学译园地

Lerni

Tradukadon


                                                               
                               

                                                         Patro Milon

Depost unu monato, la brula suno ĵetas al la kampoj ardajn flamojn. La vivo radianta disfloras sub la priverŝo de flamo.  La tero, kiu etendiĝas ĝis la horizonto, estas freŝverda. La vastega ĉielo estas lazura.  Rigardate de malproksimo, la normandiaj bienoj, kiuj dissemiĝas sur la ebenaĵo, similas al arbaretoj, ĉirkaŭataj per la heĝo de fagoj maldikaj kaj altaj.

En proksimo, kiam oni puŝmalfermas la lignan barilpordeton vermopikitan, oni vidis grandan ĝardenon, ĉar la antikvaj pomujoj ostecaj kiel kampuloj estas florantaj. En korto la nigraj, kroĉemaj kaj maljunaj trunkoj etendas siajn ruĝetajn kaj blankajn kronojn sub la blua ĉielo.  La aromo de freŝaj floroj miksiĝas kun odoro de stalo vaste malfermita kaj kun vaporo de sterkduno, kiu fermentas, kovrata de kokoj.

Tagmeze, la familio tagmanĝas sub la ombro de la pirarbo plantita antaŭ la pordo: patro, patrino, kvar infanoj, du servistinoj kaj tri ĉambristoj. Oni ne multe paloras. Oni unue manĝas supon kaj poste pladon da miksaĵo plena de terpomoj stufita kun lardo. De tempo al tempo servistino stariĝis kaj iras al la kelo por preni pli da cidro.

La viro, kvardek-jara fortikulo, kontemplas la viton, ankoraŭ nudan, kiu rampas kiel serpento laŭlonge de la muro sub la persienoj de lia domo.

Finfine li diras: “La vito de patro burĝonas frue ĉi-jare, eble ĝi portos fruktojn.”

La virino ankaŭ sin turnas kaj pririgardas ĝin, sed sen diri eĉ unu vorton.

Ĉi tiu vito estas plantita tie, kie ilia patro estis pafmortigita.

Tio okazis dum la milito de 1870.  Prusoj okupis la tuta landon. La generalo Faidherbe estis gvidanta armeon de nordo kontraŭstaris kun ili.

Nu, la stabo de la prusa armeo estis establita en ĉi tiu bieno. La posedanto de la bieno estis la patro Pierre Mion, kiu okupiĝis pri akcepto kaj loĝigo al ili laŭ plej granda eblo.

Depost unu monato, la avangardaj trupoj de germana armeo ĉiam faris observadojn en la vilaĝo. La franca armeo, kvardek kilometrojn de ĉi tie, restis senmova.  Kaj ĉiunokte ulanoj malaperis.

Ĉiuj skoltoj neniam revenis, se ili nur estis senditaj solaj en du-aŭ-triopo.

Matene oni povis trovi iliajn kadavrojn en kampoj, ĉe la randoj de kortoj, en irigaciaj kanaloj aŭ en fosaĵo.  Iliaj ĉevaloj kuŝis laŭlonge de la vojo kun gorĝoj fortranĉitaj.  

Tiuj murdoj ŝajne estis faritaj de samaj homoj, kiujn oni ne sukcesis malkovri.

Pro tio la lando teruriĝis.  Germana armeo laŭ simpla denunco pafmortigis kamparanojn kaj enprizonigis virinojn. Ili vringis informojn de infanoj per minacaj rimedoj.  Sed ili eltrovis nenion.

Sed, iun matenon, oni rimarkis, ke patro Milon kuŝas en sia ĉevalstalo, kun glava vundo sur la vizaĝo.

Oni ankaŭ trovis du mortigitajn ulanojn, kies ventroj estis distranĉitaj, je tri kilometroj for de la bieno.  Unu el ili ankoraŭ tenis enmane sangmakulitan sabron. Klare li estis batinta por sin defendi.

Antaŭ la bieno milita tribunalo estis tuj formita sub la libera ĉielo, kaj la maljunulo estis alkondukita.

Je la aĝo de sesdek ok jaroj, li havis malgrasan kaj malgrandan staturon kun iom kurba dorso kaj paro da grandaj manoj kiel pinĉiloj de krabo.  Liaj senbrilaj kaj maldensaj haroj, kiel viloj de anasido, malkaŝis lian kranian haŭton tie kaj ĉi tie.  La bruna kaj sulketiĝinta haŭto sur la kolo montris dikajn vejnojn, kiuj malaperis sub la makzeloj, Li estis rugardata kuel avarulo, kun kiu oni malfacile tenis bonan rilaton. 

Ili lin lokis inter kvar soldatoj, lasis lin stari antaŭ la tablo tirita eksteren el la kuirejo.  Kvin oficiroj kaj kolonelo sidis ĝuste kontraŭ li.

La kolonelo parolas en la franca lingvo:

— Patro Milon, depost kiam ni alvenis ĉi tien, ni nur faras laŭdon al vi. Vi ĉiam tre bone traktas nin kaj nin prizorgas kun granda komplezemo. Sed hodiaŭ, grava denuncado koncernas vin, tial vi devas klarigi la aferon. Kiel vi ricevis la vundon je la vizaĝo?

La kamparano respondis nenion.

