“让路”和“让两步棋”

在一般情况下，汉语中的“让”字可以用世界语的“cedi”来对译。由于受民族语影响，中国人常常把“让路”译成“cedi vojon”或“cedi al iu la vojon”。这种说法，既不符合逻辑，也不符合世界语的表达习惯。我们先来分析一下“cedi”作及物动词用的词义：

按《世界语插图大词典》（PIV）的释义：“Lasi al iu ion, kion oni okupis, posedis aŭ pretendis”（把自己占有的或认为自己有权占有的东西让给某人）。从事理来分析，走路的人既不可能占有整个道路，也不可能声称自己有权占有道路。所谓“让路”，就是行人往旁边移动一下，腾出一小部分路面来，让别人顺利通过。这个意思在世界语中应该用“fari al iu vojon”或“sin movi flanken sur la vojo”来表达。请看柴门霍夫的实例：

Ĉiuj faras al vi vojon. (Z)

Por la veturilo oni devis ja fari vojon. (Z)

如果一定要用“cedi”来表达，只能说成“cedi la lokon al iu sur la vojo”。

我们再来看一看下棋中的“让棋”的表达方式。所谓让棋，就是同意让对方先走一步或几步棋，或者同意给对方一定的优势条件。在“让棋”的世界语表达方式中，也同样不可以用“cedi”。请看《汉语世界语大词典》稿中的例句：

我让了他两步棋。 Mi lasis al li fari la unuajn du movojn (en ŝakludo).

咱们来下一盘棋，我让你一车一马。 Ni ludu partion de ĉina ŝako. Mi konsentas doni al vi la avantaĝon de unu ĉaro kaj unu ĉevalo.

与“让棋”意思接近的还有“让球”的表达方式。“让球”当然不是把球让给对方，而是在球赛中把一定进球的分数让给对方，给对方一定的优势条件，因此“让球”可以译为“cedi poentojn (en pilkoludo)”。请看例句：

教练员让了小李五个球。 La trejnisto cedis al Xiao Li kvin poentojn.

附：《汉语世界语大词典》中的“让”字和“让路”词条：

让 [ràng] ①(把有利条件给对方) cedi: 两人各不相～。 Neniu el la du volas cedi. / 寸步不～ rifuzi cedi eĉ unu colon; ne retiriĝi eĉ unu paŝon; ne fari la plej malgrandan cedon al iu / 他愿把他那一份～给他妹妹。 Li estas preta cedi sian parton al sia fratino. / 你弟弟还小，你应该～着他点儿。 Via frato estas ankoraŭ juna, vi devas cedi al li. / 我～了他两步棋。 Mi lasis al li fari la unuajn du movojn (en ŝakludo). / 咱们来下一盘棋，我～你一车一马。 Ni ludu partion de ĉina ŝako. Mi konsentas doni al vi la avantaĝon de unu ĉaro kaj unu ĉevalo. ②(躲闪) flankeniĝi; cedi: 请～一～。 Flanken, mi petas. / 幸亏我～得快，要不早给那辆自行车撞倒了。 Feliĉe mi saltis flanken ĝustatempe, alie mi estus renversita de la biciklo. / 站起来把位子～给一位老人 leviĝi por cedi sian lokon al maljunulo ③(请人接受招待) inviti; proponi: ～茶 proponi teon al iu / 把客人～进里屋 inviti gastojn en internan ĉambron ④(转让) cedi: 去问问咱们的街坊，能不能～咱们一公斤虾仁。 Iru demandi la najbaron, ĉu li povus cedi al ni unu kilogramon da senŝeligitaj salikokoj. ⑤(容许;听任;指使) lasi; permesi; igi: ～我想一想。 Lasu min iom pripensi. / ～他们进来。 Lasu ilin eniri. 或 Enlasu ilin. / 别～地荒了。 Ne lasu la kampojn nekulturitaj. / 妈妈不～买。 Panjo ne permesas al mi aĉeti ĝin. / 展品不～摸。 Estas malpermesite tuŝi la ekspoziciaĵojn / 大夫不～他下床。 La kuracisto diris al li, ke li restu en la lito. / 是谁～你进来的? Kiu igis vin eniri? / 对不起，～你久等了。 Pardonu min, ke mi longe atendigis vin. / 谁～你不敲门就进来的? Kial vi ne pordofrapis antaŭ ol eniri? / 别～他为难了。 Ne embarasu lin. ⑥<介> (被) de: 行李～雨淋湿了。 La pakaĵo estis malsekigita de pluvo. / 他～老师训了一顿。 Li estis riproĉadmonita de la instruisto. / 她～小刘给气跑了。 Xiao Liu faris ŝin tiel kolera, ke ŝi foriris en malbona humoro. / 我不愿意～人牵着鼻子走。 Mi ne volas lasi min konduki de aliaj je la nazo.

【让路】 [rànglù] fari al iu vojon; cedi la lokon al iu sur la vojo; sin movi flanken sur la vojo: 请给残疾人让让路。 Movu vin flanken, por lasi la kriplulon pasi. / 大车过不去了，劳驾，给让让路。 La ĉaro ne povas pasi. Bonvolu fari al ĝi vojon. / 为轻工业～ fari vojon [doni unuaecon al] al la malpeza industrio