Patro forkuris. Liaj paŝoj fariĝis softaj flustroj kaj fariĝis la muziko el la ĉiela lando, kiun ŝi ĵus aŭdis. Avino aŭdis la voĉon de la universo, kvazaŭ venantan el tiuj ruĝaj sorgospikoj. Ŝi fiksrigardis tiujn ruĝajn sorgospikojn. Ŝi nebule viziis strangajn, belajn kaj groteskajn sorgoplantojn, kiuj ĝemas, tordiĝas, hurlas kaj implikiĝas, kelktempe kiel demonoj kaj kelktempe kiel karuloj. En ŝia vidkampo ili serpente volvas sin kaj poste sin etendas klake. Ŝi eĉ ne povis distingi iliajn kolorojn. Ili varias ruĝe kaj verde, nigre kaj blanke, blue kaj verde. Jen ili ridas ĝoje, jen ili krie ploras. Iliaj larmoj pluve batas la dezertan sablejon en ŝia koro. Tra la fendoj inter sorgoplantoj vidiĝas pecoj de la blua ĉielo, kiu ŝajnas tiom alta kaj samtempe tiom malalta. Ŝi sentis, ke la ĉielo, la tero, homoj kaj sorgoplantoj interplektiĝas kaj ĉio kovriĝas per enorma kloŝo. La blankaj nuboj sur la ĉielo glitas, frotante sorgoplantojn kaj ankaŭ ŝian vizaĝon. La malmolaj flankoj kaj anguloj de blankaj nuboj susure frotadas ŝia vizaĝon. La ombroj de la blankaj nuboj sekvas ilin kaj senĝene turniĝadas. Aro da blankaj kolomboj plonĝas el la alta aero sur la pintojn de sorgoplantoj. Ilia kverado vekas ŝin, kaj ŝi tre zorgeme observas, kian aspekton ili havas. Dume ili ankaŭ ekzamenas ŝin per siaj ruĝaj okulgloboj grandaj kiel sorgograjnoj. Ŝi sincere ridetis al ili, kaj ili rekompencas per sia larĝa rideto ŝiajn sopiremon kaj amon al la vivo ĉe ŝia morto. Ŝi silente krias: “Miaj karuloj, mi ne volas forlasi vin!” Livioj bekfaligas grapolojn da sorgograjnoj, kvazaŭ respondante al ŝia senvoĉa ekkrio. Bekante, ili englutas sorgograjnojn kaj ilia brusto iom post iom elstariĝas kaj iliaj plumoj hirtiĝas dum streĉita manĝado. Iliaj ventumilformaj vostaj plumoj ŝajnas infloreskoj skuiĝantaj en vento. Sub la tegmentrando de nia domo brediĝis arego da kolomboj. Aŭtune Avino metis lignan kuvegon plenan de pura akvo en la korton. Refluginte el kampoj, la kolomboj bonorde staris sur la randon de la kuvego, kaj vizaĝe al siaj renversitaj bildoj en akvo, ili glugle sputis el sia kropo la sorgograjnojn. Ili impone paŝis en la korto. Kolomboj! Sur la pacaj pintoj de sorgoplantoj staris aro da kolomboj, kiuj estis forpelitaj de milita pluvŝtormo. Ili rigardis al Avino, kvazaŭ starante en solena silento por bedaŭri ŝin.
   La okuloj de Avino denove malklariĝis. La kolomboj fluge leviĝas kune, svingante la flugilojn. Laŭ taktoj de konata ario ili ŝvebas sur la ĉielo lazura kiel maro. La flugiloj de la kolomboj frotadas la aeron susure. Avino leĝere soras, kune kun la kolomboj, svingas siajn flugilojn de la nova vivo kaj facile rondflugas. Kun nigra grundo sub sia korpo kaj sorgospikoj super si, ŝi sopireme rigardis la difektitan vilaĝon, la sinuan riveron, interkrucigitajn vojojn, la konfuzitan aeron tranĉitan de ardantaj kugloj, kaj la plebanojn, kiu hezitis ĉe la vojkruciĝo de vivo kaj morto. Por la lasta fojo ŝi flaris la odoron de alkoholaĵo el sorgograjnoj, kaj la freŝan kaj dolĉan odoron de varma sango. En ŝia cerbo subite fulmis la sceno la de ŝi nevidita: en pafado de kelkdek mil kugloj kelkcent vilaĝanoj en ĉifonaĵo kuŝas en sorgokampoj, kun etenditaj manoj kaj svingantaj piedoj...
