LESSON LIX.


                  THE POSITION OF UNEMPHATIC PRONOUNS.

274. An unemphatic personal, indefinite or demonstrative pronoun
very frequently precedes the verb of which it is the object. This is
especially true if the verb in question is an infinitive:

   Mi volas lin vidi, I wish to see him.
   Li povos tion fari, he will be able to do that.
   Vi devus ion manghi, you ought to eat something.
   Chu vi ghin kredis? Did you believe it?
   Se li min vidus, li min savus, if he should see me, he would save me.

[Footnote: Cf. in other languages, as in German "ich moechte ihn
sehen", French "je veux le voir", Latin "se alunt, me defendi", etc.
That such pronouns "are" unemphatic can be seen from English "let
her come" (= "let'er come"), "make him stop" (= "make'im stop"),
etc., in which the unemphatic forms "er, im", replace "him, her", in
pronunciation (cf. the Greek enclitic pronouns "mou, moi, me, son,
soi, se, ou, oi, e,", the Sanskrit enclitic forms "ma, me, tva, te,
nas, vas, enam, enat, enam," also "sim", and the Avestan "i, im").
The same phenomenon is indicated in "prithee" (= "pray thee"), and in
the spellings "gimme" (= "give me"), "lemme" (= "let me"), in dialect
stories.]

 

SOME INTRANSITIVE VERBS.

275. Some intransitive verbs have English meanings which do not differ
in form from the transitive English verbs to which they are related.
In Esperanto the suffix "-ig-" (214) must be used when the transitive
meaning is desired. Some examples are given in the following table:

   Verb.        Intransitive Use.       Transitive Use.

   Boli . . . . La akvo bolas           Li boligas la akvon
                The water boils         He boils the water

   Bruli. . . . La fajro brulas         Li bruligis la paperon
                The fire burns          He burned the paper

   Chesi. . . . La bruo chesas          Li chesigas la bruon
                The noise stops         He stops the noise

   Dauri  . . . La bruo dauras          Li daurigas la bruon
                The noise continues     He continues the noise

   Degeli . . . La glacio degelas       Li ghin degeligas per fajro
                The ice thaws           He thaws it with fire

   Droni. . . . La knabino dronis       La viro shin dronigis
                The girl drowned        The man drowned her

   Eksplodi . . Pulvo eksplodas         Li ghin eksplodigos
                Gunpowder explodes      He will explode it

   Halti. . . . Li haltis timigite      Li haltigis la soldatojn
                He halted in alarm      He halted the soldiers

   Lumi . . . . La suno lumas           Li lumigis la lampon
                The sun shines          He lighted the lamp

   Pasi . . . . La tempo pasas          Tiel li pasigis la tagon
                Time passes             Thus he passed the day

   Pendi. . . . Ghi pendas de brancho   Li ghin pendigis de brancho
                It hangs on a branch    He hung it on a branch

   Soni . . . . La saluta pafo sonis    Oni sonigis la salutan pafon
                The salute sounded      They sounded the salute

   Sonori . . . La sonorilo sonoris     Oni sonorigis la sonorilon
                The bell rang           They rang the bell

[Footnote: A transitive use of such intransitive verbs would be like
using the English intransitive verb "learn" for the transitive verb
"teach," as in the "I'll learn you" (for "I'll teach you") of illiterate
speech.]

 

THE SUFFIX "-ER-".

276. The suffix "-er-" is used to form words expressing units or
component parts of that which is indicated in the root:

   fajrero = spark (of fire).         neghero = snowflake.
   monero = coin.                     sablero = grain of sand.


                    THE PREFIXES "BO-" AND "DUON-".

277. The prefix "bo-" indicates relationship by marriage. To indicate
half-blood relationship, or step-relationship, "duon-" (166) is used:

   bopatro = father-in-law.           duonpatro = stepfather.
   bofratino = sister-in-law.         duonfrato = half-brother.


                            CORRESPONDENCE.

278. a. Letters should be dated as indicated in the following:

   Bostono, je la 24a de decembro, 1912a.
   Nov-Jorko, la 24an decembro, 1912a.
   Sirakuzo, 24/XII/1912.

b. The usual methods of address are (to strangers and in business
letters): "Sinjoro, Sinjorino, Estimata Sinjoro, Karaj Sinjoroj, Tre
estimata Fraulino," etc.; (to friends and relatives) "Kara Fraulino,
Karaj Gefratoj, Kara Amiko, Kara Mario, Patrino mia," (placing the
possessive adjective after the noun in this way gives an affectionate
sense, as in English "Mother mine," etc) etc.; (to persons whose
opinions on some subject are known to agree with those of the writer)
"Estimata (Kara) Samideano" ("follower of the same idea").

c. Among the more usual forms of conclusion are (to strangers and in
business letters): "Tre fidele la via, Tre vere, Kun granda estimo, Kun
plej alta estimo," etc., (to friends): "Kun amika saluto, Kun chiuj
bondeziroj, Kun samideanaj salutoj, Frate la via," etc.

 

VOCABULARY

   adres-o = address.                krajon-o = pencil.
   apart-a = separate.               mend-i = to order (of stores, etc).
   bedaur-i = to regret.             Nov-Jorko = New York.
   chef-a = chief.                   numer-o = number (numeral).
   do = so, then.                    ofic-o = office, employment.
   fontan-o = fountain.              posht-o = post (letters, etc.).
   hotel-o = hotel.                  respekt-o = respect.
   ink-o = ink.                      special-a = special.
   konven-a = suitable.              stat-o = state (political body)
   kovert-o = envelope (for letters) tram-o = tram.

