30. KORPO

Vidu: PIV p1258 (65 vortoj).

KORPO, laŭ jena ordo:

1) Kapo. 2) Vango, mentono, frunkto, barbo. 3) Nazo. 4) Okulo, brovo. 5) Orelo. 6)Buŝo, lango, lipo(kiso). 7)Dento. 8)Vizaĝo, mieno. 9) Dorso, flanko. 10) Kolo, gorĝo. 11) Ŝultro. 12) Kokso. 13) Vertebraro + ostoj. 14) Koro. 15) Sango. 16) Haŭto. 17) Haroj. 18) Sensoj.

.........................................................................................................................................................

KORPO: Korpĉekorpa homdenseco. ( Svarmo da homoj. Fendi la bruanta amason. Bori al si vojon per kubuto. Senatente kunpuŝiĝi kun iu. ) Korpulenta. Dikventra. Graskorpa./ Talio.

1) KAPO bela, sencerba, leona, kalva, klinita. Kapo de bastono, pinglo, bolto, martelo.

Kapon ŝanceli, levi, mallevi, turni, balanci, skui, klini.

Jese balanci la kapon. Nee skui la kapon. Teni la kapon klinita. Perdi la kapon. Turni la kapon de bela virino. Agi laŭ sia kapo. Frapi per la kapo kontraŭ la muro. Kun la kapo klinita malantaŭen. Doni fingroklakon sur ies verton. Rigardi iun de la kapo ĝis la piedoj./ Kalkuli en la kapo. Manke de kapo oni devas havi krurojn.

Havi , ricevi, senti kapturnon. Leviĝi ĝis kapturna alto. Meti ion kaploken, frontloken. Sin ĵeti en la akvon, la kapon antaŭen. Fali kap-al-sube. Fali kapantaŭe en la foson./ Reveme balanci la kapon. Honesta de verto ĝis plandoj.

2) VANGOJ: kavetaj, kaviĝintaj, enfalintaj, pufaj, rondaj, sulkoplenaj.

Vangoj brulas post plorado, vangofrapo.

Survangi iun, vangofrapi, fari aplaŭdon sur la vangon. Mi volonte donus al mi vangofrapojn. Al tiu, kiu frapas vian dekstran vangon, turnu ankaŭ la alian.

MENTONO: havi duoblan mentonon./ Mentonrimeno de kasko.

FRUNTO: Kuntiri, sulkigi, kunŝovi la brovojn. Sulkigi la frunton. Lia frunto nubiĝas. Kruta frunto. Faltiĝinta frunto. Tempia faltaro.

Porti sur la frunto la signon, la stampon de io. Havi grandan , interligentan frunton./ Fruntalo.

BARBO bele kombita, distaŭzita./ Karesi al iu la barbon./ Ĵuri per la barbo de l’ profeto.

3)NAZO rekta, kurba, hoka, plata, kuspita.

Naza(j) kavoj, sonoj. Septo. Lobo (alo). Naztruo. Vibrisoj./ Nazalo.

Nazo de plugilo, kruĉo, ŝipo, aviadilo.

Platnazulo./ Nazfluo. Muko. Mukplena nazo. “Mungi” sian nazon. Kiu ne sentas sin nazmuka, ne viŝu la nazon. Havi ruĝan, bonan nazon. Ricevi nazofrapon.

Teni la nazon supren. Iri laŭ sia nazo. Sekvi sian nazon ( agi laŭ instinkto ). Konduki iun je la nazo. Ne montri eĉ la pinton de la nazo. Foriri kun longa nazo. Kuntiri la nazon. Vidi nur ĝis la pinto de sia nazo./ Platigi sian nazon sur la fenestra vitro.

Sur mia nazo ne estas skribite, ĉu mi havas monon.

4)OKULO, BROVO (Vidu: OKULO)

Brova arko./ Kuntiri, kunŝovi la brovojn. Pentritaj brovoj. / Glabelo.

5) ORELO: Vidu ORELO. Ruĝiĝi ĝis la oreloj.

6) BUŜO. LANGO. LIPO. KISO

Gustoburĝonoj de la lango (= papiloj ). Plenlango da lakto. Perlanga kuracado. Perlange. Klaki per la lango. Montri moke al iu la langon ( eletendi la langon ). Kontraŭ kiu vi elŝovas la langon?

Lasi ion elgliti el la buŝo, de sur la lango. Malligiĝis lia lango./ La lango estas vundanta sago.

LIPO: Komisuro./ Leporlipo./ Mordeti al si la lipojn./ Inter pokalo kaj lipo povas okazi multe.