   La lasta fadeno de ligado kun la homa mondo estis rompiĝonta. Ĉiuj ĉagrenoj, doloroj, streĉitaj kaj frustriĝaj sentoj falis en la sorgokampojn, hajle frapis la pintojn de sorgoplantoj, radikiĝis en nigra grundo, floros kaj donos amarajn fruktojn al generacioj por elporti. Finfine ŝi plenumis sian liberigon kaj flugis kune kun la kolomboj. En ŝia ŝrumpita pensospaco larĝa nur kiel pugno plenplenis ĝojo, trankvileco, varmo, komforto kaj harmonio. Kun granda kontenteco ŝi pie diris: “Ho, mia Ĉielo!...”

 

父亲跑走了。父亲的脚步声变成了轻柔的低语，变成了方才听到过的来自天国的音乐。奶奶听到了宇宙的声音，那声音来自一株株红高粱。奶奶注视着红高粱，在她朦胧的眼睛里，高粱们奇谲瑰丽，奇形怪状，它们呻吟着，扭曲着，呼号着，缠绕着，时而像魔鬼，时而像亲人，它们在奶奶眼里盘结成蛇样的一团，又忽喇喇地伸展开来，奶奶无法说出它们的光彩了。它们红红绿绿，白白黑黑，蓝蓝绿绿，它们哈哈大笑，它们嚎啕大哭，哭出的眼泪像雨点一样打在奶奶心中那一片苍凉的沙滩上。高粱缝隙里，镶着一块块的蓝天，天是那么高又是那么低。奶奶觉得天与地、与人、与高粱交织在一起，一切都在一个硕大无朋的罩子里罩着。天上的白云擦着高粱滑动，也擦着奶奶的脸。白云坚硬的边角擦得奶奶的脸綷縩作响。白云的阴影和白云一前一后相跟着，闲散地转动。一群雪白的野鸽子，从高空中扑下来，落在了高粱梢头。鸽子们的咕咕鸣叫，唤醒了奶奶，奶奶非常真切地看清了鸽子的模样。鸽子也用高粱米粒那么大的、通红的小眼珠来看奶奶。奶奶真诚地对着鸽子微笑，鸽子用宽大的笑容回报着奶奶弥留之际对生命的留恋和热爱。奶奶高喊：我的亲人，我舍不得离开你们！鸽子们啄下一串串的高粱米粒，回答着奶奶无声的呼唤。鸽子一边啄，一边吞咽高粱，它们的胸前渐渐隆起来，它们的羽毛在紧张的啄食中奓起。那扇状的尾羽，像风雨中幡动着的花絮。我家的房檐下，曾经养过一大群鸽子。秋天，奶奶在院子里摆一个盛满清水的大木盆，鸽子从田野里飞回来，整齐地蹲在盆沿上，面对清水中自己的倒影把膆子里的高粱吐噜吐噜吐出来。鸽子们大摇大摆地在院子里走着。鸽子！和平的沈甸甸的高粱头颅上，站着一群被战争的狂风暴雨赶出家园的鸽子，它们注视着奶奶，像对奶奶进行沈痛的哀悼。
    奶奶的眼睛又朦胧起来，鸽子们扑楞楞一起飞起，合着一首相当熟悉的歌曲的节拍，在海一样的蓝天里翱翔，鸽翅与空气相接，发出飕飕的风响。奶奶飘然而起，跟着鸽子，划动着新生的羽翼，轻盈地旋转。黑土在身下，高粱在身下。奶奶眷恋地看着破破烂烂的村庄，弯弯曲曲的河流，交叉纵横的道路；看着被灼热的枪弹划破的混沌的空间和在死与生的十字路口犹豫不决的芸芸众生。奶奶最后一次嗅着高粱酒的味道，嗅着腥甜的热血味道，奶奶的脑海里忽然闪过了一个从未见过的场面：在几万发子弹的钻击下，几百个衣衫褴褛的乡亲，手舞足蹈躺在高粱地里……
    最后一丝与人世间的联系即将挣断，所有的忧虑、痛苦、紧张、沮丧都落在了高粱地里，都冰雹般打在高粱梢头，在黑土上扎根开花，结出酸涩的果实，让下一代又一代承受。奶奶完成了自己的解放，她跟着鸽子飞着，她的缩得只如一拳头那么大的思维空间里，盛着满溢的快乐、宁静、温暖、舒适、和谐。奶奶心满意足，她虔诚地说：
    “天哪！我的天……”