.gif)
楼主
Unu poemo en 6 tradukoj
----Vadant----
Hele plena luno ——Aŭtunmaza-feste
origilano de Su Shi / esperantigitaj de Lu Jixin
traduko 1
Kiam ekaperas la brila luno?
Levante vino-tason mi pridemandas al La Blua Ĉielo.
En la ĉiela palaco supre tiel alta,
Kiu jaro en ĝia kroniko estas ĉinokte.
mi volas rajdante la venton iri tien.
sed mi timas, ke la altegejo estas tro malvarma.
Do dancu mi kun propra ombro.
Nenie estas pli bone ol en homa mondo!
La luno turniĝas al la vermilian terasan apartamenton,
Ĵetas siaj lumon malsupren tra la krado,
rigardas al la la dormoperdantoj.
Ĝi ne nepre volas elvoki malĝojon,
Sed kial ĝi ĉiam brile pleniĝas kiam la amatoj estas fore?
Ni ĉiu havas ĝojojn aŭ malĝojojn, disiĝojn aŭ kuniĝojn.
Ĉe la luno, estas fazoj luma aŭ mala, plena aŭ breĉa.
Neniam en ĉi tiu mondo povas esti nur la belaj kaj bonaj.
Mi deziras al vi ĉiuj longan vivon
Ke ni eĉ dise fore ankoraŭ povu kune ĝui la lunon.
traduko 2
Dekiam estis la luno klare kaj brila?
Kun taso da vino en mano, mi demandas al la blua ĉielo.
Mi ne scias, ĉe la ĉiela palaco,
kiu sezono estas en ĉi nokto
mi volas per la vento aliri.
Tamen mi timas ke la kristalaj kaj jadaj domegoj
estas multe tro altaj kaj malvarmaj por mi.
Do ĝuangte flirtu mia ombro en danco.
Do ĝuangte dancu mi kun flirta ombro.
Kio estas pli bona ol en ĉi tero?
La luno sin movas super la ruĝan domegon
Rigardas tra la ornamitaj pordoj.
Kaj karesas la homojn perdantaj dormon
Ŝajne la luno ne estas kunportanta plendon
Sed kial la ĝi plejparte estas plena kiam homoj estas disaj?
Ĉe homoj troviĝas malĝojo aŭ ĝojo, disiĝo aŭ kunveno，
La luno povus esti malhela aŭ brila,ronda aŭ breĉa.
Ĉiam oni ne povas aperigi nur la bonajn.
Mi dezeras: Ke ni ĉiu povu longe vivi,
Povu kune spekti la lunon eĉ kiam ni estas dise.
traduko 3
Kiam estas brile plena luno ?
Mi kun tas’ da vino ĉuas al ĉiel’.
Sed en kiu jaro nun jam estas
En ĉi nokto, ĉe ĉiele la kastel’?
Volus mi per vento iri tien.
Sed mi timas: en palac’ kristala,
Alte regas tro netolerebla gel’.
Mi do dancas kun flirtanta ombro.
Kie estas pli bonega ol sur ter’?
Luno turnas sin al ruĝ-balkono,
Kline al silkokovrita pordo,
Al dormoperdinto kisas kun tener’.
Ĉerte lun’ kunportas ja ne plendon
Kial dum homoj en dis, rondiĝas luna hel’?
Ĉe ni estas ĝoj’, malĝoj’, dis’ kaj kunveno.
Sed ĉe lun’ jen bril’, malbrilo, breĉ’ kaj pleno.
Veni nur perfektaj, ĉiam estas ne en ver’.
Do ni estu longe vivaj! Kune
Ni eĉ dise ĝuu sub la luna bel’!
traduko 4
Kiam venas brila lun’ sur ĉielblu’?
Jen kun tas’ da vino alten mia ĉu’.
Mi ne scias, en kiu sezon’ de tempa er’,
En ĉi nokto, ĉe palaco sur ĉiel’?
Tien per la vento volus iri mi.
Sed mi timas, la domego kun graci’
Estas ja netolerebla je glaci’.
Flirtu mia ombro do en danca ĝu’.
Kie estas pli bona ol tere nu?
Nun la lun’ turniĝas al la ruĝa dom’,
Jen kliniĝas al balkono kun arom’,
Kaj rigardas al dormoperdita hom’.
Ne kun malbonvol’ la luna improviz’.
Kial ofte rondas ĝi dum hom’ en dis?
Ĉirkaŭ hom’ jen ĝoj’, malĝoj’, dis kaj kunven’.
Sed ĉe lun’ jen bril’, malbrilo, breĉ’ kaj plen’.
Neniam ni havas nur perfektajn jen.
Ni do longe vivu bone kun fortun’,
Kune eĉ dise raviĝu sub la lun’!
traduko 5
Kiam venas plena lun’?