La kolonelo daŭrigis:

— Via silentado kulpigas vin, patro Milon. Sed mi volas vin respondi al mi, ĉu vi aŭdis? Oni trovis, ke du ulanoj estas mortigitaj hodiaŭ matene proksime de la monto Calvaire, ĉu vi scias kiu mortigis ilin?

La maljunulo neniom ambigue respondis:

— Estas mi.

La kolonelo, surprizite, fikse rigardis al la kaptito dum silenta momento.  Patro Milon restis trankvila, kun stulta de kamparano, kaj rigardis malsupren, kvazaŭ parolanta al sia pastro.  Sed estis videble, ke li estis sinĝena en sia interno, ĉar li pene glutis salivon fojrefoje, kvazaŭ lia gorĝo estus strangolita.

La tuta familio de la maljunulo, liaj filo Jean, bofilino kaj du malgrandaj infanoj konsternitaj, staris je dek paŝoj malantaŭ li.

La kolonelo ree diris:

Ĉu vi scias, kiu mortigis la skoltojn de nia armeo, kiujn oni trovas mortaj en ĉiu mateno, sur la kampo, dum unu monato?

La maljunulo respondis kun same senesprima mieno kiel stultulo:

     Estas mi.

     Ili estas mortigitaj de vi?

     Jes, ili estas mortigitaj de mi.

     Vi sola?

     Mi sola.

     Diru ai mi, kiel vi faris tion.

Ĉi-foje la maljunulo aspektis emociite, ĉar neceso paroli longtempe evidente ĝenis lin.  Li balbutis:

— Kiel scias do mi nun? Mi tiel faris ĝuste..

La kolonelo daŭriĝis:

Mi sciigas al vi, ke vi devu elparoli al mi la tutan procezon.  Vi devu pli bone fari tujan decidon. Kiel vi komencis tion?

La maljunulo ĵetis maltrankvilan rigardon al sia tuta familio, staranta malantaŭ li.  Post momenta hezito, li subite faris decidon. 

— Mi revenis hejmen ĉirkaŭ je la oka horo de iu nokto, la sekvanta tago post kiam vi venis ĉi tien.  Vi kaj viaj soldatoj prenis de mi furaĝon de pli ol ducent kvindek frankoj, kune kun bovino kaj du ŝafoj.  Mi diris al mi:  Se ili reefoje prenos aĵojn kun kosto de cent frankoj, mi repagos al ili la tutan sumon.  Krome mi ankoraŭ havas aliajn ideojn, kiujn mi diros al vi poste.  Tiam mi rimarkis, ke unu el viaj kavalerianoj fumas pipon ĉe la flanko de fosaĵo post mia grenejo. Mi iris dekroĉi falĉileton kaj revenis per malpezaj paŝoj malantaŭ li, tiel ke li neniom aŭdis.  Kaj mi forhakis lian kapon per unu svingo, sole per nura svingo, kvazaŭ oni falĉus tritikon, antaŭ ol li povis kriis “uf!”.

 Nur se vi iras al la fondo de la lageto serĉi, vi lin povas eltrovi en sako por karbo, kun ŝtono subtenanta palisaron.

Mi havas mian ideon. Mi demetis ĉiujn liajn vestojn de botoj ĝis milita ĉapo, poste mi ilin kaŝis en la kalkofornon de la arbaro Martin post la korto.

La maljunulo estis muta.  La oficiroj ŝtoniĝintaj pro konsterniĝo, rigardis unu al la alia.  Jen la procezo de pridemandado:

Depost kiam li mortigis la kavalerianon, li ĉiam havis la penson: “mortigi la prusojn!”  Li ilin malamegis kun profunta malamego de monavida kaj patriota kamparano.  Ĝuste kiel li diris, li havis sian ideon. Li atendis kelkajn tagojn.

Oni lin lasis libere iri kaj reiri, eniri kaj eliri, ĉar li estis humilema, obeema kaj plaĉema al venkintoj.  Ĉiuvespere, li vidis la heroldon eliris. Ĉar li ofte kontaktis kun soldatoj, li ellernis  kelkajn necesajn germanajn vortojn. Iun nokton, aŭdiinte la nomon de la vilaĝo, kien la kavalerianoj volis iri, il eliris.

Li eliris de sia korto, glitis en la arbaron, venis al bakforno por kalko, kaj penetris en la finon de la longa tunelo.  Eltrovinte la vestojn de la mortinto, li sin vestis per ili.

Poste vagante sur la kampoj, li rampis laŭ la taluso por esti nevidebla, atente aŭskultante al ĉiu brueto, maltrankvila kiel ŝtelĉasisto.

Tuj kiam li opiniis, ke la tempo alvenas, proksimiĝinte al la landvojo, li sin kaŝis en vepro kaj atendadis.  Finfine, ĉirkaŭ ĉe noktomezo, aŭdiĝis galopado de ĉevalo sur la malmola grundo. Li alpremis sian orelon al la tero por konstati, ĉu nur unu kavaleriano alvenas. Kaj li sin pretigis.

La ulano alvenis kun trotego, portante depeŝojn. Li singardeme pririgardis, kun streĉitaj oreloj.  Tuj kiam li estis dek paŝojn fore, Patro Milon sin trenis transversen sur la vojo, ĝemante: "Help! Help!"  La kavaleriano haltigis la ĉevalon kaj rekonis en li germanan soldaton defalintan de sur ĉevalo.  Opiniante, ke tiu estas vundita, li saltis de sur la ĉevalo kaj alproksimiĝis al li sen ajna suspekto.  Kiam li klinis sin malsupren la nekonato, li ricevis en la mezo de sia ventro longan kaj kurban tranĉon de sabro.  Li falis sen agonio kaj baraktis en lastaj tremoj.