KISO: Kovri iun per kisoj. Ŝteli kisojn. Kovri, superŝuti iun per kisoj. Premi kison sur ies vangon.

7) DENTO karia, baznudigita; falsa, artefarita, hokradika, plombita./ Dentobreĉa.

Denta absceso, alveolo, eburo ( dentino ), emajlo ; kavo, krono; medolo, nervo, kario.

Incizivo (tranĉdento ), kanino ( kojndento ), molaro ( mueldento ). Laktodento. Saĝodento./ Cerviko. Radiko. Krono. / Tartro. Dentopinglo (por purigi la dentojn ).

Eltiri denton. Ŝiri putrintan denton. Denttirilo. Drilo. Obturi ( cemento ) dentan karion./ Plombi. Plombaĵo. Kroni. ( kronaĵo )./ Falsa dentaro. Protezo.

Kunpremi la dentojn ( obstineco ). Montri la dentojn ( minaco ). Murmuri tra la dentoj. Liaj dentoj klakas de malvarmo, timo. Liaj dentoj rompiĝis sur tio.

8) VIZAĜO. MIENO:

Vizaĝo osta, nesimetria, dikhaŭta ( el ledo ), velkinta, zorgoplena, morte pala, nepenetrebla, nelegebla, nedeĉifrebla, pokera, senesprima; surverŝita, humida, banita de larmoj, larma; ridetanta; absorbita, agrabla, afabla; delikata.

Vizaĝo: heliĝas, nebuliĝas ( nubo pasas sur lia vizaĝo), ekflamas.

Vizaĝon: razi, pudri, ŝminki, ( ŝminkita kiel prostituitino.)

Tomba paleco de vizaĝo. Havi la stampon, la sigelon de io sur la vizaĝo. Spegulas ion la vizaĝo. Priridi iun al v-. Ĵeti insulton, ofendon al ies v-. Kaŝi al si la v- post, en la manoj./ Sin ĵeti vizaĝaltere.

Kun mieno malĝoja, trista, afabla, grava, indiferenta, stulta, gaja, kontenta, funebra, severa, ruza, taŭzita, tre ĝenita, veaspekta.

Havi vinagron en la mieno. Li faris mienon kvazaŭ li laborus. Mieni kiel malsanulo. Mieni mielon al iu.

Trajtoj delikataj, nenidiraj, ĉarmaj, fajne gravuritaj, ĉizitaj, cizelitaj.

Harmonio de la vizaĝaj trajtoj./ Salono de beligado. Beligistino.

9) DORSO. FLANKO. TRUNKO.

Draŝi al iu la dorson. Pluvigi batojn sur ies dorson. Teni sin dorso ĉe dorso. Fali dorsen. Eksenti froston en la dorso. Fari ion malantaŭ (post) la dorso de iu. Ataki iun de malantaŭe, de poste, dorse. Mortigi iun de post la dorso

Malestime, abrupte, malfidele turni la dorson al iu.

FLANKO: flanko ĉe flanko. Stari ĉe la flanko de iu. Turni sin aliflanken./ Konsideri ion laŭ ties plej bona flanko.

TRUNKO: Kapti iun ĉirkaŭ la korpo. Tiel malgrasa, ke liaj ripoj estas kalkuleblaj. Malgrasa kiel skeleto, kiel balailtenilo./ Esti maldika ĉe la koksoj.

Kava brusto de maljunulo./ La brusta perimetro./ Brusta inflamo, tuso./ Arkigi la vertebraron./ Kurba dorso. Busto. Torso. Sino.

10) KOLO: Fali al iu sur la kolon, sin ĵeti sur ies kolon. Ĵetiĝi al lia kolo. Pugni lin rekte en la kolon./ Penetri profunde en la kolon ( tranĉilo).

GORĜO: kapti iun je la gorĝo. Kunpremiĝas lia gorĝo. Li sentas bulon en la gorĝo. Gorĝostreĉe. Plengorĝe.

11) ŜULTRO: Anstataŭ respondi li levis la ŝultrojn. Ŝultri la respondecon. Depreni ŝarĝon de sur ies ŝultroj./ Akselo. Ĵeti ŝalon sur ies ŝultrojn. Surŝultrigi la fusilon (soldatoj )./ Skapolo.

12) KOKSO: Meti la manojn al la koksoj. Kun la manoj sur la koksoj./ Denaska koksa luksacio, elartikiĝo. Koksalgio./ Ingveno.

13) VERTEBRARO - OSTOJ: Vidu PIV p.1259.