Kun vin-tas’ mi ĉuas nun.
En Ĉielo kun graci’,
Kiu jaro nokte ĉi ?
Tien iru mi per vent’?
Sed tro gelas firmament’!
Flirte ombre dancas mi.
Tere bonas ol ali’.
Al ĉi mond’, lunluma teg’.
Sendormanto sur domeg’:
Lun’ ne nepre kun malĝoj’.
Kial sed en foj’ kaj foj’,
Rondas luna improviz’,
Kiam homoj jam en dis’.
Ĝoj’, ĝen’, kun’, dis’ — homa ton’.
Lum’, sven’, breĉ’, plen’ — luna don’.
Neniam en histori’,
Nur perfektaj ĉirkaŭ ni.
Do ni estu kun longviv’,
Lunon ĝuu eĉ en dis.
traduko 6
Kiam plenas lun?
Ĉu’ per tas’ da vin’.
Kiu jar’ en ĉiel’
En palac’ per glim’?
Ĉu mi vente tien?
Alte ŝvela gelo
Sed timigas min.
Bone ol ali’,
Danc’ sur ter’ laŭ rim’!
Al veant’
Turniĝas
Luna klin’.
Pleni dum dis’
De amat’, ĉu lun-kutim’?
Kun’ aŭ dis’ ĉe homar’.
Breĉ’ aŭ plen’ ĉe lun-faz’.
Ŝanĝiĝ’ laŭ destin’.
Sanon! Kisu lun’
Fore disan nin!
附件一：
台湾世界语者世译的《明月幾時有》
水調歌頭 /蘇軾
明月幾時有,
把酒問青天.
不知天上宮闕,
今夕是何年.
我欲乘風歸去,
又恐瓊樓玉宇,
高處不勝寒.
起舞弄清影,
何似在人間!
轉朱閣,
低綺戶,
照無眠.
不應有恨,
何事長向別時圓?
人有悲歡離合,
月有陰晴圓缺,
此事古難全.
但願人長久,
千里共嬋娟.
La Hela Luno /Su Shi
Kiel ofte la luno helas?
Kun glaso da vino, mi demandas al la blua ĉielo.
En la ĉielo kun palaco kaj domego,
Kia sezono estas ĉi nokte?
Mi volas reveni flugante kun la vento,
Sed mi timas, ke la ĉiela jada domo
Estas tro alta kaj malvarma.
Dancante kun mia ombro,
Mi sentas kvazaŭ en alia mondo!
Turniĝas la ruĝa domo,
Kliniĝas la vualita fenestro,
Dume la luno lumas super la sendormulo.
Se la luno ne ĵaluzas,
Kial ĝi plenemas kiam homoj estas disaj?
Homoj havas ĝojon, malĝojon, kaj kuniĝon, foriĝon;
La luno havas helon, malhelon, kaj plenon, malplenon.
Tiu estas tiel ekde pratempo.
Mi deziras al vi longvivon,
Kaj ni rigardu la saman lunon dise milkilometrojn.
*********
Esperatigi el s-ro manlajo en Taiwan
附件二：
漫议苏轼“水调歌头”的世译
卢纪新
苏轼（1036—1101），宋朝著名诗人，其作品雄杰奔放，舒卷自如，是中国古典诗词中“豪放派”的代表。
苏轼咏月所作的《水调歌头》，是文学史上极负盛誉的一首词，千百年来为人们所喜爱：
明月几时有？把酒问青天。不知天上宫阙，今夕是何年。我欲乘风归去，又恐琼楼玉宇，高处不胜寒。起舞弄清影，何似在人间。
转朱阁，低绮户，照无眠。不应有恨，何事长向别时圆？人有悲欢离合，月有阴晴圆缺，此事古难全。但愿人长久，千里共婵娟。
苏轼是一位文学大师，水调歌头是一个格律严谨的词牌。以这样一位文学大师用这样一个格律严谨的词牌写出的作品，要将其译成世界语，其难度是很大的。但中国的世界语者们没有知难而退，而是迎难而上，进行着孜孜不倦的努力。在《中国报道》上曾登有李士俊所译的《水调歌头》：
“Ja kiam la plenluna ekapero?”
Kun glaso mi demandas al ĉielo.
“En kiu jar’, laŭ paradiza kalendro,
Ĉi-nokte estas la ĉielkastelo?”
Mi volus nun reveni tien per la vento,
Sed timas, ke en la palaco de fabelo
En alt’ neelteneblas frostturmento.
Do mi ekdancas kun la ombro svelta,
Kvazaŭ mi estus jam ne sur la tero.
Prilumas ĝi verandon
Kaj silkan pordkurtenon,
Rigardas maldormanton.