Ĉi-momente la normando, radianta de silenta ĝojo de maljuna kamparano, leviĝis kaj, por plezuro, fortrancis la gorĝon de la kadavro.  Poste li tiris kadavron ĝis la rando de fosaĵo kaj ĵetis ĝin en la fosaĵon.

La ĉevalo ankoraŭ trankvile atendis sian posedanton. Patro Milon suprenrajdis la ĉevalon kaj forgalopis tra la ebenaĵo.

Post unu horo, li vidis du aliajn ulanojn reiri ŝultro ĉe ŝultro al komandejo.  Li rekte kuris al ili, kriante ankoraŭ: “He, helpon, helpon!”  La prusoj rekonis la uniformon kaj sensuspekte lasis lin proksimiĝi al ili.  La maljunulo galopis, kiel obuso, inter ilin, kaj mortigis unu per sabro kaj la alia per revolvero.   

Poste li buĉis la ĉevalojn, ĉar tiuj estas germanaj ĉevaloj!  Poste li senhaste revenis al la kalkoforno kaj kaŝis ĉevalon en la fundo de la malhela galerio.  Li demetis sian uniformon tie, reprenis siajn ĉifonajn vestojn kaj revenis al sia lito, dormis ĝis mateno de la sekvanta tago.

Dum kvar tagoj, li ne eliris, atendis  la fino de la enketo komencinta.  Sed la kvina tago, li ree eliris, kaj ankoraŭ mortigis du soldatojn per sama artifiko.  Ekde, li ne ĉesis plu.  Ĉiunokte, li sencele vagis, jen ĉi tie jen tie por mortigi prusojn, galopante sub la luno, sur dezertaj kampoj, li ŝajnis ulano kiu perdis sian vojon, ankoraŭ ŝajnis ĉasisto kiu speciale ĉaskaptis kapojn de homoj. Plenuminte sian taskon, la maljuna kavalerio lasis kadavrojn, kiuj kuŝis ĉe la vojflanko, revenis al kalkoforno por kaŝi sian ĉevalon kaj uniformon.

Ĉirkaŭ la tagmezo, kun trankvila mieno, li alportis avenojn kaj akvon al la fundo de la subtera pasejo kaj nutris ĝissate la ĉevalon, kio postulis pezan laboron.

Sed en la antaŭa nokto, li ree atakis du prusajn soldatojn, unu el kiuj, jam pretigita por defendi sin kaj tranĉis per sia sabro la vizaĝon de maljuna kamparano.

Sed li mortigis du prusajn soldatojn.  Li denove reiris kaŝi la ĉevalon kaj surpotis siajn malnovajn vestojn.  Tamen kiam li reiris hejmen, pro elĉerpiteco li trenis siajn paŝojn ĝis la ĉevalejo, ne havante plu forton iri al la domo.

Oni trovis lin kuŝi sur pajloj, sangmakulitan tutkorpe ...

 

Post finrakontado, li abrupte levis sian kapon kaj fiere rigardis la prusajn oficirojn.

La kolonelo, kiu mankaresis sian barbon, demandis lin:

— Ĉu vi havas nenion por diri?

Ne, mi havas nenion por diri; la konto estas justa: mi mortigis dek ses prusajn soldatojn, nek pli nek malpli.

     Ĉu vi scias, ke vi estas tuj mortonta?

     Mi ne petis indulgon de vi.

     Ĉu vi estis soldato?

Jes.  Mi faris militon tiutempe.  Poste, estas vi, kiu mortigis mian patro, kiu estis soldato de Napoleono I, por ne paroli pri mia plej juna filo Francois, kiun vi mortigis lastmonate apud Evreux.  Vi estas ŝulda al mi, kaj mi jam ricevis repagon.  Ni nun estas kvitaj.

La oficiroj rigardis unu al la alia.

La maljunulo plue diris:

Ok por mia patro, ok por mia filo, ni likvidas konton.  Mi ne pensis serĉi kverelon kun vi, mi konas neniom vin!  Mi ne scias ankaŭ, de kie vi venis.  Sed vi nun loĝas ĉe mi, vi donas ordonojn kaj instrukciojn, kiel estas ĉe vi.  Mi nepre volas venĝi sur aliuloj.  Mi bedaŭras neniom.

Rektigante sian bruston ankilozan, la maljunulo disŝovis siajn brakojn, faris ne humilegan, nek arogantan geston.

La prusoj parolis per malalta voĉo longtempe.  Iu kapitano, kiu perdis ankaŭ lian filon en la lasta monato, defendis ĉi tiun grandaniman malriĉulon.

Tiam la kolonelo stariĝis kaj, alproksimiĝinte al Patro Milon, mallaŭte diris:

Aŭdu, maljunulo, eble troviĝas rimedo, per kiu vi povas savi vian vivon, tio estas...

Sed la maljunulo tute ne aŭskultis kaj fiksrigardis la venkintan oficiron per larĝe malfermitaj okuloj. Dum la vento blovis la maldendajn vilajn harojn sur lia kranio, li faris teruran gramacon sur sia malgrasa vizaĝo tranĉvundita de sabro. Post elstariginta la bruston, li forte kraĉis sur la vizaĝon de la pruso.

