Patro direktis sian rigardon al formikoj sur la digo. Trupo da malhelaj ruĝaj formikoj hasteme transportis grundon. Li metis terbulon inter formikojn, sed la formikoj, barataj de la terbulo, ne ĉirkaŭiris ĝin kaj kun penado ĝin transgrimpis. Li ekprenis la terbulon kaj plenforte ĝin ĵetis en la riveron. Ĝi plonĝis en akvon, sed la rivero sensone ĝin akceptis. La suno atingis la zeniton. Varma fiŝodoro leviĝis ĉie el la rivero, rebriloj glimis ĉie kaj sibloj aŭdiĝis ĉie. Patro sentis, ke inter la ĉielo kaj la tero plene ŝvebas ruĝa pulvoro de sorgospikoj kaj bonodoro de sorgovino. Je ekklino malantaŭen li kuŝigis sin sur la digon. Dum tiu ĉi momento li sentis fortan korbatadon. Iom poste li komprenis, ke ĉiaj atendoj ricevas rezulton kaj la rezulto aperas tiom ordinare kaj nature. Li trovis, ke sur la ŝoseo ambaŭflanke borderita de sorgoplantoj alrampas kvar malhele verdaj skarabo-similaj monstroj senbrue.
“Aŭtoj,” Patro murmuris, sed neniu respondis al li.
“La aŭtoj de japanaj diabloj!”
   Patro eksaltis kaj stupore rigardis tiujn kamionojn, kiuj alpafiĝis falstele. Ili trenis brunan longan voston kaj sur ilia kapo klake brilis inkandeska lumo.
   “Aŭtoj alvenas!”
   La krio de Patro similis glavon, kiu senkapigis ĉiujn trupanojn, tiel ke regis stulta silento en sorgokampoj.
   Komandanto Yu ĝojplene kriis: “Finfine tiuj diabloj alvenas. Fratoj, pretigu vin bone. Pafu, kiam mi ordonos.”
   Okcidente de la ŝoseo Mutulo saltetis, frapante al si la sidvangojn. Kelkdek trupanoj, klinante sin, kun pafilo en la mano, surventre kuŝiĝis sur la deklivon de la digo.
   Jam aŭdiĝis la zuma muĝado de la kamionoj. Apud Komandanto Yu Patro surventre kuŝis, levante la pezan Browning-pistolon en la mano. Lia pojno arde doloris kaj lia manplato malsekiĝis de ŝvito. Karnopeco ĉe la spaceto inter liaj polekso kaj montra fingro subite eksaltis kaj iom poste ĝi tumulte saltetadis. Surprizite li rigardis laŭritman saltadon de la karnopeco, granda kiel abrikotkerno, kvazaŭ en ĝi kaŝiĝis birdido volanta elŝeliĝi. Li ne volis, ke ĝi saltu, sed pro fortostreĉo lia tuta brako eĉ tremis. La komandanto donis alpremon al lia dorso kaj la karnopeco abrupte ĉesis salti. Patro ŝanĝis la maldekstran manon por teni la pistolon, ĉar la fingroj de lia dekstra mano spasmiĝis kaj ne povis sin etendi dum longa tempo.
   La kamionoj rapide alkuris kaj pligrandiĝis. Hufgrandaj okuloj ĉe la kamionkapoj pafis blankan lumon kaj bruado de iliaj motoroj hurlis kiel venta hojlado antaŭ torenta pluvego, alportante fremdan kaj korpreman ekscitiĝon. La unuan fojon Patro vidis aŭtojn. Li divenis, ĉu tiuj monstroj manĝas herbojn aŭ fojnojn, ĉu ili trinkas akvon aŭ sangon, ĉar ili kuras multe pli rapide ol la muloj kun maldikaj kruroj de nia familio. La plenluno-similaj radoj flugrapide turniĝadis kaj levis nubojn da flava polvo en la aeron. Iom post iom vidiĝis klare la kamionoj. Proksime al la ŝtonponto ili malrapidiĝis. La flavaj polvonuboj disvastiĝis el la vosto de la kamionoj ĝis ilia kapo kaj nebule ŝirmis pli ol dudek homojn sur la unua kamiono, kiuj surportis abrikotflavan uniformon kaj nigre brilantan feran kepon sur la kapo. Poste Patro eksciis, ke tia fera kepo nomiĝas “ŝtala kasko”. — En 1958, kiam oni faris ŝtalon tra la tuta lando, la gisa kaldrono de nia familio estis rekviziciita, kaj mia frato ŝtelis ŝtalan kaskon el amaso da ferrubo kaj preparis manĝon per ĝi pendanta super karba fajro. Patro observis la ŝtalan kaskon, kies koloro variis en fajra fumo. En liaj verdaj okuloj brilis trista braveco, kiun li jam spertis, kvazaŭ maljuna ĉevalo en stalo aspirus galopi.

