.gif)
楼主
Tradukis Grigori Arosev
Vladimir Nabokov
MUZIKO
La antaŭĉambro estis troplenigita per geaj paltoj, kaj el la salono aŭdeblis solecaj, hastaj sonoj de horizontala piano. La respegulo de Viktoro Ivanoviĉ korektis la kravatan nodon. Servistino, sin etendinte supren, surhokigis lian palton: ĝi, falinte, kuntrenis du peltaĵojn, kaj ŝi devis rependigi.Paŝante jam piedpinte, Viktoro Ivanoviĉ malfermis la pordon — la muziko tuj fariĝis pli laŭta, pli aŭdaca. La ludanto estis Wolf, malofta gasto de ĉi hejmo. La ceteraj — ĉirkaŭ tridek homoj — diversmaniere aŭskultis, iuj apoginte vangon sur pugnon, aliaj pafante plafonon per cigareda fumo; kaj malforta tremanta lumo en la ĉambro aldonis svagan pitoreskecon al ilia stuporo. La mastrino de la hejmo kun esprimoplena rideto de malproksime indikis liberan lokon por Viktoro Ivanoviĉ — nodforman foteleton preskaŭ en la piana ombro. Li reagis per modestaj gestoj, kies senco estis: “Ne gravas, ne gravas, mi povas stari”, tamen poste li moviĝis laŭ la indikita direkto kaj singarde sidiĝis, singarde krucis la brakojn. La edzino de l' pianisto, duonmalferminte la buŝon kaj ofte palpebrumante, prepariĝis turni paĝon, kaj jen ŝi turnis ĝin. Nigra arbaro de leviĝantaj muzikaj notoj, deklivo, falo, aparta grupo fluganta inter trapezoj. Wolf havis longajn, helajn okulharojn; la oreloj diafanis per delikatega purpuro; li nekutime rapide kaj forte frapis la pianklavojn, kaj en laka profundo de la levita kovroplato, la sozioj de liaj manoj fantome, komplike kaj eĉ iom histrione mimis. Por Viktoro Ivanoviĉ ĉiu muzikaĵo kiun li ne konis, sed li konis nur dekduon da popularaj motivoj, estis kvazaŭ flua parolo en fremda lingvo; oni vane penas distingi almenaŭ limojn de vortoj — ĉio glitas, ĉio kunfluiĝas, kaj mallerta aŭdo komencas enui. Viktoro Ivanoviĉ provis streĉi la aŭdon, tamen baldaŭ kaptis sin je tio, ke li observas la manojn de Wolf, ties sensangajn rebrilojn. Kiam la sonoj estis transformiĝantaj en la insistan tondron, la kolo de l' pianisto ŝvelis, li streĉis la dismovitajn fingrojn kaj mallaŭte krietis. Lia edzino tro hastis — li haltigis la paĝon per hasta polmofrapo kaj poste mem turnis ĝin kun neatingebla rapideco, kaj denove liaj du manoj furioze tretis la cedeman pianan klavaron. Viktoro Ivanoviĉ detale studis lin — la akriĝintan nazon, vizierojn de l' palpebroj, surkolan spuron pro furunko, harojn, kvazaŭ hela lanugo, larĝan fasonon de la nigra jako; por momento li denove atentis la muzikon, sed apenaŭ profundiĝinte en ĝin lia atento distriĝis, kaj li, malrapide eligante cigaredujon, forturniĝis kaj komencis rigarde esplori la ceterajn gastojn. Li rimarkis kelkajn konatajn vizaĝojn inter la fremdaj, jen Koĉarovskij, tiom ĉarma, rondoforma, mi kapsalutu lin… jen kapsalutis sed maltrafe: pretercele, responde riverencis Ŝmakov, kiu onidire forveturos eksterlanden — necesos pridemandi lin…
Sur sofo, inter du maljunulinoj, ferminte la okulojn, duonkuŝis dika, rufa Anna Samojlovna; ŝia edzo, laringologo, sidis, sin apoginte al la fotela brako, kaj en la fingroj de la neokupita mano li turnis ion brilantan: nazumon, pendantan sur ĉeĥoveska bendeto. Poste, duone en ombro, preminte al la tempio etenditan fingron, aŭskultis muzikama, nigrabarba, ĝiba viro, kies nomon neniel eblis parkerigi, — Boris? ne, ne Boris… Borisoviĉ? ankaŭ ne. Plu estis pliaj kaj pliaj vizaĝoj, — estas interese, ĉu ĉeestas geedzoj Ĥaruzin, jen estas ili, sed ili ne rigardas al mi… Kaj en la sekvinta momento, tuj post ili, Viktoro Ivanoviĉ vidis sian eksan edzinon.