Freneza de kolero, la kolonelo levis la manojn, kaj la maljunulo refoje kraĉis sur lian vizaĝon.

Ĉiuj ofuciroj stariĝis kaj krie ordonis samtempe.

En malpli ol unu minuto, ĉiam aplomba maljunulo estis puŝita al la muro kaj pafmortigita, dum li ridetis al Jean, lia pliaĝa filo, al lia bofilino kaj al du malgrandaj nepoj, kiuj rigardis lin en paniko.

 

           Esperantigis de Lin Leming

                                Le père Milon

 

Depuis un mois, le large soleil jette aux champs sa flamme cuisante.  La vie radieusa éclôt sous cette averse de feu; la terre est verte à perte de vue.  Jusqu’aux bords de l’horizon, le ciel est bleu.  Les fermes normandes semées par la plaine semblent, de loin, de petits bois, enfermées dans leur ceinture de hêtres élancés.  De près, quand on ouvre la barrière vermoulue, on croit voir un jardin gèant, car tous les antiques pommiers, osseux comme les paysans, sont en fleurs.  Les vieux troncs noirs, crochus, tortus, alignés par la cour, étalent sous le ciel leurs dômes éclatants, blancs et roses.  Le doux parfum de leur épanouissement se mêle aux grasses senteurs des étables ouvertes et aux vapeurs du fumier qui fermente, couvert de poules.

Il est midi.  La famille dîne à l’ombre du poirier planté devant la porte: le père, la mère, qutre enfants, les deux servantes et les trois valets.  On ne parle guère.  On mange la soupe, puis on découvre le plat de fricot plein de pommes de terre au lard.

De temps en temps, une servante se lève et va remplir au cellier la cruche au cidre.

L’homme, un grand gars de quarante ans, contemple, contre sa maison, une vigne restée nue, et courant, tordue comme un serpent, sousles volets, toitle long du mur.

Il dit enfin: «La vigne au père bourgeonne de bonne heure c’t’année.  P’t-être qu’a donnera.»

La femme aussi se retourne et regarde, sans dire un mot.

Cette vigne est plantée juste à la place où le père a été fusillé.

 

C’était pendant la guerre de 1870.  Les Prussiens occupaient tout le pays.  Le général Faidherbe, avec l’armée du Nord, leur tenait tête.

Or l’état-major prussien s’était posté  dans cette ferme.  Le vieux paysan qui la possédait, le père Milon, Pierre, les avait reçus et installés de son mieux.

Depuis un mois l’avant-garde allemande restait en observation dans le village.  Les Français demeuraient immobiles, àdix lieues de là; et cependant, chaque nuit des uhlans disparaissaient.

Tous les éclaireurs isolés, ceux qu’on envoyait faire des rondes, alors qu’ils partaient à deux ou trois seulement, ne rentraient jamais.

On les ramassait morts, au matin, dans un champ, au bord d’une cour, dans un fossé.  Leurs chevaux eux-mêmes gissaient le long des routes, égorgés d’un coup de sabre.

Ces meurtres semblaient accomplis par les mêmes hommes, qu’on ne pouvait découvrir.

Le pays fut terrorisé.  On fusilla des paysans sur une simple dénonciation, on emprisonna des femmes; on voulut obtenir, par la peur, des révélations des enfants.  On ne découvrir rien.

Mais voilà qu’un matin, on aperçut le père Milon étendu dans son écurie, la figure coupée d’une balafre.

Deux uhlans éventrés furent retrouvés à 3 kilomètres de la ferme.  Un d’eux tenait encore  à la main son arme ensanglantée.  Il ŝ’était battu, défendu.

Un conseil de guerre ayant été aussitôt constitué, en plein air, devant la ferme, le vieux fut amené.

Il avait soixante-huit ans.  Il était petit, maigre, un peu tors, avec de grandes mains pareilles à des pinces de crabe.  Ses cheveux ternes, rares et légers comme un duvet de jeune canard, laisaient voir partout la chair du crâne.  La peau brune et plissée du cou montrait de grosses veines qui ŝ’enfonçaient sous les mâchoires et reparaissaient aux tempes.  Il passait dans la contrée pour avare et difficilee en affaires.

On le plaça debout, entre quatre soldats, devant la table de cuisine tirée dehors.  Cinq officiers et le colonel s’assirent en face de lui. 

Le colonel prit la parole en français:

Père Milon, depuis que nous sommes ici, nous n’avons eu qu’à nous louer de vous.  Vousavez toujours été complaisant et même attentionné pour nous.  Mais aujourd’hui une accusation terrible pèsa sur vous, et il faut que la lumière se fasse.  Comment avez-vous reçu la blessure que vous portez sur la figure?

Le paysan ne répondit ruen.Le colonel reprit:

Vous silence vous condamne, père Milon.  Mais je veux que vous me répondiez, entendez-vous?  Savez-vous qui a tué les deux uhlans qu’on a trouvés ce matin près du Calvaire?

La vieux articula nettement:

Ĉ’est mé.

Lecolonel, surpris, se tut une seconde,regardant fixement le prisonnier.  Le père Milon demeurait impassible, avec un air abruti de paysan, les yeux baissés comme s’il eût parlé à son curé.  Une seule chose pouvait révéler un trouble intérieur, c’est qu’il avalait coup sur coup sa salive, avec un effort visible, comme si sa gorge eût été tout à fait étranglée.