[Footnote: "Chef-" is often used in descriptive compounds (167, b),
as "chefkuiristo", chief (head) cook, chef, "chefurbo", chief city,
capital, "chefanghelo", archangel.]


                   *       *       *       *       *


                            KELKAJ LETEROJ.


                   *       *       *       *       *


                                  Sirakuzo, la 2an de marto, 1911.

Kara Amiko,

   Sendube vin surprizos ricevi leteron skribitan de mi che hotelo en
chi tiu urbo, ne tre malproksime de via propra oficejo! Via bofrato,
kiun mi okaze renkontis hierau en la poshtoficejo, donis al mi vian
adreson. Ghis nun, mi estas tiel okupata ke mi ne havis la tempon ech
por telefoni al vi. Sed nun mi havas du au tri minutojn da libera
tempo, kaj mi tuj ekkaptas la okazon por skribi letereton, petante ke
vi vespermanghu kun mi hodiau vespere, che la hotelo kie, kiel vi
vidas, mi loghas de antau unu tago. (Pardonu, mi petas, "ke" mi finas
chi tiun leteron per krajono, sed mi jhus eltrovis ke restas neniom
plu da inko en mia fontanplumo.) Venu je la sesa, se tiu horo estas
konvena. Bedaurinde ("unfortunately"), mi devos forresti de la hotelo
la tutan posttagmezon, pri komercaj aferoj, alie mi vin renkontus che
la tramvojo, kie haltas la tramveturiloj ("streetcars"). Estos plej
bone, mi opinias, ke vi iru rekte al mia chambro, numero 26, kie mi
senprokraste vin renkontos, se mi ne estos efektive jam vin atendanta.
Ni esperu ke la chefkuiristo preparos al ni bonan manghon! Mi esperas
ke vi malatentos la falantajn negherojn, kaj nepre venos, responde al
mia iomete subita invito, char ni ja havos multe da komunaj travivajhoj
por priparoli. Do ghis la baldaua revido je la vespermangho!

                                          Kun plej amikaj salutoj,

                                                             Roberto.


[Footnote: The word "tial" may be omitted from the combination "tial ke"
(83), if the meaning is obvious.]


                   *       *       *       *       *


                                              Boston, 13/VII/1911.

 

Wilson kaj Jones,
   Nov-Jorko.
Estimataj Sinjoroj:--
   Bonvolu sendi al mi per revenanta poshto vian plej novan prezaron
("price-list"). Ni baldau bezonos iujn novajn meblojn por niaj
oficejoj, precipe skribtablojn, tablojn konvenajn por skribmashinoj
("typewriters"), kaj specialajn librujojn, farotajn lau niaj bezonoj.
Se viaj prezoj estas konvenaj, ni sendube volos mendi de vi tian
meblaron.                 Kun respekto,
                                           J. F. Smith,
                                      che Brown kaj Brown.


                   *       *       *       *       *


                                           Nov-Jorko, 17/VII/1911.

Sinjoro J. F. Smith,
   che Brown kaj Brown,
      Nov-Jorko.
Estimata Sinjoro:--
   Ni havas la honoron sendi al vi en aparta koverto nian plej novan
prezaron, al kiu ni petas ke vi donu vian atenton, precipe al paghoj
15-29. Tie vi trovos priskribitaj niajn plej bonajn oficejajn meblarojn.
Ni senpage metos chiujn achetitajn meblojn sur la vagonaron, sed
kompreneble ni ne pagos la koston de la sendado.
   Ni plezure fabrikos specialajn librujojn lau viaj bezonoj, kaj
volonte ricevos viajn ordonojn pri tio. Niaj prezoj estos kiel eble plej
malaltaj.
   Esperante ke la meblaroj priskribitaj en nia prezaro, kune kun la
tie-presitaj prezoj, estos plene kontentigaj, kaj certigante al vi ke ni
zorge plenumos chiun mendon, ni restas,
                         Tre respekte la viaj,
                                           Wilson kaj Jones.


                   *       *       *       *       *


                                            Bostono, la 27an Majo.

Sinjoro B. F. Brown,
      Sirakuzo, Nov-Jorka Shtato.
Kara Sinjoro:--
   Vian adreson ni dankas al niaj komunaj amikoj Sinjoroj Miller kaj
White, kaj per chi tio ni permesas al ni proponi al vi niajn servojn por
la vendado de tiaj infanludiloj, kiajn vi fabrikas. Ni havas bonegajn
montrajn fenestrojn ("show-windows"), en nia butiko, preskau meze de la
chefstrato en la urbo, kaj en nia butiko trovighas sufiche da grandaj
vitramebloj ("show-cases"). Tial ni povus tre oportune administri
tian aferon. Ni multe ghojos se vi respondos kiel eble plej baldau,
sciigante al ni kiom da procento vi donos, kaj kiajn aranghojn vi volus
fari. Ni certigas al vi ke en chiu okazo ni penos fari nian eblon por
via plej bona intereso.
                            Kun alta estimo,
                                                 D. Rose.