翻译研究

世界语谚语选译 

 王 崇 芳 

Kiu havas abelojn,havas mielon.谁有蜜蜂，谁就有蜂蜜。（喻：留得青山在，不怕没柴烧。）

Agu kun aliaj,kiel vi volas, ke oni agu kun vi.。你要别人怎样待你，你就怎能样待人；己之所欲，施之于人。

《注》此语出自《圣经。新约》《马大福音》《第七章第十二节：

‘ĉion ajn do, kion vi deziras, ke la homoj faru a vi ,vi andaŭ faru al ili.’（所以无论何事，你们愿意人怎样对待你们，你们也要怎样待人。）这是耶稣在山上传道时所讲的名言，意思〈论语〉中的“己所不欲勿施于人”相同。〈论语〉中讲的是“勿施”，〈圣经〉中讲的是“施”，两者之间的相对，显出东西方思想的不同特色。

Kia ago,tia pago,有什么样的行为，得什么样的报偿；善有善报，恶有恶报。

〈注〉此句中的 ‘pago’转义作“报偿”，“报应”讲。

Akvo kaj pano servas al sano.水和面包有利健康；粗茶淡饭；粗茶淡饭保健康。

Akvo kura----akvo prua.流水不腐。

Akvo trankvila estas akvo danĝera.静水孕险情。

En akvo malklara oni fiŝkaptas facile.浑水之中好捉鱼；混水好摸鱼。

〈注〉源出〈伊索寓言〉。一个渔人到河里去捕鱼，他把网张开，横载河流两岸，用系看麻绳的石块拍打河水，把水弄浑，鱼儿慌忙逃窜，都落入他的网中。附近的人责备他把水弄浑，使得他们没有清水可喝，渔人却答道：“如里不把水弄浑，我吃什么呢？”这句谚语现在表示试图趁人家遇到麻烦的时候摄取利益或试图趁混活之机获取私利，以及试图为获取私利而制造不幸事件。

Kiu akvon evitas, dronl ne timas,坏在水边走，不怕被淹死。（意为：避免于冒险的事，就不会遇到危险。）

Malproksima akvo ne estingas najbaran fajron.远水救不了近火。

El malgrandaj akveoj fariĝas grandaj riveroj.涓涓之水，汇成大河。

Por saĝulo sufiĉas aludo.明人不必细说。

En ĉeesto amata,en forest’ insultata.当面被夸，背后被骂。

Amo kaj ĵaluzo estas gefratoj.j爱情和忌妒是姐弟。

Amo venhas ĉion.爱情战胜一切。

〈注〉语出古罗马诗人维吉尔(Vergilio,公元前71-前19)〈田园诗〉第十节第六十九句：“爱情战胜一切，我们赢得爱情。”

Tuso kaj amo ne estas kaŝeblaj.咳嗽和爱情是藏不住的。

Ameno diablon ne forpelas 口念“阿门”赶不走魔鬼。（意为：不采取实际行动就不可能取得实际成果。）

Al amiko nova ne fidu sen provo. 不要信赖未经考验的新朋友。

Al glacio printempa kaj al amiko tro nova ne fidu,不要信赖春天的冰层和初交的朋友。

Amiko estas kara, sed vero pli kara.朋友可贵，但真理更可贵。

Amiko fidela estas trezoro plej bela,挚友如至宝。

Amikon montras malfeliĉo. 患难见知己。

Bona estas domo nova kaj amiko malnova.!房子新的好，朋友老的好。

Estinta amiko estas plej danĝera malamiko.!绝交的朋友是最危险的敌人。

Pli bona amiko intima, ol parenco malproksima.!挚友胜似远亲。

Por amiko intima ne ekzistas vojo malproksima.!挚友无远路。

Amikeco aparte,afero aparte.交情是交情，生意是生意。（意为：帐要算清）。

Amikeco aparte, ofico aparte.交情是交情，公事是公事；公事公办。

Ne ekzistas en komerco amikeco nek ŝerco.!做生意不讲交情，也开不得玩笑。

Gardu nin Dio kontraŭ amikoj, kontraŭ malamikoj ni gardos nin mem.防敌人我们自能应付，防朋友望上帝保佑；明枪易躲，暗箭难防。

Pli bona----estas malamiko de bona.（也作plibono estas malamiko de bono.）

较佳是现况之敌；较佳者，佳之反；要求过高，适得其反。

《注》这句谚语的意思是：人们往往为为追求更好的东西而把原来己经很好的东西舍弃或破坏掉。‘bona’指的是现实的状况，为了追求 ‘pli bona’，人们很可能连原先’bona’的状况都难保持。这句谚语告诫人们要把握现实，不要好高骛远。

