si有格的变化，没有数的变化。加形容词词尾则构成反身加主代词sia，也只用于第三人称。

I. si代表离它最近的那个动词的主体。

（1）最常见的一种形式是与谓语动词发生关系。

例：Li amas sin mem.他爱他自己。

Ŝi lavas sin.她在洗澡。

Ili ĵetis sin sur min. 他们撞了我。

（2）与原形动词发生关系。

例:  La mizero kutimigis lin levi sin tre frue. 穷困使他习惯起得很早。

La sinjoro ordonis al la servisto vesti sin rapide. 老爷命令仆人赶快穿衣服。

试比较：La sinjoro ordonis al la servisto vesti lin rapide. 老爷命令仆人赶快替他穿衣服。

（3）与分词形容词发生关系。

例：Ŝi ekvidis viron sternanta tapiŝon antaŭ si. 她忽然看见了一位正在把地毯铺在自己面前的男子。

试比较：Ŝi ekvidis viron sternanta tapiŝon antaŭ ŝi. 她忽然看见了一位正在把地毯铺在她面前的男子。

（4）与动名词发生关系。

例：Tia flatado al si estas naŭza. 这种自我陶醉让人讨厌。

    Ŝi admires lian fidon al si. 她佩服他的自信。

试比较：Ŝi admires lian fidon al ŝi. 她惊叹他对她的信任。

 （5）与具有动词意义的形容词发生关系。

例：Li vivas kun homo tro postulema por si.

他和一位为自己要求过多的人生活在一起。

<注>1. 当si要表示“相互”的意思时，为使表达清楚，可以用 reciproke 或 unu (la) alia(j )n词来代替。

例：Ili amas sin. 句子是表示“他们自爱”，“还是他们相爱”，人们不易确定。为此，人们将前一意思改为：

Ĉiu el i1i amas sin mem. 或 Ili ĉiuj amas sin mem.

将后一意思改为:

Ili amas sin reciproke. 或 Ili amas unu (la) alian.

2．当要表示有关人体的某一部分时，柴门霍夫愿意用al si, 而不用sia的形式。

例: Ŝi kombas al si la harojn. 她在梳头。

Li rompis al si la femuron. 他的大腿摔断了。

3 . en si, per si（mem）, inter si 等词组作副词用时，巳不受人称的限制。

例：Oni ne povas ekkoni la realon en si．人们还不能从本质上去认识现实。

Tiujn malsamajn objektojn miksi inter si oni neniel devas．人们怎样也不应该把那些不相同东西混杂在一起。

Ne semu malpacon inter si！不要在自己人中间散布不和！

4．si的宾格sin可作前缀使用，表示mem的意思。构成的新词，使用时不受人称的限制。

Ni estu singarde!  我们要谨慎!

