PAŜO DUDEKKVARA

VORTARO

AŬDACI: maltimi.

BALADO: rakonta poeziaĵo.

BANDAĜO: longa tolaĵo por kovri vundon.

BASO: plej malalta vira voĉo.

BLEKI: krii kiel besto.

BUBO: petola knabeto.

ĈEVALO: kvarpieda rajdbesto.

GLORO: famo kaj honoro.

GRIMACO: tordiĝo de la vizaĝo.

ĴALUZA: timanta pri perdo de kara objekto.

KAPONO: kastrita koko, kiun oni manĝas.

KAPREOLO: cervosimila besto.

LEOPARDO: afrika katsimila rabobesto.

LIMAKO: ĝardena rampuleto.

MASAĜI: kurace premfroti la muskolojn.

MIRAĜO: erariga alloga iluzio.

PANTOFLO: hejma piedvesto.

PAVO: birdo kun granda bela vosto.

RIMO: versfina samsoneco.

RUBANDO: longa mallarĝa teksaĵo.

SENTENCO: mallonga frazo en havanta ĝeneralan moralan principon.

SOPRANO: plej alta virina voĉo.

TAMBURO: muzikilo, kiun oni batas per bastonoj.

VARTI: zorgi infaneton.

VILA: kovrita per densaj mallongaj haroj.

LEGAĴO 

LA AĜOJ DE LA HOMO (1)

Je la unua jaro, li similas reĝon kuŝantan en portlito, ĉiuj lin ĉirkaŭbrakas kaj kisas;

je la dua jaro, li similas porkon, kiu baraktas en malpuraĵoj;

je la deka jaro, li saltadas kiel kapreolo;

je la dudeka jaro, li blekas kiel ĉevalo, vostumas kiel pavo, kaj postulas inon;

kiam li akiras edzinon, li similas azenon;

kiam li akiris idojn, li fariĝas aŭdaca kiel hundo, por havigi al ili panon kaj vivtenon;

fine, maljuniĝinte, li similas simion...

                                           Rabeno Ŝimeon Ben Eleazar

                                           el la aramea: A. Nurak

                                           (el “La Nica Literatura Revuo”)

LA AĜOJ DE LA HOMO (2)

En supra ĉambro, lulo... lulo...

Anĝele dormas la etulo:

     Etaĝo.

Sed baldaŭ li el dorm' sin ŝiras

Kaj pri la bela mondo miras:

    Miraĝo.

Jam ne plu side li tamburas,

Sed tra la dom' esplore kuras:

     Kuraĝo.

Kun vundoj li (kaj sen rubandoj)

Revenas el stratbubaj bandoj:

     Bandaĝo.

Kaj baldaŭ sekvas li kun ĝojo

Knabinon ĉien sur la vojo:

     Vojaĝo.

Al ŝi li donas sian nomon:

Por fondi kune novan domon:

     Domaĝo.

Li tiam estas tre utila

Fortika viro, kvankam vila:

     Vilaĝo.

Kaj post rapida tempopaso

Postrestas nur senviva maso:

     Masaĝo.

P.S.

Ni ne apliku al Virino

Ĉi tiun viv- kaj rimo-saĝon,

Ĉar de 1' komenco ĝis la fino

Ŝi ĉiam havas saman aĝon:

     Avantaĝo.

                                             Raymond Schwartz

                                             (el “La Stranga Butiko”)

LA AĜOJ DE LA HOMO (3)

Kaj unu homo ludas multajn rolojn

En sia viv', kun aĝoj sep por aktoj.

Unue la infano, ploradante

Ĉe 1' brakoj de la vartistino.

Tiam La juna lernejknabo, plendetante,

Havante librosakon, kun vizaĝo

Matenopura, rampetante kiel

Limako nevolonte al lernejo.

Kaj tiam la amanto, sopirante

Kiel fornego, kun balad' malgaja

Al brovo de la amatino. Tiam

Soldato, plena je mirigaj ĵuroj,

Havante barbon kvazaŭ leopardo,

Ĵaluza pri honoro, malpacema,

Celante tiun aerglobon, gloron,

Eĉ de la faŭko de la pafilego.

Kaj tiam, la juĝisto, dikakorpa

Pro multe da donacoj de kaponoj,

Severokula, kun tondita barbo

Laŭ profesio lia, kaj dirante

Sentencojn saĝoplenajn, kaj ekzemplojn

Modernajn. Tiel li la rolon ludas.

