Turopintoj kaj turnopunktoj

我们，世界语者们，喜欢节日。对此我表示赞赏；因为它体现了我们语言和运动的一种重要精神，一种源于生活的喜感，一种感恩——借着它们，我们走过了充满挑战的一百年。

Tial estas taŭge malfermi ĉi tiujn jarmalfermajn pensojn per aludo al la 100-a Universala Kongreso, kiu post nur kelkaj monatoj bonvenigos homojn el la tuta mondo al Lillo, Francio. Tiu gaja evento estos ankaŭ la pinto de la Jaro Montevideo 60, okazo por prifieri diversmaniere nian sesdekjaran kunlaboron kun Unesko. Ambaŭrilate, ni havas multajn kaŭzojn por ĝojo, multajn kaŭzojn por dankemo. Pensu nur pri tio, kiom kreskis nia kulturo dum tiuj jardekoj, aŭ kiom pli tutmonda estas nia komunumo, ol ĝi estis en 1905!

几个月之后，第一百届国际世界语大会就要在法国里尔迎接它的四方来客；它在昭示我们：新旧交替之时，恰好是新思维开启之日。这个喜庆的会议将把蒙得维的亚六十周年的活动推向高潮，同时它还是个机会，它可以让我们以不同的方式来展示我们与联合国教科文组织合作的六十年。在这两者的关系上，我们有太多的理由来快乐一番，有太多的理由来感恩一番。我们只需想一想，和1905的时候相比，这一百年来，我们的文化有了何等的进步！我们的阵营又有了何等的全球化的性质！

Temas do pri festa jaro, jaro animaltiga, kiun bele simbolas la Lilla turopinto en la kongresa emblemo. Sed atendas nin ankaŭ laboro, ĉar ni troviĝas ankoraŭ longe for de niaj revoj kaj aspiroj. Gravas ne nur agnoski la atingitajn pintojn, sed ankaŭ elserĉi la eblajn turnopunktojn, kiuj povus malfermi novajn ŝancojn por niaj lingvo kaj movado.

这是个欢庆年，是个提气年。大会会标里的里尔塔尖是个很好的寓意。不过，等待我们的还有工作，因为我们离我们的梦想和理想仍很遥远。重要的不仅仅是我们已取得的成就，重要的还有寻求可能出现的拐点，这些拐点有可能给我们语言和运动带来新的机遇。

Tiurilate indas noti, ke 2015 estos grava jaro por Unuiĝintaj Nacioj, kiam diversaj plurjaraj streboj (pri edukado, pri evoluigo, pri klimatŝanĝo) atingos sian kulminon. Interalie, la Jarmilaj Evoluigaj Celoj Jarmilaj Evoluigaj Celoj atingos sian limdaton kaj bezonos renovigon. Temas pri kolekto de la ĉefaj prioritatoj por la UN-sistemo kiel tuto; inter la Jarmilaj Celoj troviĝas i.a. la universaligo de baza edukado, la reduktado de infanaj mortoj kaj la provizado per pura trinkakvo. En la lastaj jaroj, la neceso interkonsenti pri novaj celoj post 2015 spronis vastan debaton pri la prioritataj direktoj de la evoluiga politiko, en kiu rolas konsideroj pri homoj rajtoj, daŭripovo, enurbiĝo, migrado, kaj aliaj nuntempaj tendencoj.

对于联合国来说，2015年是个重要的、值得注意的年份。因为这一年，有许多项持续多年的工作（如教育、发展、气候变化等）即将告一段落。“千年发展目标”也将在这一年收尾，因此目标也要更新。就整个联合国系统而言，它有一整套优先事项。在“千年目标”中就包含普及基础教育、减少儿童死亡率、提供洁净饮用水等项目。近年来，有关2015年后新目标的磋商引发了广泛的争议，争议的焦点是发展战略的优先方向。在此方面，人们将着重考量人权、可持续发展、城市化、人员流动以及当前趋势。

Se ni rigardus dudek jarojn antaŭen, kiel oni klopodas fari nun en UN, kion ni ŝatus vidi? Sendube mondon, en kiu oni pli serioze traktas la defiojn de multlingveco. Mondon, en kiu Esperanto estas pli vaste rigardata kiel valora rimedo por kunlaboro kaj interkompreniĝo, kiel vojo al pli egalecaj kaj solidaraj rilatoj inter homoj el malsamaj landoj kaj kulturoj. Mondon, en kiu ni nombras la membrojn de UEA ne per miloj sed per centmiloj.