Ĝi devu senti ne ĉagrenon.
Sed kial dum foresto rondas ĝi en pleno?
Al homoj normas disiĝtrist’ kaj revidĝojo,
Al lun’ ŝanĝiĝo de la fazoj kaj l’ vetero.
Do prae neŝanĝeblas la afero,
Ni estu longe vivaj en favoro,
Rigardu kune l’ lunon dum foro.
李译所采用的诗行音节均遵循这样一个公式，即：原诗行音节数×2+1，基本上是以译诗的两个音节对应于原诗的一个音节。
感谢李士俊先生，似乎是他最先把苏轼的这首《水调歌头》转译进世界语，使各国的世界语朋友们，也能站在苏轼的身边“把酒问青天”，也能与中国的世界语者们“千里共婵娟”。
但笔者在吟诵品味李译时，觉得其中尚有若干值得商榷之处，现谨将愚见略述于后：
(1)对开篇第一句“明月几时有”，李译作“Ja kiam la plenluna ekapero?”，似乎只译出了“明月几时”，而没有译出“有”字之意，因为kiam ekapero并不等同于kiam ekaperi。仅从这一句译文，很难让不懂原文的外国读者意会出原意，让人弄不清在 kiam与ekapero之间是省略了哪一个动词。“明月几时有”？这皎皎明月是何时出现的？或许试将译文写成这样：Ja kiam ekaperas lun’ kun helo？是可供选择的调整方法之一。
(2)李译在第二行中，“将把酒问青天”译作“Kun glaso mi demandas al ĉielo”，其中的glaso一词似可商榷。glaso是玻璃杯，一千三百多年前的李白是否有幸把玩玻璃杯呢？也许使用taso（杯子）一词可使译者避开这样的疑问。
(3)李译将“我欲乘风归去”中的“归去”二字译为revenas，似乎有误。这个“归”字，应作归附、趋向解，可译作veni或alveni，而不应作回归（reveni）解。因为诗人既不知“明月几时有”，又“不知天上宫阙，今夕是何年”，可见诗人从未到过天庭，既然从未有veni过，又何来reveni呢？
(4)对上半阕中的结句“起舞弄清影，何似在人间”，李译作：
Do mi ekdancas kun la ombro svelta,
kvazaŭ mi estus jam ne sur la tero.
其大意为：我起舞弄影，仿佛已离开了人间。在这一句里，译者似乎是将“何似在人间”的句意弄反了。“似”字，在这里不应解作相似，仿佛。而应作比拟、超过解。“何似在人间”如用现代白话来说，就是：“还有什么能比得上在人间呢？”另从这首词的情感旋律线来看，也应得出这样的结论。开始，诗人想象着天宫上的琼楼玉宇是一片冰清玉洁，与其在人间受到压抑，还不如“乘风归去”，但“高处不胜寒”的担心又使他打消了出世的念头，仍执着于人间。月光之下，手舞足蹈，影随人转，胜过天上的神仙。明月的美好，使诗人产生了超尘出世之想。但明月的清影，却又足以让诗人自娱而不愿离去，留恋这人间的温暖，发出“何似在人间”之感叹。如将这句译文写为：kie estas pli bone ol sur tero? 或许是可供选择的调整方法之一。
(5)李译将“照无眠”译作（ĝi）rigardas maldormanton，似乎失真过大。 “无眠”，在这里应是指因愁而失眠之人，与“江风渔火对愁眠”中之愁眠相似。李译中的maldormanto是由maldormi派生而来，而maldormi的含意为：sin deteni de dormo dum la kutima dormtempo (el P.I.V)，即意为带主动意识的“不眠”，而不是被动性的失眠。译者使用maldormanto一词，是忽略了失眠与不眠的区别。
(6)“不应有恨，何事长向别时圆”，李译作“ĝi devus senti ne ĉagrenon, sed kial dum foresto rondas ĝi en pleno?”其中的dum foresto缺少一修饰定语。是谁的foresto?是人们？是月亮？译者没有交待。如依译文的语法关系来定，则foresto的施动者应是ĝi(月亮)。那么，这一句的含义就只能被理解为：但是为什么它(月亮)在不出现(缺席)的时候圆呢？这就与原诗句意相去太远了。“何事长向别时圆”的句意似应理解为：为什么月亮老是在人们不能团聚的时候圆呢？
(7)李译将“此事古难全”译作De prae neŝanĝeblas la afero. 这就不是“此事古难全”，而是“此事古难变”了。对这一句中的“全”是指什么全，李译似乎尚未弄清原意。这一句中的“事”，可统指上句中的“悲欢离合”与“阴晴圆缺”，但“全”在这一句中却应作“保全”解，仅指其中的“欢合”与“晴圆”。由此，“此事古难全”应解作：想让人间只有欢聚，让月亮只有晴圆，这是自古以来都难办到的。或者：想让月亮在人们欢聚时才睛圆，这是自古以来都办不到的。
