D U D E K K V A R A   Ã A P I T R O

Alo, jen estas radio Cigaro!

Je la kvara horo aªrore ili sidis en la kabano de la fiÙvendistino, kaj Aªrelo la Ãifona kunportis la radioaparaton de Marie la Vidva, krome li faris la antenon, kion li Ùtelis el la vendohalo, sed li ¢uris al onjo Babette je la vivo de sia patrino, ke li reportos ßin sekvonttage.

       Ãu povis scii la brava fiÙvendistino kun malgajißinta koro, ke tiu malsatulo estas orfo? Ãu li ne hontis ¢uri je la vivo de sia kompatinda patrino vane?

       Ili sidis tre silentaj, ¤ar la trogo ankoraª estis tie, en kiu eble restadis la animo de Ludoviko la Saßa en ilia societo, meditante malantaª sia nevidebla monoklo.

- Ïi jam komencißis… - ekparolis la kapitano, kies maleolo resanißis, sed li ne povis movißi, ¤ar Prücsök dormis sur lia Ùultro kin plorintaj okuloj, poste Ùi fiksis ankaª Mervin-on al lia loko, ¤ar Ùi sonßis pri tia¢o, ke Ùi devis meti siajn krurojn enn la sinon de Caro de Afriko, kaj kun iom da fortostre¤o li faris konfortan lokon inter la makzelo kaj Ùultroosto de Deboulier, dume Ùi eligis  tute mallaªtajn, delikatajn ßemojn.

- Donu al Ùi tiun frankon – diris Hümér la El¢etanta. – Mi trovis ßin sub la glaciÙranko, kaj vi ne devas veni tien por buÙa¤i, maljuna bestio!

- Al la konsternita kapotano, kiu ne sciis, ke la strabeco de Hümér la El¢etanta kaªzas miskomprenon, oni povis klarigi nur malfacile la aferon.

Mervin e¤ nun cerbumadis sub la efiko de la okaza¢o.

- Ïi estis do… la sekreto de Adrien…

- Ne virino – ekparolis Bob la Malforte-batu -, se Ùipo

- Oni elakvigis ßin antaª kvin jaroj – diris Gnomo la Enorma. – De tiam ßi estas pramo. Ïi havas arganon…

- Gravas, ke la altestimata enigmo solvißis – diris sinjoro Wurm, ¤ar li ßuste nun alvenis kun Emerencia brak’ en brako, kiu vidas la futuron, sed Ùi ne havas man-lertecon.

La radio komencis la dissendon post enkonduko de mallonga atmosfera perturbo!

Mervin mordetis siajn lipojn kaj rigardis al Deboulier.

Paroloj… Muziko…

Silentaj homoj sidadis ¤irkaª la radioaparato, kaj la alveninta flava lumo milde karesis la vizaßon de Prücsök, kiu tiam gratis sian nazo-pinton per sia alpremita manplato.

- Alo, alo… - ekparolis la anoncisto el Tanger. Tribestro Mambiktu paÙas antaª la mikrofonon. Alo, atenton! Jen estas la internacia kvartalo de Tanger… Ni dissendas surlokan programon pri la kolonia kongreso. La negra reßo elprenas la koverton, kiu enhavas la mesaßon de la kolonia gubernatoro! Li paÙas antaª la mikrofonon, li malfemas ßin kaj transdonas leteron al la anoncisto.

Anoncisto legas ßin kun basa vo¤o:

- En mia mano estas la mesaßo de la franca registaro al reßo Mambiktu!

Mervin mordetis siajn lipojn, kaj la nazloboj de la kapitano ektremis. Prücsök, kiu scias, kiam vekißis, Ùi sidis kun malfermitaj okuloj. En la granda silento mallaªta vo¤o aªdißis el la proksimo de la Tanger-a mikrofono en la etero.

- Rapidu, oldulo mia…

- Saluton, Cigaro! – kriis Prücsök en la megafonon, kaj Bob la Malforte-batu, krome Schulteis, la Ïemeloj kunrigardis kapbalancante. Tiu knabo atingis ion en la vivo.

- La anoncisto daªrigis:

- La franca gubernatoro jen tiel skribas al la negra reßo: „Kara mia! Multe pensu pri mi, kaj diru, ¤u vi amas min?” Same en Tanger, kiel en la kabano de onjo Babette, ¤iu buÙo restis malfermita, kaj neniu movißis.

Kio estas tio?!

Pro Dio! Kio estis tio??!

Denove la vo¤o de Cigaro parolis al la terglobo:

- Nigra sinjoro! Ãu estos respondo? En mia aªto tri pasaßeroj havas nenion fari surtere, sed tio estas tre urßa.

