵon? Kiu diris tion, se iu marŝas kun ni, tiu asekuris sian vivon? La radiisto jam tuj diras, nur blinde:

            - Mobilizita antaŭgvardio la naŭa tendumas en la deflacio nomata “telero” kun kvindek homoj. Ni venis de Atlaso tra Mars el Kebir, ni ne vidis dizertintojn.

            - Alo! Alo!

            La dizertintoj malaperis!

5

Sed kiel ili malaperis?! Ili ja seninfektigis fervore!

            La teknikaj soldatoj, kiuj en la profundo de ĉaro ricevis la terurigajn novaĵojn (kaj sendis kelkajn), diris, ke oni vokis la atenton de ĉiu oazo al la taĉmento de la Ruĝa Kruco. Kie ajn ili aperos, oni akceput ilin kun deca pafaro, ĉar la formacio valoras altan monsumon vive aŭ morte. Ĝi signifas eĉ tion, ke ankaŭ la “salutaj” trupoj serĉas ilin.

            Oni serĉigas ilian formacion kun bonega personidentiga priskribo.

            Ŝebao proponis, ke Donald tondigu sian hararon, Trovaĉek kreskigu barbon, kaj Ditrich vesti sin virino. Ili sukcesis malhelpi la manbatalon ankraŭ ĝustatempe.

            Gorĉev paroladis kun Benguz. Tiuj ĉi homoj ne estas tiaj, kiuj timiĝus pro io ajn.

            - De kie vi dizertis?

            - El la fortikaĵo Asir-Marut. Pro la mistrakto fare de la suboficiroj.

            Gorĉev pansadis.

            - De tia atingi tiun ĉi oazon estas granda plenumaĵo. Vi estas dura homo. Vi ne lasis, ke oni longe mistraktu vin.

            - Ne. Ĉar kiam la serĝento la duan fojon volis starigi min sub la sunon, mi jam ne estis tie.

            Gorĉev ĉirkaŭrigardis, serĉante Ŝebaon.

            - Aŭskultu min. Tenu viajn okulojn sur la turko. Iu el ni konstante restu kun la aliaj!

            - Hm… kial?

            - Li ne plaĉas al mi. Li asertas, ke li venis el Asir-Marut. Tio ne estas vera.

            - Homo ne povas veni ĉi tien.

            - Nu jen.

            - Ĉu li fuĝis… de karavano?

            - Neeble. Saharo nun estas fermita por karavanoj. Per aviadilo oni venigis lin ĉi tien.

            - He! – Ŝebao frapis sur sian frunton. – Li prenas la fusilon ne tiel, kiel la legianoj… Mi atentis tion hieraŭ.

            - Ĉu vi komprenas nun jam? Li volas ion ĉi tie…

            Gorĉev diris tion dure, kaj jen tio estis elaŭdebla el lia akcento: “Estu mia amiko, kaj ne demandu mian sekreton.”

            - Mi komprenas – respondis Ŝebao, kaj sen ĉiuj pluaj vortoj ili ekpremis dure la manon de unu la alia.

            Nun aperis Benguz subite kaj venis al ili, kvazaŭ li scius, ke ili parolis pri li. Cigaredo elpendis sur liaj liprandoj. Li ne laboris kun la aliaj, kio signifis tion, ke efektive li rekonas nek Ŝebaon, nek Gorĉev-on gvidanto. Ankaŭ li estas tio!

            - Mi aŭdis – li diris –, ke ankaŭ malsanulo estas inter vi, kiu sekvas la trupon sur ĉaro. Iam mi estis sufiĉe bona kuracisto. La orientaj kuracistoj scias kelkajn aferojn, kiujn la eŭropanoj ne komprenas.

            - Ĝi estas valida ankaŭ inverse – respondis Gorĉev. – Ankaŭ mi estas kuracisto, kaj ankaŭ mi scias kelkajn aferojn, kion vi ne.

            Ili silentis. El la voĉo de Gorĉev kiu ajn povis scii, ke li ne estas kuracisto.

            - Mi petas… mi nur pensis, ke mi ekzemenos lin – diris la turko indiferente. – Mi interesiĝas pri nenies nomo.

            - La malsanulo havas multe da nomoj. Prenu tiel, ke li estas Arturo aŭ Manfredo. Sed neniel demandu tion de li.

            La turko eklevis siajn ŝultrojn, kvazaŭ nekomprenante la aludon kaj foriris.

            - Ĉu ĝi estis provoko? – demandis Ŝebao.

            - Ne. Ĝi estis la unua kolizio.

            La Brigado faris urĝan interkonsiliĝon, ĉar evidentiĝis, ke ili nun jam devas fini la seninfektigon de la ĉirkaŭaĵo difinitive kaj serĉi ian novan eblon rapide. Marŝi al nordo estas stultaĵo. Ĉiam pli multenombraj garnizonanoj gardas la civilizitan regionon. Nek al okcidento, oriento kaj sudo estas inde ekiri. Estas evidente, ke ne estas loko por ili sur alies tero.

            - Se el oriento ni atingos Atlason pli frue, ol la ĉirkaŭiga taĉmento, ĉar oni certe fermos nian vojon ĉi tie, kaj estos neeble fari ion – diris Gorĉev.

            - Tiuokaza ni ne konsiliĝu longe – opiniis Ŝebao –, sed ni ekiru impetege! Sed kion vi volas ĉe Atlaso?

            - Mi havas bonegan ideon – respondis Gorĉev kaj montris sur la mapon. – Jen estas Taurirt del Uarsatz kaj desktre la vojo al Giur kondukas tra ĝi, sed tre malalte, eble kvar-kvincent metrojn sub la negkovrita Tiz’n Tizka. Ĉi tie super la ŝtonminejoj de la fortikaĵo Hamadas konstruiĝis la fortikaĵo Amur Caaid. Ĝi estas la tiel nomata Casba. Elstaraj terasoj viciĝas unu apud la alia duonalte ĝis Tiz’n Tizka. Longe konstruita vilaĝo. Ĝi aspektas de malproksime tiel, kiel nuboskrpulo…

            - Kial vi rakontas tiom, ni jam vidis Casba-on.

            - Do – klarigis Gorĉev, kaj li kapjesis aprobe al Baumgarten, kvazaŭ li estus trafinta la najlon kape –, se ni atingos la montaran regionon, kaj ni sukcesos aliri Casba-on, tiam ni estus en sekureco provizore.

            - Ĉu permesos eniri nin la hordo de Caid en Casba-on?

            - Kiel mi konas la societon – mansvingis Gorĉev –, ĝi estas tute sesonaranga demando. Ĉu li enlasos nin, aŭ ni okupos ĝin. Tio ne estas problemo.

            Kaj la konsiderinda militista formacio kun siaj ĉevaloj, kameloj, ski-skoltantoj, Ruĝa Krucistoj, sapeistoj, ĝendarmoj, radiistoj kaj poŝtisa taĉmento, krome kun du bandaĝitaj “gravaj malsanuloj”, ĉar ili eĉ nun ne volis vesti sin, ili ekmarŝis al la malhelviol-kolora, nebula polvo de la vespera radiado en la arda dezerto, kiu striktiĝis pli kaj pli ĉe la horizonto, kiel la suno iom post iom subiris.

IV-a ĈAPITRO

Oni raportas el Saharo

1

Tiajon ankoraŭ ne vidis la mondo! Oni raportas el Saharo: Popolmigrado de malesperiĝintaj batalantoj en Saharo!

            Oni raportas el la militistaj rondoj de Maroko: Estas ekzamenata la kaŭzo de la multenombraj dizertoj, krome oni forkomandis fortigitajn plotonojn sude, el la malproksimaj garnizonoj de la lago Ĉado, el la kompanioj manovrantaj norde kaj oriente por ĉirkaŭfermi la dizetintojn.

            Alo! Alo! Atenton! Ni komunikas laŭ la pasintjara raporto, ke la trupoj forkomanditaj de apud la lago Ĉado kaj el la regiono de Atlaso renkontiĝis, bedaŭrinde sen tio, ke ili estus kaptintaj la dizertintan bandon, konsistantan proksimume el sepdek aŭ cent homoj, al kiuj aliĝis ski-patrolo (!) pro nekonata kaŭzo.

            Oni raportas el Saharo: Ĝi estas fizika absurdaĵo! La dizertinto devintus esti inter Atlaso kaj Ain Sefra en la dezerto. Estas nekompreneble, dum neniu vidis ilin, ili tamen okupis la oazon Raghib. Ili penetris en la oazon per manbatalo, kontribuciis la loĝantojn kaj foriris norden. La trupo de la dizertintoj devintus renkonti la ĉirkaŭfermantaj trupoj kvin mejlojn trans Mars el Kebiren.