La colonel reprit:

     Savez-vous aussi qui a tué tous les éclaireurs de notre armée qu’on retrouve chaque matin, par la campagne, depuis un mois?

Le vieux répondit avec la même impassibilité de brute:

     C’est mé.

     Ĉ’est vous qui les avez tués tous?

     Tretous, oui, c’est mé.

     Vous seul?

     Mé seul.

     Dites-moi comment vous vous y preniez.

Cette fois l’hommeparut ému; la nécessité de parler longtemps le gênait visiblement.  Il balbutia:

Je sais-ti, mé?  Ĵ’ai fait ça s’trouvait.

Le colonel reprit:

Je vous préviens qu’il faudra que vous me disiez tout.  Vous ferez donc bien de vous décider immédiatement.  Comment avez-vous commencé?

L’homme jeta un regarsd inquiet sur sa famille attentive derrière lui.  Il hésita un instant encore, puis, tout à coup, se décida.

Je revenais un soir, qu’il était p’t-être dix heures, le lendemain que vous étiez ici.  Vous et pi vos soldats, vous m’aviez pris pour pu de cinquante écus de fourage avec une vache et deux moutons.  Je me dis: Tant qu’i me prendront de fois ving écus, tant que je leur y revaudrai ça.  Et pi j’avais d’autres choses itou su l’cœur, que je vous dirai.  V’là qu’j’en aperçois un d’vos cavaliers qui fumait sa pipe su mon fossé, derrière ma grange.  J’allai décrocher ma faux et je r’vins à p’tits pas par derrière, qu’il n’entendit seulememt rien.  Et  j’il coupai la tête d’un coup, d’un sseul, comme un épi, qu’il n’a pas seulement dit «ouf!»  Vous n’auriez qu’à chercher au fond d’la mare: vous le trouveriez dans un sac à charbon, avec une pierre de la barrière.

J’avais mon idée.  J’pris tous ses effets d’puis les bottes jusqu’au bonnet et je les cachai dans le four à plâtre du bois Martin, derrière la cour.

Le vieux se tut.  Les officiers, interdits, se regardaient.  L’interrogatoire recommença; et voici ce qu’ils apprirent.

 

Une fois son meurtre accompli, l’hommeavait vécu avec cette pensée:  «Tuer des Prussiens!»  Il les haïssait d’une  haine sournoise et acharnée de paysan cupide et patriote aussi.  Il avaut son idée, comme il disait.  Il attendit quelques jours.

On le laissait libre d’aller et venir, d’entrer et de sortir à sa guise, tant il s’était montré humble envers les vainqueurs, soumis et complaisant.  Or, il voyait, chaque soir, partir les estafettes; et il sortit, une nuit, ayant entendu le nom du village où se rendaient les cavaliers, et ayant appris, dans la frèquentation des soldats, les quelques mots d’allemand qu’il lui fallait.

Il sortait de sa cour, ses glissa dans le bois, gagna le four à plâtre, pénétra au fond de la longue galerie et, ayant retrouvé par terre les vêtements du mort, il s’en vêtit.

Alors il se mit à rôder par les champs, rampant, suivant les talus pour se cacher, écoutant les moindres bruits, inquiet comme un braconnier.

Lorsqu’il crut l’heure arrivée, il se rapprocha de la route et se cacha dans une broussaille.  Ilattendit encore.  Enfin, vers minuit, un galop de cheval sonna sur la terre dure du chemin.  L’homme mit l’oreille à terre pour s’assurer qu’un seul cavalier s’approchait, puis il s’apprêta.

Le uhlan arrivait au grand trot, rapprotant des dépêches.  Il allait, l’œil en éveil, l’oreille tendue.  Dès qu’il ne fut plus qu’à dix pas, le père Milon se traîna au travers de la route en gémissant:  «Hilfe!  Hilfe!  A  l’aide,  à  l’aide! »  Le cavalier s’arrêta, reconnut un Allemand démonté, le crut blessé, descendit de cheval, s’approcha sans soupçonner rien, et, comme il se penchait sur l’inconnu, il reçu au milieu du ventre la longue lame courbée du sabre.  Il s’abattit, sans agonie, secoué seulement par quelques frissons suprêmes.

Alors le Normand, radieux d’une joie muette de vieux paysan, se releva, et, pour son plaisir, coupa la gorge du cadavre.  Puis, il le traîna jusqu’au fossé et l’y jeta.

Le cheval, tranquille, attendait son maître.  Le père Milon se mit en selle, et il partit au galop à travers les plaines.

Au bout d’une heure, il aperçut encore deux uhlans côte à côte qui rentraient au quartier.  Il alla droit sur eux, criant encore:  «Hilfe!  Hilfe!»  Les Prussiens le laissaient venir, reconnaissantl’uniforme, sans méfiance aucune.  Et il passa, le vieux, comme un boulet entreles deux, les abattant l’un et l’autre avec son sabre et un revolver.

Puis il égorgea les chevaux, des chevaux allemands!  Puis il rentra doucement au four à plâ- tre et cacha un cheval au fond de la sombre galerie.  Il y quitta son uniforme, reprit ses hardes de gueux et, regagnant son lit, dormit jusqu’au matin.