Pli bona estas saĝa malamiko,ol maltaĝa amiko.宁有聪明的敌人，不要愚蠢的朋友。

Timu lubon edukitan kaj malamikon repacigitan.!要提访驯化了的狼和言归于好的朋友。（意为：恶人本性不会改变，敌人总归是敌人。）

Unu malamiko pli difektas,ol cent amikoj protektas.一个敌人为害，超过百个朋友相助。

Kontentigi ĉiujn eĉ angelo ne povas.即使天使也不能使人人感到满意。

Dum la manĝado venas apetito.胃口越吃越大；越有越相有；得寸进尺。

Kion parizo aplaŭdas, Berlino mallaŭdas.!巴黎赞赏的，柏林谴责。（意为：各地有各地的风习。）

Arbo krakanta venton ne timas.喀喀作响的树不怕风吹。（意为：谦让随和的人不会遭难。）

Arbon oni jugas laŭ la fruktoj.观其果而知其树。（意为：观其行而知其人。）

《注》源出《圣经。新约》《马太福音》第十二章第三十三节：

Aŭ faru la arbon bona kaj ĝian frukton bona,aŭ faru la arbon malbona kaj ĝian frukton malbona; ĉar la arbo estas konata per la frukto.’（你们或以为树好，果子也好；树坏，果子也坏。因为看果子，就可以知道树。）

Fleksu arbon dum ĝia juneca. 弯树须趁幼小时；育木在苗，育人在幼。

Pro multo da arboj li arbaron ne vidas.只见树木多，不见森林在；见木不见林。（喻：由于只看到诸多的具体细节而看不到事情的整体或全局，或由于只看到事物诸多的次于要方面而看不到事物的本质。）

Putra arbo ne povas doni bonajn frudtojn.!烂树结不出好果子。

《注》源出《圣经。新约》《马太福音》第七章第十八节：‘Bona arbo ne povas doni malbonajn fruktojn,nek putra arbo doni bonajn fruktojn.’（好树不能结坏果子，坏树不能结好果子。）

Se la arbo falis,ĉiu brancon derompas .大树倒地，人人折枝；人倒霉，众人欺。

Arbaro aŭdas,kampo vidas.树林听得见，田野看得到。（提醒人们说话做事要小心，以免秘密外泄。）

Fremda animo estas abismo sen limo.人心难测，知人知面不知心。

Kiu amas arĝenton,ne satiĝas je arĝento.!爱财的不嫌钱多。

Logna la arto,mallonga la vivo.（也作Longas arto,kurtas vivo.）人生有限，技艺无穷。（意近：生有涯而知无涯。）

Kio bone aspektas,tion ĉiu elektas.外观好看，人人挑选。

Ĉio venas ĝustatempe al tiu,kiu scias atendi.善于等待者事必成。

Kiu aŭdis unuan, ankaŭ aŭdi la duan. 听了第一人，也要听第二人；兼听则明。

Kiu bone aŭskultas, bone leranas.善听者善学。

Avarulo kaj porko estas bonaj post la morto.!守财奴和大肥猪，只在死后对人有好处。

Malŝparulo ĝuas nelonge, avarulo neniam.!挥霍的人享乐一阵子，吝啬的人清苦一辈子。

Avarulo pagas double.吝啬人付双倍钱。（意指：该花的钱不花，到头来反而花更多的钱。）

Ni forgesas averton,ni memoras la spertonj.!别人的告诫容易忘记，自己的体验常记心头。

Ĉion avidi,ĉion perdi,渴望一切，失去一切；渴望得到一切，反把一切丢掉。

Kiu avidas pli bonan,perdas plej bezonan.!谁渴望得到更好的，谁丢掉最需要的。

Azen’ al azeno riproĉas malsaĝon.驴子责骂驴子愚蠢；老鸦嫌猪黑，乌龟笑鳖跛。

Azenon komunan oni batas plej multe.伙用的驴子最挨打。

Forveturis azenido kaj revenis azeno. 小驴离去老驴回。（意为：蠢人永远是蠢人。）

Eĉ bagatelo povas servi al celo.小事也能帮大忙。

Balaaĵon el korto eksteren ne elportu.不可泄露不体面的隐私；家丑不可外扬。

Nova balailo bone balaas.新扫帚扫得的特干净。（喻：刚开始工作的人工作特别热心或新上任的官员会做出很多变革。与“新官上任三把火”意思相近。）

Saĝo barbon ne atendas.智慧不能等待胡须；不长胡子的人未必没有智慧。

《注》在古罗马胡子往往被看作是哲学家的标志。

Barelo malplena sonas plej laŭte. 空桶格外响。（喻：无知者爱自夸。）

《注》源自俄国作家克雷洛夫的寓言《两只空桶》：两只桶在路上滚，一只桶装着酒，另一只是空桶。酒桶稳稳当当地前进，空桶连蹦带跳，一路上轰隆作响，弄得尘土飞扬。但不管这只桶的声音多么响亮，它却不象酒桶那样有分量。