            Alo! Alo!

            Ŝajnas, ke la dezertintoj ne konis la ĉirkaŭigajn manovrojn. Ili ne renkontis la trupojn!

            Ni avertas ĉiun, kiu vidas dizertintojn, tiu evitu ilin, sed raporotu ĝin en la plej proksima fortikaĵo. Elsendo de patroloj estas superflue, ĉar tiujn la dizertintoj aligas.

            Oni raportas el Saharo: La dizertintoj aperis nordoriente! El la oazo Nurrah ili volis kunporti la tribestron, kiel hostaĝon, se li ne donos nutraĵ-provizon kaj akvon.

            Oni raportas el Saharo: Ŝajnas, ke la trupo de la dizertinto kreskis plu. Ĝi konsistas precipe el legianoj, estas iu, kiu asertas, ke ankaŭ arabaj ĝendarmoj troviĝas inter ili, sed ilia plej okulfrapa karakterizaĵo estas du fajroestingistoj kaj ski-patrolo, krome du homoj bandaĝitaj per gaso ĉe la fino de la marŝkolono.

            Lastfoje oni vidis ilin proksime al la oazo Bensuf, samtempe alvenis raporto pri la malapero de pluraj ŝafoj.

            Alo! Alo! Atenton! Du sakoj da nutraĵo de la Ruĝa Kruco malaperis!

            Oni raportas el Saharo:

            Kion? Jam ĉiu garnizono raportis, ke la senditaj patroloj malaperas.

            La malpli grandaj trupunuoj, kiuj estas efikaj kontraŭ tiaj dizertintoj, tiuj aperas tie kaj ĉi tie. Ili renkontas la spurojn de la dizertintoj tie kaj ĉi tie. Sed tie kaj ĉi tie ili povas kapti nur ties spurojn.

            Nur el Saharo raportas konstante, fortikaĵoj, sapeistoj kaj radioformacioj.

2

Tamen kiel povas malaperis senspure tiel miksa societo? Kiam la kompanio ekripozis post unutaga laciga marŝado trans la oazo, Gorĉev forgalopis nordokcidenten. Tie troviĝas la unua granda oazo kun okdek loĝantoj, apud la vojo, kondukanta al Atalaso. Li venigis la ĉefon.

            - Kiel vi nomiĝas, ŝejko? – li demandis.

            - Abu ben Ikbar…

            - Aŭskultu min, Abu ben Ikbar. Suprenirinte sur la monteton, vi povas vidi, ke mi estas ĉi tie kun cent soldatoj. Ni devas patroladi ĝis Atlaso. Ĝi estas bonorda regiono, kial ni irus de oazo al oazo tendumi? Ni ripozos bele. Vi ricevos donace tiun monon, kiun la patrolo elspezus survoje por aĉeti furaĝon. Tiel ni ne devos marŝi en tiu varmego, dum oni pagos al vi kaj al la aliaj ĉefoj de la oazoj la prezon de la furaĝo kontraŭ niaj kvitancoj, kvazaŭ ni vere estus aĉetintaj ĝin. Jen estas la kvitanco, mi subskribos proksimume dek el tiuj. Sidu sur ĉevalon kaj galopu tra ĉiuj oazoj ĝis Atlaso, ĉie transdonu unu el tiuj. Sed donu ĝin al ĉiu ŝejko, ĉar oni ne donos monon nur por tiuj kvitancoj, kiujn oni rivevos de tiuj ŝejko, kies nomon kaj oazon mi skribis sur ĝin. Se vi ne transdonos unu kvitancon, vin ĉiujn trafos malbono. Sur la unua kvitanco estas estas via nomo, kaj kvardek frankoj. Ĉu vi komprenis? Kiel oni nomas la duan oazon norde?

            - Muherzin… poste sekvas Jof el Safra…

            Kaj li denombris la oazojn, Gorĉev plenigis la kvitancojn unu post la alia. Laste la ŝejko diktis la nomon de la tribo Bistra. Tia mesaĝo ne estas malofta en la dezerto. Kelkfoje la serĝento kaj la ŝejko aranĝas la avalo-, furaĝo- kaj ceterajn negocojn poduone. Fine ja oni sendas multe da patroloj, kiuj plenumas sian taskon nur iele-iome. Tiam la soldatoj ripozas du tagojn ie, ili apenaŭ bezonas furaĝon, kaj la serĝento aranĝas la aferon kun la ŝejko kaj per kvitanco. Du homoj ricevas monon, kaj neniu malgajnas.