 

父亲又看到了堤上的蚂蚁。一队暗红色的蚂蚁，匆匆搬运着泥土。父亲在蚂蚁中放了一块土坷垃，被阻的蚂蚁不绕道，奋力登攀。父亲把坷垃拿起，投到河里去，河水被坷垃打破，河水却不响。日头正晌了，河里泛起热哄哄的腥气，到处都闪烁光亮，到处都滋滋地响。父亲觉得，天地之间弥漫着高粱的红色粉末，弥漫着高粱酒的香气。父亲一仰身子躺在堤上，就在这一瞬间，他心里一阵猛跳，后来他才明白，原来一切等待都会有结果的，这结果出现时，是那么普通平常，随便自然。父亲发现，被红高粱夹峙的公路上，有四个深绿色的甲虫状的怪物，无声无息地爬过来了。
    “汽车。”我父亲含含糊糊地说了一句，没有人理他。
    “鬼子的汽车！”我父亲跳起来，怔怔地望着那些像流星一样射过来的汽车。汽车的尾部拖着一条长长的焦黄的尾巴，车头上劈劈叭叭地晃动着白炽的光芒。
    “汽车来啦！”父亲的话像一把刀，仿佛把所有的人斩了似的，高粱地里笼罩着痴呆呆的平静。
    余司令高兴地吼一声：“小舅子们，到底来了，弟兄们，准备好，我说开火就开火。”
    路西边，哑巴拍着屁股跳高。几十个队员，都哈着腰，提着武器，趴到河堤漫坡上。
    已经听到了汽车嗡嗡的吼叫声。父亲伏在余司令身边，擎着沉重的勃郎宁手枪，手腕灼热酸麻，手掌汗水粘湿，手虎口那儿有一块肉突然跳了一下，接着便突突地乱跳起来。父亲惊讶地看着那块杏核大的皮肉有节奏地跳动，好象里边藏着一只破壳欲出的小鸟。父亲不想让它跳，却因用了力，连动得整条胳膊都哆嗦起来。余司令在他背上按了一下，那块肉跳动猛停，父亲把勃郎宁手枪换到左手，右手五指痉挛，半天伸不直。
    汽车飞快地驶近，增大，车头前那两只马蹄大的眼睛射出一道道白光。轰轰的马达声像急雨前的风响，带着一种陌生的、压迫人心的激动。父亲是平生第一次看到汽车，父亲猜想着这种怪物是吃草还是吃料，是喝水还是喝血，它们比我家那两头年轻力壮的细腿骡子跑得还要快。月亮般的车轮飞速旋转，黄尘飞腾。渐渐看到车上的东西了。临近石桥时，汽车慢慢减速，黄烟从车后漫过车头，朦胧地遮掩着第一辆车上二十几个穿杏黄色衣服、头上扣着乌亮铁帽子的人，父亲后来知道了铁帽子名叫钢盔。——一九五八年大炼钢铁时，我们家的铁锅被征收走了，我哥哥从钢铁堆里偷回一个钢盔，吊在炭火上烧水做饭。父亲凝视着在烟火中变幻颜色的钢盔，绿色的眼睛里，流露出伏枥老马的悲壮神色。中间两辆汽车上，装着小山一样高的雪白口袋，最后一辆汽车上，跟第一辆车一样，站着二十几个头戴钢盔的日本兵。