La tute malesperißinta negra reganto ekparolis jene al Cigaro apud la anoncisto, mutißinta ¤e la mikrofono.

- Vi povas diri al via gubernatoro, ke mi multe pensos pri li… sed mi ne amas lin. – Kaj li melankolie ripetis, kvazaª li korektus la indikon de la informoj pri la akvonivelo: - Mi tute ne amas lin…

La dungito de la radiostacio nur tiam venis en tian animstaton, ke li ¤esigu la dissendon de tiu absurda¢o, la ßenon de la universo.

D U D E K K V I N A   Ã A P I T R O

Ãio bona, se la pelmelo finißas

Reßo Mambiktu laªtlegis la leteron de la edzino de la honora ¤efkapitano de la fajrobrigado, kiun la virino skribis al artileriana kapitano. Kiel ßi okazis?

       La afero estis simpla. Kiam Prücsök Ùovis la leteron de Mervin en sian vesta¢on dum la balo en la kazino, kaj Ùi foriris, pasis ne pli ol unu minuto, kiam Maud Hutchins, la komisiitino de la Sekreta servo rapidis al la lakeo.

       - Mi atendas mesaßon de lia ekscelenco Mervin.

       - Mi transdonis mesaßon al tiu virino.

       Maud iris al Prücsök.

       - Ãu vi ricevis mesaßon koncerne la aferon de la kuriero?

       - Jes… Sed tio estas tre diskreta. Mi devas alvenigi la leteron al la adresito kaj  turni la kapon de la kuriero.

       - Ãu vi alvenigos ßin?… Estus pli bone, se mi irus en la lud¤ambron. Vi estas iom okulfrape vestita. Atendu ¤i tie.

       Prücsök atendis. Kaj post du minutoj la nekonata virino metis leteron en Ùian manon, kiun Ùi elprenis el la kolo de la kuriero.

       Maud Hutchins kredis tion, ke la knabino estas klarvida pri la adreso de la kapitano kaj pri la tuta afero. Sed Prücsök ne sciis Ùakludi, tiel do Ùi konis nur unu kurieron, kaj la kapitano estis tiu, kiun oni sendis ien kun letero. Anstataª la letero Ùi do devas alvenigi ¤i tiun. Kiun Ùi ricevis nun. Tiel nun jam la tuta mondo eksciis la diskretan amkonfeson, skribitan al la artileria kapitano pere de Mambiktu. Nur la edzo ne.

…La homaro rida¤is pri la indißena reßo. Genio de Mervin, precipe la lerta distrumpetom de lia demisio, kio firmigis la kulpuloj en ilia kredo, vekis sinceran miron, ¤ar kelkfoje oni premias la misagojn de gravaj homoj pli bone, ol la genion de malgravuloj.

Cigaro alvenis per la furgono, kaj ankaª Matiaso komprenis, ke estus plej bone transdoni la tri pasaßerojn al la funebro de ilia parencaro, inter ili koncertreßisoron Svetozar Trunker, kiu laª sinjoro Duval frue transloßißis el nia rondo kun la lastaj partopagoj de lia ¢aketo.

Sed ¤iu sensacio malgrandißas rilate la Ùultrofrapadojn, financan kaj moralan distingojn de Cigaro, venintaj desupre.

Li akceptis la sukceson kun sia kutima, memkonscia maniero, kaj kiam Rita Kmelio (dum Patro Korn dormis) donacis al li la horloßon de la prezidanto de la nederlanda kantad-asocio, li diris nur tion moroze:

- La diplomatia kariero ne estas facila vivo. Nu!… Sed nun jam estas finite kun tiu bubino! Mi estas ßisgorße.

Sed la moroza apa¤o e¤ nun ne plenumis sian vorton, kaj onidire li rußißis, kiam Prücsök kisis lian frunton.

- Nur grumblu, vi, kolera, stulta Cigaro, mi priridos vin…

- Iam vi el¤erpos mian flegmon kaj… Pardonon…

Li ne povis fini tion, ¤ar li havis urßan aferon ie kaj forirs. Interese, ke ßuste nun venis onjo Babette, en sia plej bela vesta¢o, farita el la aerbalona teksa¢o, nomata tafto. £i vizitis la urbodomon, kie oni diris al Ùi, ke kun rekono de Ùia malnova kaj honesta vendistina laboro, ili volonte plenumos Ùian petskribon, en kiu Ùi pretendis permeson ricevi lokon en la tre eleganta Malgranda vendohalo de la interna urbo. De jaroj eble la unuaj fojon Ùi ridetis kun rußa vizaßo, kun brilantaj okuloj.

