La Karamelamo
(L'Amour Caramel)

     Parizo, c'irkau 1950... mi havas kvar au kvin jarojn.

     C'iusabate, mia patrino foririgas min butikumi en la Ordener-strato. Kiam ni revenas, s'i marc'as, neniam ellasante mian manon kaj portante tolsakon plenplenan da legomoj, kaj s'i trairas la straton por ac'eti panon. Je cent metroj antau la bakejo, ni pasas antau la sukeraj'ejo Kordje.

     Tiam, nesenteble, mi malrapidigas mian pas'on : estas kas'itaj malantau la okulfrapa fasado dolc'aj malpermesitaj trezoroj : berlingoj, betizoj, nugatoj kaj bergamotoj, strang — kaj ekzotnomaj frandaj'oj. En la butiko, mi divenas la sveltan silueton de la vendistino kun blankaj duons'trumpetoj kaj faldumita jupo. S'iaj beletaj kruroj nudaj trikas g'is la kaso, kie sidas kvazau reg'ino la impona mastrino, kies hartubero superas la vendotablon.

     En tiun magazenon, mi scias, ke ni neniam eniros. G'i estas universo de silento, de lumo kaj de lukso dedic'ata al sinjorinoj elegantaj kaj parfumitaj, au al sinjoroj c'iam kun dimanc'aj vestoj. Tiu mondo estas rezervata por la plenkreskuloj, au infanoj tiel sag'aj kaj bone vestitaj kiel ili similas al pupoj.

     Dume mi tiras la manon de mia patrino. Mi monstras al s'i la grandajn vitrobokalojn kiuj, ekstere, staras, vicigitaj sur la montra tablo el ligno. Ili entenas delikataj'ojn multkolorajn kiel globetojn. Tiu montra breto estas destinata por la pasantoj, la ordinaruloj, la neric'uloj. Elmetitaj al trablovoj, tiuj estas nur la malaltkvalitaj'oj, kiujn povas atingi tiuj, kies vestoj au malabundaj monrimedoj malpermesas la internon de la butiko. Ofte mi duonvidis samagajn infanojn, al kiuj okazis tio, kio ne okazas al mi : laukutime post signo de iliaj gepatroj, la juna dungitino eliris el la magazeno, tenante malplenan papersakon en sia mano ; s'i dronigis la manon en unu el la bokaloj, prenis du au tri plenmanojn da bombonoj kaj reiris enen por pesi ilin sur kupra pesilo. Jena ceremonio, foje, nur unufoje, mi amus, ke g'i estu por mi.

     Allogita, mi retenas mian patrinon per s'ia jupo, mi devigas s'in malrapidi, preskau halti antau la brilantaj bokaloj. Mi plue nescias kial logas min precipe la malmolaj karameloj. Tiuj bombonoj tamen ne estas la plej apetitvekaj. Ec' nevinditaj, ili estas amasigitaj, nudaj kaj gluig'emaj, similaj al tabakkoloraj sapetoj. Mia silenta demando tiam obtenas respondon, c'iam la saman :

     — Ha ne, Kristiano ! Hej ! Estu prudenta...

     La kialojn de la malkonsento mi audadis centfoje : la bombonoj malbonigas la sanon, ili difektas la dentojn — se ci tion mang'os, ci devos iri c'e la dentisto. La dentisto, en miaj okuloj, estas ia monstro, kiu punadas la infanojn desobeajn au frandemajn.

     Tiam, kiam mi g'emas : mi findecidas sekvi mian patrinon. Sed mi trenas la sandalojn, mi lastfoje j'etas okulon sur la kruroj de la vendistino, esperante, ke s'i tuj eliros. Vidi s'in servantan al kliento estas spektaklo, kiun mi g'uis du — au trifoje, spektaklo senpaga, rimedo por kontentigi mian deziron dank'al pera agento.

     Mi marc'as rigardante returne kun envio la magazenon kiu malproksimig'as...

     Hodiau estas sabate, estas milde, vers'ajne estas printempo. Ni revenas de la bazaro kaj j'us trairis la straton.

     La sukeraj'ejon Kordje ni apudas. Mi ekvidas la bokalojn vicigitajn en la ombro de altaj platanoj. Jam mi malrapidigas la pac'on. Mi ekstuporas c'ar ni haltas, g'uste antau la magazeno. Mia koro vivege ekbatas g'is s'i ekkrias :

     — Ha, Sinjorino Martin... Kiel vi fartas ?

