世汉编写札记7：新《世汉词典》的一个主要特点[世界语学习论坛]

第 2 楼

续

por I. (prep.) ①（表示目的、目标）为了，为： ~ kia celo? 为了什么目的？ / sur bastoneto oni tenas plumon ~ skribado 有细杆上插上羽毛用来写字 / la preparo ~ la venonta kongreso 为下一届大会所作的准备 / ni diris tion ~ lia laŭdo 我们说这些是为了赞扬他 / fari ion ~ ies honoro 为了对某人的敬重而做某事 / ni trinku ~ la honoro de nia fianĉiĝo 为我们的订婚，干杯！/ vojaĝi ~ plezuro 为了（得到）愉快而旅行 / permeso ~ elveturo 驶出许可（证） / ni devas klarigi al ni, ~ kio ni kunvenas 我们应该作出解释：我们为什么而聚会 / dudek jaroj da laborado ~ esperantismo 为世界语理想所做的20年的工作 / labori ~ komuna utilo 为公共利益而工作 / ~ kio vi venis al mi? 你到我这儿来有什么事？ / etendi la manon ~ almozo 伸手乞讨 ②（表示对象、用途）为；对于；适合于： glaso, kiun oni uzas ~ vino 用来盛酒的杯子 / ilo el oro taŭgas ~ ĉiu laboro 〈谚〉用金子做成的工具是万能的（意为：金钱万能） / tio estas ĉambro ~ la gastoj 这是会客室 / kampo ~ la eksperimentoj de aviadiloj 飞机实验场 / miaj sagoj, tro malmulte pezaj ~ tia vento, ne trafis la celon 风这么大，我的箭太轻了，射不中目标 / ĉu vi opinias min kapabla ~ tiu malnobla ago? 你认为我会干出这么卑劣的事吗？ / kuracisto ~ virinoj 妇科医生 / vestoj ~ infanoj 童装 / tie ne estis akvo ~ la popolo ~ trinki 在那里，百姓没有水喝（《旧约》）【注】1 在上面的两个义项中，如果在语义上两个行为的施事者是同一人，通常在“por”后使用不定式而不用名词形式，例如： ~ hundon dronigi, oni nomas ĝin rabia 〈谚〉要把狗淹死，就说它发了疯；欲加之罪，何患无辞 / preni plumon ~ skribi 拿起笔写字 / li estis invitita ~ kanti 他应邀唱歌 / ili havis nenion ~ manĝi 他们什么吃的也没有 / havi multon ~ fari 有许多话要说 / ne estas ankoraŭ la horo ~ foriri 还没有到离开的时间 / estas tempo ~ plori, kaj tempo ~ ridi; estas tempo ~ ĝemi, kaj tempo ~ danci 哭有时，笑有时；哀恸有时，跳舞有时（《旧约》） / unu fajrero estas sufiĉa, ~ eksplodigi pulvon 一个火星就足够使火药爆炸 / ne ~ baki, nek ~ haki 〈谚〉既不能且来烤面包，也不能用来劈木料（意为：不能利用的，毫无利用价值的）/ li estas tro fiera ~ obei 他太傲慢，不愿服从别人（↘ tro）【注】2 在表示运动的谓语动词（如“iri”、“veni”、“veturi”等）后不可使用“~”： kiu rabi eliras, ofte nuda revenas 〈谚〉出去抢劫的人常光着身子回来（意近：偷鸡不着蚀把米） / iru serĉi la azeninojn （你）去寻找母驴去吧 / ŝi tuj kuris bati ŝin 她立刻跑去打她 / ili veturis trarigardi la landon 他们乘车去全国观光 / ili venos vin viziti 他们将要来拜访您【注】3 如果语义上两个行为的施事者不是同一人，同样也不可使用“por”： oni vokas la bovon ne festeni, sed treni 〈谚〉把牛叫来不是为了赴宴，而是为了拉车（意为：是仆人就得干活） / doni al iu manĝi kaj trinki 给某人吃的和喝的；给某人提供吃喝（的东西） / mi sendos venigi kuraciston 我将派人请医生来【注】4 然而，即使两个施事者不是同一人，在“por tiel diri”（可以说是，比如说）、“por ne paroli pri tio”（至于…更不必提了，更不用说）等插入语中仍然需要使用“por” ③（表示交换对象）以…为交换；以…为代价： pagi cent frankojn ~ sia palto 为买外套付了一百法郎（以一百法郎的代价获得外套） / tiu drapo kostas po dek markoj ~ metro 那种毛料每米十马克 / ~ ĉiu tago mi ricevas kvin frankojn 我每天收入五法郎 / ~ du monatoj mi ŝuldas 30 frankojn de luprezo 两个月我欠租金30法郎 / abonpago, tio estas pago ~ la abono 订费，就是为订阅而付的费用 / pagas maljunaj jaroj ~ junaj eraroj 〈谚〉老年时要为年青时的过错付出代价；少时犯错误，老来要偿付 / tiuj ĉi tagoj rekompencas lin ~ la malfacila pasinteĵo 这些日子为他艰难的过去作了补偿 / ~ nenio oni faras nenion 〈谚〉不得到任何报酬就不做任何事（意为：做事理应得到报酬）【注】5 柴门霍夫在“danki”后习惯使用的“por”，也应归入此类用法： mi dankas vin tre kore ~ via promeso dissendi ... 我衷心地感谢您答应散发…（→ pro） ④（表示买或卖的价格）花…（钱）： aĉeti tion ~ unu franko 花一法郎买这个东西 / ~ tiu prezo la vesto ne estas kara 这件衣服卖这个价钱并不贵 / ĉu vi povas lasi la ĉambron ~ unu spesmilo? 你能花一千司派司租下这个房间吗？ / tiu folieto povas esti ricevita ~ kelke da centimoj 花几个生丁可以得到这张小纸片 / vi kalkule enskribis lignon ~ dudek mil rubloj dum en efektiveco vi ne donis eĉ ~ cent rubloj 账目上你可以把木料记为两万卢布，而实际上你连一百卢布的木料都没有提供 / oni donacas ~ speso kaj laborigas ~ spesmilo 〈谚〉人们送你一厘钱的礼物，却使你为他付出一元钱的劳务 / ~ la mono pastra preĝo, ~ la mono romp' de leĝo 〈谚〉神父为钱而祈祷，俗人为钱而犯法（意为：钱能使人做任何事情，甚至做犯法的事；意近：人为财死，鸟为食亡） / ~ sia oro ĉiu estas sinjoro 〈谚〉每个人都是自己钱财的主人（意为：可以自主支配自己的财富） → po ⑤（用在宾语的表语前，作用相当于“kiel”或“kvazaŭ”）作为，当作： mi prenis lin ~ lia frato 我把他错当成他的兄弟 / mi prenis vin ~ iu pli merita 我把你错当成某个更有功绩的人 / mi prenis la danĝeron ~ ŝerco 我把危险当成了儿戏 / oni povus preni tiun ĉambron ~ laborejo de artisto 人们本可以把这个房间当作艺术家的工作室使用 / ŝtono servis al ni ~ seĝo 石头充当我们的椅子 / mi donos al vi kaj al via idaro post vi la tutan landon Kanaanan, ~ eterna posedaĵo 我要将迦南全地赐给你和你的后裔永远为业（《旧约》） / vi akceptas ~ kontanta mono vortojn, kiuj ne enhavas indon 你把那些没有价值的词语当作现金似的接受下来 ⑥（表示赞成、拥护、支持、使满足或所效劳的对象）有利于；倾向于；为，给： voĉdoni ~ iu 投某人的票 / kolekti monon ~ mizeruloj 为穷苦的人募捐 / aĉeti kukojn ~ la infanoj 给孩子们买糕点 / tiu libro estas ~ vi 这本书是给你的 / kanti ~ si mem 唱歌给自己听；唱歌自娱自乐 / la naturo, kiu longan tempon batalis kontraŭ ni, batalas nun ~ ni 长期与我们作对的大自然，在为我们而战 / ĉiu ~ si, ~ ĉiuj Di' 〈谚〉人人为自己，上帝为大家（这是利己主义者的一种说法） / la fervoro ~ Esperanto 对世界语的热情 / la motivo ~ la akcepto de tiu propono 接受这一意见的理由 / kiu ~ ĉiuj laboras, pri si mem ne memoras 〈谚〉为大家工作的人，不记挂自己 / diskuti la ~ kaj la kontraŭ 讨论正反两方面的正确理由 / la ~ kaj la kontraŭ 赞成与反对；正反两方面的正确理由（来自拉丁语：pro et contra） ⑦（= rilate al）（表示行为所涉及的对象）对于，对，给： tio estas ~ mi indifernta 这对于我来说无关紧要 / nia regimentestro estas ~ siaj soldatoj, kiel bona patro 我们的团长对士兵，就像慈父一样 / asigni difinitan salajron ~ iu 给某人拨付一定数额的工资 / tio