如果我们向前看二十年，如果人们——在联合国系统内——仍然像现在一样努力工作，我们希望看到什么呢？毫无疑问，我们当然希望看到这样一个世界，在这里，人们会更加严肃地对待语言多样性的问题；在这里，世界语会在更大的范围内被视为一种有价值的工具，一种有利于合作与交流的工具，被视为一条道路，一条将不同国度和文化的人们引向更加平等更加和睦的道路；在这里，国际世界语协会的会员人数不是以千为单位，而是以十万为单位来计数。

Tiuj celoj estas interligitaj. Ne eblas atingi la lastan, sen progresi pri la aliaj. Tial UEA tiel insistas en la rondoj de UN pri lingvaj rajtoj, pri lingva egaleco, pri la protektado de malgrandaj lingvoj kaj kulturoj. Organizo, kiu flankenmetas tiajn demandojn, certe ne estos preta serioze konsideri la rolon de nia lingvo en la streboj por pli justa mondo.

这些目标是相辅相成的。一个目标的滞后，会导致另一个目标失败。这就是为什么国际世界语协会在联合国范围内始终坚守语言权利和语言平等的原因、始终坚持捍卫小语种和小文化的原因。一个将此类问题搁置一旁的组织，不可能会认真地思考我们的语言在促进更加公正的世界中所起的作用。

Nu, se ni rigardas la nunan debaton pri evoluigo, ne tuj troviĝas multaj kialoj por optimismo. Lingvo preskaŭ tute mankas kiel temo en la prepardokumentoj por la evoluigaj celoj post 2015. La fakto, ke tiuj dokumentoj aperis nur en la angla, estas plia signo de tiu malzorgo pri lingvaj demandoj. En la tuta kompleksa sistemo de UN, kun dekoj da diversfakaj branĉoj kaj organoj, ŝajne troviĝas neniu memkonscia ĉampiono de la multlingvismo, nek pledantoj por kohera lingvopolitiko bazita sur klaraj principoj kaj realisma analizo.

如果我们看到当下对于发展问题的争议，或许我们没有太多的理由可以乐观。在2015年的有关发展目标的预备文件里，不可能有语言方面的议题。而且事实上，这些文件只以英文呈现，这是语言问题被忽视的又一信号。在一个拥有几十个不同部门和机构的偌大的联合国系统里，似乎找不到一个有自觉意识的语言多样性的捍卫者；对于基于清晰原则和现实分析之上的统一语言政策，似乎也没有几个拥护者。

Aliflanke, disvastiĝis la konscio, ke la ĝisnunaj evoluigaj modeloj estas mankohavaj, ĝuste ĉar ili ne traktas la profundajn radikojn de socia malegaleco, sed koncentriĝas al simptomoj (kiel ekzemple la manko de pura akvo, kiu ja estas ege grava, sed rezultas el historie kreskintaj strukturoj de ekonomia kaj ekologia maljusteco). Tiaj kritikoj venas ne nur de akademiaj esploristoj kaj funkciuloj de UN, sed ankaŭ de homoj en influaj pozicioj en la internacia politiko, ĉar ili vidas kion diras la raportoj kaj statistikoj. Do, kreskas la preteco konsideri sistemajn, strukturajn ŝanĝojn, eĉ se tio ankoraŭ ne etendiĝis al la lingva kampo.