£i estis tiel malbela… Kaj tiel kara.

- La sinjoro konsilisto proponis al mi sidißi… - Ùi rakontis la nova¢on iom spiregante. – Li diris: “bonbolu eksidi, madame Doppart”.

- Kiu estas tiu? – demandis Turkino la Delikata, kaj Ùi estis tre bela pro Ùiaj multaj braceletoj, svelte, en sia tute nova, kvadratumita kostumo.

- Mi havas tiun nomon post mia mortinta edzo – respondis onjo Babette, kaj kiel oni signas la komencon de la finalo, Ùi ekblovis sian nazon en sian jupon, blue punktitan, kiel ian altmontaran kornon.

- He, Banjo! – ekparolis Marie la Vidva kun sia iu konstante renovißinta entuziasmo. – Tie vi havos facilan vivon, se vi iros en la internan urbon!

- Iru la ekzekutisto! Mi ne estas frezena transloßißi por tiu mallonga tempo. Se mi eltenis ßis nun inter la multaj malsataj sentaªguloj… - kaj Ùi kolere kriis al Prücsök… - La koliko denove tiregis tiun nenifaranton ¤i tien! Foje mi bate dispecigos lian vizaßon per pargetbalailo.

La bata dispecigo (puno farota per la pargetbalailo aª per sitelo) estis pli milda ol la disbatado je splitoj (per fajrostango aª per viandomuelilo), sed pli gava ol la tiel nomata debato de la glazuro, kovranta la tutan korpon, ¤ar tiu agado koncernas ekskluzive la vizaßon, kaj ßi bezonas nur la uzon de grasujo.

- Kial vi koleras Cigaron? – demandis Prücsök. Ãar tiu demando estis malklara ankaª por onjo Babette, Ùi nur murmuretis:

- Ankaª vi tuj ricevos vangofrapon de mi!

Ankoraª ekzistis sekreto, kiun Prücsök entute kunportis de tie ¤i en profunda obskuro, kiel Ùi sciißis pri ßi. £i diris nur al Schulteis iom emociißinte, kun revema malßojo, dum adiaªo, kaj Ùi kuntiris lin sub iun arkadan pordegon en la strato Portugal:

- Vi tamen estas fiulo, Schulteis.

- Kial…

- Ãar mi vidis en la ¤efverko de la kompatinda Ludoviko la Saßa vian skribon. Vi estis Bill la Masakra.

Schulteis ¤irkaªrigardis timißinte.

- Mi registris nur la firmaon, ¤ar Hokbaton al Li ne scias skribi… Kiel bone vi devenis per via sor¤istina kapo, ke ßi estas mia skribo!

- Kial vi faris tion?

- Hokbaton al Li timis, ke evidentißos ¤io, se vi persiste esploros, ni do voli, ke vi ¤esigu tion… Sed fine ja… ni ne povis fari malbonon al vi.

Prücsök kapbalancis

- Interese… vi e¤ helpis min.

- Diablo scias, kiel estas… Sed se vi malÙatos min pro tio: estos juste… Kaj se vi diros tion al iu…

- Mi ne faros. Ãar tiam oni unue mortbatus vin ¤i tie, baldaª la Kandidaton, poste vin denove…

Kaj ili staris. Schulteis nervoze tordadis la pinton de la basko de sia jako. Prücsök ekridetis, staris sur siajn piedfingrojn kaj kisis la maljunan friponon, kiel Cigaron pli frue:

- Saluton, vi freneza Schulteis!

Revizio de la proceso ne okazis. Doktoro Mervin vizitis sian iaman amikon el la karcero, kaj tie li rakontis ¤ion al li.

- Se vi volas, mi rehabilitos vin – li finis sian direndon.

- Mi ne volas, Gabrone estis ¤ies bonfaranto. Mi entreprenis la punon, ol miksi la kompatindulon en la aferon, mi do entreprenas tion por¤iam.

- Jes… Mi faris ßin grandanime – kapjesis Mervin malgaje. – Ne okazos do revizio de la  proceso!

Ankaª Decoux mem opiniis tiel rilate sian aferon, ke oni prefere donu al li amnestion. Gabrone do ne estis misfamigita retrospektive pro lia krimo, kio estis prezentita al la plej supera jußisto por traktado kun prokrasta valido sur la tero.

- Pardonu min… - diris Mervin, kiam li salutis sian malnovan amikon la unua en la pordego de la malliberjo.

- Mi neniam koleris vin…

Kaj ili forte premis la manon unu de la alia.