Kolaj vertebroj ( 7= nukaj ), torakaj (120, lumbaj (5), sakraj (5), kokcigaj (3-5). Brustokorbo.

Mi rompos al vi la ostojn, la ripojn.

Aspekti kiel skeleto. Li ne faros maljunajn ostojn (frutempe mortos ).

Diska mislokiĝo. Diska hernio./ Cefalospina likvaĵo. Splito./ Splinto./ Skoliozo./ Propran ĝibon neniu vidas. Sidi sur la kalkanoj. La kalkano de Aĥilo. / Ĉu tiuj ostoj meritis nenion alian, ol ke oni ludu per ili keglojn.

14) KORO: Aroganta, ĝoja, kontenta, malica, prudenta, saĝa, kruda, “dura”, sensenta, nobla, milda, suferanta.

Koron fendi , malpezigi, malŝarĝi./ Frakasi, rompi, ŝiri, trabori./ El la tuta koro: ami, ĝoji, ridi, labori.

Lia koro mildiĝas, malpeziĝas, senŝarĝiĝas, moliĝas, krevas, fendiĝas, jubilas, tremas, sangas, flamas, ardas, kunpremiĝas.

Havi koron el ŝtono, plenplena de sentoj. Havi la koron libera. El la fundo, el la plejprofundo de lia koro./ Io ĝojigas la koron.

Gravuri ion en la k-. Enskribita en la k-. Io lasas profundan sulkon en lia k-. / Gardi ion en la k-. Vivi en ies koro. Tio fariĝis tre kara al lia koro.

Faru kion (kiel) diktas al vi la koro. Elaŭdi la voĉon de sia koro./ Paroli al la koro de iu. Sin adresi al ies koro.

Senkore konduti./ Alpreni ion al la koro (tutkore interesiĝi pri io ). Se la koro tiras vin ( se tio plaĉas al vi ).

Malkovri antaŭ, al iu sian koron.

Vi parolas kiel senkorulo.

Atrioj kaj ventrikloj. Sistolo, diastolo. Valvoj. Palpitacio.

15) SANGO:

Sanga makulo, batalo. Pursanga ĉevalo. Samsanga amo.

Soifi sangon. Delavi ion per sango. Oferi sian sangon. Fari al si malbonan sangon ( maltrankviliĝi pri io ). Fari ion kun malvarma sango ( kun “frida” sango).

Glaciiĝas la sango en liaj vejnoj. Sangado de la nazo. Endas tuj fari sangan transverŝon. Transfuzi. Banko de l’ sango.

Infarkto. Embolio. Trombozo. Flebito ./ leŭkocitoj ( blankaj globuloj ). Hematioj ( ruĝaj globuloj ). Sero. Sangcirkulado. Vaskulo ( kardiovaskula afekcio ). Arterio. Vejno. Kapilaro./ Aorta arko. La blua malsano (blua infano ). 

16 ) HAŬTO. PELO:

“Antaŭ mortigo de urso, ne vendu ĝian felon”. Haŭto silka, dika, velura, ventotanita.

Brunigi al si la haŭton ĉe la suno. Senhaŭtigi la kranion de la malamikoj. Skalpo. Akneo. Efelidoj. Lentugo. Sebumo. Veruko. Poro. Haŭto sentiva al iu ungvento./ Lezo. Haŭtaj krevoj sur la manoj./ Perspiri.

17) HAROJ: longaj, rigidaj, krispaj, blondaj, brunaj, rufaj, buklitaj, malaranĝitaj. Harojn kombi, tondi, flegi, perdi. Oni tondis lin kalva. Brunigi la harojn per tinkturo./ Ŝampuo./ Ondumi la harojn. Lasi sian hararon flugi en la vento./ Ponevosto. Aŭreolita de siaj blondaj haroj. Ŝiaj haroj ondiĝadis ĉirkaŭ la kapo. Disfendi harojn ( subtilaĉe diskuti ). Harfendado. Maldika kiel haro ( kapilara ).

18) SENSOJ: vidado, aŭdado, flarado, gustumado, tuŝado (= palpado ). Odoro. Saporo./ La senso de ekvilibro.

La sensorganoj: okulo, orelo, nazo, lango, tuŝkorpuskloj ( ĉefe en la polmaj facoj de la fingro ) (= sensorganoj pri la palpado ).

Sensa delikateco, obtuzeco. Havi delikatan flaradon.

La sojlo de senseblo, de aŭdeblo. Senti odoron de. Sensi fetoron, sonaltecon, malvarmon.

Akuta sensiveco. Esti sensiva al malvarmo. Li ne havas senson por humuro.

( la fino)