(8)“但愿人长久，千里共婵娟。”李译作：Ni estu longe vivaj en favoro, Rigardu kune l’ lunon dum en foro. 笔者曾将这一句给一位来访的，学过一些汉语的比利时E者看，请他译出汉语意思，结果听到的是这样一句：“让我们好好地长久生活，当我们在一个遥远的地方时，就一起看月亮”。笔者认为：他是没有理解错李译的句意的。因为李译中的“dum en foro”缺少修饰定语，根据其译文的语法关系，“en foro”的施动者就是“Ni”,并且是“kune”的。而原文的句意应为“但愿我们都能好好地长久生活，哪怕远隔千万里，也能时常共享这美好的月亮。”
不难设想，或许李士俊先生还会在适当的时候把自己的这篇译文修改得更为完美。
汉语诗词是有着“音美、意美、形美”为一身的集合体。中国的世界语者在翻译汉语诗词时，总是致力于既得其意而又不忘其形，甚至其音。例如李士俊的这篇译文，就是以一个双音节音步对应于原诗的一个音节，竭力再现原诗的格律形式。
然而，许多次了，当笔者在我国的对外刊物中看到一些用加多诗行音节，加长诗行长度方法而译出的中国古典诗词，并还堂而皇之地冠以“laŭ la melodio…（调寄某词牌）”时，总感到有点对不住外国的读者。没能让他们在领略到汉语古典诗词的优美意境时，也领略到其优美的形式，甚至让他们对其形式产生误解。就仿佛我们嫁出去的新娘，已没有了苗条少女的身段，而只是一个仅仅系着写有“苗条少女”的头巾，虽然风韵犹存但已大腹便便的肥婆。
虽然，由于汉语和世界语是两种不同的语言，其单位音节的信息含量相差甚大，给我们的翻译工作造成了客观的屏障，但中国的世界语者们仍在苦苦地探索着一条在翻译中能形神兼顾之道。
如果苏轼是个世界语者，如果他想用世界语来写其《水调歌头》，他会怎样下笔呢？
多年前，笔者在武汉参加湖北省世界语学术讨论会时，有幸听到胡国柱先生朗诵了他自己译写的《水调歌头》。
笔者坐在会议室的一角，听着那抑扬顿挫的诗句，踏着那熟悉的节拍，思接千载，魂飞万里，仿佛走进了苏轼的诗境，和他一起“把酒问青天”了。
胡的这篇译文，凭的是什么打动了笔者呢？后来，笔者得到了胡的译文，细细研读，才明白这篇译文所以能打动笔者的一个重要因素，就是译文是严格地按汉语《水调歌头》的格律翻译的，使人有“似曾相识燕归来”之感。
胡说，他在开始翻译时，就已想到：假如苏轼是个世界语者。下面，是胡的这篇译诗:
SHUIDIAOGETOU
Kiam ekestas
la luna helo?
kun glas’ mi demadas
al la ĉielo.
kiujare, mi ne
scias, nun estas en
ĉiel-kastelo?
ĉu tie, alte,
nun regas gelo?
Ho, kiom
sorĉas la
lunhelo!
mi flugu al
la palac’ de fabelo!
sed mi ankaŭ timas
ke min turmentas la
frosta kruelo.
Restu mi tere
Dancu sub stelo!
细心的读者也许会发现，怎么已用完了一首《水调歌头》的篇幅，但尚只译出了原词上半阙的词意呢？是的，胡译确实是只暂译出了上半阙的词意。
李译是用两个音节对译原诗的一个音节，拉长了诗行，而胡译是用两个半阙的篇幅对译原诗一个半阙的诗意，再现了原诗格律的倩影。不难想像，译者在适当的时候，是还会把原词的下半阙也译完的。但即使是现在，如不将其作为译文，而只将其作为一首按水调歌头词牌写的世界语诗歌，也已可独立成篇了。
同时，笔者在品读这首译诗时，还发现译者在其中写出了一些原词意中所有但字面所无的东西。如：
(1) ĉu tie, alte
nun regas gelo?
(2) Ho, kiom
sorĉas la
lunbelo!
这些不是赘语，不是蛇足，相反这对于转达原词的音美、意美和形美有如锦上添花。
但是在胡译中，也有着值得商榷之处。例如胡译也用的是玻璃杯glaso，杯中也不知是酒是茶。
虽然，胡译出的只是原词的半阙，但是，无庸置疑，这首译诗，是一个有益的探索，是一次成功的尝试。也许，读者们以后有可能还会在译者的笔下，看到这首词的下半阙译文。
----Vadant----
Hele plena luno ——Aŭtunmaza-feste
origilano de Su Shi / esperantigitaj de Lu Jixin
traduko 1
Kiam ekaperas la brila luno?