            - Sed mi diras tion, ŝejko. Ĉevalmortige galopu tra tiuj oazoj, kaj ne eksciu la alvenontaj soldatoj, ke ni estis ĉi tie, ĉar tiam oni sendos min, vin, kaj la aliajn ĉefojn haki ŝtonojn dum longaj jaroj!

            Kiam la soldato foriris, la ŝejko galopis norden. Li lasis po unu kvitancon en ĉiu oazo, kaj ĉiu ŝejko instruis sian popolon sub ĵuro, ke kompanio da eŭropanoj tapasis ĉi tie.

            La spahioj kaj la ĉasistoj, kiuj persekutis la kompaninon, en ĉiu oazo de spuro al spuro sekvis la kvitancon, kiu kuris antaŭ ili sen ununura soldato. Ĉiu arabo ĵuris ĵure en ĉiu oazo, ke la kompanii trapasis ĉi tie.

            Nek la oficiroj de la batalionkomandejo, la ĉefstabo, eĉ la ministerio pri militaj aferoj ne komprenis la miraklon.

            Sed kio okazis ĉe la oazo Malbur, kien ne iris la ŝejko, portanta la kivtancon, kaj kiel troviĝis poste la armea kvitanco en la oazo Insallah, tion nek la dizertintoj komprenis. Kvankam ĝi estis klara. En la oazo Malbur la tribestro estis la bopatro de Abu ben Ikmar. Kaj la ŝejko opiniis tiel, ke tiu homo ricevu neniom da mono. Li ĝoju, ke Abu ben Ikmar ne vizitos lin kun kelkaj fortaj glavobatoj. Ne nur eĉ profiton signifu al li la parenceco!

            Li lerte evitis la oazon nokte, grimpante kaj rapidis plu sur la pado al Insallah, kie lia juna frato, brava knabo estis la tribestro. Kaj li klarigis ankaŭ al li dekomence, kio estas tio, kion li devas aserti, ĵurante la nomon de la profeto, se li ne volas haki ŝtonon longe, kio unuparte estas superflue, aliparte laciga. Tiel do la brava tribestro donis detalan priskribon pri la “preterirantoj”. Ili diru, ke flava aŭto veturis avane, en ĝi sidis altranga, eŭropa sinjoro, sur kies ĉapo estis vedeblaj arbofolsimilaj ornamaĵoj, kaj ili scias bone, ke la eŭropaj, hundaj sinjoroj siognas tiel, se soldato fariĝas maljuna, nervoza, kriema kaj tusema. Tial tiu malsana soldato ĉiam rajdas sur ĉevalo, aŭ veturas per aŭtomobilo, kaj oni donas multe da ordenoj, por ke li ne estu ĉiam kolera, sed tio, ŝajnas, estas tute vana.

            Ili diru, ke sidis apud li malalta, dika, uniformulo, kies ŝultron ornamis du pintaj arboj, verŝajne tial, se la aŭtomobilo renversiĝos, tiuj boriĝu en la sablon, kaj la tuto restu staranta. Krome estis tie belvizaĝa spahi-oficiro kaj alia, alta, larĝŝultra, ostoza homo, kiu havas tiel basan voĉon, kiel la malproksima tondro, kaj iu el la tribanoj volis helpi nombri la pakaĵojn, kiun tiu basvoĉulo vangofrapis, kaj li estis malsana dum longa tempo. La malbonfarto, okazinta ĉirkaŭ la pakaĵoj, estis la karakterizaĵo de tiu basvoĉulo.

            Tiel do estas simple la solvo de la enigmo, ke la trupo formalaperinta ĉe Malbur, kiel ĝi reaperis denove, kvazaŭ ĝi estus trairinta Atlason, al Maroko sur la transa montokresto.

            Aparta kara epizodo estis, ke Lugir, la ĉefo de la oazo Insalallah, kiu situas multe pli sude, partoprenis la nuptofeston de sia filo, kiel gasto, ĉe la malproksimaj montaraj rabistoj en Barakez, kaj rehejmeniĝinte, li trovis la armean kvitancon, per kio lia mallerta anstataŭiganto, sen lia demando ne kuraĝis trompi la eŭropajn, hundajn sinjorojn. Sed ne estas pli kara, bela, gaja kaj utila taga okupo, ol tio. La tribestro tre skoldis sian anstataŭiganton pro ties nefidindeco kaj maldiligenteco, li tuj prenis la aferon en sian manon, aŭ la slipon, kaj li subtrahis la du semajnojn de sia foresto el la tempo, kaj li raportis la trapason de la soldatoj kun la nuna dato, petante la monon por la armea kvitanco, ĉar bedaŭrinde ili, kiel montanoj, estas malriĉaj, simplaj homoj, kiuj vivtenas sin per la ŝvito de sia vizago kaj per la laboro de siaj manoj, kaj kiel ajn ili admiras, ŝatas kaj estimas la eŭropajn, sinjorojn soldatojn, estas amara afero, sed ili havas nenion el kio krediti.

            Tiel evidentiĝis, ke la trupoj, kiuj batalis apud la lago Ĉado, alvenis pli rapide ĉi tien de sur Atlaso, trairinte la tutan Saharon laŭ ties plej longa diametro malpli ol tri kaj duono da horoj. Preskaŭ unu kaj duonhoron pli rapide, ol la plej novtipa ĉasaviadilo, atingonta mondrekordon. Sendube ĝi estas la plej pompa, militista marŝplenumaĵo ekde la ekzisto de la mondo. Precipe kun maŝinmpafiloj, mitralofusiloj, per tankoj, skioj, kaj tiel dirite, konstante tute ebrie. Ke en la kroniko de la franca, kolonia armeo ankoraŭ ne estas skribite per ordaj literoj, kiel ekzemple la gloraj tagoj en Meksikio, ĉeflanke de la imperiestro Maksimiliano, ties kaŭzo estas evidenta antaŭ multaj homoj.

            Onidire, pensiiĝinta komandanto de la armea provizada servo, generalkolonelo, kiu en la militista ripozejo prepariĝis al eterna emeritiĝo pro plena kadukiĝo, li petis la kuraciston helpi lin ĝisvivi nur tion, kiam oni kaptos tiujn ĉiuriskajn ĉarlatanojn.

            La kuracito poste inter kvar okuloj, malgaje diris al siaj kolegoj, kvankam li povus prokrasti la lastan stadion de la plena kadukiĝo per la dezirataj, kelkaj jaroj, tiam li ne laborus ĉi tie por mil kvincen frankoj, ĉar li povus vivi komforte el la monsumo de la Nobel-premio en la vitejo de sia onklino, apud Parizo, en la rondo de siaj familiaraj parencoj, okupante sin per eksperimentado de bestoj.

            La konciza kroniko de la historio de La Unua Plej Danĝera Brigado, bazita sur aŭtentikaj indikoj, kaj inter la triboj, vivantaj en la montaro Atlaso, eĉ nun ekzistas tiu superstiĉo, kiam la stanga vento, blovanta el la direkto de la neĝkovritaj pintoj kaŭzas kapdoloron kaj inertecon, kaj oni scias bone, ke tiam malica Ghut flugas inter la rokoj, korĉiĝante de arbo al arbo kun susuro inter la maldensaj arbokronoj, bruo de marŝantaj piedoj, apenaŭ aŭdebla sono de trumpeto, grincado de radoj miksiĝas kun la siblo de la vento, kaj kiu estas sufiĉe kuraĝa, rilate Alahon, por elrigardi tra la fenestro, tiu kelkfoje vidas scintili la kirason tra la stioj de la pluveroj, ekbrilantaj pro la perpendikle falantaj fulmoj, antaŭantaj la tondron. La ŝtalo de la multaj stiletoj aperas por trembrilo da tempo, kaj videbliĝas, kiel duonmretron super la tero, en la mano kun kolbo ili marŝas kun sia peza kirasrompa ruzeco kaj kun siaj kvitancĵetilaj formacioj. Antaŭe veturas ĉaro per flugiloj, kaj estas aŭeble, kiel malproksimiĝas la ruliĝbruo, kaj La Unua Plej Miksa Brigado (kiu estas la taĉmento de la reaperintaj, mortintaj eŭropaj soldatoj), laŭ enigma aperta ordono, ili marŝas fortosteĉe al sia celo por urĝe atingi la Nenion kaj tuj returniĝi…

            La loĝantoj en la valo scias ĉiuspecajn fantastajn fabelojn pri la dizertintoj, pri kvitancoj, friponoj kaj pri la komplicoj de arabaj tribestro, sed ĉiam ekzistis superstiĉaj homoj kun senpripensa kapo. Fine ja oni kredas tion, kion li vidas! Kiam la malsana vento komencis blovzumi el la direkto de la neĝkovritaj montoj, la montara vilaĝo malaperas en la malleviĝanta nuboj, io fulmas en la nokto, kaj tiam ankaŭ blindulo vidas tion bone dum ĉiu ekfulmo. Eĉ! La blondulo vidas tion multe pli bone!