Via sindono al Esperanto estas admirinda.  你对世界语的献身精神值得赞扬。

II. sia 除有格和数的变化外，其用法和si相同。

（1）表示它所代表的主体的所属。

例：La patro amas sian infanon.  这位父亲爱自己的孩子。

Ŝi lavis sin en sia ĉambro.   她在自己的房间里洗了澡。

（2）具有sia propra “自己的”的意思。

例：Sia estas kara pli ol la najbara.  自己的比邻人的更宝贵。

Por ĉiu afero estas sia tempo kaj maniero.   每件事情都有自己的时间和方式。

＜注> 1. sia作前缀时，一般只用于第三人称。

例：Ĉiu forvagis siaflanken.   每个人都跑到自己的一边去了。

试比较：Ĉu vi konsentas viaflanke？你方面同意吗？

但 siatempe 例外，不受人称限制。

例：Ĝi venos siatempe.   到时候它就会来的。

Mi proponos siatempe novan regulon.  在适当的时候，我将建议（使用）一条新规则。

  2.如果句中主语不是以人称代词，而是以其他词类表示，而使其具有泛指意义时，可以看作第三人称，用 si (sia)。

例：Perdonta sian kapon ne zorgu pri kombilo.  快要掉脑袋的人就不要去管梳子的事。

Koni sin mem estas malfacile.  要有自知之明是不容易的。

  3. iu, tiu, kiu, ĉiu, neniu 如果作第一、二人称中的个体时．应看作为第三人称。

例：Iuj el ni ne ricevis sian porcion.   我们中间有些人没有得到自己的一份。

Neniu el vi evitos sian sorton.   你们中间没有人能回避得了自己的命运。

Kiu el ni perdis sian monujon?   我们中间谁丢失了钱包？

现将世界语学院为练习si和sia的用法所提供的例句摘录一部分，以供参考：

1. Vi lavas vin kaj li lavas sin.   你洗澡，他洗澡。

2. Ĉiuj homoj akiras por si.    所有的人都得到自己的一份。

3. Ŝi estas amata por si, ne por la doto.   爱她是爱其人，不是爱嫁妆。

4. Ŝia propra patrino forpelis ŝin de si.   她的亲生母亲把她从自己身边赶走了。

5. Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem.

我的兄弟对斯特凡说，他爱他胜过爱自己。

6. Mia patrino plendas, ke ŝiaj filinoj faras ĉion por si, nenion por si.

我母亲抱怨说，几个女儿干事只为自己打算，对她什么也不管。

 7. La infanoj serĉis sian patrinon.   孩子们找过自己的母亲。

 8. Ŝi estas amata de siaj instruistinoj.   她被自己的女老师们所喜爱。

 9. Li promenis kun sin edzino；li kaj lia zdano promenis.

他和自己的妻子散步。（两句意思一样，用前置说kun时用sia,用kaj时用lia）。

10. Ili kondukis la kolegojn en sian loĝejon anstataŭ ili kun ili en ilian.

他们把同事们带到自己的住处，而没有和同事们一起去同事们的家。

11. La patrino diras, ke ŝia filino venos kun sia infano.

这位母亲说，她女儿要带自己的孩子一起来。

12. Josefo otdonis al siaj servistoj balzami lian patron.

约瑟夫吩咐自己的仆人要给他的父亲搽香脂。

13. Li invitis la pentriston alporti unu el siaj pentraĵoj.

他请画家从自己的画中挑一张画带来。

14. La reĝo, konsultinte kun la ĉefministro, sendis voki sian kuraciston.

国王和大臣商量以后，派人去叫自己的医生。

15. Li sidiĝis sur la seĝo prezeatita at li.   他坐在指给他的椅子上。

  16. Li portis seĝeton refalditan sur si mem.   他带了一个马扎。

  17. Li estos kiel arbo donanta sian frukton en sin tempo.

他将象是一裸到时间就结果实的树一样。

  18. Li rekompencis la soldatojn batalintajn por lia savo.

他酬谢了那些为了救他而战斗过的士兵们。

 19. La pastor sentis la pekulon tuŝita de liaj admonoj.

神父觉察到有罪的人被他告诫而有所感动。

          20. La juĝisto opiniis la atestanton influata de siaj antaŭjuĝoj.

法官认为证人受着自己偏见的形响。

21. Li evitu la trinkaĵojn por li tro acidajn.   别让他喝对他来说有点太酸的饮料。

22. Ĉiu konas homojn nur por si indulgajn.  谁都看透原谅、纵容自己的人。

23. Picasso vizitis la muzeon, faman pro siaj pentraĵoj.

毕加索参观了因他的画而出了名的博物馆。

24. Ili vizitis la muzeon, faman pro siaj pentraĵoj. 

他们参观了因藏画而出了名的博物馆。

25. Moki ies fidon al si mem.   嘲笑某人的自信。

26. Oni komprenis liajn gestojn per si mem.   大家对他的手势心照不宣。

27. Meti ĉion en sian lokon.   把一切物品放到该放到的地方去。