Levante vino-tason mi pridemandas al La Blua Ĉielo.
En la ĉiela palaco supre tiel alta,
Kiu jaro en ĝia kroniko estas ĉinokte.
mi volas rajdante la venton iri tien.
sed mi timas, ke la altegejo estas tro malvarma.
Do dancu mi kun propra ombro.
Nenie estas pli bone ol en homa mondo!
La luno turniĝas al la vermilian terasan apartamenton,
Ĵetas siaj lumon malsupren tra la krado,
rigardas al la la dormoperdantoj.
Ĝi ne nepre volas elvoki malĝojon,
Sed kial ĝi ĉiam brile pleniĝas kiam la amatoj estas fore?
Ni ĉiu havas ĝojojn aŭ malĝojojn, disiĝojn aŭ kuniĝojn.
Ĉe la luno, estas fazoj luma aŭ mala, plena aŭ breĉa.
Neniam en ĉi tiu mondo povas esti nur la belaj kaj bonaj.
Mi deziras al vi ĉiuj longan vivon
Ke ni eĉ dise fore ankoraŭ povu kune ĝui la lunon.
traduko 2
Dekiam estis la luno klare kaj brila?
Kun taso da vino en mano, mi demandas al la blua ĉielo.
Mi ne scias, ĉe la ĉiela palaco,
kiu sezono estas en ĉi nokto
mi volas per la vento aliri.
Tamen mi timas ke la kristalaj kaj jadaj domegoj
estas multe tro altaj kaj malvarmaj por mi.
Do ĝuangte flirtu mia ombro en danco.
Do ĝuangte dancu mi kun flirta ombro.
Kio estas pli bona ol en ĉi tero?
La luno sin movas super la ruĝan domegon
Rigardas tra la ornamitaj pordoj.
Kaj karesas la homojn perdantaj dormon
Ŝajne la luno ne estas kunportanta plendon
Sed kial la ĝi plejparte estas plena kiam homoj estas disaj?
Ĉe homoj troviĝas malĝojo aŭ ĝojo, disiĝo aŭ kunveno，
La luno povus esti malhela aŭ brila,ronda aŭ breĉa.
Ĉiam oni ne povas aperigi nur la bonajn.
Mi dezeras: Ke ni ĉiu povu longe vivi,
Povu kune spekti la lunon eĉ kiam ni estas dise.
traduko 3
Kiam estas brile plena luno ?
Mi kun tas’ da vino ĉuas al ĉiel’.
Sed en kiu jaro nun jam estas
En ĉi nokto, ĉe ĉiele la kastel’?
Volus mi per vento iri tien.
Sed mi timas: en palac’ kristala,
Alte regas tro netolerebla gel’.
Mi do dancas kun flirtanta ombro.
Kie estas pli bonega ol sur ter’?
Luno turnas sin al ruĝ-balkono,
Kline al silkokovrita pordo,
Al dormoperdinto kisas kun tener’.
Ĉerte lun’ kunportas ja ne plendon
Kial dum homoj en dis, rondiĝas luna hel’?
Ĉe ni estas ĝoj’, malĝoj’, dis’ kaj kunveno.
Sed ĉe lun’ jen bril’, malbrilo, breĉ’ kaj pleno.
Veni nur perfektaj, ĉiam estas ne en ver’.
Do ni estu longe vivaj! Kune
Ni eĉ dise ĝuu sub la luna bel’!
traduko 4
Kiam venas brila lun’ sur ĉielblu’?
Jen kun tas’ da vino alten mia ĉu’.
Mi ne scias, en kiu sezon’ de tempa er’,
En ĉi nokto, ĉe palaco sur ĉiel’?
Tien per la vento volus iri mi.
Sed mi timas, la domego kun graci’
Estas ja netolerebla je glaci’.
Flirtu mia ombro do en danca ĝu’.
Kie estas pli bona ol tere nu?
Nun la lun’ turniĝas al la ruĝa dom’,
Jen kliniĝas al balkono kun arom’,
Kaj rigardas al dormoperdita hom’.
Ne kun malbonvol’ la luna improviz’.
Kial ofte rondas ĝi dum hom’ en dis?
Ĉirkaŭ hom’ jen ĝoj’, malĝoj’, dis kaj kunven’.
Sed ĉe lun’ jen bril’, malbrilo, breĉ’ kaj plen’.
Neniam ni havas nur perfektajn jen.
Ni do longe vivu bone kun fortun’,
Kune eĉ dise raviĝu sub la lun’!
traduko 5
Kiam venas plena lun’?