La sesa aĝo transmoviĝas tiam

Je grimacul' maldika, en pantofloj,

Portanta okulvitrojn, kun saketo

Ĉe 1' flanko; liaj ŝtrumpoj, konservitaj

Ankoraŭ de juneco, jam tro larĝaj

Por la malgrasaj kruroj. Lia voĉo

Ne plu vireca baso, sanĝiĝinte

En infanecan sopranaĉon, pepas

Kaj fajfas en la son'. La lasta sceno

De 1' stranga okazplena historio —

Maljunegeco — nura forgeseco,

Sen dentoj, sen okuloj, gusto, ĉio.

                                                    William Shakespeare

                                                    el la angla: Ivy Kellerman

                                                    (el “Kiel Plaĉas al Vi”)

EKZERCOJ

135. Leginte la suprajn eltiraĵojn, respondu jenajn demandojn:

1. “Li vostumas kiel pavo.” Analizu la nuancon de la sufikso -UM.

2. “Ĉirkaŭbrakas.” Esprimu la saman koncepton per radiko plus -UM.

3. En la poemo de Schwartz troviĝas multaj vortludoj, kiujn oni nomas kalemburoj. Ilia efiko dependas de la samformeco de diverssignifaj vortoj. Elpensu plurajn propoziciojn, kiuj estas ambiguaj pro kalemburoj.

4. “... ĉien sur la vojo." Klarigu la neceson de la akuzativo en ĉien.

5. “Tiam la juna lernejknabo ... nevolonte al lernejo.” Kio estas gramatike neregula en tiu propozicio?

6. “Sopirante kiel fornego.” Klarigu tiun similigon.

7. “Mirigaj ĵuroj”. Kiu vorto estus pli preciza ol “ĵuroj” ĉi tie?

8. Donu sinonimon de “pafilego”.

9. “Havante barbon kvazaŭ leopardo.” Ĉu vi trovas tiun similigon trafa? Motivigu vian respondon.

136. En la subajn propoziciojn metu korekte PLI aŭ PLU:

a) Iru _______ rapide!

b) Mi postulus nenion ________ krom ke oni montru al mi estimon.

c) Danĝere estas lin lasi _______ en tia libereco.

d) Li ne vivos _________o1 unu tagon.

e) Mi ne povas in unu paŝon __________.  

137. En ĉiun suban propozicion enmetu korekte po unu el jenaj vortoj:

DETRUI; EKSTERMI; ELĈERPI; FORMANĜI; KONSUMI; NENIGI; NULIGI; PERDIGI; PEREIGI; RUINIGI.

a) Malsato __________os lian forton.

b) Kia granda homo _________iĝis!

c) Ne sufiĉas _______i, necesas plenigi la malplenon.

d) Sekeco _______as la grenon.

e) La krizo _________is al ni multajn amikojn.

f) Li baldaŭ _________is la tutan vinon el la barelo.

g) La bordon iom post iom ________as la maro.

h) Tertremo _________is la urbon.

i)  La komitato ________is sian antaŭan decidon.

j) La malamikoj volis tute ________i nian popolon.

138. Donu sinonimojn de la sekvantaj vortoj:

BONEMO; FLIRTEMA; HEJMŜUO; ENSPEZO; JUĜDECIDO; KANAJLO; PAROLADISTO; ROLANTO; SABLOMONTETO; TERPOSEDAĴO.

139. Uzu jenajn substantivojn verbe en propozicioj:

FONTANO; GEMO; HIMNO; HIPOTEZO; INDIVIDUO; KAŬĈUKO; KONTURO; KRIZO; MANDARENO; METODO.

140. Uzu korekte jenajn vortojn en propozicioj:

PERI; PERLABORI; PERFORTI; PERLETERE; PERKRAJONE; SENPERA

141. Elpensu sep aĝojn de la virino. Klopodu, por ke viaj komparoj estu simile trafaj kaj spritaj, kiel tiuj de Simeon Ben Ekazar.

142. Priskribu (proze, se vi volas!) la sep stadiojn de la geedzeco.

143. Vi legis supre tri opiniojn pri la diversaj aĝoj de la homo. Kiu el ili ŝajnas al vi plej trafa? Plej sprita? Plej serioza? (Pravigu ĉiufoje vian respondon.) Ĉu vi konsentas kun ili? Se ne, kial ne?