Bakin - Esperantista pioniro de la Ĉina literaturo
Lee Chong Yeong
2005-10-19 14:49:05 19
Forpasis la granda ĉina verkisto Bakin. Li lernis Esperanton en
Nankino jam en la 1920-aj jaroj, kaj pere de Esperanto tradukis literaturon al
la ĉina. En la 1930-aj li verkis unu el la fruaj majstroverkoj de la ĉina
realisma prozo, la romanon "La Familio". Tiu verko poste estis tradukita al
multegaj lingvoj. Dum la kultura revolucio en la 1960-aj jaroj la aŭtoro estis
kruele persekutata. Poste, en 1980, aperis en Ĉinio esperanta traduko de lia
romano "Aŭtuno en printempo", kies titolo estis inspirita de la romano "Printempo
en aŭtuno" de Julio Baghy. En la sama jaro Bakin mem unuafoje povis partopreni
Universalan Kongreson de Esperanto, en Stokholmo.
En la aĝo preskaŭ 101 jaroj, la 17-an de oktobro forpasis la granda esperantisto
Bakin (Ba Jin, °Í½ð), unu el la plej konataj ĉinaj verkistoj de la pasinta
jarcento, honora prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo, membro de la honora patrona
komitato de UEA. Pli frue Bakin estis interalie prezidanto de Ĉina Esperanto-Ligo.
En Esperanto aperis pluraj verkoj de Bakin, inter tiuj la granda romano La
Familio kaj la romaneto Aŭtuno en printempo, kies titolo estis inspirita de la
romano Printempo en aŭtuno de Julio Baghy. Tiun originale esperantlingvan
romanon Bakin tradukis al la ĉina jam en 1932.
La nomo Bakin (foje transskribata kiel Ba Jin aŭ Pa Jin) efektive estis
pseŭdonimo. La vera nomo de Bakin estis Li Feigan. Li naskiĝis la 25-an de
novembro 1904 en Chengdu en suda Ĉinio en bonstata familio, kaj ricevis bonan
edukon, studante interalie la anglan.
Jam en 1921 li verkis artikolon kun la titolo "Karakterizaĵoj de Esperanto".
Tiam li konis nur la elementojn de Esperanto, sed jam klopodis disvastigi ĝin,
ĉar al li plaĉis la idealoj de Zamenhof. En 1923 li translokiĝis unue al Ŝanhajo
kaj poste al Nankino, kie li daŭrigis siajn studojn, bone lernis ankaŭ
Esperanton, kaj legis ĉiujn troveblajn librojn en Esperanto. Poste, en 1928, li
studis en Parizo, kaj tie konatiĝis kun alia granda veterano de la ĉina
Esperanto-movado, Hujucz.
La plumnomon "Bakin" Li Feigan elektis laŭ du silaboj el la ĉinaj nomoj de siaj
du korifeoj, la rusaj anarkiistoj Bakunin kaj Kropotkin. Li admiris radikalajn
rusajn verkistojn kaj sopiris iĝi profesia revoluciulo en la kamparo. Sian
grandan romanon kun la titolo La Familio li finverkis en Ŝanhajo en 1933.
Dum la milito kontraŭ la japana okupacio en 1937-1945,
Bakin migris de loko al loko sed neniam ĉesis verki. Li helpe de esperantaj
tradukoj tradukis literaturon al la ĉina, kaj li ankaŭ planis traduki al
Esperanto sian romanon La Familio, sed tiun intencon li neniam realigis.
Jam dum la milito alia konata ĉina esperantisto Chen Yuan komencis traduki la
romanon. En artikolo pri Bakin li skribas: "Emociita kaj edifita de "Familio",
mi tradukis kelkdek paĝojn dum milita periodo. S-ro Ĵelezo kuraĝigis min tion
daurigi kaj promesis, ke li helpos publikigi la tradukon. Sed bomboj de japanaj
invadintoj detruis mian hejmon kaj ankau mian tradukon."
Dum la kultura revolucio (1966-1976) estis persekutata kaj
sendita al "reedukado per laboro" laŭ la ordonoj de Maŭ Zedong. Dum tiu periodo,
kiun li pasigis en la Kadra lernejo de la 7-a de majo, alinome "La bovinejo", li
hazarde trovis la Dian Komedion de Dante. Nokte en "la bovinejo" li sekrete
kopiadis la tekston mane, kaj tage, laborante en la kampoj aŭ ricevante
kolektivan kritikon, li silente recitis al si la poemojn de Dante.
En 1982, kiam jam pasis la teruroj de la kultura revolucio, kaj en Ĉinio povis
aperi liaj verkoj en esperanta traduko, li diris: "Pasis pli ol 40 jaroj, dum
kiuj mi travivis la ok-jaran Kontraujapanan Rezistmiliton kaj la dek-jaran
Kulturan Revolucion, tamen mi neniam perdis amon al Esperanto."
Jam pli frue, en 1980, Bakin flugis al Stokholmo por unuafoje partopreni la
Universalan Kongreson. Tiam li diris: "Antau mia vojaĝo miaj amikoj admonis min,
ke en tiel granda aĝo mi ne partoprenu tian kongreson. Ili ne sciis, ke en la
pasintaj jaroj mi neniam perdis intereson pri la internacia lingvo. Kaj post la
kongreso mi havas pli grandan fidon al Esperanto. Esperanto certe fariĝos komuna
lingvo de la homaro."
Laŭ la ĉina kutimo oni festis la centjaran jubileon de
Bakin jam en novembro 2003, kiam komenciĝis la centa vivojaro de Bakin. Tiam en
Ŝanhajo estis prezentitaj kvar diversaj scenaj versioj de lia romano La Familio:
kiel tri diversstilaj klasikaj ĉinaj operoj, kaj kiel modernstila teatraĵo. En
la naskiĝloko de Bakin, Chengdu, jam en 1987 estis konstruita tuta ĝardeno kun
la nomo Huiyuan. La ĝardeno prezentas la scenojn de la konata romano de Bakin.