Bastono batas, bastono resaltas.用棍棒打人，自己也会挨打；害人反害己。

Kiu bati deziras,trovas bastonon.既想打人，就会找到棍棒；欲加之罪，何患无辞。

Knabon senfortan ĉiuj batoj atingas.力气小的孩子人人打。（意为：弱者人人欺。）

Kontraŭ bato senatenda ekzistas nenia defendo. 意外打击无法防御。

Mi ne volas baton, mi ne volas kompaton.!我不要挨打，我不要怜悯。（意为：不愿被人欺侮也不愿被人同情。）

Batanto povas argumenti, batato devas silenti.打人者可以陈述理由，被打者只好默不作声；强者总是有理，弱者只好被欺。

Bela estas tiu,kiu bele agas.行为美的人，才是真美。

Ne bela estas amata, sed amata estas bela.不是因为漂亮而被爱上，而是因为被爱上才变得漂亮；情人眼里出西施。

Belecon taksas ne okulo sed koro.评价美的不是眼睛而是心灵。

Ne kotas besto en sin nesto.动物不在自己窝里拉屎。（意指：人人都爱护自己的家或居住地。）

Kiu timas bestaron,ne iru arbaron..怕野兽，就别进森林。

Bezono estas plej forta ordono.需要是最有威力的命令。

Bezono leĝon ne obeas.需要不服从法律。（这里为做事可以不择手段的辩解。）

Homo estas des pli feliĉa,ju malpli da bezonoj li havas.需求越少，人越幸福。

Ju pli granda bezono,des pli granda la prezo.需求越大，价格超高。

En buŝo Biblio,en koro malpio.口中念圣经，心里不虔诚。

Ne ĉiu papereto estas banka bilito.并非每张纸片都是钞票。（意指：不可能人人都是幸运儿）。

Kia la birdo,tia la kaĝo.什么样的鸟，养在什么样的笼子里。（意指：对什么样的人，给予什么样的招待或待遇。）

Koniĝas birdo laŭ flugo kaj homo laŭ ago.观其飞而识其鸟，观其行而识其人。

Blindulo kartojn ne devas.盲人不应玩纸版。（意为：应对自己因盲目行事而犯的错误负责。）

Inter la blinduloj reĝas la strabuloj.盲人国里，斜眼称王，山中无虎，猴子称王。

Ridas blindulo pri lamulo.瞎子笑跛子。

Se blindulo kondukos blindulon,ambaŭ falos en fosaĵon.盲人笑瞎子，跌进深沟里；盲人骑上瞎马，夜半临深池。

〈注〉源出〈〈圣经`新约〉〉〈〈马大福音〉〉第十五章第十四节“Lasu ilin;ili estas blindaj kondukantoj de blinduloj. Kaj se blindulo kondukos blindulon,ambaŭ falos en fosafxon.”

（任凭他们吧。他们是瞎眼领路的。若是瞎子领瞎子，两个人都要掉在坑里。）

Kiu bojas, ne mordas.叫唤的狗不咬人；色厉者内荏；嘴硬的人手软。

Ne donu kaj ne boju.宁可不要，也不听狗叫；不受嗟来之食。

Ne ĉiu bojato estas ŝtelisto.狗朝着叫的人，不一定都是小偷。（意为：不要以外貌取人。）

Kio estas bona por vi, estas bona por mi. 对你有用的，对我也有用。（此句常用作想要占有别人东西的借口。）

Bono farita ne estas perdita. 好事不会白做。

Bono posedata ne estas ŝatata.掌握在手中的宝物往往不受重视。（意为：人们往往看不到自己的优势或长处。）

En ĉiu malbono estas iom da bono.每一件坏事中都有好的方面；祸中有福。

Onin bonon forgesos, maobonon memoras. 好事容易忘，坏事记心上。

Plej druela estas redono por farita bono.受恩容易报恩难。

Tro da bono ne turmentas.钱财过多，不会使人苦恼。（意为：钱财越多越好。）〈注〉此句中的bono=bonaĵo（财产，值钱的东西）

El du maltonoj pli malgrandan elektu.两害相权取其轻。

〈注〉这句谚语源出古希腊哲学家亚里士多德的著作〈〈伦理学〉〉。当被选择的两个对象都是绝对有害时，人们只好选择较小者，因此较小的害处在某种意义上说就是益处。

Pli facile estas malbonon eviti, ol korekti. 避免坏事比纠正坏事容易。

Batu malbonulon, li vin flatos----kisu, li vin batos. 打恶人，恶人会向你讨好；吻恶人，恶人反将你殴打。 

                                                返回目录