Pendant qutre jours, il ne sortit pas, attendant la fin de l’enquête ouverte; mais, le cinquième jour, il repartit, et tua encore deux soldats par le même stratagème.  Dès lors, il ne s’arrêta plus.  Chaque nuit, il errait, il rôdait à l’aventure, abattant des Prussiens tantôt ici, tantôt là, galopant par les champs déserts, sous la lune, uhlan perdu, chasseur d’hommes.  Puis, sa tâche finie, laissant derrière lui des cadavres couchés le long des routes, le vieux cavalier rentrait cacher au fond du four à plâtre son cheval et son uniforme.

Il allait vers midi, d’un air tranquille, porter de l’avoine et de l’eau à sa monture restée au fond du souterrain, et il la nourrissait à profusion, exigeant d’elle un grand travail.

Mais, la veille, un de ceux qu’il avait attaqués se tenait sur ses gardes et avait coupé d’un coup de sabre la figure du vieux paysan.

Il les avait tués cependant tous les deux.   Il était revenu encore, avait caché le cheval et repris ses humbles habits; mais, en rentrant, une faiblesse l’avait saisi et il s’était trainé jusqu’à l’écurie, ne pouvant plus gagner la maison.

On l’avait trouvé là tout sanglant, sur la paille . . .

 

Quand il eut fini son récit, il releva soudain la tête et regarda fièrement les officiers prusiens.

Le colonel, qui tirait sa moustache, lui demanda:

     Vous n’avez plus rien à dire?

     Non, pu rien; l’compte est juste: j’en ai tué seize, pas un de moins.

     Vous savez que vous allez mourir?

     J

     J’vous ai pas d’mandé de grâce.

     Avez-vous été soldat?

     Oui.  Ĵ’ai fait campagne, dans le temps.  Et puis, c’est vous qu’avez tué mon père,

qu’était soldat de l’Empereur premier.  Sans compter que vous avez tué mon fils cadet: François, le mois dernier, auprès d’Evreux.  Je vous en devais, j’ai payé.  Je sommes quittes.

Les officiers se regardaient.

Le vieux reprit:

Huit pour mon père, huit pour mon fieu, je sommes quittes.  J’ai pas été vous chercher querrelle, mé!  J’vous connais point!  J’sais pas seulement d’où qu’vous v’nez.  Vous v’là chez mé, que vous y commandez comme si c’était chez vous.  Je m’suis vengé su l’s autres.  j’m’en r’pens point.

Et, redressant son torse ankylosé, le vieux croisa ses bras dans une pose d’humble héros.

Les Prussiens se parlèrent bas longtemps.  Un capitaine, qui avait aussi perdu son fils, le mois dernier, défendait ce gueux magnanime.

Alors le colonel se leva et, s’approchant du père Milon, baissant la voix:

Ecoutez,la vieux, ilya peut-être un moyen de vous sauver la vie, c’est de . . .

Mais le bonhomme n’écoutait point, et, les yeux plantés droit sur l’officier vainqueur, tandis que le vent agitait les poils follets de son crâne, il fit une grimace affreuse qui crispa sa msigre face toute coupée par la balafre, et, gonflant sa poitrine, il cracha de toute sa force, en pleine figure du Prussien.

Le colonel, affolé, leva la main, et l’homme, pour la seconde fois, lui cracha par la figure.

Tous les officiers s’étaient dressés et hurlaient des ordres en même temps.

En moins d’une minute, le bonhomme, toujours impassible, fut collé contre le mur et fusillé, alors qu’il envoyait des sourires à Jean, son fils aîné, à sa bru et aux deux petits, qui regardaient, éperdus.

                                                                                  


 

    汉语译文

 

米 隆 老 爹

 

一个月以来,炎炎烈日向田野喷射出灼热的火焰。在这火光的照耀下,大地上开出了快乐的生命之花。地面绿油油的,一望无际。天色一片蔚蓝,晴空万里。从远处望去,星散在平原之上的诺曼底农庄像是一片片小树林,围在又细又高的山毛榉树的藩篱之中。走到近出,人们推开被虫蛀坏的木栅门,像是看到了一座大花园;因为像农民一样瘦骨嶙峋的古老的苹果树上鲜花盛开。院子里一排排乌黑钩曲的老树干在蓝天下伸展出它那粉红夹白、光灿夺目的穹顶。敞开着的牲畜棚里散发出浓厚的气味,厩肥堆上挤满了母鸡,堆里正在发酵,透散出蒸气,这些气味和鲜花的芳香夹杂在一起。

中午,一家人:父亲、母亲、四个孩子、两个女佣和三个仆人正在门前那棵梨树的树阴下吃饭。他们不怎么说话。大家先喝浓汤,然后吃一盘盛得满满的土豆烧肉。

一个女佣不时地站起来走道酒窖里把苹果酒罐罐满。

男的是一个四十岁的壮汉,正在端详那棵挨着屋子长的、尚未结果的葡萄树,那树像蛇一样曲曲弯弯沿着墙在百叶窗下蔓延伸展。

他终于说话了: “爸爸的那棵葡萄树今年早发芽,也许要戒果实了。”

那女的也转过身来端详,但是一声不响。

这棵葡萄树就栽在他父亲被枪毙的地方。

那是在1870年战争时期。普鲁士人占领了这整个地区。费德尔布将军正率领北方部队和他们对抗。普鲁士军的参谋部就设在这个农庄里。农庄的主人是皮埃尔 米隆老爹,所以由他负责接待他们并尽力把他们安置好。