Kun vin-tas’ mi ĉuas nun.
En Ĉielo kun graci’,
Kiu jaro nokte ĉi ?
Tien iru mi per vent’?
Sed tro gelas firmament’!
Flirte ombre dancas mi.
Tere bonas ol ali’.
Al ĉi mond’, lunluma teg’.
Sendormanto sur domeg’:
Lun’ ne nepre kun malĝoj’.
Kial sed en foj’ kaj foj’,
Rondas luna improviz’,
Kiam homoj jam en dis’.
Ĝoj’, ĝen’, kun’, dis’ — homa ton’.
Lum’, sven’, breĉ’, plen’ — luna don’.
Neniam en histori’,
Nur perfektaj ĉirkaŭ ni.
Do ni estu kun longviv’,
Lunon ĝuu eĉ en dis.
traduko 6
Kiam plenas lun?
Ĉu’ per tas’ da vin’.
Kiu jar’ en ĉiel’
En palac’ per glim’?
Ĉu mi vente tien?
Alte ŝvela gelo
Sed timigas min.
Bone ol ali’,
Danc’ sur ter’ laŭ rim’!
Al veant’
Turniĝas
Luna klin’.
Pleni dum dis’
De amat’, ĉu lun-kutim’?
Kun’ aŭ dis’ ĉe homar’.
Breĉ’ aŭ plen’ ĉe lun-faz’.
Ŝanĝiĝ’ laŭ destin’.
Sanon! Kisu lun’
Fore disan nin!
附件一：
台湾世界语者世译的《明月幾時有》
水調歌頭 /蘇軾
明月幾時有,
把酒問青天.
不知天上宮闕,
今夕是何年.
我欲乘風歸去,
又恐瓊樓玉宇,
高處不勝寒.
起舞弄清影,
何似在人間!
轉朱閣,
低綺戶,
照無眠.
不應有恨,
何事長向別時圓?
人有悲歡離合,
月有陰晴圓缺,
此事古難全.
但願人長久,
千里共嬋娟.
La Hela Luno /Su Shi
Kiel ofte la luno helas?
Kun glaso da vino, mi demandas al la blua ĉielo.
En la ĉielo kun palaco kaj domego,
Kia sezono estas ĉi nokte?
Mi volas reveni flugante kun la vento,
Sed mi timas, ke la ĉiela jada domo
Estas tro alta kaj malvarma.
Dancante kun mia ombro,
Mi sentas kvazaŭ en alia mondo!
Turniĝas la ruĝa domo,
Kliniĝas la vualita fenestro,
Dume la luno lumas super la sendormulo.
Se la luno ne ĵaluzas,
Kial ĝi plenemas kiam homoj estas disaj?
Homoj havas ĝojon, malĝojon, kaj kuniĝon, foriĝon;
La luno havas helon, malhelon, kaj plenon, malplenon.
Tiu estas tiel ekde pratempo.
Mi deziras al vi longvivon,
Kaj ni rigardu la saman lunon dise milkilometrojn.
*********
Esperatigi el s-ro manlajo en Taiwan
附件二：
漫议苏轼“水调歌头”的世译
卢纪新
苏轼（1036—1101），宋朝著名诗人，其作品雄杰奔放，舒卷自如，是中国古典诗词中“豪放派”的代表。
苏轼咏月所作的《水调歌头》，是文学史上极负盛誉的一首词，千百年来为人们所喜爱：
明月几时有？把酒问青天。不知天上宫阙，今夕是何年。我欲乘风归去，又恐琼楼玉宇，高处不胜寒。起舞弄清影，何似在人间。
转朱阁，低绮户，照无眠。不应有恨，何事长向别时圆？人有悲欢离合，月有阴晴圆缺，此事古难全。但愿人长久，千里共婵娟。
苏轼是一位文学大师，水调歌头是一个格律严谨的词牌。以这样一位文学大师用这样一个格律严谨的词牌写出的作品，要将其译成世界语，其难度是很大的。但中国的世界语者们没有知难而退，而是迎难而上，进行着孜孜不倦的努力。在《中国报道》上曾登有李士俊所译的《水调歌头》：
“Ja kiam la plenluna ekapero?”
Kun glaso mi demandas al ĉielo.
“En kiu jar’, laŭ paradiza kalendro,
Ĉi-nokte estas la ĉielkastelo?”
Mi volus nun reveni tien per la vento,
Sed timas, ke en la palaco de fabelo
En alt’ neelteneblas frostturmento.
Do mi ekdancas kun la ombro svelta,
Kvazaŭ mi estus jam ne sur la tero.
Prilumas ĝi verandon
Kaj silkan pordkurtenon,
Rigardas maldormanton.