Li tuj mallevis la rigardon, aŭtomate forskuante de l' cigaredo ne jam aperintan cindron. Ie de malsupre, la koro frapis kvazaŭ pugno, poste ĝi volviĝis kaj refrapis, kaj poste komencis frapi rapide kaj senritme, spitante la muzikon kaj superante ĝin. Ne sciante kien rigardi, li oblikve rigardis la pianiston, sed la sonoj mankis, kvazaŭ Wolf frapus sensonan klavaron — kaj tiam en la brusto io tre premis, Viktoro Ivanoviĉ rektiĝis, profunde spiris — kaj denove, hastante de malproksime, kaptante la aeron, la reviviĝinta muziko alkuris, kaj la koro ekbatis iom pli ritme.
Ili disiĝis antaŭ du jaroj en alia urbo (maro bruis nokte), kie ili loĝis ekde la nupto. Ankoraŭ ne levante la rigardon li, pro atako kaj bruo de la pasinteco, defendis sin per absurdaj pensoj — ekzemple pri tio, ke kiam li ĵus iris piedpinte, per la grandaj sensonaj paŝoj, korpe plonĝante tra la tuta ĉambro al ĉi fotelo, ŝi certe vidis lian trairon, kaj tio aspektis kvazaŭ oni kaptus lin nudan, aŭ farantan stultan sensencan aferon, kaj la penso pri tio ke li konfide flosis kaj plonĝis ĉe ŝia rigardo — kia? malamika? moka? scivolema? — tiu penso estis interrompata per la demandoj: ĉu la mastrino scias, ĉu iu alia en la ĉambro scias, kiu ŝin invitis, kaj ĉu ŝi venis sola aŭ kun sia nova edzo, kaj kion li faru — plu sidu same aŭ rigardu ŝin? Tamen tiumomente li ne povis rigardi — unue li devis alkutimiĝi al ŝia ĉeesto en ĉi tiu granda sed malvasta salono, ĉar la muziko bare ĉirkaŭis ilin kaj fariĝis por ili kvazaŭ prizono, kie ili estis kondamnitaj sidi kiel malliberuloj, ĝis la pianisto ĉesos krei kaj subteni la fridajn sonajn volbojn.
Kion li sukcesis konstati, kiam li rimarkis ŝin? Tre malmulton: la okulojn, rigardantajn flanken, la palan vangon, nigran harbuklon kaj, kiel malklaran akcesoran signon — kolĉenon, aŭ ion similan al kolĉeno; tre malmulton, sed tiu skiza, malnete pentrita silueto jam estis lia edzino, tiu momenta miksaĵo de brilo kaj tenebro jam estis tiu sola, kiu portis ŝian nomon.
Antaŭ longege ĉio okazis. Forgesinte ĉion li ekamis ŝin dum sufoka sveniga vespero en verando de tenisa klubo, kaj post unu monato, nokte post la nuptofesto, estis forta pluvo surdiganta la maran bruon. Ni estis tre feliĉaj. Susuranta, humida vorto “feliĉo”, plaŭdanta vorto, tiom viva, ĉemana, ĝi mem ridetas, mem ploras, kaj matene folioj brilis en ĝardeno, kaj la maro preskaŭ ne estis aŭdebla — la langvora, arĝent-lakta maro.
Necesas ion fari kun la cigaredstumpo, — li turnis la kapon, kaj denove misbatis lia koro. Ŝanĝinte situon de sia korpo iu preskaŭ tute ŝirmis ŝin, eligis morte blankan poŝtukon, sed tuj formoviĝos la fremda ŝultro, ŝi reaperos, ŝi tuj reaperos. Ne, ne estas eble rigardi. La cindrujo estas sur la piano.
La barilo de la sonoj plu estis alta kaj nepenetrebla; plu klaŭnis la transaj brakoj en la lakita profundo. Ni ĉiam estos feliĉaj — kiel tio sonis, kiel tio irizis… Ŝi la tuta estis velura, li sentis deziron faldi ŝin, same kiel faldiĝas gamboj de ĉevalido — brakumi kaj faldi, kaj kio poste? Kiel plene posedi ŝin? Mi amas vian hepaton, viajn renojn, viajn sangoglobetojn. Ŝi estis respondanta: “Ne parolu abomenaĵojn”. Ili vivis ne tre riĉe, sed ankaŭ ne mizere, ili sin banis en la maro preskaŭ la tutan jaron. Ĉe la vento frostotremis galantino de meduzoj, elĵetitaj sur la sablerojn. Malsekaj rokoj brilis. Foje ili vidis fiŝkaptistojn porti droninton — el sub kovrilo videblis mirigitaj nudaj plandoj. En vesperoj ŝi kuiris kakaon.
Li denove rigardis — nun ŝi sidis mallevinte la rigardon, tenante la manon ĉe la brovoj — jes, ŝi estas tre muzikema, verŝajne Wolf estis ludanta faman, belegan pecon. “De nun mi ne dormos kelkajn noktojn”, — Viktoro Ivanoviĉ pensis, rigardante al ŝia blanka kolo, al la mola angulo de ŝia genuo — ŝi sidis krucinte la gambon, kaj ŝia robo estis nigra, leĝera, nekonata, kaj la kolĉeno flagris. “Jes, de nun mi ne dormos, kaj mi devos ĉesigi ĉi vizitojn, kaj ĉio vane pereis — dum tiuj du jaroj da klopodoj kaj penoj mi preskaŭ trankviliĝis — sed nun necesos ĉion rekomenci, necesos forgesi ĉion, ĉion kio estis jam preskaŭ forgesita, ĉion plus la hodiaŭan vesperon”. Subite ŝajnis al li ke ŝi rigardas al li interfingre, kaj li nevole forturniĝis.
Verŝajne la muziko estis finiĝanta. Apero de ĉi tiuj ŝtormaj kaj anhelantaj akordoj signifas ke baldaŭ venos la fino. Jen plia interesa vorto: fino. Kvazaŭ feino kaj fio kune. Nubo da polvo, terura novaĵo. Printempe ŝi estis strange rigidiĝanta; ŝi parolis preskaŭ ne malfermante la buŝon. Li demandadis: “Kio okazas al vi?” — “Nenio. Simple”. Fojfoje ŝi rigardis al li, palpebrumante kun neklarigebla esprimo. “Kio okazas al vi?” — “Nenio. Simple”. Je noktiĝo ŝi estis tute senviviĝanta, nenio estis farebla al ŝi, kaj kvankam ŝi estis eta subtila virino, ŝi ŝajnis esti peza, nemovebla, ŝtona. “Finfine diru: kio okazas al vi”. Tiel daŭris pli ol monaton. Poste iumatene, jes, je ŝia naskiĝtago, ŝi diris tute ordinare, kvazaŭ temus pri bagateloj: “Ni disiĝu por kelka tempo. Tiel ne plu eblas”. Enkuris eta filino de la najbaroj por montri katidon, la ceterajn oni dronigis. Foriru, foriru, poste. La knabino foriris, estis longa silento. Foriru kun via katido, ne malhelpu nian silenton. Post ioma atendo li komencis malrapide kaj senvorte rompi ŝiajn brakojn — li volis rompi ŝin la tutan, krake elartikigi ŝin la tutan. Ŝi ekploris. Li sidiĝis kaj afektis legi ĵurnalon. Ŝi foriris en la ĝardenon, sed baldaŭ revenis. “Mi ne povas. Mi bezonas rakonti ĉion al vi”. Kaj iel mirigite, kvazaŭ priparolante alian virinon, kaj mirante pri ŝi, kaj invitante lin kunmiri, ŝi rakontis, ŝi ĉion rakontis. Temis pri alta, modesta, modera viro, kiu venis ludi viston kaj parolis pri artezaj putoj. La unuan fojon — en parko, poste hejme ĉe li.
Ĉio estis tre svaga. Li vagis sur la marbordo ĝis vespero. Jes, la muziko ŝajnas finiĝi. Kiam surkaje mi frapis lian vizaĝon, li diris: “Vi kare pagos por tio”, — prenis de la tero la kaskedon kaj foriris. Mi ne adiaŭis ŝin. Estus stulte pensi pri murdo de ŝi. Vivu, vivu. Vivu tiel, kiel vi vivas nun; jen kiel vi nun sidas, tiel sidu eterne; nu rigardu al mi, mi petegas vin, ja rigardu, rigardu, mi pardonos al vi ĉion, ja iam ni mortos, kaj ni ĉion scios, kaj ĉio estos pardonita, do kial prokrasti — rigardu al mi, rigardu al mi, nu turnu la okulojn, miajn okulojn, miajn karajn okulojn. Ne. Finite.
La lastaj sonoj, plurfingraj, pezaj — fojon, plian fojon, ankoraŭ por unu fojo la spiro sufiĉos — kaj post tiu akordo, jam la fina, kiu kvazaŭ fordonus jam la tutan animon, la pianisto celis kaj kun kateca lerto aŭdigis unu tute apartan, etan, oran sonon. La muzika barilo degelis. Aplaŭdoj. Wolf diris: “Mi tre longe ne ludis ĉi pecon”. La edzino de Wolf diris: “Sciu, ke mia edzo tre longe ne ludis ĉi pecon”. La laringologo direktiĝis al Wolf, proksimiĝante, premante lin, puŝante per la ventro: “Admirinde! Mi konstante diras, ke ĉi peco estas la plej bona inter ĉiuj kiujn li komponis. Laŭ mi, en la fino vi iomete modernigas la sonon, mi ne scias ĉu mi kompreneble min esprimas, sed vidu…”
Viktoro Ivanoviĉ rigardis al la pordo. Tie la eta nigrahara virino konfuzite ridetis, adiaŭis la mastrinon de la hejmo, kiu surprizite kriis: “Kial vi! Tuj ni ĉiuj trinkos teon, kaj poste sekvos kantado”. Sed la gastino konfuzite ridetis kaj moviĝis al la pordo, kaj Viktoro Ivanoviĉ komprenis ke la muziko, kiu komence ŝajnis esti malvasta prizono, en kiu ili ambaŭ ligitaj de la sonoj devis sidi unu kontraŭ la alia je la distanco de tri-kvar klaftoj, ĉi muziko efektive estis nekredebla feliĉo, la fabela vitra konveksaĵo, ĉirkaŭfleksinta kaj ensorbinta ilin, doninta al li la eblecon spiri kun ŝi la saman aeron, — kaj nun ĉio rompiĝis, dispeciĝis — ŝi jam malaperas post la pordo, Wolf jam fermis la pianon, kaj ne estas eble revenigi la belegan malliberon.
Ŝi foriris. Ŝajne, neniu rimarkis ion ajn. Lin salutis iu Bok, ekparolinta per milda voĉo: “Mi konstante observis vin. Kiel vi travivas muzikon! Sciu, vi havis tre enuantan aspekton, mi eĉ kompatis vin. Ĉu vere vi ĝis tioma grado indiferentas pri muziko?”
“Ne, kial, mi ne enuis, — Viktoro Ivanoviĉ respondis mallerte. — Simple mi ne havas muzikan aŭdon, mi malbone kompetentas. Cetere, kio estis tio?”
“Ĉio kion vi volas, — Bok prononcis per la timema flustro de laiko, — «Preĝo de la Virgulino», aŭ «Kreutzer-Sonato», — ĉio, kion vi volas”.
(1932)
Tradukis Grigori Arosev
Notoj
Sekvatage …. Je la antaŭa tago veterinaro Ivano Ivanoviĉ kaj instruisto Burkin pro pluvo venis al Aljoĥin; vespere Ivano Ivanoviĉ rakontis la historion de sia frato. (Legu la novelon Grosoj en la libro Anton Ĉeĥov. Sveda alumeto. Jekaterinburg, 1991, pĝ. 125—135.) “Vestnik Jevropy” (R ??????? ?????? = Heroldo de Eŭropo). Ĉiumonata literatura-politika revuo (Sankt-Peterburgo, 1866—1918), legata ĉefe de liberalaj inteligencianoj.
paciga juĝisto (R ??????? ?????, F juge de paix). Juĝisto traktanta malgravajn aferojn. [Paciga juĝisto estas registrita en Rusa-Esperanta vortaro de N.Korzlinskij (trarigardita de L.L.Zamenhof) kaj en PIV.]
mezanino (R ???????, I mezzanino, F mezzanine). Duonetaĝo, alkonstruaĵo (kutime kun balkono) super la meza parto de loĝdomo.
sarafano. (R ???????). Rusa virina kamparana robo, portata super longmanika ĉemizo. (Sarafano estas registrita en Plena Vortaro Rusa-Internacia de L.L.Zamenhof, Rusa-Esperanta vortaro de N.Korzlinskij, Esperanta-rusa kaj Rusa-Esperanta vortaroj de E.Bokarev.)
Rusja … Marusja. (R ???? … ??????). Karesaj derivaĵoj de Maria.
vareniko. (R ???????). Eta kuirita kuko kun kazeo, beroj k.a. kutime manĝata kun kremo. [Vareniko estas uzita en Kiel ŝtalo estis hardata de N.Ostrovskij (Sezonoj, 1997), tradukita de S.Cins.]
“hororo” … “kolubro”. Rhororo ???? [uĵas]; kolubro ?? (uĵ).
“Niva” (R “????” = Grenkampo). Ĉiusemajna populara ilustrita revuo por amasa legantaro (Sankt-Peterburgo, 1870—1918). En 1894—1916 “Niva” aperigis ĉiumonatan literaturan suplementon.
rajok (R ????). Kutima ruslanda foira amuzilo — kesto kun lenshavaj aperturoj, pere de kiuj oni spektis rotaciantajn bildojn.
Amata nobis quantum amabitur nulla. Amita de ni tiel, kiel neniu alia estos amita (lat.).
ĉeĥoveska bendeto. En pluraj portretoj kaj fotoj Anton Ĉeĥov havas nazumon kun tolbendeto liganta la nazumon kun la dekstra orelo. Ĉi tiu aspekto de Ĉeĥov fariĝis vaste konata, kaj tian nazuman tolbendon oni nomas “ĉeĥoveska”.
Pri la tradukintoj
Grigori Arosev (1979). Studento pri teatrologio. Esp.: 1992. Unu el la redaktoroj de Monato (rubriko Arto), kunlaboranto de Sezonoj. Aŭtoro de poemaro Sonet' (1998), kuntradukinto de Kvar noveloj de Brjusov (1999). Loĝas en Moskvo. Aleksander Korĵenkov (1958). Eldonisto kaj redaktoro. Esp.: 1976. Kelkaj lerniloj, eseoj kaj tradukoj aperis libroforme. Eldonis sepdek librojn en/pri Esperanto. Redaktoro de La Ondo de Esperanto. Tradukis verkojn de Ĉeĥov, Dostojevskij, Puŝkin, Turgenev k.a. Loĝas en Jekaterinburg.
