.gif)
楼主
《日世辞典》和《汉世大词典》中相同习语的世界语译文比较
为了编写《汉语世界语大词典》，我曾将宫本正男先生编纂的《日本语エスペラント辞典》（1100页）通读了一遍，并作了阅读笔记。这些笔记后来成为我编写《汉语世界语大词典》的重要参考资料之一。日语和汉语有着共同的文化渊源：古代日语从汉语中吸收了大量词语，这些词语成为日语基本词汇的重要组成部分；近代汉语又从日语借用了大量自然科学和社会科学方面的词语，因而在汉日两种语言中存在着大量的具有共同语源、词形相同（即使用的汉字相同）、语义相近或相同的词语。认真研读《日本语エスペラント辞典》，对比这些词语的世界语译法，从中学习和借鉴好的表达方式，对提高汉世词典的编写质量无疑是有益的，必要的。
《日本语エスペラント辞典》是宫本先生一人独力编成的。该词典的后记中记载了编写的起讫时间：起稿 1973年5月，初稿 1978年8月，再稿 1982年4月，校了 1982年9月；第二版起稿 1985年10月，校了 1988年7月。这就是说，第一版从开始编写到到全部完稿付印约9年半的时间。这和我编写《汉语世界语大词典》初稿的时间大致相当。但从收词量上来看，我的词典比宫本的词典容量大，所收的例句也较多。至于具体内容的比较，由于汉语和日语毕竟是两种不同的语言，两国的文化背景不完全相同，也由于我本人是《汉语世界语大词典》词典的编者，我很难（也不便）作出客观的比较。应该说，各有特色吧。
上面说道，日语和汉语中有一些共同的语汇。这些共同语汇，有的字面虽然相同，但语义可能有细微的差别。比较这些词语在日世和汉世两种辞书中的世界语译文，是一件颇有意义且很有趣的事。下面就从宫本先生的辞典和拙编词典中摘录一些共同或近似的习语（这些共同习语几乎全部源自中国传统文化！）以对照形式列出，供朋友们研究比较。（不带黑括号的是日世辞典中的词条，带黑括号的是汉世大词典修订稿中的词条。）
败军之将不言勇。 Venkita generalo ne parolas pri la batalo. (p. 440); Generalo venkita restas muta pri afero milita. (p. 785)
【败军之将，不可以言勇】（《史记》） ［bài jūn zhī jiāng, bú kě yǐ yán yǒng］ venkita generalo ne povas [ne rajtas] paroli pri la batalo / generalo venkita devas resti muta [hontas fari menion] pri afero milita
笔杆子胜于枪杆子。 La plumo estas pli forta ol la armilo. (p. 890); La plumo estas pli forta ol la glavo. (p. 902)
【笔墨胜于刀剑】 ［bǐ mò shèng yú dāo jiàn］ la plumo estas pli potenca ol la glavo
不打不相识；不打不成交 De pluvo duŝita, la tero iĝas solida. (p. 21)
【不打不相识】 ［bù dǎ bù xiāng shí］ sen interŝanĝo de pugnobatoj oni ne sin konas reciproke / sen interbato aŭ konflikto oni ne bone interkonatiĝas — la amikeco ofte riveliĝas [naskiĝas] post akraj disputoj / sen disputo, ne interkompreno
春眠不觉晓 Dormad’ en printempo sen scio pri vekiĝa tempo. (p. 439)
【春眠不觉晓】 ［chūn mián bú jué xiǎo］ printempe oni kutimas vekiĝi el sia dolĉa dormo trovante, ke jam tagiĝis / printempa dormo [printempaj sonĝoj] daŭras eĉ ĝis post la tagiĝo
【春眠不觉晓，处处闻啼鸟】 ［chūn mián bú jué xiǎo, chù chù wén tí niǎo］ dormanton eksurprizas matenhelo, birdkantoj ĉie eĥas ĉe l’ orelo / printempa dormo dolĉis ĝis la taghelo, birdkantoj ĉie tiklas al l’ orelo
汗牛充栋 staplego da libroj
【汗牛充栋】 ［hàn niú chōng dòng］ libroj sufiĉe multaj por ŝvitigi ŝarĝobovon aŭ plenigi la domon ĝis la ĉevronoj — grandega nombro da libroj en la kabineto de iu klerulo / monto da libroj / kun riĉa biblioteko
红到耳根 ruĝiĝi ĝis oreloj (p. 962)
【脸红到耳根】 ［liǎn hóng dào ěr gēn］ ruĝiĝi ĝis la oreloj [ĝis la tempioj]