一个月来,德军的先头部队一直在村子里进行侦察。法军离此地四十千米,按兵不动;可是每天晚上总有几个德国枪骑兵失踪。

凡是单独派出去巡逻的侦察兵,只要是两三个人一组出去的, 总是有去无回。

到了早上,在田野里,院子边,沟渠里人们都能找到他们的尸体。他们的马也沿路躺着,喉咙被人用刀砍断。

这些杀入案件像是同一伙人干的,但是没有能够破案。

地方上感到恐怖了,因为只要稍一告发,农民就被枪决,妇女也被监禁起来。他们还用恐吓手段企图从孩子们身上得到线索。但是什么也没有发现。

不料有一天早晨,人们发觉米隆老爹躺在马厩里,脸上有一道刀伤。

离农庄三千米 的地方又发现两个枪骑兵被杀,腹部被剖开。其中一个手里还拿着染有血迹的马刀,可见这个人经过搏斗曾经自卫过的。军事法庭立刻在农庄前组成,露天开庭。老头儿被带了上来。

他六十八岁,瘦瘦的个子,背有点儿驼,两只大手像蟹螯一般。头上几根没有光泽的稀发薄得像小鸭的绒毛一样,使他头颅上的肌肤到处可见。颈上褐色的皱皮下面露出粗大的青筋,青筋延到颈下隐没,但又在鬓角边复现。在那个地方,大家把他看作一个吝啬而又难弄的人。

他们把他放在四个士兵中间,叫他站在一张从里面搬出来的厨房用桌前面。五个军官和一个上校坐在他的对面

上校用法语说:

“米隆老爹,自从我们来到这里,我们对你只有赞扬。你一直待我们很好,殷勤地照料我们。但是今天,一起重大的告发案件牵涉到你,因此必须把事情弄清楚。你脸上的伤是怎么来的?”

农民一句话也不回答。

上校又说:

“米隆老爹,你不说,这正说明你有罪。但是我要你回答我,你听见没有?今天早上在加尔韦山附近发现的两个枪骑兵被杀,你知道是谁杀的吗?”

“是我。”

上校感到惊讶,沉没了一会儿,眼睛直盯着犯人。米隆老爹神色镇定,表现出一副农民呆头呆脑的神情,眼睛朝下看着,像跟神甫说话时的那个样子。但是有一点儿可以看出他内心局促不安,他在使劲地一口一口地吞咽唾沫,好像喉咙被人掐住了似的。老头儿全家:儿子让,媳妇和两个小孙子都站在后面离他十步远的地方,他们惊慌失措。

上校又说:

“一个月来,每天早晨在田野里发现我军侦察兵被杀,你也知道是谁干的吗?”

老头儿用同样傻瓜般毫无表情的神态回答:

“是我。”

“他们全都是你杀的吗?”

“对,全都是我杀的。”

“你一个人?”

“我一个人。”

“那你告诉我,你是怎么干的?”

这下子老头儿显得有点儿激动,因为要他讲很多话显然使他为难。他结结巴巴地说:

“那我现在怎么知道?我就是这么干的。”

上校又说:

“我得告诉你,你必须把全部经过都给我讲出来。你要马上决定,这会对你有好处。你是怎么开始的?”

老头儿对后面正在注意着他的全家不安地看了一眼。他又犹豫了一下,随即打定了主意。

“有一天晚上我回家,大约在十点钟光景,那是在你们来到这里的第二天。你和你的士兵拿了我二百五十多个法郎的草料、一头牛和两只羊。我心想:他们如果再拿我一百个,我也要他们如数偿还。另外,我心里还有别的想法,这我以后再告诉你。当时我看到那么的一个骑兵在我谷仓后面的沟旁吸烟。我就去把镰刀取下来,轻轻地从后面走过来,他一点儿也没有听见。我一下子就把他的头砍下来,一下子,就像割麦子似的。他连喊一声‘哎’都没能来得及。你们只要到水塘底去找,就可以找到他和一块顶栅栏用的石头一起装在一只装煤的袋子里。”

老头儿沉默了。军官们都惊呆了,他们面面相觑。审问又继续进行。下面就是他们审问到的经过情形。

 

自从他杀了那个骑兵以后,心里一直想:“杀普鲁士人!”他以一个贪利的爱国农民所具有的那种隐藏着的深仇痛恨他们。正如他所说的那样,他有他的想法。他等待了几天。

因为他对战胜者恭顺、讨好,他们就让他来去自由,随意出入。每天晚上他看着传令兵出去。由于他和士兵们经常接触,学到了几句必要的德国话。一天夜里,他听到了骑兵要去的那个村子的名字后,他就出去了。他走出院子,溜进树林,走到石灰窑,钻进长长的地道直到尽头,他在地上找出死者的衣服, 把它穿到自己的身上。