但是，另一方面，迄今为止的发展模式是有缺陷的，这已经成为共识。导致这种缺陷的原因就在于：他们没有从根子上去探讨社会的不公正现象，而是将注意力集中在事物的表征上（如洁净水短缺。这的确是个大问题，但它的根源却在于：历史形成的结构性问题导致了经济和生态的不公正）。批评的意见不仅来自联合国内部的专家和官员，还来自在国际政治领域里有影响的人物，因为他们了解报告和统计的内容。所以，考虑从系统和结构上进行改变正在蔚然成风，尽管它还没有延伸到语言领域。

Por plene partopreni en tiaj diskutoj, tamen, ni esperantistoj devas esti simile malfermitaj al novaj ideoj, novaj perspektivoj. Se ni havas ion valoran kaj unikan por kontribui pri la lingva dimensio de la socia evoluo, aliaj movadoj povas nemalheveble kontribui pri aliaj dimensioj. Ni ne imagu, ke "la lingva problemo" povos iam solviĝi aparte de aliaj gravaj demandoj. Fakte ne ekzistas unusola "lingva problemo", sed lingvaj aspektoj de tre multaj diversaj sociaj problemoj, al kiuj ni kiel esperantistoj povas rilati kun intereso kaj simpatio, sed kiujn Esperanto sola ne povas solvi.

要想全面参与这些问题的讨论，我们世界语者们就要直面新观念、新境界。如果我们有某一种独特而又有价值的东西，能为社会的进步提供语言方面的贡献，那么，其它的运动实体也绝对可以提供其它方面的贡献。我们不要指望，“语言问题”能独立于其它重大问题而有一天会自行解决。实际上，单一的“语言问题”是不存在的，存在的只是各种错综复杂的社会问题在语言上的反映。对于这些问题，我们世界语者们应给予关注和认同，但这些问题仅靠世界语是不能解决的。

Do, kvankam mi komencis ĉi tiun mesaĝon parolante pri fiero, mi nun volas substreki la ekvilibrigan valoron de humileco. Ni havu memfidon, sed ne tro. Ni ne timu prezenti Esperanton kiel valoran rimedon por homa komunikado, kunlaboro kaj interkompreniĝo; aliflanke ni komprenu, ke ĝi devas trovi sian lokon en pli vasta strebaro por daŭripova estonteco. Se ni predikas dialogon, ni praktiku dialogon. Se ni serĉas la subtenon de aliaj, ni estu pretaj reciproke subteni ilin.

祝词的开头我讲的是自豪的一面，现在，为了平衡起见，我想着重强调一下自谦的价值。我们要有自信，但不能自大。我们不惮于以世界语为价值工具，并将其服务于人类的交流、合作与理解；但是另一方面，我们也要明白，越来越多的人正在为可持续发展的未来而竭尽全力，在这方面，世界语应有自己的一席之地。如果我们主张对话，那么我们就要践行对话。如果我们寻求他人的支持，那么我们也要准备相应地支持他人。

Kie troviĝas la neŭtraleco en ĉio ĉi? Nu, tro ofte oni pensas, ke por esti neŭtrala oni devas agi tute sendepende kaj memcentre, kiel homo kun alta muro ĉirkaŭ sia domo, aŭ firmao, kiu okupiĝas nur pri la propra profito. Sed ni prefere kondutu kiel homo, kiu volas teni bonajn rilatojn kun ĉiuj najbaroj, kaj kiu investas parton de sia laboro por la bonfarto de la komunumo. Nuntempe, tiu komunumo tre evidente devas inkluzivi la naturon en ĝia plena diverseco. Do, al la homaj rajtoj kiel bazo por nia agado, ni devas hodiaŭ aldoni ekologian justecon, kune kun la zamenhofaj valoroj de toleremo, respekto kaj inkluziveco.

这一切的中立性又在哪里呢？我们时常在想，为了中立，我们必须完全独立，完全自立，就如同一个人呆在自家的屋子里，高墙徒壁，又或像一家公司，只顾自身的利益。我们应该像这样一种人，他和邻里保持着和睦的关系，他愿为自己所在的社区的利益做一些事情。现在，很显然，这个社区还包括更广泛意义上的自然。今天，除了我们行动的基础——人权，我们还应加上生态的公正性，连同柴门霍夫的价值观：忍让、尊重与包容。

En tiu spirito, mi deziras al ĉiuj esperantistoj justan kaj dialogo-plenan novan jaron!

在这个层面上，在公正与对话的基础上，我祝所有的世界语者们新年快乐！

                                                                                                                                                                                                                                                马克-费提斯（Mark Fettes）

                                                                                                                                                                                                                                                                 2015/1/3