estas granda perdo ~ ni 这对于我们来说是巨大的损失 / tiu ĉi grava tago restos ~ mi ĉiam memorinda 这个重要的日子值得我们永远纪念 / la kongreso esti vera triumfo ~ Esperanto 这次大会是世界语真正的胜利 / mia spiro fariĝis abomena ~ mia edzino 我口的气味，我妻子厌恶（《旧约》） / tri aferoj estas nekompreneblaj ~ mi 我测不透的奇事有三样（《旧约》） → al 5, kontraŭ 6 ⑧（表示动作将要延续的时间）在…时间内；计；达： forvojaĝi ~ tri semajnoj 出去旅行（达）三个星期 / pruntedonu al mi vian libron ~ unu momento 请把你的书借给我用一会儿 / ŝi sidiĝis en la dometo ~ iomete da tempo 她在小屋子里坐了一小会儿 / tiu manĝaĵo estis provizo ~ la lando de malsato 所积蓄的粮食可以防备埃及地将来的七个荒年（《旧约》）【注】6 用于此义项的“por”也常见于副词前： foriri ~ ĉiam 永远离去，一去不复返 / leĝo valoras ~ poste, sed ne ~ antaŭe 〈谚〉法律在它施行后有效，对既往无效（句中的valori 作validi讲）/ vi faris vian popolon Izrael via popolo ~ eterne 你使以色列人作你的子民，直到永远（《旧约》） / unu fojon ~ ĉiam 一劳永逸地，只此一次地，最后地，最终地
◆ ~ ke (subj.) 为的是，以便，使得（表示行动的目的，在其所引导的从句中谓语动词要用命令式；如果从句为否定句，则译为“以免”）： subtenante la kruĉon, ~ ke la virino povu trinki 托着水壶，好让那个女人能够喝到 / ili faris ĉion, kion ili povis, ~ ke ni elportu el la urbo la plej bonan rememoron 他们尽其所能，以使我们能从这个城市带回最美好的回忆 / ni batas per vipo, ~ ke sentu la ripo 〈谚〉用鞭子抽打，就要打得肋骨感到疼痛（意为：惩罚要严厉，不可不痛不痒）/ ŝafo donas sian lanon, ~ ke mastro havu panon 绵羊产毛，好让主人吃上面包（意为：一部分人不得不为另一部分人效劳；人与人之间无平等可言） / Dio al vi donis, ~ ke vi povu doni 〈谚〉上帝赐给你财富，是为了让你施舍的 / regule oleu la maŝinon, ~ ke ĝi ne rustiĝu 要经常给机器上油，以免生锈 / iru persone paroli kun li, ~ ke ne estiĝu miskompreno 你亲自和他谈一谈，以免引起误解 / ne donu sanktaĵon al la hundoj, nek ĵetu viajn perlojn antaŭ la porkoj, ~ ke ili ne premu ilin sub la piedoj, nek poste, sin turninte, disŝiru vin 不要把圣物给狗，也不要把你们的珍珠丢在猪前，免得它们用脚把珍珠践踏，又转过来猛噬你们（《新约》） / ni devas esti tre singardaj ~ ke, anstataŭ akceli la aferon, ni ĝin ne pereigu ~ ĉiam 我们应该非常小心，否则对此事起不到促进作用，反而把事情弄糟，永远不可收拾 / ekzistas ezoko, ~ ke fiŝetoj ne dormu 〈谚〉有狗鱼在，小鱼就不该入睡（意为：有危险存在，就不能丧失警惕性）【注】7 “por ke” 后面的谓语动词原则上要用命令式，但如果所表达的不是目的、意图而是事实上的、并非有意要达到的结果，动词则需要使用直陈式： tiu ŝprucigo sufiĉas ~ tio, ke ili plu ne povas teni la okulojn nefermitaj 这喷射力足以使他们再也不能把眼睁着 / la ideo estas tro altiranta ~ ke la homoj rifuziĝus je ĝi 这一理想太具有吸引力了，人们无法放弃它 / multe mankas, ~ ke li estus sukcesinta 离他成功还差得远呢
II. (pref.) （表示目的和动作将要延续的时间）： ~paca utiligo de atoma energio 和平利用原子能 / ~virina biciklo女式（自行）车，女用车 / ~vivaĵo 维持生命的东西，食物；生计 / ~viva rento 终身年金 / ~ĉiama kalendaro 万年历 / ~tempa 暂时的 / ni trinkis unu kun la alia ~fratiĝon 我们互相举杯为结为兄弟般情谊祝贺