然后他到田野里徘徊,他为了隐蔽自己,沿着斜坡爬行,注意倾听每个微小的声音,心里像偷猎人那样忐忑不安。

当他认为时机已到,他就走近大路,躲在荆棘丛里。他等待着。终于在半夜光景听见路面的硬土上有马在跑步的声音。他把耳朵贴在地面上听听是否只有一个骑兵过来。然后他做好准备。枪骑兵带着急件快步奔来。他眼睛警惕地在察看,耳朵在注意倾听。当他来到离米隆老爹十步远的地方,米隆老爹横在马路上爬行,嘴里在呻吟:“救人哪!救人哪!”骑兵勒住了马,认出来是一个落了马的德国兵,认为他是受勒t伤,于是就跳下马,毫无疑虑地走过来。当他朝这个陌生人俯下身子时,他的肚子正中立刻吃进一道长长的弯弯的刀刃。他立即倒下,身体只是最后颤动挣扎了几下,马上就死了。

这时, 这位诺曼底人畅快极了,内心充满着老农民所具有的无声的喜悦,他站起身来,为了取乐,把死人的头颈砍断,然后把尸体拖到沟边,扔进沟里。

那匹马还安闲地等待着它的主人。米隆老爹骑到马上,穿过平原飞驰而去。

一个小时以后,他又看见两个骑兵肩并肩地回司令部去。他直向他们跑去,嘴里又喊“救人哪!救人哪!”普鲁士人认得那套军服,毫无疑虑地让他走近身边。那老头儿奔过去,像一颗炮弹似的插到他们的中间,一手用军刀,一手用手枪又把他们两个都干掉了。

然后他又把那两匹马都宰了,因为那是德国马!接着他悠悠地回到石灰窑,把马藏到阴暗地道的深处。他在那儿把军服脱下,重新穿上自己的破衣裳,回家上床一直睡到第二天早上。

之后,他四天没有出门,等候那件已经开始的侦查案件结束。到了第五天,他又出去了;他用同样的策略又杀了两个普鲁士士兵。从此以后他一直没有停止过。他每天晚上无目的地到处转来转去,有时在这里,有时在那里去杀普鲁士人;他在月光下,在荒芜的田野里奔驰,他像是迷路的骑兵,又如专门猎取人头的猎人。这位老骑兵干完了以后,留下躺在路旁的尸体,回到石灰窑里把他的马和军服藏好。

中午光景,他不慌不忙地带些燕麦和水去喂那还留在地道深处的马。他把马喂得饱饱的,因为还要它干重活儿。

但是,就在昨天,两个普鲁士士兵又被他袭击,其中一个因为有了防备,在老农民的脸上砍了一刀。

但他还是把他们两个都杀死了。他又是回去把马藏好,重新穿上旧衣服;不过在回家时他身体疲惫不堪,拖着沉重的脚步挨到马厩里,再也没有力气走到屋里了。

人们发现他在那里身上全是血,躺在干草上 ...

他讲完以后突然抬起头来,傲视那些普鲁士军官们。

上校捋捋胡子,问他:

“你还有什么要说的吗?”

“没有,没有什么要说的;这笔账很公平:我杀了十六个,一个不少。”

“你知道你就要死了吗?”

“我可没有向你们求饶啊!”

“你当过兵吗?”

“当过。那时我打过仗。是你们杀死了我的父亲,他是拿破仑的士兵。还不说你们上个月在埃弗勒附近又杀死了我的小儿子弗朗苏瓦。你们欠了我的债,我已得到偿还。现在咱们清账。”

军官们面面相觑。

老头儿继续说:

“八个偿我父亲的命,八个偿我儿子的命。咱们清账。我本来不想找你们惹事,我又不认识你们!我也不知道你们是从什么地方来的。可是你们现在在我家里发号施令,像是在你们家里一样。我就在别人身上报这个仇。我一点儿也不后悔。”

老头儿挺起关节僵硬的胸膛,叉起双臂,摆出一副不卑不亢的架势。

普鲁士人低声说了好一会儿。有一个上尉,他的儿子上个月也被杀死,替这位气宇轩昂的穷苦人辩护了几句。

上校站起身来,走到米隆老爹身边,低声说:

“老头儿,你听着,也许有一个办法可以救你的性命,那就是 ......。”

但是老人根本不听,眼睛直瞪着那战胜的军官,这时和风吹动他头上那绒毛般的稀发,他抽缩了一下被刀砍伤的瘦脸,做出一副吓人的鬼脸,然后挺起胸膛,用力在普鲁士人的脸上啐了一口唾沫。

上校气疯了,举起手来,老头儿又在他脸上啐了一口。军官们都站了起来,同时吼叫着发令。

不到一分钟功夫,始终镇定自若的老人被推到墙脚边,这时他的大儿子让,他的媳妇和两个小孙子望着老爹,惊恐万状,老人朝着他们微笑,接着他就被枪毙了。

上校站起身来,走到米隆老爹身边,低声说:

“老头儿,你听着,也许有一个办法可以救你的性命,那就是 ......。”

但是老人根本不听,眼睛直瞪着那战胜的军官,这时和风吹动他头上那绒毛般的稀发,他抽缩了一下被刀砍伤的瘦脸,做出一副吓人的鬼脸,然后挺起胸膛,用力在普鲁士人的脸上啐了一口唾沫。

上校气疯了,举起手来,老头儿又在他脸上啐了一口。军官们都站了起来,同时吼叫着发令。

不到一分钟功夫,始终镇定自若的老人被推到墙脚边,这时他的大儿子让,他的媳妇和两个小孙子望着老爹,惊恐万状,老人朝着他们微笑,接着他就被枪毙了。


 

                                                                                                                  返回目录