Kara antikva malpura Dublino

Tiel la loĝantoj de la irlanda ĉefurbo ofte nomas sian urbon. Certe, al ĉiuj dublinanoj ĝi estas kara. Ĝi estas ankaŭ antikva. Laŭ la Analoj de Ulstro, en la jaro 841 la vikingoj establis okaze de rabekskurso kampadejon en Dubhlinn (nigra lageto) ĉe la estuaro de la rivero Liffey (irlande: An Life, kio pli bone indikas la prononcon). En 902 la irlandanoj elpelis la vikingojn, kiuj tamen revenis tien komence de la deka jarcento, sed ĉi-foje strebis pli por komerci ol por rabi.

En la mezepoko Dublino ne plu estis simpla vikinga kolonio, sed iĝis jam pluretna kaj plurlingva urbo, en kiu oni paroladis la norenan (skandinavan), irlandan kaj anglan lingvojn. La irlandanoj nomis la urbon je la nomo de monaĥejo apud la suda riverbordo: Baile Átha Cliath [balje oha klia].

Sed ĉu justas priskribi ĝin kiel malpuran urbon? Ĝis la komencaj jardekoj de la 20a jarcento la kvartaloj de malriĉuloj en la urbocentro estis ofte malpuraj kaj mizeraj. Tamen tiu situacio draste pliboniĝis, kiam la magistrato malkonstruis la sordidajn apartamentojn kaj konstruigis pli bonajn domarojn, kvankam ĝia urba planado ne ĉiam sukcesis. Plie, ne ĉiuj loĝantoj respektas la neceson zorgi pri la pureco kaj bonordo de la stratoj.

Malgraŭ la malriĉeco de la plimulto de la dublinanoj en la pasinteco, la maljunaj civitanoj ofte parolas kaj kantas pri „Dublino en la raraj antikvaj tempoj”, kiam superregis ĉarma etoso, spirito de najbareco, manko de gravaj krimoj kaj la fama „craic” [krak] (vigla konversacio kaj amuzaĵo tradiciaj).

La hodiaŭa Dublino estas moderna kaj progresanta urbego, en kiu oni ĉie trovas atestojn pri nova riĉeco kaj mondaneco. Kie en la pasinteco oni vidadis farmbestaron kaj tirĉevalojn sur la urbaj stratoj, oni nun observas luksajn kaj modestajn aŭtomobilojn, novajn rapidajn tramojn kaj elektran fervojreton, ligantan la urbocentron kun la antaŭurbo. Kiel en multaj aliaj urbegoj la konstante kreskanta trafiko estigis gravajn transportproblemojn, kiujn la konstruo de larĝaj aŭtoŝoseoj kaj novaj pontoj ne sukcesis solvi. Tamen Dublino kaj Irlando de la nova jarmilo estas allogaj lokoj kaj por loĝantoj kaj por vizitantoj.

Mi apartenas al grupeto da geamikoj, kiu en la unua sabato de ĉiu monato kunvenas en la urbocentro por ekskursi, konatiĝi kun eksterlandaj gastoj kaj konversacii en la lingvo de iu movado, kiun ni ne aŭdacas mencii sur la paĝoj de tiu nemovada magazino. Kvankam tiuj renkontiĝoj jam okazis dum pluraj jaroj, ni ĉiam sukcesas trovi ion novan por fari aŭ viziti. Laŭ nia sperto Dublino proponas senfinajn eblojn por interesi, distri kaj amuzi.

Krom la normalaj vidindaĵoj, kiujn oni trovas en iu ajn urbego: internaciajn restoraciojn kaj vendejojn, muzeojn, pinakotekojn, bibliotekojn, amuzejojn, teatrojn, kinejojn ktp, la irlanda ĉefurbo havas kelkajn el la plej belaj parkoj kaj ĝardenoj en Eŭropo. La plej vasta estas Phoenix Park [finiks] (irlandlingve: Páirc an Fhionnuisce), laŭdire unu el la plej grandaj fermitaj urbaj parkoj en la mondo. En ĝi estas zoologia ĝardeno, antikva historia domego apud informcentro por vizitantoj, rezidejoj de la irlanda ŝtatprezidanto kaj de usona ambasadoro, sidejo de la Garda (polico), muroj de malnova fortikaĵo, lago, arbaroj kaj gregoj de cervoj. Je la okcidenta flanko de la parko estas alia bela bieno kun domego, en kiu okazas koncertoj, prelegoj ktp.

Alia bela parko estas la botanika ĝardeno. En la urbo troviĝas ankaŭ diversaj duonkaŝitaj ĝardenoj kaj ĝardenetoj. Krom la dublina kastelo, en kiu troviĝas la fama orienta libro- kaj manuskripto-kolekto de biblioteko Chester Beattie, oni povas viziti aliajn kastelojn kaj belajn konstruaĵojn: parlamentejojn nunan kaj antaŭan (la „ĉambron de la lordoj” en la hodiaŭa Banko de Irlando), la universitaton Trinity, kiu konservas la valoregan Libron de Kells (nomatan la plej bela manuskripto en la mondo), Vikingan Dublinon (bedaŭrinde ne sufiĉe konservitan de la urba konsilantaro). En la nacia koncerthalo oni povas ĝui la muzikarton de orkestroj, muzikistoj, kantistoj kaj ĥoroj irlandaj kaj eksterlandaj. La dublinaj muzeoj posedas la plej valoregajn keltajn kaj antaŭkeltajn arkeologiajn eksponaĵojn. Tiuj, kiuj interesiĝas pri la irlanda (gaela) lingvo, trovos kafejojn, klubojn kaj librovendejojn, kie gaelparolantoj renkontiĝas.

Kvankam konsiderata ekde la koloniaj tempoj kiel ĉefe anglalingva urbo, Dublino havas multe da gaelaj lernejoj kaj institucioj, kaj ties nombro konstante pliiĝas pro postulo de la gepatroj, ke ties familioj estu gael- kaj plur-lingvaj.

Tre proksime al la urbo situas la belegaj Dublin- kaj Wicklow-montaroj (gaele: Cill Mantáin), Bull-insulo, la pitoreska duoninsulo kaj la haveno Howth (gaele: Binn Éadar), plaĝoj, arbaroj kaj lagoj. Neniu devas enui en Dublino – urbo de muzikistoj, poetoj kaj mondfamaj verkistoj.