Estinta temo: Maldikigi Vortaron

Maldikigi vortaron estas diskuanta temo ne nur en Ĉinio, sed ankaŭ en universala Esperantujo. Mi pensas,ke la temo daŭros post nia mortiĝo.

Esperanto estas artefarita lingvo. Pro tio, iu volas lanĉi neologismon, iu mallanĉi neologismon. Ĉu ili volas fari same en la nacia lingvo? Tute ne, ĉar lingvo evoluas laŭ nia socia bozono.Ekz. telefono estis neologismo je ĝia aperiĝo. Telefona hanzia(汉字) vorto devenis de la japana lingvo.Alia bezono pro homa uzo,ekz. PK, fakte troviĝas samsignifa vorto en la ĉina lingvo – 打擂, sed pro televida funkcio, ĝi disvastiĝas en nia vivo. Jes, ni kontraŭis, sed vane.

Mi ankaŭ legis la artikolon Poetoj Detruas Nian Lingvon en la revuo ‘Esperanto’.Sciu,ke iuj ankaŭ opinias,ke poetoj riĉigas nian lingvon. Certe ekzistas kontraŭaj opinioj. Kompreneble mi ne estas poeto kaj lingvisto. Mi diskutas tion nur pro mia esperantisteco kaj montriĝas pri mia uzada sperto. Ja kontraŭaj ambaŭflankoj jam ekzistas longe, ne hodiaŭ. Tamen, kial kaj kiel?

Ni ĉinaj esperantistoj kutime ne uzas Esperanton. La vortoj konataj por ni ne estas multaj. Ni facile legas kompreneble EPĈ-n, sed malfacile la revuon ‘Esperanto’. Kial? Ĉar, eŭropoj ofte uzas neologismojn devene de la okcidentaj lingvoj, kaj malsamajn esprimajn metodojn. Ĉu ni kontraŭe legis la revuon ‘Esperanto’? Kaj samaj ekzemploj ankaŭ ekzistas en multe da romanoj, noveloj, ĵurnaloj kaj periodaĵoj ktp. La neologismoj jam estas prenitaj en NPIV. Ĉu ni kontraŭas ĝin? Ĉu ni kompilos la vortaron,kiun nur ni ĉinoj uzas? Se tiel, vi ankoraŭ ne kompreneblos la enhavon de ‘Esperanto’ kaj aliajn skribaĵojn.

Ni ĉinaj esperantistoj kutime krokodilas ofte. Vortoj por ni kompreneble estas tro multaj. aĥ, ni konas preskaŭ nenion. Do, krokodile! Al ni, konataj vortoj ne estas tro multaj, sed male tro malmultaj. Ĉu ni povas havi bonan fudamenton de la lingvo por studi ĝin? Se ni ankoraŭ estas komencantoj, aŭ kun meznivelo de la lingvo, do, ĉu ni havas kapablecon diri ‘diskuton’? Ĉu ni diskutas la lingvan problemon per la nacia lingvo? Ĉu ni jam flue parloas en Esperanto? Ĉu ni jam flue skribas en Esperanto? Ĉu ni jam bone posedas Esperaton? Ĉu ni jam bone regas Esperanton? Ĉu ni povas diskutas per Esperanto? Ĉu ni povas polemiki per Esperanto? Ĉu ni povas verki bone en Esperanto? Ĉu ni povas insulti per Esperanto?

Kompreneble, mi ne kontraŭas ian ajn diskuton pri Esperanto, sed laŭ mia penso, ĝi certe devu esti skribita en Esperanto.Tiu ĉi agado jam tuĉas la lingvistikon. La diskutado ne devu esti nur en la sfero de Ĉinio. Memoru,ke la lingvo estas la monda lingvo.

Maldikigi vorton estas vana, sensignifa kaj eĉ malinteligenta.Ni devu enkapigi pli multe da vortoj, koni, elekti, posedi kaj regi ilin. Antaŭ tio, ni ne havu penson ŝanĝi ĝin. Lasu lingvistojn kaj kompilintojn fari tion. Lastatempe, mi nove ellernis la neologismojn en NPIV: kimĉio kaj kamikazo. Neniaj kunmetitaj vortoj per Esperanto eblos esprimi la aferojn. La neologismoj estas necesaj. Kaj simile kiel 元宵 aŭ 汤圆 de Ĉinio, absolute ne devu esti ‘Dolĉe farĉitaj pastobuletoj faritaj el faruno de glueca rizo’. Ĉu jŭanŝoo eblus?

Nun, La plej grava por ni, estu esti uzanto de nia lingvo.Vi trovos iajn problemojn uzante la lingvon. Kaj vi certe volos prove solvi la problemon.PIV dikiĝos pli kaj pli, malgraŭ ni maldikigi nian vortaron. Sed PIV estas aŭtoritata vortaro,kiun uzas esperantistoj tutmonde. Certe iuj vortoj estos forigitaj poste, sed tiu laboro estas aŭ estos farita de Akademio de Esperanto.

Vi havos penson – tro multe da vortoj mankas al ni, kiam vi bone kaj profunde lernos kaj uzados nian lingvon.