- Dio benu vin, kial vi havas tian filinon – diris la registara komisaro, kaj nun elpaÙis Prücsök, la multe suferinta Prücsök, kies larmoj fluis sur Ùia brilanta vizaßo… Kaj fine Ùi ploradis sur la Ùultro de sia patro, kiun Ùi elfosis el la prizono per siaj dek ungoj…

Prücsök ne revenis en la domon de sia vicpatro, kiu cetere estis direktoro de la Ùtatfervojo. Ankoraª unu jaron Ùi lernis en la edukejo Margareta en Sud-Francio, kaj oni diris, ke nur tiu cirkonstanco kaªzis la peton de la direktoro por pensiigi lin.

       De tempo al tempo altstarura kapitano vizitis Ùin, sed cetere respektindj gastoj venis al Ùi, kiel ekzemple la registrara komisaro Mervin, kaj Ùia bona amiko, la urbestro de Casablanka, krome onjo Babette en sia solena vesta¢o, kiun portas nun jam nur aerbalonoj, sed Ùajnas, ke nek la tineoj malÙatas ßin. Kaj moroze, kvazaª lin devigus ia kaªzo, ke li agu kontraª sia volo, ankaª Cigaro aperis iafoje, portanta cilindran ¤aplon, kaj tiajn gantojn, ke la homoj amasißis pro la vida¢o en la ¤irkaªa¢o.

       - Vi estas stranga ßentilulo – diris la direktorino, kiam Ùi estis prezentita, kaj Cigaro demandis de Prücsök:

       - Kiu estas tiu virina¤o?…

       Foje ankaª Patro Korn vizitis Ùin persone, kunportante belan donacon, en kies mezo estis dika, blua vitro. Baldaª evidentißis, ke tio valoras okdek mil pundojn, kaj la polico okupis la edukejon pro ßi.

       Kompreneble Prücsök ne malkaÙis Patron Korn, sed Ùi diris, ke Ùi trovi la vitron en la deponejo, tiel la instruistino pri fiziko nur malfacile povis senkulpigi sin.

       Rußhara, norvega grabo kaj Schulteis, la Ïemeloj vizitis Ùin kune. Kiam evidentißis en la pordego, al kiu ili venis, la grafo komencis ßoje babili kun la apa¤o, kaj Schulteis, la Ïemeloj akre ekkriadis tiel bonhumore, ke la direktorino ofte palpebrumas de tiam, kvankam Ùi estis kuracita per elektra terapio pro tiu afero.

       Bob la Malforte-batu apenaª enrigardis tra la krada pordego, se li urße forrapidis, kaj li venis al Prücsök neniam plu, ¤ar tre delikata, eleganta, blankhara virino el la fondintoj de la lernejo ¤i-hore vizitis tien, kaj Bob la Marforte-batu rekonis en Ùi sian patrinon, edzinon de markizo Brion…

       …Poste surprizis ¤iun tiu fakto, ke la registrara komisaro Mervin petis sian pensiigon, kaj repacißinte kun sia edzino, li retirißis ien en trankvilan dometon. Decoux deziris edzinigi Prücsök-on nur tiam, kiam Ùi jam havos dekok jarojn, sed Ùangis lian decidon tiu letero, en kiu la edukejo apelaciis kun bedaªro, ke la polico en oficiala letero vokis la atenton de la lernejo pri publike danßeraj homoj, kiuj Ùtelumadas ¤irkaª la instituto. Ãar en la edikejo oni scias, ke temas pri la vizitantoj de fraªlino Decoux, jam ne estas prokrastebla peti lian disponon: ¤e kiu plej baldaªa, laªhorara rapidtrajno li deziras atendi sian filinon, des pli, ¤ar hodiaª tagmeze la poÙto portis kelkajn tre belajn, svisajn brakhorloßojn kiel donacon por la knabino, kaj la polico tuj ekzekuciis tiujn horloßojn, kvankam laª la knabino ili kuÙis sub la fortepiano. Tamen sukcesis aranßi, ke la instruistino pri kantado defendu sin en libera stato, paginte kaªcion.

       Tiel Prücsök edzinißis post unu jaro al kapitano Deboulier, la ceremonio estis en Casablanka, kaj la provizora razio, okazinta en la tago de la geedzißa festo portis la plej grandan rezulton de la memoreblaj tempoj, notita en la kriminala kroniko de la urbo. Bedaªrinde, laª la persona interveno de la iama registara komisaro, oni devis lasi ¤iun homon libera, kiujn la polico arestis tiun tagon.

       Post la nuptofesto la juna paro portis multajn florojn al la tombo de Ludoviko la Saßa, el la plej belaj plantoj de Marie la Vidva…

       Kaj bela bukedo da floroj atendis Prücsök-on hejme kun la bondeziroj de la sendinto: