千里之行,始于足下


这一极富哲理的成语出自《老子》第六十四章:合抱之木,生于毫末;九层之台,起于累土;千里之行,始于足下”。中国人常用它来比喻事情的成功是由小而大逐渐积累的。在《汉语世界语大词典》中,我是这样翻译这条成语的:

【千里之行,始于足下】 mil-li-a vojiro ĉiam komenciĝas per la unua paŝo; la unua paŝo nepras por mil-lia vojaĝo

在这个词条里我给出了两个的世界语译语。我之所以把“始于足下”译为“komenciĝas per la unua paŝo”,是基于这样的理解:《老子》是用十分简约的文体写成的(它只有短短的五千字,却包含了数千页的书才能容纳的思想内容!),我们在阅读理解的时候,要善于从字里行间读出其中隐含的意思,用世界语说就是“legas ion kaŝitan inter la linioj”。“始于足下”者,“开始于脚下迈开的第一步”也。全句的意思就是“千里的行程总是从(迈开的)第一步开始的”。词条中的第二种译法是第一种译法的简化和变通。

《老子》一书字字是珠玑,句句是哲理。下面是拙译《老子》第六十四章的译文和原文,朋友们可以从中找出上面所提到的那几句话,体会《老子》的思想的博大精深。

 

ĈAPITRO 64

 

(Tiu ĉi ĉapitro elmetas ideojn de Laŭzi pri ŝanĝiĝo kaj disvolviĝo.  Laŭzi opinias, ke tio, kio estas granda, disvolviĝas el tio, kio estas malgranda, kaj ke, antaŭ ol io ajn aperas, estas senescepte procezo.  Por eviti, ke io ŝanĝiĝu en sian malon, estas necese, ke oni prenu antaŭmalhelpajn rimedojn.  Oni devas ankaŭ neniigi ion malbonan antaŭ ol ĝi estiĝus aŭ kreskus granda.)

 

 

La stabileco de aferoj estas facile tenebla tiam, kiam ili estas stabilaj;

Tio, kio montras ankoraŭ nenian signon de ŝanĝiĝo, estas facile priplanebla;

Tio, kio estas fragila, estas facile rompebla;

Tio, kio estas tre malgranda, estas facile dispecetigebla.

Traktu la aferojn, antaŭ ol ili estiĝus;

Kaj ordigu la aferojn, antaŭ ol ili konfuziĝus.

Grangega arbo, kiun oni apenaŭ povas ĉirkaŭi per la du brakoj, kreskas el malgranda arbido.

Alta teraso, kiu havas naŭ etaĝojn, leviĝas el malgranda teramaso.

Vojaĝo de mil lioj komenciĝas per la unua paŝo.

Tiu, kiu faras agojn, fuŝas aferojn;

Kaj tiu, kiu tenas objektojn, suferas perdojn.

Tial la Saĝulo1 fuŝas nenion, ĉar Li estas en “senagado”;

Li perdas nenion, ĉar Li tenas nenion.

Oni ofte malsukcesas tiam, kiam sukceso estas jam proksima.

Se oni estas tiel atentema en la fino kiel en la komenco, oni ne ruinigas sian aferon.

Tial la deziro de la Saĝulo estas havi nenian deziron,

Kaj Li ne valorigas rarajn varojn.

La lernado de la Saĝulo estas lerni nenion, por ripari la homajn oftajn kulpojn.

Tiamaniere Li helpas la naturan disvolviĝon de ĉiuj estaĵoj kaj sin detenas de agoj.

 

1 En la filozofio de Laŭzi la “Saĝulo” estas la ideala perfektulo, la portanto de la Taŭo.

 

其脆易泮;

其微易散。

为之于未有;

治之于未乱。

合抱之木,生于毫末;

九层之台,起于累土;

千里之行,始于足下。

为者败之;

执者失之。

是以圣人无为,故无败;

无执,故无失。

民之从事,常于几成而败之。

慎终如始,则无败事。

是以圣人欲不欲,

不贵难得之货;

学不学,复众人之所过。

以辅万物之自然而不敢为。


                                                                                                                 返回目录