“级”这个汉字共有五个义项,其中第一个义项是“等级”,我在《汉世》中给出了如下几个对译词:nivelo; rango; grado; klaso; kategorio。按我的理解,nivelo通常用来指职务或机关的地位,如省市一级,部长级,大使级等;rango通常用来个人的级别和地位;grado通常用来指质量等级;klaso通常用来指人或物的价值等级;kategorio通常用来指同类别的人或物,着重于性质或质量。一般的汉外词典只给出了对译词,就算是完成了任务,但《汉世》为了揭示这几个对译的在词义上的细微差别,还给出了一些例句:

“各~党组织 diversnivelaj organizoj de la Partio / 建立大使~外交关系 starigi diplomatiajn rilatojn ĉe la ambasadora nivelo / 高~医生 kuracisto de alta rango / 二~工 laboristo de dua grado / 二~工程师 inĝeniero de dua klaso / 一~肉 viando de unua kategorio [de unua kvalito] / 52公斤~(举重) pezkategorio 52 kilogramoj / 高~钢 ŝtalo de alta kvalito / 七~风 vento de forto 7 [de grado 7] / 七~地震 tertremo de magnitudo* 7

以上这些设例是颇费踌躇的。难点在于汉语中“级”这个词在不同的应用场合有时以一级二级三级上升的次序排列的,有时相反,以下降次序排列。例如,一级工最低,八级工最高,而在中学教师职称中,三级教师最低,一级教师高于二、三级,再上面是高级和特级。如何表示这两种差别呢?我偏查了手头所有的各语种的汉外词典,都没有这方面的说明和区分。汉语词书中也没有这方面的论述。这个问题不处理好,读者使用了我的词典,会造成误解和混乱的。当然,我也可以采取逃避的办法,不举或少举这方面的例句,但责任感不允许我这样做。我必须找出这两者的区别和对译词来。

我仔细琢磨和对比世界语中的klaso grado这两个词在用法上的差别。PIVklaso词条中收了unuaklasaduaklasa这两个合成词,它们的词义分别是:rilata al la supera klasorilata al la malsupera klaso,由此可见,用klaso来对译汉语中一级最高、二级次之的级别排列是合适的;而在grado词条中也收有unuagradaduagrada这两个合成词,虽然给出的对译词(estanta de la unua grado, estanta de la dua grado, estanta de la tria grado)并没有指出哪个高哪个低,但我们可以从unuagrada项下所给的例句(unuagrada lernejo初级学校)中看出,duagrada显然高于unuagrada。由此可见,二级工译成laboristo de dua grado duagrada laboristo是妥当的,因为从常识来判断,“grado”的量越多,程度和级别越高。在Kabe的名译《La Faraono》(法老王)第三卷中第279页中我们可以读到这样的句子:“La soldatoj, partoprenantaj en la ekspedicio, ricevos oficiran rangon, la oficiroj ricevos avancon je du gradoj”(参加这次远征的士兵将被提拔为军官,军官们将晋升两级)。这一例句也支持了我的判断。


                                                                                                                               返回目录