Ĝi devu senti ne ĉagrenon.
Sed kial dum foresto rondas ĝi en pleno?
Al homoj normas disiĝtrist’ kaj revidĝojo,
Al lun’ ŝanĝiĝo de la fazoj kaj l’ vetero.
Do prae neŝanĝeblas la afero,
Ni estu longe vivaj en favoro,
Rigardu kune l’ lunon dum foro.
李译所采用的诗行音节均遵循这样一个公式，即：原诗行音节数×2+1，基本上是以译诗的两个音节对应于原诗的一个音节。
感谢李士俊先生，似乎是他最先把苏轼的这首《水调歌头》转译进世界语，使各国的世界语朋友们，也能站在苏轼的身边“把酒问青天”，也能与中国的世界语者们“千里共婵娟”。
但笔者在吟诵品味李译时，觉得其中尚有若干值得商榷之处，现谨将愚见略述于后：
(1)对开篇第一句“明月几时有”，李译作“Ja kiam la plenluna ekapero?”，似乎只译出了“明月几时”，而没有译出“有”字之意，因为kiam ekapero并不等同于kiam ekaperi。仅从这一句译文，很难让不懂原文的外国读者意会出原意，让人弄不清在 kiam与ekapero之间是省略了哪一个动词。“明月几时有”？这皎皎明月是何时出现的？或许试将译文写成这样：Ja kiam ekaperas lun’ kun helo？是可供选择的调整方法之一。
(2)李译在第二行中，“将把酒问青天”译作“Kun glaso mi demandas al ĉielo”，其中的glaso一词似可商榷。glaso是玻璃杯，一千三百多年前的李白是否有幸把玩玻璃杯呢？也许使用taso（杯子）一词可使译者避开这样的疑问。
(3)李译将“我欲乘风归去”中的“归去”二字译为revenas，似乎有误。这个“归”字，应作归附、趋向解，可译作veni或alveni，而不应作回归（reveni）解。因为诗人既不知“明月几时有”，又“不知天上宫阙，今夕是何年”，可见诗人从未到过天庭，既然从未有veni过，又何来reveni呢？
(4)对上半阕中的结句“起舞弄清影，何似在人间”，李译作：
Do mi ekdancas kun la ombro svelta,
kvazaŭ mi estus jam ne sur la tero.
其大意为：我起舞弄影，仿佛已离开了人间。在这一句里，译者似乎是将“何似在人间”的句意弄反了。“似”字，在这里不应解作相似，仿佛。而应作比拟、超过解。“何似在人间”如用现代白话来说，就是：“还有什么能比得上在人间呢？”另从这首词的情感旋律线来看，也应得出这样的结论。开始，诗人想象着天宫上的琼楼玉宇是一片冰清玉洁，与其在人间受到压抑，还不如“乘风归去”，但“高处不胜寒”的担心又使他打消了出世的念头，仍执着于人间。月光之下，手舞足蹈，影随人转，胜过天上的神仙。明月的美好，使诗人产生了超尘出世之想。但明月的清影，却又足以让诗人自娱而不愿离去，留恋这人间的温暖，发出“何似在人间”之感叹。如将这句译文写为：kie estas pli bone ol sur tero? 或许是可供选择的调整方法之一。
(5)李译将“照无眠”译作（ĝi）rigardas maldormanton，似乎失真过大。 “无眠”，在这里应是指因愁而失眠之人，与“江风渔火对愁眠”中之愁眠相似。李译中的maldormanto是由maldormi派生而来，而maldormi的含意为：sin deteni de dormo dum la kutima dormtempo (el P.I.V)，即意为带主动意识的“不眠”，而不是被动性的失眠。译者使用maldormanto一词，是忽略了失眠与不眠的区别。
(6)“不应有恨，何事长向别时圆”，李译作“ĝi devus senti ne ĉagrenon, sed kial dum foresto rondas ĝi en pleno?”其中的dum foresto缺少一修饰定语。是谁的foresto?是人们？是月亮？译者没有交待。如依译文的语法关系来定，则foresto的施动者应是ĝi(月亮)。那么，这一句的含义就只能被理解为：但是为什么它(月亮)在不出现(缺席)的时候圆呢？这就与原诗句意相去太远了。“何事长向别时圆”的句意似应理解为：为什么月亮老是在人们不能团聚的时候圆呢？
(7)李译将“此事古难全”译作De prae neŝanĝeblas la afero. 这就不是“此事古难全”，而是“此事古难变”了。对这一句中的“全”是指什么全，李译似乎尚未弄清原意。这一句中的“事”，可统指上句中的“悲欢离合”与“阴晴圆缺”，但“全”在这一句中却应作“保全”解，仅指其中的“欢合”与“晴圆”。由此，“此事古难全”应解作：想让人间只有欢聚，让月亮只有晴圆，这是自古以来都难办到的。或者：想让月亮在人们欢聚时才睛圆，这是自古以来都办不到的。
(8)“但愿人长久，千里共婵娟。”李译作：Ni estu longe vivaj en favoro, Rigardu kune l’ lunon dum en foro. 笔者曾将这一句给一位来访的，学过一些汉语的比利时E者看，请他译出汉语意思，结果听到的是这样一句：“让我们好好地长久生活，当我们在一个遥远的地方时，就一起看月亮”。笔者认为：他是没有理解错李译的句意的。因为李译中的“dum en foro”缺少修饰定语，根据其译文的语法关系，“en foro”的施动者就是“Ni”,并且是“kune”的。而原文的句意应为“但愿我们都能好好地长久生活，哪怕远隔千万里，也能时常共享这美好的月亮。”
不难设想，或许李士俊先生还会在适当的时候把自己的这篇译文修改得更为完美。
汉语诗词是有着“音美、意美、形美”为一身的集合体。中国的世界语者在翻译汉语诗词时，总是致力于既得其意而又不忘其形，甚至其音。例如李士俊的这篇译文，就是以一个双音节音步对应于原诗的一个音节，竭力再现原诗的格律形式。
然而，许多次了，当笔者在我国的对外刊物中看到一些用加多诗行音节，加长诗行长度方法而译出的中国古典诗词，并还堂而皇之地冠以“laŭ la melodio…（调寄某词牌）”时，总感到有点对不住外国的读者。没能让他们在领略到汉语古典诗词的优美意境时，也领略到其优美的形式，甚至让他们对其形式产生误解。就仿佛我们嫁出去的新娘，已没有了苗条少女的身段，而只是一个仅仅系着写有“苗条少女”的头巾，虽然风韵犹存但已大腹便便的肥婆。
虽然，由于汉语和世界语是两种不同的语言，其单位音节的信息含量相差甚大，给我们的翻译工作造成了客观的屏障，但中国的世界语者们仍在苦苦地探索着一条在翻译中能形神兼顾之道。
如果苏轼是个世界语者，如果他想用世界语来写其《水调歌头》，他会怎样下笔呢？
多年前，笔者在武汉参加湖北省世界语学术讨论会时，有幸听到胡国柱先生朗诵了他自己译写的《水调歌头》。
笔者坐在会议室的一角，听着那抑扬顿挫的诗句，踏着那熟悉的节拍，思接千载，魂飞万里，仿佛走进了苏轼的诗境，和他一起“把酒问青天”了。
胡的这篇译文，凭的是什么打动了笔者呢？后来，笔者得到了胡的译文，细细研读，才明白这篇译文所以能打动笔者的一个重要因素，就是译文是严格地按汉语《水调歌头》的格律翻译的，使人有“似曾相识燕归来”之感。
胡说，他在开始翻译时，就已想到：假如苏轼是个世界语者。下面，是胡的这篇译诗:
SHUIDIAOGETOU
Kiam ekestas
la luna helo?
kun glas’ mi demadas
al la ĉielo.
kiujare, mi ne
scias, nun estas en
ĉiel-kastelo?
ĉu tie, alte,
nun regas gelo?
Ho, kiom
sorĉas la
lunhelo!
mi flugu al
la palac’ de fabelo!
sed mi ankaŭ timas
ke min turmentas la
frosta kruelo.
Restu mi tere
Dancu sub stelo!
细心的读者也许会发现，怎么已用完了一首《水调歌头》的篇幅，但尚只译出了原词上半阙的词意呢？是的，胡译确实是只暂译出了上半阙的词意。
李译是用两个音节对译原诗的一个音节，拉长了诗行，而胡译是用两个半阙的篇幅对译原诗一个半阙的诗意，再现了原诗格律的倩影。不难想像，译者在适当的时候，是还会把原词的下半阙也译完的。但即使是现在，如不将其作为译文，而只将其作为一首按水调歌头词牌写的世界语诗歌，也已可独立成篇了。
同时，笔者在品读这首译诗时，还发现译者在其中写出了一些原词意中所有但字面所无的东西。如：
(1) ĉu tie, alte
nun regas gelo?
(2) Ho, kiom
sorĉas la
lunbelo!
这些不是赘语，不是蛇足，相反这对于转达原词的音美、意美和形美有如锦上添花。
但是在胡译中，也有着值得商榷之处。例如胡译也用的是玻璃杯glaso，杯中也不知是酒是茶。
虽然，胡译出的只是原词的半阙，但是，无庸置疑，这首译诗，是一个有益的探索，是一次成功的尝试。也许，读者们以后有可能还会在译者的笔下，看到这首词的下半阙译文。
