Plua tiutempa elstara figuro de la Esperanta literaturo estis rusa instruisto Vasilij Nikolajeviĉ DEVJATNIN (1862 - 1938) . Antaŭe volapukisto, esperantisto ekde 1891, li verkis originale kaj tradukis el la rusa kaj germana.

当时还有一位世界语文学的杰出人物是俄罗斯的教师瓦西里·尼古拉耶维奇·德乌扬特宁（（Vasilij Nikolajeviĉ DEVJATNIN）（1862-1938），他曾是沃拉皮克语者，1891年成为世界语者，他既用世界语写作，也翻译俄罗斯和德国的作品。 

Liaj originalaĵoj: rakonto en verso Nevola mortiginto (1896), la komedietoj Edziĝo, Nefinita dramo kaj Instruita mimikisto, kaj la proza rakonto Arturo (ĝi aperis en Fundamenta krestomatio) kaj Unuaj Esperanta – Satiroj (1919).

他的原创作品有：故事诗《不情愿的杀人者》（Nevola mortiginto）（1896）、小喜剧《娶妻》（Edziĝo）、《没有结尾的剧本》（Nefinita dramo）、《有学问的模仿者》（Instruita mimikisto）和散文故事《阿瑟》（Arturo）（载于《世界语基础文选》（Fundamenta krestomatio）），以及《首批世界语讽刺小品》（Unuaj Esperanta – Satiroj）（1919）。

Pli ampleksa estas lia traduka literature aktiveco. Li tradukis la poemon de LERMONTOV Demono (1894), la verkojn de PUSKIN Boris Godunov (1894- 1895), Poltava (1906), Ruslan kaj Ludmila.       

他的文学翻译活动比较广泛，他翻译过莱蒙托夫（LERMONTOV）的诗歌《鬼魅》（Demono）（1894），普希金（PUSKIN）的作品《波利斯·戈都诺夫》（Boris Godunov）（1894-1895）、《珀尔塔瓦》（Poltava）（1906）和《鲁斯兰和鲁德米娜》(Ruslan kaj Ludmila)。

La Plena verkaro de DEVJATNIN aperis en kvar volumoj en la jaroj 1908 – 1911. Kelkaj liaj originalaj poemoj aperis en la Fundamenta Krestomatio.

德乌扬特宁(DEVJATNIN)的《作品全集》（Plena verkaro）共四卷陆续于1908-1911年间出版。他的几首原创诗歌被收入《世界语基础文选》（Fundamenta Krestomatio）。

DEVJATNIN ankaŭ aktivis en la movado. Baldaŭ post sia esperantistiĝo li estis korespondanto kaj poste amiko de L. L. ZAMENHOF. Li partoprenis jam la 1-an UK. Ĉe la 7-a UK en ANTVERPENO (1911) li gajnis la unuan premion en la Literatura konkurso. De tie li iris al PARIZO, kie li dum unu jaro vigle laboris por la movado. El PARIZO li kun turka esperantisto ROMAN piede iris al la 8-a UK en KRAKOVO(1912). Tiun ĉi sian piediron li priskribis en Propaganda piedvojaĝo al la 8-a (1913). Poste li laboris en la movado en Germanio (1912-1918) kaj en LENINIGRADO（1918-1922）kaj poste en KIEVO.

  德乌扬特宁(DEVJATNIN)在世运中也很活跃。成为世界语者不久他就成了柴门霍夫的笔友，后来两人成为了朋友。他参加过第一届国际世界语大会，在比利时的安特卫普（ANTVERPENO）举行的第七届国际世界语大会中获得了文学竞赛的一等奖。他从安特卫普去了巴黎并在那里为世界语运动积极工作了一年。他和土耳其的世界语者罗曼（ROMAN）从巴黎步行到克拉科夫(KRAKOVO), 参加了在那里举行的第八届国际世界语大会（1912）。他在“徒步参加八大，一路宣传世界语(Propaganda piedvojaĝo al la 8-a)”（1913）一文中描写了这次徒步旅行的经历。此后，他先后在德国（1912-1918）、列宁格勒（Leningrado）（1918-1922）和基辅（KIEVO）参加过世界语运动。

DEVJATNIN verkis ankaŭ instruajn, prilingvajn verkojn: Esperanta afiksaro (1914), Elementa Esperanta Sintakso (1924), lernolibrojn por rusoj, kaj kontribuadis al pluaj Esperantaj revuoj (La esperantisto, Ondo de Esperanto, k.a.) En la ombro de la genio de L. L. ZAMENHOF aktivis tuta plejado de malpli gravaj literaturistoj. La plej menciindaj elinter ili estis:

德乌扬特宁(DEVJATNIN)还撰写了教学和有关语言的一些作品：《世界语词缀》（Esperanta afiksaro）（1914）、《世界语基础句法》（Elementa Esperanta Sintakso）（1924），为俄罗斯人编写了世界语的教科书，还为多家刊物写稿（《世界语者》（La esperantisto）、《世界语之波》（Ondo de Esperanto）等）。在柴门霍夫天才的浓荫下还活跃着一批不太重要的文学家，其中值得一提的有：

Felikso ZAMENHOF （1868 - 1933），la  plej aĝa kaj la plej fervora frato de L. L. ZAMENHOF apartenis al la unuaj familianoj de L. L. ZAMENHOF, kiu lernis Esperanton kaj kun kiu L. L. ZAMENHOF konversacii en la nova lingvo kaj elprovadi ĝiajn kapablojn. Li plejmulte helpis al L. L. ZAMENHOF dekomence – jam ĉe la disvastigo de la Unua libro, partoprenis la lokan kaj internacian movadojn dum la tuta vivo.