（未完待续）
为了编写《汉语世界语大词典》，我曾将宫本正男先生编纂的《日本语エスペラント辞典》（1100页）通读了一遍，并作了阅读笔记。这些笔记后来成为我编写《汉语世界语大词典》的重要参考资料之一。日语和汉语有着共同的文化渊源：古代日语从汉语中吸收了大量词语，这些词语成为日语基本词汇的重要组成部分；近代汉语又从日语借用了大量自然科学和社会科学方面的词语，因而在汉日两种语言中存在着大量的具有共同语源、词形相同（即使用的汉字相同）、语义相近或相同的词语。认真研读《日本语エスペラント辞典》，对比这些词语的世界语译法，从中学习和借鉴好的表达方式，对提高汉世词典的编写质量无疑是有益的，必要的。
《日本语エスペラント辞典》是宫本先生一人独力编成的。该词典的后记中记载了编写的起讫时间：起稿 1973年5月，初稿 1978年8月，再稿 1982年4月，校了 1982年9月；第二版起稿 1985年10月，校了 1988年7月。这就是说，第一版从开始编写到到全部完稿付印约9年半的时间。这和我编写《汉语世界语大词典》初稿的时间大致相当。但从收词量上来看，我的词典比宫本的词典容量大，所收的例句也较多。至于具体内容的比较，由于汉语和日语毕竟是两种不同的语言，两国的文化背景不完全相同，也由于我本人是《汉语世界语大词典》词典的编者，我很难（也不便）作出客观的比较。应该说，各有特色吧。
上面说道，日语和汉语中有一些共同的语汇。这些共同语汇，有的字面虽然相同，但语义可能有细微的差别。比较这些词语在日世和汉世两种辞书中的世界语译文，是一件颇有意义且很有趣的事。下面就从宫本先生的辞典和拙编词典中摘录一些共同或近似的习语（这些共同习语几乎全部源自中国传统文化！）以对照形式列出，供朋友们研究比较。（不带黑括号的是日世辞典中的词条，带黑括号的是汉世大词典修订稿中的词条。）
败军之将不言勇。 Venkita generalo ne parolas pri la batalo. (p. 440); Generalo venkita restas muta pri afero milita. (p. 785)
【败军之将，不可以言勇】（《史记》） ［bài jūn zhī jiāng, bú kě yǐ yán yǒng］ venkita generalo ne povas [ne rajtas] paroli pri la batalo / generalo venkita devas resti muta [hontas fari menion] pri afero milita
笔杆子胜于枪杆子。 La plumo estas pli forta ol la armilo. (p. 890); La plumo estas pli forta ol la glavo. (p. 902)
【笔墨胜于刀剑】 ［bǐ mò shèng yú dāo jiàn］ la plumo estas pli potenca ol la glavo
不打不相识；不打不成交 De pluvo duŝita, la tero iĝas solida. (p. 21)
【不打不相识】 ［bù dǎ bù xiāng shí］ sen interŝanĝo de pugnobatoj oni ne sin konas reciproke / sen interbato aŭ konflikto oni ne bone interkonatiĝas — la amikeco ofte riveliĝas [naskiĝas] post akraj disputoj / sen disputo, ne interkompreno
春眠不觉晓 Dormad’ en printempo sen scio pri vekiĝa tempo. (p. 439)
【春眠不觉晓】 ［chūn mián bú jué xiǎo］ printempe oni kutimas vekiĝi el sia dolĉa dormo trovante, ke jam tagiĝis / printempa dormo [printempaj sonĝoj] daŭras eĉ ĝis post la tagiĝo
【春眠不觉晓，处处闻啼鸟】 ［chūn mián bú jué xiǎo, chù chù wén tí niǎo］ dormanton eksurprizas matenhelo, birdkantoj ĉie eĥas ĉe l’ orelo / printempa dormo dolĉis ĝis la taghelo, birdkantoj ĉie tiklas al l’ orelo
汗牛充栋 staplego da libroj
【汗牛充栋】 ［hàn niú chōng dòng］ libroj sufiĉe multaj por ŝvitigi ŝarĝobovon aŭ plenigi la domon ĝis la ĉevronoj — grandega nombro da libroj en la kabineto de iu klerulo / monto da libroj / kun riĉa biblioteko
红到耳根 ruĝiĝi ĝis oreloj (p. 962)
【脸红到耳根】 ［liǎn hóng dào ěr gēn］ ruĝiĝi ĝis la oreloj [ĝis la tempioj]
（未完待续）