     Vana espero : mia patrino renkontis najbarinon, kiu revenas de la bakejo ; jen ili ekbabilas. Pacience, obeeme, mi atendas. Neeble distingi la internon de la sukeraj'ejo, la suno reflektig'as sur la fenestro kaj blindumas min.

     Sed mi observas la bokalojn lauvole. Mi povus trafi ilin. Per unu gesto, mi povus forpreni unu el la grandegaj klosoj kaj dronigi la manon en tiujn bombonojn kaj, kvankam mi neniam ilin suc'is, mi scias, ke ili estas bonodoraj, kaj pec'aj kaj dolc'aj... Sed ne ; ekde tiu c'i freneza ideo venas al mi, mi g'in forpus'as rapidege kiel pekon mortigan, tentadon malpermesitan.

     Subite, aperas du longaj kruroj, kiuj finig'as sur blankaj duons'trumpetoj kaj dikegaj kalkanumoj. Mi relevas la kapon ; tio estas la vendistino. S'i eliris por elc'erpi du cent gramojn de variaj frandaj'oj, nekutima fantazio de kliento restinta ene. La vento flirtigas s'iajn harfasketojn, tutsamkolorajn kiel la karamelojn, kiujn s'i prenas.

     Preter mi, indiferenta, mia patrino daure pepas.

     La dungitino tiam ekrigardas min kaj s'iaj avelkolorokuloj fiksas min ridante. Dekkvin — au deksesjara, s'i ankorau ne estas plenkreskulo, s'i jam ne estas infano. S'i estas c'e tiu neprecisa limo, kie c'io s'ajnas permesata : ludi kun plijunulo au konversacii kun la granduloj. Cetere c'u s'i ne iradas senc'ese de la strato al la magazeno, de la kliento al la kaso, de la sovag'a deziro nekontentigita al la pakaj'o c'irkauita per bela s'nureto ?

     Dum ni ekkomencas tiun dialogeton sensonan kaj komplican, s'ia gesto haltas. S'ia mano, interne de la bokalo, prokrastas dum sekundo, hezitas. Tiu gesto interompita batigas mian koron pli rapide. Mi sentas, ke tuj okazos miraklo... G'i okazas.

     La junulino elirigas karamelon el la bokalo. S'i tendas g'in al mi, kun miksaj'o de urg'eco kaj neceseco silenti sur la vizag'o. Sed mi restas konsternata, tiom pro timego kiom pro surprizo : kiomfoje mia patrino ripetadis al mi nenion alpreni de nekonato ?

     Senkulpan s'nurdanciston, min s'ancelas subite la deziro kaj la devo. Mi devas fali sed kien, kiel scii ?... Mi divenas, ke la vivo certe estas c'i tio : scipovo trairi la straton, halti, alpreni, peti, recevi.

     S'i ne lasas al mi tempon por heziti pli longe : per s'ia mano kun fingroj maldikaj, bone pritranc'itaj blankaj ungoj, si ens'ovas la karamelon en mian bus'on, sen atendi mian voc'donon. La kontakto estas tiom rapidega kiom s'telita kiso. Tiu lasas sur miaj lipoj nevis'eblan eh'on.

     Jam s'i forfug'as, malproksimig'as urg'pas'ete. Inter s'iaj sag'aj duons'trumpetoj kaj malhela jupo kirlig'anta, s'iaj kruroj estas mielkoloraj kiel la fors'telita bombono. Antau ol malaperi en la magazenon, s'i sendas al mi petoleman rideton kaj forj'etas s'iajn longajn kas'tankolorajn harojn malantauen.

     En mia bus'o divastig'as gusto varma kaj dolc'a.

     C'ar s'i okupig'is paroli, mia patrino nenion vidis. S'i diras adiau al la najbarino, prenas mian manon, fortiras min.

     Kun fermitaj okuloj, longe, mi frandas la malpermesitan frandaj'on. Mi asocias al g'i kirlig'on de ridetoj, kruroj, haroj...

     Por mi, de tiam la amo estos karamelgusta.

     Traduko : Ludovic Buron

     C'irkau la 1-a aprilola novelo, kies titolo estas 'Vizag'on kontrau vizag'o', aperos c'i tie. Mis'el Mans, astronau'to, tuj renkontos meze de la spaco homon, kiu similas al li mem. Sed c'i tiu viro kiu estas do ?