菲利克斯·柴门霍夫(Felikso ZAMENHOF)（1868-1933）是柴门霍夫最具有热情的长兄，是柴门霍夫家人中首批学习世界语的一份子，他与柴门霍夫用世界语会话并检测世界语语言的应用能力。早在推广世界语《第一书》（Unua libro）时就给予柴门霍夫极大的帮助，并终身参与了当地和国际的世界语运动。

Literature aktivi li komencis jam en juneco. Liaj originalaj versaĵoj plejparte humuraj – aperadis sub la preŭdonimo FeZ en la unuaj Esperantaj periodaĵoj ( La Revuo, Ondo de Esperanto, Pola Esperantisto) . Libroforme aperis Homa doloro (1905)  verkita omaĝe al la 1-a UK en BOULOGNE – SUR – MER. En 1935 liaj verkaĵoj aperis kolektitaj sub la titolo Verkaro de FeZ.

他从青年时代就开始了文学创作，他的原创诗歌大都很幽默，都以 FeZ 的笔名在早期的几种世界语期刊（《杂志》（La Revuo）、《世界语之波》（Ondo de Esperanto）、《波兰世界语者》（Pola Esperantisto））上发表。他出了一本名为《人类的痛苦》（Homa doloro）（1905）的书，是献给在法国滨海城市布洛涅(BOULOGNE – SUR – MER)举办的第一届国际世界语大会的。1935年他的作品结集出版，书名为《FeZ作品集》。

Antoni KOFMAN (1865 - 1940), ruso, librotenisto, esperantisto ekde 1889, en sia tempo konsiderata unu el la plej talentitaj Esperantaj poetoj. Li debutis en Fundamenta Krestomatio, kunlaboris kun pluraj revuoj per originalaĵoj kaj per multaj lingve kuraĝaj tradukaĵoj.

安东尼·霍夫曼（Antoni KOFMAN）（1865-1940），俄罗斯人，会计，1889年成为世界语者，在当时被看作最具天赋的世界语诗人之一。他的作品首次出现在《世界语基础文选》里，曾用自己的原创作品和语言大胆的译文向多家刊物投稿。

KOFMAN tradukis Kain de BYRON, parton de Iliado kaj partojn de Faŭsto de GOETHE. Originale li verkis moketajn poemetojn kaj pikajn epigramojn.

霍夫曼翻译了拜伦（BYRON）的《该隐》（Kain）、《伊利亚特》(Iliado)局部和歌德(GOETHE)的《浮士德》局部（Faŭsto），他还用世界语创作了一些戏谑的短诗和辛辣的讽刺诗。

Hungaro Pal LENGYEL ( 1868 - 1932) estis presisto en urbo SZEKSZARD. Esperantisto ekde 1897, li meritiĝis per tio, ke en 1900, kiam la ekzisto de la sola tiama Esperanta revuo Lingvo Internacia estis en danĝero, li transprenis ĝian presadon, eldonadon kaj poste ankaŭ la redaktadon kaj administradon. Jam en 1899 aperis de li ampleksa Libro de humoraĵoj.

匈牙利人帕尔·伦格叶尔（Pal LENGYEL）（1868-1932）曾是塞克萨德（SZEKSZARD）城的一名印刷工人，1897年成为世界语者。1900年，当时唯一的世界语期刊《国际语》（Lingvo Internacia）面临险境，他接过了该期刊的印刷和出版，尔后又参加了该期刊的编辑和管理工作，为该期刊立下汗马功劳。1899年他创作的内容广泛的《幽默集》（Libro de humoraĵoj）出版。

En 1904 LENGYEL elmigris al PARIZO kaj tie kun aliuj fondis la Presan Esperantistan Societon. Inter la jaroj 1909 – 1914 li estis redaktoro de Juna esperantisto. Dum la unua mondmilito li, estante civitano de malamika ŝtato, estis internita kaj lia tuta havaĵo konfiskita. Siajn rememorojn li post la milito aperigis en Literatura Mondo (en 1922 - 1923)

1904年伦格叶尔（LENGYEL）移居巴黎，在巴黎与他人共同创立了“世界语者印刷社（ Presan Esperantistan Societon）”。1909-1914年间，他任《青年世界语者》（Juna esperantisto）刊物的编辑。一战期间，由于是敌国公民，他被囚禁，他的全部财产也一并被没收。战后他在《文学世界》（Literatura Mondo）杂志上连载过自己的回忆录。