“旧雨新知”，“旧知新雨”（malnovaj kaj novaj amikoj）
王崇芳
“旧雨新知”和“旧知新雨”在《汉语世界语大词典》中都被译为“malnovaj kaj novaj amikoj”。为什么在这两个词组中“雨”都被译为“amiko”？这是因为“旧雨”和“新雨”（或“今雨”）在古代汉语中分别是老朋友和新朋友的雅称。在今天，偶尔在文学意味较浓的诗文中用上这两个别致的称呼用语，会给人以一种文雅脱俗的亲切感。那么，汉语中的“雨”字是怎样获得“朋友”的含义的呢？
《现代汉语词典》在“旧雨”词条中说明了这个词的来源。
【旧雨】……杜甫《秋述》：“卧病长安旅次，多雨，…常时车马之客，旧，雨来，今，雨不来。”后人就把“旧”和“雨”联用，比喻老朋友。
【新雨】 …… ②<书> 比喻新朋友： 旧知～。 参看【旧雨】
原来唐代大诗人杜甫旅居长安，卧病床榻之时，慨叹世间人情冷暖。在他为《秋述》所作的小序中记述当时的情形：他客居他乡，缠绵病榻，室外又连绵多雨，于是在凄苦中便思念朋友。以往车马来来往往的客人中，旧朋友，下雨也来；而现在下雨，他们却都不再来了。
后来人们把“旧，雨来；今，雨不来”故意断句为：“旧雨，来；今雨，不来”。于是“旧雨”和“今雨”（现在通常用“新雨”代替）就成了两个新词，“雨”字的原义消失，产生了很特别的“朋友”的新义。不过，“雨”字单用，本身并没有“朋友”的含义。例如我们不可以说“他是我的好雨”。
拙编《汉语世界语大词典》中收有“旧雨”和“新雨”这两个词条，并附上了这两个词的词源说明。
【旧雨】 [jiùyǔ] <书> malnova amiko (el la antaŭparoleto al la poemo de Du Fu Aŭtuna Penso: “Mi estas alnajlita al la malsanlito dum mia restado en Chang’an, kaj ofte pluvadas, … En la pasinteco amikoj kutimis veni eĉ en pluvaj tagoj, sed nun, kiam pluvas, ili ne plu venas.” Poste la du ideografiaĵoj 旧 (pasinteco) kaj 雨 (pluvo) estas kunigitaj kaj uzataj por aludi “malnovan amikon”, kaj la aliaj du ideografiaĵoj 今 (nuno, kiu poste ŝanĝiĝis al 新) kaj 雨 (pluvo) estas kune uzataj por aludi “novan amikon”.): ～重逢 la renkontiĝo de malnovaj amikoj / ～新知 malnovaj kaj novaj amikoj
【新雨】 [xīnyǔ] ①(初春的雨) pluvo en frua printempo ②(刚下过的雨) nove falinta pluvo ③<书> (新朋友) novaj amikoj: 旧知～ malnovaj kaj novaj amikoj ——参见“旧雨” [jiùyǔ]