            Sendube, ili marŝas tie, kriante mallongajn, akresonajn, kategoriajn mensogojn unu al la alia. Tion ĉiu komprenas bona, ĝi estas evidenta kaj klarigebla. La ceteraĵojn nek la malsanaj soldatoj povas kalrigi, havantaj konstantan tusadon pro la densajn kverkofoliojn. Tamen ili parolas ĉiuspecajn aferon, ankaŭ tion, kaj ĉi tion.

            Sed superstiĉaj homoj estis kaj estos ĉiam, ĉar Alaho volias tiel, ke iuj homoj ne vidu tion, kion li viads kaj ne aŭdu tion, kion li aŭdas, sed li serĉu apartan veron por si mem, kaj trovinte ĝin, li povas kredi, ke li estas pli saĝa, ol la aliaj homoj. Alaho estas granda kaj Mahometo estas lia profeto, certe ili kalrigos al la interesiĝantoj, kial ĝi devas okazi tiel.

            Mondenigmo!

            Oni konstatis sendube, ke la pezaj kirasrompaj militvagantoj de la tre miksa, tien-reen marŝanta brigado malaperis en la varmego, kies nombro dumtempe altiĝis je ducent kapoj. Ili forvaporiĝis, kiel la humido de la grundo tra la kapilaroj. Kaj forvaporiĝis la humido tra la haroj de la altranguloj, kaj ili blankhariĝis iomete, krome ili ŝanceliĝadis kaj vertiĝis, ĉar estis sendube, ke la dizertintoj plenekipite, en ordinara marŝritmo, kun du kirasaŭtoj, tra sekreta supertera elirejo iris al iu antaŭenŝovita malgranda planedo de la spaco.

            Kvankam la persekutantoj postsekvis ilin kun unutaga diferenco. Oni persekutis ilin, sekvante la spurojn de la kvitancoj kaj demandadis iujn tribojn

            La araboj, kiuj provizis la dizertintojn rekompence por la kvitancoj, pecize priskribis la veturilojn, la  kirasaŭtojn, krome la gvidanton, kiu vestis sin kiel spahi-oficiro, la subkolonelon, veturanta per la butekolora aŭto, apud kiu sidis adjutanto kun plena skiekipaĵo.

            Gorĉev divenis unurangan aferon.

            Neniu scias precize en la kolonio, kie, de kie kaj kien marŝas ĵus kompanio. Kie troviĝas ĝendarmo, kiu haltigus kaj kontrolus bone ekipitan marŝkolonon (provizitan ankaŭ per skioj, kalkulante je ĉiuj ebloj)? Kiu renkonte venanta trupo scius precize, ke el la kontraŭa direkto ĝuste nun kaj ĝuste tiuj ne povas veni? En Afriko estas granda tien-reen irado.

            La radioj malpacience dissendas ĉien laŭte, ke tiom kaj tiom da legianoj dizertis. Eĉ ilian spuron oni ne vidis. Enigmo!

            Poste longe rondiris la superstiĉo, ke ie ekzistas subtera urbo en la meza mezo de la dezerto, pri kiu oni jam verkis filmon en Hollywood, kaj tie tre riĉa kaj tre bela virino donas rifuĝejon al la dizertintaj legianoj, ŝi kolektas tiujn, ili ricevas bonan salajron, aŭskultas gramofondikojn, fumas bonegajn cigarojn, sed kiu ektuŝos la virinon, tiu estos la filo de la morto. Neniu sciis ties kaŭzon, kial kolektas tre riĉa vivino, eĉ belega, tiujn dizertintojn en la mezo de Saharo sub la tero? Nek tion oni sciis, kial fariĝos tiu la filo de la morto, kiu ektuŝos ŝin?

            Neniu komprenis, ĝuste tial cirkulis longe tiu famo, ke ĝi estas vera. La afero fariĝis tiel granda sensacio, ke ankaŭ la militestraro decidis okupiĝi pri tio. Ĝi ja certas, ke tre multaj legianoj dizertis, kaj oni trovis neniun el ili.